How do vitamins work? - Ginnie Trinh Nguyen

Jaka jest wartość witamin? - Ginnie Trinh Nguyen

Tłumaczenie: Marta Grochowalska Korekta: Rysia Wand

A, C, E, D, B, K.

A, C, E, D, B, K.

No, this isn't some random, out of order alphabet.

To nie jest poprzestawiany alfabet.

These are vitamins, and just like letters build words,

To witaminy, które tak jak litery budują słowa,

they're the building blocks that keep the body running.

są elementami, dzięki którym funkcjonuje ciało.

Vitamins are organic compounds we need to ingest in small amounts

Witaminy są związkami organicznymi, które trzeba przyjmować w małych dawkach,

to keep functioning.

żeby funkcjonować.

They're the body's builders, defenders and maintenance workers,

W ciele pełnią rolę budowniczych, obrońców i konserwatorów

pomagających budować mięśnie i kości, wykorzystywać składniki odżywcze,

helping it to build muscle and bone, make use of nutrients,

capture and use energy and heal wounds.

magazynować i zużywać energię oraz leczyć rany.

If you need convincing about vitamin value,

Jeśli trzeba was przekonywać o wartości witamin,

just consider the plight of olden day sailors,

zastanówcie się nad ciężkim losem marynarzy w dawnych czasach,

who had no access to vitamin-rich fresh produce.

bez dostępu do bogatych w witaminy, świeżych warzyw i owoców.

They got scurvy.

Zapadali na szkorbut,

But vitamin C, abundant in fruits and vegetables,

ale witamina C, w którą obfitują świeże owoce i warzywa

was the simple antidote to this disease.

była prostym antidotum na tę chorobę.

While bacteria, fungi and plants produce their own vitamins,

Bakterie, grzyby i rośliny wytwarzają własne witaminy,

our bodies can't, so we have to get them from other sources.

a nasze ciała nie, więc musimy pozyskiwać witaminy z innych źródeł.

So how does the body get vitamins from out there into here?

Jak przedostają się z zewnątrz do środka?

That's dependent on the form these compounds take.

Zależy to od formy przyjmowanej przez dany związek.

Vitamins come in two types:

Są dwa typy witamin,

lipid-soluble and water-soluble,

rozpuszczalne w tłuszczach albo wodzie.

and the difference between them determines how the body

Ta różnica określa sposób,

transports and stores vitamins, and gets rid of the excess.

w jaki ciało transportuje, magazynuje oraz usuwa nadmiar witamin.

The water-solubles are vitamin C

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

and B Complex vitamins that are made up of eight different types

to C oraz 8 rodzajów witamin z grupy B,

that each do something unique.

z których każda ma inną funkcję.

These are dissolved in the watery parts of fruits, vegetables and grains,

Rozpuszczone znajdują się w wodnistych częściach roślin,

meaning their passage through the body is relatively straightforward.

więc w dość prosty sposób wędrują po organizmie.

Once inside the system, these foods are digested

Po spożyciu pokarmy są trawione,

and the vitamins within them are taken up directly by the bloodstream.

a zawarte w nich witaminy trafiają bezpośrednio do krwiobiegu.

Because blood plasma is water-based,

Ponieważ osocze krwi składa się głównie z wody,

water-soluble vitamins C and B have their transport cut out for them

rozpuszczalne w wodzie witaminy C i B mają świetny środek transportu

and can move around freely within the body.

i mogą swobodnie poruszać się po organizmie.

For lipid-soluble vitamins, dissolved in fat

Dla witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

and found in foods like diary, butter and oils,

i znajdujących się w maśle, olejach oraz produktach mlecznych,

this trip into the blood is a little more adventurous.

ta podróż do krwi jest trochę bardziej ryzykowna.

These vitamins make it through the stomach and the intestine,

Te witaminy przechodzą przez żołądek i jelita,

where an acidic substance called bile flows in from the liver,

dokąd z wątroby wpływa kwasowa substancja zwana żółcią,

breaking up the fat and preparing it for absorption through the intestinal wall.

która rozkłada tłuszcz, żeby wchłonął się w jelitach.

Because fat-soluble vitamins can't make use of the blood's watery nature,

Witaminy te nie mogą wykorzystać wodnego charakteru krwi,

they need something else to move them around,

więc potrzebują czegoś innego, żeby się poruszać.

and that comes from proteins that attach to the vitamins and act like couriers,

Proteiny przyczepione do witamin działają jak kurierzy

transporting fat-solubles into the blood and around the body.

transportujący witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

do krwiobiegu i po całym ciele.

