Can we create the "perfect" farm? - Brent Loken

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Mirjana Čutura

Translator: Nang Yin Mu Aung Reviewer: Sanntint Tint

About 10,000 years ago, humans began to farm.

လူသားတွေဟာလွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း၁၀,၀၀၀လောက်က စတင်ပြီးလယ်ယာတွေစိုက်ပျိုးခဲ့ကြပါတယ်။

ဒီစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဆိုင်ရာတော်လှန် ပြောင်းလဲမှုကြီးကြောင့် လူသားတွေဟာ

This agricultural revolution was a turning point in our history

နေရာအခြေချခြင်း၊တည်ဆောက်ခြင်းနဲ့ ဖန်တီးခြင်းတွေ လုပ်လာနိုင်ခဲ့ပြီး

that enabled people to settle, build and create.

ကျွန်ုပ်တို့ သမိုင်းကြောင်းရဲ့ အချိုးအကွေ့ တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အတိုချုပ်ပြောရရင် စိုက်ပျိုးရေးကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း ယဉ်ကျေးမှုတွေ ဖြစ်တည်လာတယ်။

In short, agriculture enabled the existence of civilization.

Today, approximately 40 percent of our planet is farmland.

ယနေ့ ကမ္ဘာမြေရဲ့ ၄၀% ဟာ လယ်ယာမြေဖြစ်တယ်။

Spread all over the world,

တစ်ကမ္ဘာလုံးအနှံ့က

these agricultural lands are the pieces to a global puzzle

ဒီစိုက်ပျိုးမြေတွေဟာ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ

we are all facing:

ပဟေဠိ အပိုင်းအစတွေပါပဲ။

in the future, how can we feed every member of a growing population

အနာဂတ်မှာ တိုးပွားလာတဲ့ လူအယောက်စေ့ကို ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ အစားအသောက်တွေ

a healthy diet?

ကျွေးနိုင်အောင် ဘယ်လိုစီမံကြမလဲ။

Meeting this goal will require

ဒီပန်းတိုင်ပေါက်မြောက်ဖို့ဆိုရင် ဒုတိယအကြိမ်

nothing short of a second agricultural revolution.

စိုက်ပျိုးရေးတော်လှန်ရေးဖြစ်ပေါ်လာဖို့ မုချမသွေလိုပါလိမ့်မယ်။

The first agricultural revolution

ပထမအကြိမ် စိုက်ပျိုးရေးတော်လှန်ရေးဟာ

was characterized by expansion and exploitation,

တိုးချဲ့ခြင်းနဲ့အမြတ်ထုတ်ခြင်း အသွင်ကို ဆောင်တယ်

feeding people at the expense of forests, wildlife and water

လူသားမျိုးနွယ်တွေ အစားစာလောက်ဌဖို့ သစ်တောသစ်ပင်သားကောင်တွေနဲ့ရေတွေကိုရင်းပြီး

and destabilizing the climate in the process.

ဒီဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာ ရာသီဥတု မငြိမ်မသက်မှုတွေ ဖြစ်စေတယ်။

That's not an option the next time around.

ဒါဟာနောက်တစ်ခါထပ်ပြီး လုပ်ရမယ့် ရွေးချယ်မှု မဟုတ်ပါဘူး

Agriculture depends on a stable climate

စိုက်ပျိုးရေးဟာ ဒေသတွင်း ရာသီဥတု တည်ငြိမ်ဖို့နဲ့

ဘယ်ရာသီမှာဘာဖြစ်မယ်ဆိုတဲ့ခန့်မှန်းလို့ ရတဲ့ ဥတုရာသီတွေပေါ် မှီတည်ပါတယ်။

with predictable seasons and weather patterns.

ဒါဟာစိုက်ပျိုးမြေတွေကို ဆက်လက်ချဲ့ထွင် နေလို့မဖြစ်ဘူး ဆိုတဲ့သဘောသက်ရောက်ပါတယ်။

This means we can't keep expanding our agricultural lands,

because doing so will undermine the environmental conditions

ဒီလိုသာဆက်လုပ်နေမယ်ဆိုရင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အနေထားတွေယိုယွင်းပျက်စီးလာစေပြီး

that make agriculture possible in the first place.

နဂိုကတည်းက စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်ထွန်းလာစရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။

Instead, the next agricultural revolution

အဲ့ဒီအစား နောက်လာမယ့် စိုက်ပျိုးတော်လှန်ရေးဟာ

will have to increase the output of our existing farmland for the long term

ရေရှည်မှာ ရှိနှင့်ပြီးသား စိုက်ပျိုးမြေတွေရဲ့ ကုန်ထွက်တိုးစေမယ်။

while protecting biodiversity, conserving water

ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲနဲ့ ရေအရင်းမြစ်ကို ထိန်းသိမ်းထားပေးပြီး

and reducing pollution and greenhouse gas emissions.

ညစ်ညမ်းမှုတွေနဲ့ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချနိုင်ရမယ်။

So what will the future farms look like?

ဒါဖြင့် အနာဂတ်ရဲ့ လယ်ယာတွေက ဘယ်လိုပုံစံမျိုး ဖြစ်မလဲ။

This drone is part of a fleet that monitors the crops below.

