How tsunamis work - Alex Gendler

Translator: sadegh zabihi Reviewer: soheila Jafari

In 479 BC, when Persian soldiers besieged

در سال ۴۷۹ پیش از میلاد، زمانی که سربازان ایرانی

the Greek city of Potidaea,

شهر یونانی پوتیدایا را محاصره کردند،

the tide retreated much farther than usual,

جزر و مد خیلی بیش از معمول عقب نشست،

leaving a convenient invasion route.

و راه حمله مناسبی را فرآهم آورد.

But this wasn't a stroke of luck.

اما این روی آوردن اقبال نبود.

Before they had crossed halfway,

پیش از آنکه انها نیمی از راه را طی کنند،

the water returned in a wave higher than anyone had ever seen,

آب با موجی بلندتر از آنچه تا آن زمان کسی دیده بود بازگشت،

drowning the attackers.

و مهاجمان را غرق کرد.

The Potiidaeans believed they had been saved

پوتیدایایی‌ها باور داشتند

by the wrath of Poseidon.

که خشم پوسایدون آنها را نجات داده بود.

But what really saved them

اما چیزی که واقعا باعث نجات آنها شد

was likely the same phenomenon that has destroyed countless others:

پدیده‌ای بود که عده خیلی بیشتری را نابود کرده است:

a tsunami.

یک سونامی.

Although tsunamis are commonly known as tidal waves,

هرچند سونامی‌ها معمولا به عنوان امواج جزر و مدی شناخته می‌شوند،

they're actually unrelated to the tidal activity caused

آنها در واقع به خاطر چیزی غیر از جزر و مد

by the gravitational forces of the Sun and Moon.

ناشی از نیروی گرانش ماه و خورشید هستند.

In many ways, tsunamis are just larger versions of regular waves.

از بسیاری جهات، سونامی‌ها تنها نمونه بزرگتری از امواج معمولی هستند.

They have a trough and a crest,

آنها هم یک قله و یک فرورفتگی دارند،

and consist not of moving water,

و بدون جابجایی آب،

but the movement of energy through water.

از جابجایی انرژی از طریق آب به وجود می‌آیند.

The difference is in where this energy comes from.

تفاوت در منشا انرژی است.

For normal ocean waves, it comes from wind.

در امواج اقیانوسی معمولی این انرژی به دلیل باد است.

Because this only affects the surface, the waves are limited in size and speed.

و به این دلیل که تنها سطح با آن درگیر است، اندازه و سرعت امواج محدود هستند.

But tsunamis are caused by energy originating underwater,

اما سونامی‌ها از انرژی که منشا آن زیر آب است نشات می‌گیرند،

from a volcanic eruption,

از یک فوران آتشفشانی،

a submarine landslide,

یا جابجایی صفحات زیر دریا،

or most commonly, an earthquake on the ocean floor

یا آنچه بیشتر شایع است، زلزله‌ای در کف اقیانوس

caused when the tectonic plates of the Earth's surface slip,

که به دلیل لغزش صفحه‌های تکتونیکی زمین

releasing a massive amount of energy into the water.

و آزاد شدن میزان عظیمی انرژی در آب به وجود می‌آیند.

This energy travels up to the surface,

این انرژی تا سطح را طی می‌کند،

displacing water and raising it above the normal sea level,

و آب را تا ارتفاعی بالاتر از سطح دریا جابجا می‌کند،

but gravity pulls it back down,

اما گرانش آن را به پایین می‌کشد،

which makes the energy ripple outwards horizontally.

که باعث به وجود آمدن موجی افقی رو به بیرون می‌شود.

Thus, the tsunami is born,

بنابراین، سونامی متولد می‌شود،

moving at over 500 miles per hour.

و با سرعتی بیش از ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند.

When it's far from shore, a tsunami can be barely detectable

وقتی که فاصله از ساحل زیاد است، سونامی حتی به سختی قابل تشخیص است

since it moves through the entire depth of the water.

چون در طول همه عمق آب حرکت می‌کند.

But when it reaches shallow water, something called wave shoaling occurs.

