How tsunamis work - Alex Gendler

กลไกของคลื่นสึนามิ - อเล็กซ์ เจนเดลอร์ (Alex Gendler)

Translator: Trinsit Wasinudomrod Reviewer: Kelwalin Dhanasarnsombut

In 479 BC, when Persian soldiers besieged

เมื่อ 479 ปีก่อนคริสต์กาล กองทัพเปอร์เซียเข้าโจมตี

the Greek city of Potidaea,

ชาวกรีกที่เมืองโพทิเดีย

the tide retreated much farther than usual,

กระแสน้ำถอยห่างจากชายฝั่งไปไกลกว่าปกติ

leaving a convenient invasion route.

เปิดเส้นทางสะดวกให้กับการเดินทัพ

But this wasn't a stroke of luck.

แต่นั่นไม่ใช่ว่ากองทัพเปอร์เซียโชคดีนะ

Before they had crossed halfway,

ทหารยังข้ามไปไม่ถึงครึ่งทาง

the water returned in a wave higher than anyone had ever seen,

น้ำทะเลได้ย้อนกลับมาเป็นคลื่นสูง

กว่าคลื่นใดๆ ที่พวกเขาเคยเห็น

drowning the attackers.

โถมทำลายกองทัพเปอร์เซีย

The Potiidaeans believed they had been saved

ชาวโพทิเดียเชื่อว่าพวกเขาพ้นภัย

by the wrath of Poseidon.

ด้วยความเกรี้ยวกราดแห่งเทพโพไซดอน

But what really saved them

แต่ที่จริง สิ่งที่ช่วยพวกเขาไว้

was likely the same phenomenon that has destroyed countless others:

น่าจะเป็นปรากฏการณ์ ที่คร่าชีวิตผู้คนมาแล้วมากมาย

a tsunami.

คลื่นสึนามิ

Although tsunamis are commonly known as tidal waves,

คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าสึนามิ เป็นคลื่นน้ำขึ้นน้ำลงชนิดหนึ่ง

they're actually unrelated to the tidal activity caused

แต่จริงแล้วสึนามิไม่เกี่ยวข้อง กับปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลง

by the gravitational forces of the Sun and Moon.

ที่เกิดจากแรงโน้มถ่วง ของดวงอาทิตย์และดวงจันทร์

In many ways, tsunamis are just larger versions of regular waves.

อันที่จริง สึนามิก็เป็นเหมือนคลื่นทะเลทั่วไป

เพียงแต่มีขนาดใหญ่มากเป็นพิเศษ

They have a trough and a crest,

สึนามิมี ท้องคลื่น และ ยอดคลื่น

and consist not of moving water,

ไม่มีการเคลื่อนที่ของน้ำ

but the movement of energy through water.

แต่เป็นการเคลื่อนที่ของพลังงานผ่านน้ำ

The difference is in where this energy comes from.

ความแตกต่างอยู่ตรงแหล่งที่มาของพลังงาน

For normal ocean waves, it comes from wind.

สำหรับคลื่นปกติในมหาสมุทร

พลังงานมาจากลม

Because this only affects the surface, the waves are limited in size and speed.

เพราะว่ามันส่งผลกระทบผิวหน้าเท่านั้น

คลื่นปกติจึงมีขนาดและความเร็วจำกัด

But tsunamis are caused by energy originating underwater,

แต่สึนามิเกิดจากพลังงาน

ที่ก่อตัวใต้น้ำ

from a volcanic eruption,

จากการปะทุของภูเขาไฟ

a submarine landslide,

จากแผ่นดินถล่มใต้น้ำ

or most commonly, an earthquake on the ocean floor

หรือที่เกิดขึ้นบ่อยที่สุด

คือแผ่นดินไหวที่พื้นมหาสมุทร

caused when the tectonic plates of the Earth's surface slip,

ซึ่งเกิดจากแผ่นเปลือกโลกเคลื่อนที่

releasing a massive amount of energy into the water.

ปลดปล่อยพลังงานมหาศาลออกมาในน้ำ

This energy travels up to the surface,

พลังงานนี้เดินทางสู่ผิวน้ำ

displacing water and raising it above the normal sea level,

ผลักดันน้ำและยกน้ำขึ้นสูง

เหนือกว่าระดับน้ำทะเลปกติ

but gravity pulls it back down,

แต่แรงโน้มถ่วงดึงน้ำกลับลงมา

which makes the energy ripple outwards horizontally.

ทำให้พลังงานกระเพื่อมออกไปในแนวนอน

Thus, the tsunami is born,

นี่คือกำเนิดของสึนามิ

moving at over 500 miles per hour.

เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 500 ไมล์ต่อชั่วโมง

When it's far from shore, a tsunami can be barely detectable

เมื่อสึนามิยังอยู่ห่างจากชายฝั่ง

มันยากที่จะสังเกตเห็นสึนามิ

since it moves through the entire depth of the water.