ဒီဒရုန်းက မြေပြင်ပေါ်က သီးနှံတွေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမယ့်ဒရုန်းအုပ်ထဲကတစ်ခုပါ။

ဒီလယ်ကိုကြည့်ရတာတော်တော်လေး ဗျောက်သောက်နိုင်ပုံပေါက်ပေမဲ့

The farm may look haphazard

but is a delicately engineered use of the land

စည်းစနစ်ကျကျ မြေယာကို အသုံးချပြီး တီထွင်ဖန်တီးထားတာပါ။

that intertwines crops and livestock with wild habitats.

သီးနှံတွေနဲ့မွေးမြူရေးကိုတောရိုင်း တိရစ္ဆာန်တွေကျက်စားရာနဲ့ရောယှက်ထားပါတယ်။

Conventional farming methods cleared large swathes of land

သမရိုးကျ စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်အရဆို မြေယာတွေ အများကြီးခုတ်ထွင်ရှင်းလင်းပြီး

and planted them with a single crop,

သီးနှံတစ်မျိုးတည်းပဲ စိုက်ပျိုးပါတယ်

တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကို ဖယ်ထုတ် ရှင်းလင်းပြီး

eradicating wildlife

and emitting huge amounts of greenhouse gases in the process.

စိုက်ပျိုးရေးဖြစ်စဉ်တစ်လျှောက်မှာလည်း ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ပမာဏအမြောက်များထုတ်တယ်။

This approach aims to correct that damage.

ယခု ချဉ်းကပ်နည်းက အဲ့လို အပျက်အစီးတွေ မဖြစ်အောင် ရည်ရွယ်ပါတယ်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ လယ်ကွင်းထဲက စက်ရုပ်အဖွဲ့တွေကလည်း အပင်တွေကြားထဲ

Meanwhile, moving among the crops,

teams of field robots apply fertilizer in targeted doses.

မြေဩဇာတွေကို သတ်မှတ်ထားတဲ့ပမာဏအတိုင်း လိုက်ထည့်နေတယ်။

မြေကြီးထဲက ရာချီတဲ့ အာရုံခံစက်တွေဟာလည်း

Inside the soil,

hundreds of sensors gather data on nutrients and water levels.

အပင်တွေရဲ့အာဟာရလိုအပ်ချက်နဲ့ ရေချိန်စတဲ့ အချက်အလက်တွေကို စုဆောင်းပါတယ်။

ဒီအချက်လက်တွေသိခြင်းအားဖြင့် မလိုအပ်ဘဲ ရေသုံးစွဲမှုကိုလျှော့ချပေးပါတယ်။

This information reduces unnecessary water use

and tells farmers where they should apply more and less fertilizer

လယ်ယာတစ်ခုလုံးအနှံ့ မြေဩဇာတွေဖျန်းပြီး ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုတွေဖြစ်စေမယ့်အစား

instead of causing pollution by showering it across the whole farm.

မြေဩဇာ လိုတိုးပိုလျှော့ထည့်ရမယ့်နေရာတွေကို တောင်သူတွေ သိနိုင်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အနာဂတ်ရဲ့စိုက်ကွင်းတွေ အားလုံးဟာ အာရုံခံစက်တွေ စက်ရုံတွေနဲ့ပဲပြည့်နှက်နေတာ

But the farms of the future won't be all sensors and robots.

တော့မဟုတ်ပါဘူး။ ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် ဆန့်ကျင်ဆိုးကျိူးမဖြစ်စေဘဲ သဟဇာတဖြစ်မယ့်

These technologies are designed to help us produce food

in a way that works with the environment

ဒေသဂေဟစနစ်၏ ကွဲပြားမှုကို

rather than against it,

ထည့်သွင်းစဉ်းစားတဲ့နည်းမျိုးနဲ့

taking into account the nuances of local ecosystems.

အစားသောက်တွေကို ထုတ်လုပ်ဖို့ ဒီနည်းပညာတွေကိုဖန်တီးထားတာပါ။

Lower-cost agricultural practices can also serve those same goals

ကုန်ကျစရိတ်နည်းတဲ့စိုက်ပျိုးရေးအလေ့ထတွေဟာ ထိုတူညီပန်းတိုင်တွေကိုရောက်ဖို့ကူညီပေးသလို

and are much more accessible to many farmers.

တောင်သူအများစုကလည်း ပိုမိုလက်လှမ်းမီနိုင်ပါတယ်။

In fact, many such practices are already in use today

အမှန်တော့ ဒီလိုအလေ့ကျင့်တွေကို ယခုခေတ်မှာ သုံးနေကြပါပြီ။

and stand to have an increasingly large impact

တောင်သူတွေ ပိုပြီးကျင့်သုံးလာတာနဲ့အမျှ သက်ရောက်မှုကလည်း

as more farmers adopt them.

