Where do superstitions come from? - Stuart Vyse

Waar komen bijgeloven vandaan? - Stuart Vyse

Vertaald door: Astrid Lombaert Nagekeken door: Peter van de Ven

Are you afraid of black cats?

Ben je bang van zwarte katten?

Zou je een paraplu binnen openen?

Would you open an umbrella indoors?

And how do you feel about the number thirteen?

En wat vind je van het nummer dertien?

Of je er nu in gelooft of niet,

Whether or not you believe in them,

enkele van deze bijgeloven zijn je vast niet onbekend.

you're probably familiar with a few of these superstitions.

So how did it happen that people all over the world

Hoe komt het dat mensen overal ter wereld

knock on wood,

op hout afkloppen

or avoid stepping on sidewalk cracks?

of niet op de barstjes in de stoep willen lopen?

Well, although they have no basis in science,

Hoewel ze niet wetenschappelijk gegrond zijn,

many of these weirdly specific beliefs and practices

hebben veel van deze vreemde, specifieke geloven en handelingen

al even vreemde en specifieke oorsprongen.

do have equally weird and specific origins.

Omdat bovennatuurlijke krachten een rol spelen,

Because they involve supernatural causes,

it's no surprise that many superstitions are based in religion.

is het geen verrassing dat veel bijgeloven hun oorsprong vonden in religie.

For example. the number thirteen was associated with the biblical Last Supper,

Het nummer 13 komt bijvoorbeeld van het Bijbelse Laatste Avondmaal,

where Jesus Christ dined with his twelve disciples

het avondmaal van Jezus Christus en zijn twaalf apostelen

just before being arrested and crucified.

net voor hij opgepakt en gekruisigd werd.

The resulting idea that having thirteen people at a table was bad luck

Daardoor dacht men dat 13 mensen aan een tafel ongeluk bracht,

eventually expanded into thirteen being an unlucky number in general.

wat uiteindelijk uitgroeide tot angst voor het nummer in het algemeen.

Nu is angst voor het nummer 13, of triskaidekafobie, zo gebruikelijk

Now, this fear of the number thirteen, called triskaidekaphobia,

is so common that many buildings around the world skip the thirteenth floor,

dat gebouwen wereldwijd geen 13de etage hebben,

en het dus van de 12de verdieping meteen naar de 14de gaat.

with the numbers going straight from twelve to fourteen.

Natuurlijk beschouwen velen het Laatste Avondmaal als echt gebeurd,

Of course, many people consider the story of the Last Supper to be true

maar andere bijgeloven zijn ontstaan uit religieuze tradities

but other superstitions come from religious traditions

that few people believe in or even remember.

die maar weinig mensen geloven of zich zelfs herinneren.

Afkloppen zou van de oude Indo-Europeaanse folklore komen

Knocking on wood is thought to come from the folklore of the ancient Indo-Europeans

or possibly people who predated them

of mogelijk van een nog ouder volk

dat geloofde dat verschillende zielen in bomen huisden.

who believed that trees were home to various spirits.

Een boom aanraken zou bescherming oproepen

Touching a tree would invoke the protection

or blessing of the spirit within.

of de zegening van de ziel die er in woont.

En op de een of andere manier hield deze traditie stand,

And somehow,

this tradition survived long after belief in these spirits had faded away.

lang nadat het geloof in deze zielen was uitgedoofd.

Veel van de huidige bijgeloven die je van Rusland tot Ierland terugvindt,

Many superstitions common today in countries from Russia to Ireland

zouden restanten zijn van de heidense religies

are thought to be remnants of the pagan religions that Christianity replaced.

die door het christendom werden vervangen.

But not all superstitions are religious.

Maar niet alle bijgeloven zijn religieus.

Some are just based on unfortunate coincidences and associations.

Sommige zijn gewoon gebaseerd

op onfortuinlijke toevalligheden en verbanden.

Veel Italianen zijn bijvoorbeeld bang voor het nummer 17,

For example, many Italians fear the number 17

because the Roman numeral XVII can be rearranged to form the word vixi,

omdat het Romeinse cijfer XVII een anagram is van het woord VIXI,

wat 'mijn leven was voorbij' betekent.

meaning my life had ended.

