Where do superstitions come from? - Stuart Vyse

Batıl inançlar nereden geliyor?

Çeviri: Gülsüm Öztürk Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

Are you afraid of black cats?

Siyah kedilerden korkuyor musunuz?

Would you open an umbrella indoors?

İç mekanlarda şemsiye açar mısınız?

And how do you feel about the number thirteen?

Peki 13 sayısı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Whether or not you believe in them,

İnansanız da inanmasanız da,

you're probably familiar with a few of these superstitions.

muhtemelen bu batıl inançların birkaçına aşinasınızdır.

So how did it happen that people all over the world

Peki tüm dünyada insanların tahtaya vurması veya

knock on wood,

kaldırım çizgilerine basmaktan

or avoid stepping on sidewalk cracks?

kaçınması nasıl başladı?

Well, although they have no basis in science,

Bilimsel temelleri olmasa da,

many of these weirdly specific beliefs and practices

bu garip özel inanç ve uygulamaların

do have equally weird and specific origins.

eşit derecede garip ve özel kökenleri var.

Because they involve supernatural causes,

Doğaüstü nedenleri olduğu için,

it's no surprise that many superstitions are based in religion.

pek çok batıl inanışın dine dayanması şaşırtıcı değil.

For example. the number thirteen was associated with the biblical Last Supper,

Örneğin on üç sayısı İncil'deki, İsa Mesih'in tutuklanıp

where Jesus Christ dined with his twelve disciples

çarmıha gerilmeden önce on iki havarisi ile yediği

just before being arrested and crucified.

Son Akşam Yemeği ile bağlantılıdır.

The resulting idea that having thirteen people at a table was bad luck

Bir masada on üç kişinin bulunmasıyla ortaya çıkan fikir, kötü

eventually expanded into thirteen being an unlucky number in general.

şanstı ve on üç sayısı zamanla genel olarak şanssız bir sayıya dönüştü.

Now, this fear of the number thirteen, called triskaidekaphobia,

Şimdilerde triskaidekafobi adı verilen bu on üç sayısı korkusu

is so common that many buildings around the world skip the thirteenth floor,

öyle yaygın ki, dünyada çoğu binada 13. kat bulunmuyor,

with the numbers going straight from twelve to fourteen.

sayılar doğrudan, on ikiden on dörde atlıyor.

Of course, many people consider the story of the Last Supper to be true

Tabii pek çok insan Son Akşam Yemeği hikayesinin doğru olduğunu düşünüyor,

but other superstitions come from religious traditions

ancak diğer batıl inanışlar, çok az insanın inandığı veya

that few people believe in or even remember.

hatırladığı dini geleneklerden geliyor.

Knocking on wood is thought to come from the folklore of the ancient Indo-Europeans

Tahtaya vurmanın, antik Hint-Avrupalılardan veya ağaçların çeşitli

or possibly people who predated them

ruhlara ev sahipliği yaptığına inanan, muhtemelen onlardan

who believed that trees were home to various spirits.

bir önceki dönemde yaşamış insanlardan geldiği düşünülüyor.

Touching a tree would invoke the protection

Bir ağaca dokunmak, içindeki ruhun korunmasını veya

or blessing of the spirit within.

kutsamasını ortaya çıkarabilir.

And somehow,

Her nasılsa bu gelenek

this tradition survived long after belief in these spirits had faded away.

bu ruhlardaki inanış yok olduktan uzun süre sonra da yaşamaya devam etti.

Many superstitions common today in countries from Russia to Ireland

Rusya'dan İrlanda'ya pek çok ülkede bugün yaygın olan batıl inançların,

are thought to be remnants of the pagan religions that Christianity replaced.

Hristiyanlığın yerini aldığı putperest dinlerin kalıntıları olduğu düşünülüyor.

But not all superstitions are religious.

Ancak tüm batıl inançlar din ile ilgili değil.

Some are just based on unfortunate coincidences and associations.

Bazıları sadece talihsiz tesadüflere ve çağrışımlara dayanıyor.

For example, many Italians fear the number 17

Örneğin, pek çok İtalyan 17 sayısından korkar,

because the Roman numeral XVII can be rearranged to form the word vixi,

çünkü Roma rakamı olan XVII, vixi kelimesini oluşturabilir ve

meaning my life had ended.

bu kelime, hayatım sona erdi anlamına gelir.

Similarly, the word for the number four

Benzer şekilde, Kantoncada dört sayısını

sounds almost identical to the word for death

temsil eden kelime de ölüm kelimesiyle neredeyse aynıdır;

in Cantonese,

tıpkı Çincedeki numaraları

as well as languages like Japanese

ödünç almış olan Japonca ve Korecede

and Korean that have borrowed Chinese numerals.

olduğu gibi.

