Why do we itch? - Emma Bryce

Pse kruhemi? - Emma Bryce

Translator: Valdrin Jonuzi Reviewer: Helena Bedalli

You're standing at the ready inside the goal

Je duke qëndruar gati në mes të portës

when suddenly, you feel an intense itch on the back of your head.

kur papritmas, ndjen një kruajtje të ashpër në kokë.

We've all experienced the annoyance of an inconvenient itch,

Të gjithë ne kemi përjetuar bezdinë e kruajtjeve,

but have you ever pondered why we itch in the first place?

por a keni menduar ndonjëherë se pse kruhemi?

The average person experiences dozens of individual itches each day.

Njeriu mesatar përjeton dhjetëra kruajtje individuale çdo ditë.

They can be triggered by all sorts of things,

Ato mund të shkaktohen nga lloj-lloj gjëra,

including allergic reactions,

duke përfshirë reaksionet alergjike,

dryness,

thatësia,

and even some diseases.

dhe madje nga disa sëmundje.

And then there are the mysterious ones that pop up for no reason at all,

Pastaj ka edhe arsye misterioze të cilat shkaktohen pa arsye,

or just from talking about itching.

ose vetëm duke folur rreth kruajtjes.

You're scratching your head right now, aren't you?

Tani je duke e kruajtur kokën, apo jo?

Anyhow, let's take one of the most common sources: bug bites.

Sidoqoftë, le të flasim për një nga arsyet kryesore: kafshimet e insekteve.

When a mosquito bites you,

Kur një mushkonjë të kafshon,

it releases a compound into your body called an anticoagulant

lëshon një komponim në trup i cili quhet antikoagulant

that prevents your blood from clotting.

i cili ndalon gjakun të trashet.

That compound, which we're mildly allergic to,

Ky komponim, prej të cilit jemi pak alergjik,

triggers the release of histamine,

shkakton lëshimin e histaminës,

a chemical that makes our capillaries swell.

një substancë që i bën kapilarët tonë të fryhen.

This enables increased blood flow,

Kjo mundëson rrjedhje të shtuar të gjakut,

which helpfully accelerates the body's immune response

e cila ndihmon në shpejtimin e reagimit nga sistemi imunitar

to this perceived threat.

ndaj këtij rreziku të paramenduar.

That explains the swelling,

Kjo shpjegon fryerjen,

and it's the same reason pollen can make your eyes puff up.

dhe është e njejta arsye se pse poleni i bën sytë të fryhen.

Histamine also activates the nerves involved in itching,

Histamina gjithashtu aktivizon nervat e përfshirë në kruajtje,

which is why bug bites make you scratch.

prandaj kafshimet e insekteve të bëjnë të kruhesh.

But the itchy sensation itself isn't yet fully understood.

Por vetë ndjenja e kruajtjes nuk është kuptuar ende plotësisht.

In fact, much of what we do know

Në fakt, shumica e asaj çka dimë

comes from studying the mechanics of itching in mice.

vjen nga studimi i mekanikës së kruajtjes në minj.

Researchers have discovered that itch signals in their skin

Studiuesit kanë zbuluar se sinjalet e kruajtjes në lëkurën e tyre

are transmitted via a subclass of the nerves that are associated with pain.

transmetohen përmes një nëndege të nervave të lidhura me dhimbjen.

These dedicated nerves produce a molecule called natriuretic polypetide B,

Këto nerva të veçanta prodhojnë molekulën e quajtur polipeptid natriuretik B,

which triggers a signal that's carried up the spinal cord to the brain,

e cila shkakton një sinjal i cili bartet përmes palcës kurrizore në tru,

where it creates the feeling of an itch.

ku krijon ndjesinë e kruajtjes.

When we scratch, the action of our fingernails on the skin

Kur kruhemi, veprimi i thonjve në lëkurë

causes a low level pain signal that overrides the itching sensation.

shkakton një sinjal të vogël të dhimbjes i cili shtyp ndjesinë e kruajtjes.

It's almost like a distraction, which creates the sensation of relief.

Është disi si shpërqëndrim, i cili krijon ndjenjën e çlirimit.

