Why do honeybees love hexagons? - Zack Patterson and Andy Peterson

Pse bletët pëlqejnë gjashtëkëndëshat? - Zack Patterson dhe Andy Peterson

Translator: Valdrin Jonuzi Reviewer: Helena Bedalli

Honeybees are fascinating creatures for a number of reasons:

Bletët janë krijesa magjepsëse për shumë arsye:

për moralin e tyre të jashtëzakonshëm në punë,

their incredible work ethic,

për shurupin e ëmbël të cilin e prodhojnë

the sugary sweet syrup they produce

and their intricate social structure.

dhe për strukturën e ndërlikuar shoqërore.

But another reason is that honeybees are, in fact,

Por një arsye tjetër është se bletët janë, në fakt,

excellent mathematicians.

matematiciene të mrekullueshme.

Scientists claim the tiny insects can calculate angles,

Shkencëtarët pohojnë se këto insekte të vogla mund të llogarisin kënde,

and can even comprehend the roundness of the Earth.

dhe madje mund të kuptojnë rrumbullakësine e Tokës.

But there's particular mathematical bee genius

Por ka një gjenialitet të veçantë matematikor të bletëve

behind the most important aspect of honeybee life: the hive.

lidhur me aspektin më të rëndësishëm të jetës së tyre: kosheren.

Just like humans, bees need food and shelter to stay alive.

Ashtu si njerëzive, bletëve ju nevojitet ushqim dhe strehë për të jetuar.

The hive is not only the bees' home,

Kosherja nuk është vetëm shtëpia e bletëve,

but doubles as a place to store their honey.

por shërben edhe si vend për të ruajtur mjaltin e tyre.

Since it's so central to survival,

Pasiqë është kaq parësore për mbijetesë,

honeybees have to perfect the hive's architectural design.

bletët duhet ta perfeksionojnë dizajnin arkitekturor të kosheres.

If you examine any piece of honeycomb,

Nëse ekzaminojmë çfarëdo cope të hojeve të kosheres,

you'll see that it's constructed from

do të shohim se është e ndërtuar

tightly packed hexagonal, or six-sided, cells.

nga qeli gjashtëkëndëshe të puthitura ngushtë.

Nga të gjitha dizajnet e mundshme,

Of all the possible designs,

why do honeybees choose this one?

pse bletët zgjodhën gjashtëkëndëshin?

To understand, you need to think like a bee.

Për ta kuptuar, duhet të mendojmë si një bletë.

Bees need a secure place for their entire colony to live.

Bletëve ju nevojitet një vend i sigurt ku mund të jetojë e gjithë kolonia.

Similarly, there needs to be a place

Ngjashëm, i duhet edhe një vend

where their nectar can be stored and ripened suitably

ku nektari i tyre mund të ruhet dhe "piqet"

until it turns into honey.

derisa të kthehet në mjaltë.

That means there's a need for some serious space efficiency.

Kjo do të thotë se ka vërtetë nevojë për efiçiencë të hapësirës.

A good solution is to build little storage units, or cells,

Zgjidhje e mirë është ndërtimi i njësive të vogla depozituese, ose qelizave,

just big enough for a bee to fit into,

mjaftueshëm të mëdha për tu futur një bletë,

which can also double as the containers in which nectar is stored:

të cilat mund të përdoren edhe si kuti ku nektari depozitohet:

The bees' very own honey jars.

Kavanozët e mjaltit të vetë bletëve.

The next thing, is to decide what the little cells should be made out of.

Puna tjetër, është të vendosin se prej çka duhet të ndërtohen ato qeli.

Bees don't have beaks or arms to pick up things,

Bletët nuk kanë sqepa ose krahë për të kapur gjëra,

but they are capable of producing wax.

por mund të prodhojnë dyll.

The thing is, producing it is a lot of hard work.

Problemi është se, prodhimi i tij kërkon shumë punë.

Bees have to consume 8 ounces of honey

Bletët duhet të konsumojnë 240 gram mjaltë

to produce just 1 ounce of wax.

Për të prodhuar 30 gram dyll.

So they don't want to waste it.

Prandaj nuk dëshirojnë ta shpërdorojnë atë.