And since the number one also sounds like the word for must,

Bir sayısının okunuşu da zorunluluk kelimesine benzediği için,

the number fourteen sounds like the phrase must die.

on dört sayısı ölme zorunluluğu gibi bir ifadeye benzemektedir.

That's a lot of numbers for elevators and international hotels to avoid.

Asansörlerde ve uluslararası otellerde kullanılmayan birçok sayı vardır.

And believe it or not,

İnanın ya da inanmayın,

some superstitions actually make sense,

bazı batıl inançlar gerçekten anlamlıdır,

or at least they did until we forgot their original purpose.

veya en azından, asıl maksatları unutuluncaya dek öyleydi.

For example, theater scenery used to consist of large painted backdrops,

Örneğin, tiyatro sahnelerindede büyük renkli perdeler kullanılıyordu,

raised and lowered by stagehands who would whistle to signal each other.

birbirlerine ıslıkla seslenen sahne görevlileri onları kaldırıp indiriyordu.

Absentminded whistles from other people could cause an accident.

Diğer insanların dalgın ıslıkları bir kazaya sebep olabilirdi.

But the taboo against whistling backstage still exists today,

Ancak sahne arkasında ıslık tabusu günümüzde, sahne görevlileri

long after the stagehands started using radio headsets.

telsiz kulaklık kullanmaya başladıktan sonra bile, hala devam ediyor.

Along the same lines, lighting three cigarettes from the same match

Aynı şekilde, eğer siperde bir askerseniz, üç sigarayı aynı kibritle

really could cause bad luck if you were a soldier in a foxhole

yakmak gerçekten kötü şansa sebep olabilir, çünkü bir kibriti

where keeping a match lit too long could draw attention from an enemy sniper.

uzun süre yakmak, düşman bir nişancının dikkatini çekebilir.

Most smokers no longer have to worry about snipers,

Sigara içenlerin çoğu artık nişancı endişesi duymak zorunda

but the superstition lives on.

değil, ama bu batıl inanç hala devam ediyor.

So why do people cling to these bits of forgotten religions,

Öyleyse insanlar neden dinlerin bu unutulmuş kırıntılarına,

coincidences,

rastlantılara

and outdated advice?

ve eski tavsiyelere takılıp kalıyorlar?

Aren't they being totally irrational?

Tamamen mantıksız davranmıyorlar mı?

Well, yes, but for many people,

Evet, ama pek çok insan için batıl

superstitions are based more on cultural habit than conscious belief.

inanç, bilinçli inanıştan çok, kültürel alışkanlığa dayalıdır.

After all, no one is born knowing to avoid walking under ladders

Buna karşın, kimse merdiven altında yürümekten veya iç mekanda ıslık çalmaktan

or whistling indoors,

kaçınmayı bilerek doğmuyor,

but if you grow up being told by your family to avoid these things,

ancak aileniz sizi bu gibi şeylerden kaçınmanızı söylenerek büyüttüyse,

chances are they'll make you uncomfortable,

bunlar sizi muhtemelen rahatsız edecek,

even after you logically understand that nothing bad will happen.

kötü bir şey olmayacağını mantıken anlasanız bile.

And since doing something like knocking on wood doesn't require much effort,

Tahtaya vurmak gibi şeyleri yapmak çok fazla çaba istemediği için,

following the superstition is often easier than consciously resisting it.

batıl inancı sürdürmek, bilinçli olarak onu reddetmekten daha kolaydır.

Besides, superstitions often do seem to work.

Üstelik, batıl inançlar çoğu zaman işe yarıyormuş gibi görünüyor.

Maybe you remember hitting a home run while wearing your lucky socks.

Belki şans çorabınızı giyerken bir şey başardığınızı hatırlıyorsunuzdur.

This is just our psychological bias at work.

Bu yalnızca psikolojik önyargılarımızın işidir.

You're far less likely to remember all the times you struck out

Aynı çorabı giyerken başarısız olduğunuzu

while wearing the same socks.

hatırlama ihtimaliniz çok daha azdır.

But believing that they work could actually make you play better

Ancak onların işe yaradığına inanmak, olaylar üzerinde daha fazla

by giving you the illusion of having greater control over events.

kontrole sahip olduğunuz yanılsaması yaratarak, daha iyi oynamanızı sağlar.

So in situations where that confidence can make a difference, like sports,

Neticede, özgüvenin fark yaratabileceği durumlarda, tıpkı spor

those crazy superstitions might not be so crazy after all.

gibi, bu çılgın batıl inançlar o kadar da çılgınca olmayabilir.