How tsunamis work - Alex Gendler

Hoe tsunami's werken - Alex Gendler

Vertaald door: Feike Laffeber Nagekeken door: Els De Keyser

In 479 BC, when Persian soldiers besieged

In 479 v. Chr., toen Perzische soldaten

the Greek city of Potidaea,

de Griekse stad Potidaea belegerden,

the tide retreated much farther than usual,

trok het getij zich veel verder terug dan anders,

leaving a convenient invasion route.

waardoor een handige invasieroute ontstond.

But this wasn't a stroke of luck.

Maar het was geen gelukstreffer.

Before they had crossed halfway,

Voordat ze halverwege waren,

the water returned in a wave higher than anyone had ever seen,

kwam het water terug in een grotere golf

dan iemand ooit had gezien

drowning the attackers.

en de aanvallers verdronken.

The Potiidaeans believed they had been saved

De Potidaeanen geloofden te zijn gered

by the wrath of Poseidon.

door de toorn van Poseidon.

But what really saved them

Maar wat ze eigenlijk gered had,

was likely the same phenomenon that has destroyed countless others:

was hetzelfde fenomeen dat al zo velen had vernietigd:

a tsunami.

een tsunami.

Although tsunamis are commonly known as tidal waves,

Hoewel tsunami's bekend staan als vloedgolven,

they're actually unrelated to the tidal activity caused

hebben ze niets te maken met de getijden veroorzaakt

by the gravitational forces of the Sun and Moon.

door de aantrekkingskracht van zon en maan.

In many ways, tsunamis are just larger versions of regular waves.

In zekere zin zijn tsunami's gewoon grotere versies

van normale golven.

They have a trough and a crest,

Ze hebben een dal en een kam

and consist not of moving water,

en bestaan niet uit bewegend water,

but the movement of energy through water.

maar uit de verplaatsing van energie door water.

The difference is in where this energy comes from.

Het verschil is waar deze energie vandaan komt.

For normal ocean waves, it comes from wind.

Bij normale oceaangolven

komt ze van wind.

Because this only affects the surface, the waves are limited in size and speed.

Omdat ze alleen het oppervlak beroert,

wordt de snelheid en grootte van de golven beperkt.

But tsunamis are caused by energy originating underwater,

Maar tsunami's worden veroorzaakt door energie

van onder het water:

from a volcanic eruption,

vulkaanuitbarstingen,

a submarine landslide,

aardverschuivingen onder water,

or most commonly, an earthquake on the ocean floor

of meestal

een aardbeving op de oceaanbodem,

caused when the tectonic plates of the Earth's surface slip,

veroorzaakt door de verplaatsing van tektonische platen,

releasing a massive amount of energy into the water.

die een enorme hoeveelheid aan energie in het water loslaten.

This energy travels up to the surface,

Deze energie gaat naar het oppervlak

displacing water and raising it above the normal sea level,

en verplaatst water

ver boven de normale zeespiegel.

but gravity pulls it back down,

De zwaartekracht trekt het weer terug,

which makes the energy ripple outwards horizontally.

wat er voor zorgt dat de energie horizontaal uitvouwt.

Thus, the tsunami is born,

Zo ontstaat een tsunami,

moving at over 500 miles per hour.

die zich verplaatst met ruim 800 km per uur.

When it's far from shore, a tsunami can be barely detectable

Wanneer hij ver uit de kust is,

valt een tsunami nauwelijks op

since it moves through the entire depth of the water.

omdat hij over de hele diepte van het water beweegt.

But when it reaches shallow water, something called wave shoaling occurs.

Maar zodra hij ondiep water bereikt,

gebeurt iets dat 'shoaling' wordt genoemd.

Because there is less water to move through,

Omdat er minder water is om door te bewegen,

this still massive amount of energy is compressed.

wordt de enorme hoeveelheid energie samengedrukt.

The wave's speed slows down,

De golf remt af,

while its height rises to as much as 100 feet.

terwijl haar hoogte met wel 30 meter toeneemt.

The word tsunami, Japanese for "harbor wave,"

Het woord 'tsunami' is Japans voor 'havengolf'

comes from the fact that it only seems to appear near the coast.

omdat het alleen lijkt voor te komen

bij de kust.

If the trough of a tsunami reaches shore first,

Als het dal van een tsunami eerst de kust bereikt,

the water will withdraw farther than normal

trekt het water verder terug totdat de golf komt,

before the wave hits,

which can be misleadingly dangerous.

wat misleidend en gevaarlijk is.

A tsunami will not only drown people near the coast,

Een tsunami is niet alleen een gevaar voor kustbewoners,

but level buildings and trees for a mile inland or more,

maar ook voor gebouwen en bomen landinwaarts,

especially in low-lying areas.

vooral in laaggelegen gebied.

As if that weren't enough, the water then retreats,

Alsof dat nog niet volstaat, trekt het water zich dan terug,

dragging with it the newly created debris,

samen met het ontstane puin

and anything, or anyone, unfortunate enough

en alles of iedereen op haar pad.

to be caught in its path.

The 2004 Indian Ocean tsunami

De zeebeving in de Indische Oceaan in 2004

was one of the deadliest natural disasters in history,

was één van de natuurrampen met de meeste slachtoffers:

killing over 200,000 people throughout South Asia.

wel 200.000 doden verspreid over Zuid-Azië.

So how can we protect ourselves against this destructive force of nature?

Dus hoe kunnen we onszelf beschermen

tegen zulk natuurgeweld?

People in some areas have attempted

In sommige gebieden is geprobeerd

to stop tsunamis with sea walls, flood gates,

tsunami's tegen te houden met zeemuren, sluisdeuren

and channels to divert the water.

en kanalen om het water weg te leiden.

But these are not always effective.

Maar dit werkt niet altijd.

In 2011, a tsunami surpassed the flood wall

In 2011 kwam een tsunami voorbij een vloedmuur

protecting Japan's Fukushima Power Plant,

die de kerncentrale Fukushima in Japan moest beschermen.

causing a nuclear disaster

Er ontstond een nucleaire ramp

in addition to claiming over 18,000 lives.

en er vielen 18.000 doden.

Many scientists and policy makers are instead focusing on early detection,

Veel wetenschappers en beleidsmakers

richten zich nu op vroege signalering.

monitoring underwater pressure and seismic activity,

Ze houden waterdruk en seismische activiteit in de gaten

and establishing global communication networks

en gebruiken een wereldwijd systeem

for quickly distributing alerts.

om snel alarm te kunnen slaan.

Als de natuur zo machtig is dat je haar niet kan tegenhouden,

When nature is too powerful to stop,

the safest course is to get out of its way.

is het 't veiligst om uit de weg te gaan.