เพราะมันเคลื่อนที่ตลอดความลึกของน้ำ

But when it reaches shallow water, something called wave shoaling occurs.

แต่เมื่อสึนามิมาถึงบริเวณน้ำตื้น

จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า ผลของความตื้นของพื้นทะเล

Because there is less water to move through,

เพราะว่าบริเวณนั้นมีปริมาณน้ำน้อยลง

this still massive amount of energy is compressed.

พลังงานมหาศาลที่ยังมีมากอยู่จึงถูกบีบอัด

The wave's speed slows down,

ความเร็วคลื่นลดลง

while its height rises to as much as 100 feet.

ขณะที่ความสูงคลื่นเพิ่มขึ้นได้ถึง 100 ฟุต

The word tsunami, Japanese for "harbor wave,"

คำว่า สึนามิ

เป็นคำภาษาญี่ปุ่นที่แปลว่า คลื่นท่าเรือ

comes from the fact that it only seems to appear near the coast.

ได้มาจากข้อเท็จจริงที่ว่า สึนามิมักจะมาปรากฏให้เห็น

ต่อเมื่อมันถึงใกล้ชายฝั่งแล้ว

If the trough of a tsunami reaches shore first,

ถ้าท้องคลื่นของสึนามิมาถึงชายฝั่งก่อน

the water will withdraw farther than normal

น้ำทะเลจะถอยห่างจากชายฝั่งไปไกลกว่าปกติ

before the wave hits,

ก่อนที่ตัวคลื่นจะเข้าตีชายฝั่ง ซึ่งก่ออันตรายได้มากจากความเข้าใจผิด

which can be misleadingly dangerous.

A tsunami will not only drown people near the coast,

สึนามิไม่เพียงคร่าชีวิตผู้คนที่อยู่ใกล้ชายฝั่งเท่านั้น

but level buildings and trees for a mile inland or more,

แต่ยังโถมทำลายตึกและต้นไม้ ที่อยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดินไกลถึงหนึ่งไมล์

especially in low-lying areas.

โดยเฉพาะในพื้นที่ต่ำ

As if that weren't enough, the water then retreats,

เท่านั้นยังไม่พอ

น้ำมหาศาลยังไหลย้อนกลับสู่ทะเล

dragging with it the newly created debris,

ลากเอาซากสลักหักพัง

and anything, or anyone, unfortunate enough

และสิ่งใด หรือใครก็ตาม ที่โชคร้ายพอ

to be caught in its path.

ที่จะไปอยู่ในเส้นทางนั้น

The 2004 Indian Ocean tsunami

เหตุการณ์สึนามิ ในมหาสมุทรอินเดีย เมื่อปี 2004

was one of the deadliest natural disasters in history,

นับเป็นหนึ่งในภัยพิบัติธรรมชาติ ที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์

killing over 200,000 people throughout South Asia.

คร่าคนไปมากกว่า 200,000 คนทั่วเอเชียใต้

So how can we protect ourselves against this destructive force of nature?

แล้วเราจะปกป้องตัวเอง

จากพลังธรรมชาติที่ร้ายแรงนี้อย่างไร

People in some areas have attempted

ผู้คนในบางภูมิภาคได้เคยพยายาม

to stop tsunamis with sea walls, flood gates,

หยุดสึนามิด้วยกำแพงกั้นทะเล ประตูกั้นน้ำ

and channels to divert the water.

และร่องน้ำเพื่อเบี่ยงเส้นทางน้ำ

But these are not always effective.

แต่ก็ไม่ได้ผลเสมอไป

In 2011, a tsunami surpassed the flood wall

เมื่อปี 2011 สึนามิได้ข้ามกำแพงกั้นน้ำ

protecting Japan's Fukushima Power Plant,

ซึ่งปกป้องโรงไฟฟ้าฟุกุชิมาของประเทศญี่ปุ่น

causing a nuclear disaster

นำไปสู่ภัยพิบัตินิวเคลียร์

in addition to claiming over 18,000 lives.

เพิ่มเติมจากที่มันคร่าคนไปแล้วกว่า 18,000 ชีวิต

Many scientists and policy makers are instead focusing on early detection,

นักวิทยาศาสตร์และผู้กำหนดนโยบายจำนวนมาก

จึงเพ่งความสนใจที่การตรวจจับสึนามิแต่เนิ่น

monitoring underwater pressure and seismic activity,

โดยจับตาดูความดันใต้น้ำ และการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก

and establishing global communication networks

และจัดตั้งเครือข่ายการสื่อสาร ครอบคลุมทั่วโลก

for quickly distributing alerts.

เพื่อแจ้งเตือนภัยได้อย่างรวดเร็ว

เมื่อธรรมชาติทรงพลังเกินกว่าจะหยุดยั้ง

When nature is too powerful to stop,

the safest course is to get out of its way.

การรับมือที่ปลอดภัยที่สุดคือหลบหลีกมัน