So, this difference between water- or fat-soluble vitamins

Różnica między witaminami rozpuszczalnymi w wodzie i tłuszczach

determines how they get into the blood,

określa sposób, w jaki dostają się do krwi

but also how they're stored or rejected from the body.

i jak są magazynowane lub odrzucane przez ciało.

The system's ability to circulate water-soluble vitamins

Zdolność systemu do przenoszenia w krwiobiegu z taką łatwością

in the bloodstream so easily

rozpuszczalnych w wodzie witamin

means that most of them can be passed out equally easily via the kidneys.

oznacza, że większość z nich może równie łatwo zostać wydalona przez nerki.

Because of that, most water-soluble vitamins

Dlatego większość witamin rozpuszczalnych w wodzie

need to be replenished on a daily basis through the food we eat.

trzeba codziennie uzupełniać przez spożywane pokarmy.

But fat-soluble vitamins have staying power

Rozpuszczalne w tłuszczach witaminy są na to odporne,

because they can be packed into the liver and in fat cells.

bo mogą zostać zmagazynowane w wątrobie i komórkach tłuszczowych.

The body treats these parts like a pantry,

Ciało traktuje te tkanki jak spiżarnię,

storing the vitamins there and rationing them out when needed,

magazynując w nich witaminy i racjonując je w razie potrzeby,

meaning we shouldn't overload on this type of vitamin

więc nie należy przesadzać z tymi witaminami,

because the body is generally well stocked.

bo na ogół ciało jest dobrze zaopatrzone.

Once we figured the logistics of transport and storage,

Skoro wyjaśniła się sprawa transportu i magazynowania,

the vitamins are left to do the work they came here to do in the first place.

witaminom do wykonania pozostaje ich główne zadanie.

Some, like many of the B Complex vitamins, make up coenzymes,

Niektóre witaminy z grupy B współtworzą koenzymy,

whose job it is to help enzymes release the energy from food.

które pomagają enzymom uwalniać energię z jedzenia.

Other B vitamins then help the body to use that energy.

Inne witaminy z grupy B pomagają ciału używać tej energii.

From vitamin C, you get the ability to fight infection and make collagen,

Dzięki witaminie C możemy walczyć z infekcjami i wytwarzać kolagen,

a kind of tissue that forms bones and teeth and heals wounds.

rodzaj tkanki tworzącej kości oraz zęby i uczestniczącej w zabliźnianiu się ran.

Vitamin A helps make white blood cells, key in the body's defense,

Witamina A pomaga tworzyć białe krwinki kluczowe dla obrony organizmu

helps shape bones and improves vision by keeping the cells of the eye in check.

i kształtować kości oraz wzmacnia wzrok, kontrolując komórki oka.

Vitamin D gathers calcium and phosphorus so we can make bones,

Witamina D gromadzi wapń i fosfor, żebyśmy mogli budować kości,

and vitamin E works as an antioxidant,

a witamina E działa jak antyoksydant

getting rid of elements in the body that can damage cells.

usuwając z ciała substancje, które mogą uszkadzać komórki.

Finally, from Vitamin K, we score the ability to clot blood,

Witaminie K zawdzięczamy krzepliwość krwi,

since it helps make the proteins that do this job.

bo pomaga ona tworzyć odpowiedzialne za to proteiny.

Without this vitamin variety,

Bez tej różnorodności witamin

humans face deficiencies that cause a range of problems,

ludziom grożą niedobory wywołujące liczne problemy,

like fatigue, nerve damage, heart disorders,

jak zmęczenie, uszkodzenie nerwów, choroby serca czy inne

or diseases like rickets and scurvy.

jak krzywica i szkorbut.

On the other hand, too much of any vitamin can cause toxicity in the body,

Jednak nadmiar jakiejkolwiek witaminy może prowadzić do toksyczności,

so there goes the myth that loading yourself with supplements is a great idea.

więc to tyle z mitu, że faszerowanie się suplementami to świetny pomysł.

In reality, it's all about getting the balance right,

W rzeczywistości chodzi o to, żeby uchwycić równowagę

and hitting that vitamin jackpot.

i trafić w witaminową dziesiątkę.