So, they need a design that allows them to store

Bletëve i duhet një dizajn që u lejon të depozitojnë

the largest possible amount of honey

sasitë më të mëdha të mundshme të mjaltit

using the least amount of wax.

duke përdorur sa më pak dyll.

What shape does that?

Cila formë e mundëson këtë?

Imagjinoni se të gjitha bletëve do tu duhej

Imagining for a minute that all bees had to

attend architecture academy and go to math class.

të studionin arkitekturën dhe të shkonin në kurse të matëmatikës.

Let's say they asked their geometry teacher,

Nëse ato pyetën profesorin e tyre të gjeometrisë,

"What shape would give us the most space to store our honey,

"Cila formë do të na jepte hapësirën më të madhe për të depozituar mjaltin,

but require the least amount of wax?"

por që do të kërkonte sa më pak dyll?"

And then geometry teacher replied,

Profesori i gjeometrisë u përgjigj,

"The shape that you're seeking is the circle."

"Forma të cilën po kërkoni është rrethi."

Leaving the bees to return to their trial construction site

Bletët u kthyen në zonën eksperimentale të ndërtimit

and begin building their honeycomb using circular cells.

dhe filluan të ndërtonin kosheret me qeliza rrethore.

After a while, some of them might have noticed

Pas pak, disa nga to mund të kenë dalluar

a problem with their design:

një problem me dizajnin e tyre:

small gaps between the cells.

hapësirat e vogla mes qelizave.

"We can't even fit in there! That's wasted space!"

"Neve nuk na zë aty! Ajo hapësirë është e çuar dëm!"

they might have thought.

mund të kenë menduar.

So, ignoring the geometry lesson,

Kështu, duke injoruar mësimet e gjeometrisë,

and taking matters into their own hands,

dhe duke menduar zgjidhjen vetë,

the bees went back to the drawing board

bletët kthehen te dërrasa e zëze

to rethink their beehive design.

për të menduar prapë dizajnin e kosheres.

One suggested triangles,

Njëra sugjeroi trekëndëshat,

"We can use triangles. Look! They fit together perfectly."

"Ne mund ti përdorim trekëndëshat. Shiko! Përshtaten në mënyrë perfekte."

Another bee suggested squares.

Një bletë tjetër sugjeroi katrorët.

Finally, a third bee piped up and said,

Në fund, bleta e tretë u ngrit dhe tha,

"Pentagons don't seem to work, but hexagons do!

"Pesëkëndëshat nuk po pështaten, por gjashtëkëndëshat po!

We want the one that will use the least amount of wax

Ne do donim një dizajn i cili kërkon sa më pak dyll

and be able to store the most amount of honey.

e që do të depozitojë sa më shumë mjaltë.

Yes, I think that's the hexagon."

Po, mendoj se është gjashtëkëndëshi."

"Why?"

"Pse?"

"It looks more like the circle than the others."

"Duket më shumë si rreth se të tjerët."

"But how do we know for sure?"

"Por si ta dimë me siguri?"

To find out, the industrious insect architects

Për ta ditur, insektet arkitekte industriale

calculated the areas of the triangle, the square and the hexagon

llogariten syprinat e trekëndëshit, katrorit dhe gjashtëkëndëshit

and found that the hexagon was, in fact,

dhe gjetën se gjashtëkëndëshi ishte, në fakt,

the shape that gave them the most storage space.

forma që i jepte më së shumti hapësirë depozituese.

They agreed on an ideal size and returned to work.

Ato u pajtuan në formën ideale dhe vazhduan punën.

The space efficient comb that is a bee's trademark today,

Kosherja me hapësirë efikase që është simbol i bletëve sot,

is probably the result of this trial and error,

është me siguri rezultat i këtyre provave dhe gabimeve,

but over long periods of evolutionary history.

por gjatë periudhave të gjata të historisë së evolucionit.

However, it paid off.

Sidoqoftë, ja vlejti mundin.

Peek into any hive --

Futu në ndonjë koshere --

with your protective goggles and netting on, of course --

me syzet mbrojtëse dhe rrjetat, sigurisht --

and you'll see the end result: a beautiful compact honeycomb

e do ti shohësh rezultatet përfundimtare: një koshere e bukur dhe kompakte

that any architect would have be proud to design.

që çdo arkitekt do të ishte krenar ta dizajnonte.