اما وقتی که به آب‌های کم عمق می‌رسد، چیزی به نام کم عمق شدن موج اتفاق می‌افتد.

Because there is less water to move through,

چون آب کمتری برای گذشتن از آن وجود دارد،

this still massive amount of energy is compressed.

این میزان هنوز عطیم انرژی فشرده می‌شود.

The wave's speed slows down,

سرعت موج کاهش می‌یابد،

while its height rises to as much as 100 feet.

در حالی که ارتفاع آن بیش از ۳۰ متر بالا می‌رود.

The word tsunami, Japanese for "harbor wave,"

نام ژاپنی سونامی به معنی «موج بندرگاه،»

comes from the fact that it only seems to appear near the coast.

به این حقیقت اشاره دارد که این موج تنها در نزدیکی ساحل ظاهر می‌شود.

If the trough of a tsunami reaches shore first,

اگر ابتدا فرورفتگی یک موج سونامی به ساحل برسد،

the water will withdraw farther than normal

پیش از آن که موج از راه برسد

before the wave hits,

آب بیش از معمول عقب نشینی می‌کند،

which can be misleadingly dangerous.

که می‌تواند گمراه کننده و خطرناک باشد.

A tsunami will not only drown people near the coast,

سونامی تنها افراد نزدیک ساحل را غرق نمی‌کند،

but level buildings and trees for a mile inland or more,

بلکه تا یک و نیم کیلومتر یا بیشتر از ساحل ساختمان‌ها و درخت‌ها را از بین می‌برد،

especially in low-lying areas.

مخصوصا در مناطق پست.

As if that weren't enough, the water then retreats,

و اگر این هم کافی نبود، پس از آنکه آب پس می‌نشیند،

dragging with it the newly created debris,

تمام آوار تازه به وجود آمده

and anything, or anyone, unfortunate enough

و هرچیز و هرکس، که به اندازه کافی بداقبال باشد

to be caught in its path.

که در مسیر آن گرفتار شده باشد را با خود می‌کشد.

The 2004 Indian Ocean tsunami

سونامی اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴

was one of the deadliest natural disasters in history,

یکی از مرگبارترین فجایع طبیعی در طول تاریخ بود،

killing over 200,000 people throughout South Asia.

و بیش از ۲۰۰٫۰۰۰ نفر را در جنوب آسیا از بین برد.

So how can we protect ourselves against this destructive force of nature?

خوب ما چگونه می‌توانیم از خود در برابر این نیروی مخرب طبیعی محافظت کنیم؟

People in some areas have attempted

مردم در بعضی نقاط برای متوقف کردن سونامی

to stop tsunamis with sea walls, flood gates,

اقدام به ساخت دیوارهای دریایی، سیل بند،

and channels to divert the water.

و کانال‌هایی برای انتقال آب کرده‌اند.

But these are not always effective.

اما این‌ها همیشه موثر نیستند.

In 2011, a tsunami surpassed the flood wall

در سال ۲۰۱۱ سونامی دیوار موج بند

protecting Japan's Fukushima Power Plant,

محافظ نیروگاه فوکوشیمای ژاپن را تخریب کرد،

causing a nuclear disaster

و موجب یک فاجعه هسته‌ای

in addition to claiming over 18,000 lives.

علاوه بر از بین رفتن ۱۸٫۰۰۰ نفر شد.

Many scientists and policy makers are instead focusing on early detection,

بسیاری از دانشمندان و سیاست گذاران در حال تمرکز بر تشخیص زود هنگام،

monitoring underwater pressure and seismic activity,

و ثبت تغییرات فشار زیر آب و فعالیت‌های زمین لرزه‌ای،

and establishing global communication networks

و به وجود آوردن شبکه ارتباطی بین المللی

for quickly distributing alerts.

برای پخش کردن اخطار به موقع هستند.

When nature is too powerful to stop,

وقتی که طبیعت بیش از آنکه بتوان آن را متوقف کرد قدرت داشته باشد،

the safest course is to get out of its way.

بهترین کار از سر راه آن کنار رفتن است.