Similarly, the word for the number four

Het woord voor het cijfer vier

sounds almost identical to the word for death

klinkt bijna net als het woord voor 'dood'

in Cantonese,

in het Cantonees,

maar ook in het Japans

as well as languages like Japanese

and Korean that have borrowed Chinese numerals.

en het Koreaans, dat Chinese cijfers gebruikt.

And since the number one also sounds like the word for must,

En aangezien het cijfer één klinkt als het woord voor 'moet',

klinkt het nummer 14 als 'moet dood'.

the number fourteen sounds like the phrase must die.

That's a lot of numbers for elevators and international hotels to avoid.

Liften en internationale hotels moeten dus al een pak nummers vermijden.

En geloof het of niet,

And believe it or not,

some superstitions actually make sense,

sommige bijgeloven zijn zelfs zinvol

or at least they did until we forgot their original purpose.

of dat waren ze toch tot we hun oorspronkelijke doel vergaten.

In theatersettings bijvoorbeeld werden grote geschilderde doeken gebruikt

For example, theater scenery used to consist of large painted backdrops,

en verwisseld door de toneelknechten, die hiervoor fluitsignalen gebruikten.

raised and lowered by stagehands who would whistle to signal each other.

Absentminded whistles from other people could cause an accident.

Als er toevallig iemand anders floot, kon dit voor ongelukken zorgen.

But the taboo against whistling backstage still exists today,

Het taboe van fluiten achter de set leeft vandaag echter nog steeds,

long after the stagehands started using radio headsets.

terwijl de toneelknechten nu al lang praten via headsets.

Along the same lines, lighting three cigarettes from the same match

Het aansteken van drie sigaretten met één en dezelfde lucifer bracht ongeluk

really could cause bad luck if you were a soldier in a foxhole

als je soldaat was in de loopgraven, want door een lucifer die te lang brandde

where keeping a match lit too long could draw attention from an enemy sniper.

kon een vijandige sluipschutter je misschien spotten.

Most smokers no longer have to worry about snipers,

De meeste rokers hoeven zich hier geen zorgen meer om te maken,

but the superstition lives on.

maar het bijgeloof leeft nog wel.

So why do people cling to these bits of forgotten religions,

Waarom houden de mensen dan vast aan deze vergeten religies,

coincidences,

toevalligheden

and outdated advice?

en verouderd advies?

Aren't they being totally irrational?

Is dat niet volslagen irrationeel?

Well, yes, but for many people,

Nou, ja, maar voor veel mensen

superstitions are based more on cultural habit than conscious belief.

is een bijgeloof meer een culturele gewoonte dan religie.

After all, no one is born knowing to avoid walking under ladders

Tenslotte word je niet geboren wetende dat je niet onder ladders mag lopen,

or whistling indoors,

of binnen fluiten,

but if you grow up being told by your family to avoid these things,

maar als ze je dit meegeven tijdens je opvoeding

chances are they'll make you uncomfortable,

zal je het wellicht toch liever niet doen,

even after you logically understand that nothing bad will happen.

zelfs wanneer je begrijpt dat er je niks zal gebeuren.

And since doing something like knocking on wood doesn't require much effort,

En aangezien op hout afkloppen niet veel moeite vergt,

following the superstition is often easier than consciously resisting it.

is het volgen van een bijgeloof vaak makkelijker dan er bewust tegenin te gaan.

Besides, superstitions often do seem to work.

Daarnaast lijken bijgeloven soms wel te werken.

Maybe you remember hitting a home run while wearing your lucky socks.

Misschien maakte je ooit de winnende goal toen je je gelukssokken droeg?

This is just our psychological bias at work.

Dat is iets puur psychologisch.

You're far less likely to remember all the times you struck out

De keren dat die sokken je niet aan een winnend doelpunt geholpen hebben,

while wearing the same socks.

zul je je waarschijnlijk amper herinneren.

But believing that they work could actually make you play better

Maar als je er echt in gelooft, kan het je helpen beter te spelen,

by giving you the illusion of having greater control over events.

omdat je gelooft dat je meer controle hebt over wat er gebeurt.

So in situations where that confidence can make a difference, like sports,

Dus in situaties waar die zelfzekerheid een verschil kan maken, zoals bij sport,

those crazy superstitions might not be so crazy after all.

zijn die bijgeloven nog lang zo gek niet.