But is there actually an evolutionary purpose to the itch,

Por a ka në fakt ndonjë qëllim evolucionar në kruajtje,

or is it simply there to annoy us?

apo ndoshta ekziston vetëm për të na bezdisur?

The leading theory is that our skin has evolved to be acutely aware of touch

Teoria që kryeson është se lëkura jonë ka evoluar

për të qenë të vetëdijshëm ndaj prekjes

so that we're equipped to deal with risks from the outside world.

për të qenë të përgaditur të përballemi me rreziqet e botës së jashtme.

Think about it.

Mendojeni njëherë.

Our automatic scratching response would dislodge anything harmful

Përgjigjja jonë automatike ndaj kruajtjes do të hiqte gjëra të dëmshme

that's potentially lurking on our skin,

të cilat janë potencialisht në lëkurë,

like a harmful sting,

si ndonjë pickim të dëmshëm,

a biting insect,

një kafshim insekti,

or the tendrils of a poisonous plant.

ose dredha të bimëve helmuese.

This might explain why we don't feel itching inside our bodies,

Kjo mund të shpjegojë se pse nuk ndjejmë kruajtje brenda trupit,

like in our intestines,

si për shembull në zorrë,

which is safe from these external threats,

të cilat janë të sigurta nga këto rreziqe të jashtme,

though imagine how maddening that would be.

ndonëse mendojeni se sa acaruse do të ishte.

In some people, glitches in the pathways responsible for all of this

Tek disa persona, problemet në rrugët përgjegjëse për kruajtje

can cause excessive itching that can actually harm their health.

mund të shkaktojnë kruajtje të tepërt e cila mund të jetë e dëmshme për shëndet.

One extreme example is a psychological condition called delusory parasitosis

Një shembull ekstrem është një gjendje psikologjike e quajtur

parazitozë mashtruese,

where people believe their bodies are infested with mites or fleas

ku njerëzit besojnë se në trupat e tyre jetojnë morra ose pleshta

scurrying over and under their skin,

duke rrëmuar mbi dhe nën lëkurë,

making them itch incessantly.

duke i bërë ata të kruhen pa nevojë.

Another phenomenon called phantom itching

Një fenomen tjetër i quajtur kruajtja fantazmë

can occur in patients who've had amputations.

mund të ndodhë në pacientë të cilët kanë amputuar ndonjë pjesë të trupit.

Because this injury has so severely damaged the nervous system,

Për shkak se këto lëndime dëmtojnë seriozisht sistemin nervor,

it confuses the body's normal nerve signaling

huton sinjalizimin normal nervor trupor

and creates sensations in limbs that are no longer there.

dhe krijon ndjesi në gjymtyrët tê cilat nuk i ka.

Doctors are now finding ways to treat these itching anomalies.

Doktorët tani po gjejnë mënyra për ti trajtuar këto anomali të kruajtjes.

In amputees, mirrors are used to reflect the remaining limb,

Në të amputuar, pasqyrat përdoren për të reflektuar gjymtyrën e humbur,

which the patient scratches.

të cilën pacienti e kruan.

That creates an illusion that tricks the brain

Kjo krijon një iluzion i cili mashtron trurin

into thinking the imaginary itch has been satisfied.

duke menduar se kruajtja imagjinare është larguar.

Oddly enough, that actually works.

Çuditërisht, kjo në fakt funksionon.

Researchers are also searching for the genes involved in itching

Studiuesit gjithashtu po kërkojnë për gjenet të përfshira në kruajtje

and developing treatments to try and block the pathway of an itch

dhe po zhvillojnë trajtime duke provuar për ta bllokuar rrugën e kruajtjes

in extreme cases.

në raste ekstreme.

If having an unscratchable itch feels like your own personal hell,

Nëse të pasurit e një kruajtjeje të pakruajtshme jep ndjenjën e ferrit,

Dante agreed.

Danteja do të pajtohej.

The Italian poet wrote about a section of hell

Poeti italian shkroi për një pjesë të ferrit

where people were punished by being left in pits to itch for all eternity.

ku njerëzit ndëshkoheshin duke u lënë në gropa ku kruheshin përjetësisht.