ပိုမိုကြီးထွားလာမှာပါ။

In Costa Rica,

Costa Rica မှာ တောင်သူတွေဟာ

farmers have intertwined farmland with tropical habitat so successfully

လယ်ယာမြေတွေကို အပူပိုင်းစားကျက်တွေနဲ့ အတူတူထား ရောယှက်စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတဲ့အတွက်

အခုဆိုရင်တိုင်းပြည်ရဲ့ သစ်တောဖုံးလွှမ်းမှု ၂ဆ တိုးလာစေခဲ့ပါတယ်။

that they have significantly contributed to doubling the country's forest cover.

ဒီလိုနဲ့ အစားစာတွေ စိုက်ပျိုးရစေသလို တောရိုင်းသတ္တဝါလေးတွေအတွက် နေစရာလည်းရစေတယ်

This provides food and habitat for wildlife

as well as natural pollination and pest control

သဘာဝအလျောက် ဝတ်မှုန်ကူးတာတွေလည်းဖြစ်စေတယ် ဒီ စိုက်ခင်းတွေဆီလာတဲ့

from the birds and insects these farms attract,

ဌက်တွေနဲ့ ပိုးမွှာတွေရဲ့ရန်ကနေ ထိန်းချုပ်ပြီးသားဖြစ်သွားမယ်။

producing food while restoring the planet.

အစားသောက် ထုတ်လုပ်ရင်း ကမ္ဘာမြေကို ထိန်းသိမ်းရာလည်းရောက်မယ်။

အမေရိကန်မှာ ကျွဲနွားမွေးမြူသူတွေဟာ

In the United States,

ranchers are raising cattle on grasslands composed of native species,

ဒေသမျိုးစိတ်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ မြက်ခင်းပြင်တွေမှာ စားကျက်လွတ်ကြတယ်။

ကာဗွန်ထိန်းသိမ်းပြီး ဇီဝမျိုးကွဲတွေကို ကာကွယ်ပေးတဲ့ထုတ်လုပ်မှုစနစ်တွေသုံးပြီး

generating a valuable protein source

using production methods that store carbon and protect biodiversity.

တန်ဖိုးရှိတဲ့ ပရိုတင်းရင်းမြစ်တွေကို ထုတ်ပေးပါတယ်

In Bangladesh, Cambodia and Nepal,

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ကမ္ဘောဒီးယားနဲ့ နီပေါနိုင်ငံတွေမှာ

new approaches to rice production

ဆန်ထုတ်လုပ်မှုနည်းလမ်းသစ်ဟာ

may dramatically decrease greenhouse gas emissions in the future.

အနာဂတ်မှာ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို သိသိသာသာလျော့ကျသွားစေမယ်။

Rice is a staple food for three billion people

ဆန်ဆိုတာ သန်း ၃ထောင်သော လူသားတွေအတွက် အခြေခံစားကုန်တစ်ခုပါ။

and the main source of livelihood for millions of households.

သန်းနဲ့ချီတဲ့ မိသားစုတွေရဲ့ အသက်မွေးမှု ပင်မရင်းမြစ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။

More than 90 percent of rice is grown in flooded paddies,

ဆန်စပါး ၉၀% ကျော်ကို ရေသွင်းလယ်တွေမှာ စိုက်ပါတယ်

which use a lot of water

ရေတွေအများကြီးသုံးရတာပေါ့

and release 11 percent of annual methane emissions,

နှစ်စဉ်မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု ၁၁% ကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

ဒါဟာ တကမ္ဘာလုံးရဲ့ နှစ်စဉ်ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုစုစုပေါင်းပမာဏရဲ့

which accounts for one to two percent

of total annual greenhouse gas emissions globally.

၁ ကနေ ၂ % အထိဖြစ်စေခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်းပါ။

By experimenting with new strains of rice,

ရေသွင်းတာလျော့ပြီး

irrigating less

လူလုပ်အား အပြင်းထန်မသုံးရတဲ့

and adopting less labor-intensive ways of planting seeds,

မျိုးကြဲနည်းလမ်းတွေ ကျင့်သုံးခြင်းခြင့် ဆန်မျိုးသစ်ကို စမ်းသပ်စိုက်ပျိုးတယ်။

ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့လျှော့ချရင်းနဲ့

farmers in these countries

have already increased their incomes and crop yields

ဒီနိုင်ငံတွေက တောင်သူတွေရဲ့

while cutting down on greenhouse gas emissions.

ဝင်ငွေနဲ့ အထွက်နှုန်းဟာ တိုးလာပြီဖြစ်တယ်

သီးနှံထွက်နှုန်းတိုးပြီး

In Zambia,

numerous organizations are investing in locally specific methods

သစ်တောပြုန်းတီးမှုလျှော့ချဖို့နဲ့ဒေသခံ တောင်သူတွေရဲ့ဘဝတွေ တိုးတက်မြင့်မားလာစေဖို့

to improve crop production, reduce forest loss

ဇမ်ဘီယာမှာ အဖွဲ့အစည်း အတော်များများဟာ

and improve livelihoods for local farmers.

ဒေသနဲ့ကိုက်ညီတဲ့နည်းလမ်းတွေ အပေါ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနေပါပြီ။

These efforts are projected to increase crop yield

ဒီလို ကြိုးပမ်းအားစိုက်မှုတွေကြောင့် နောက် ၁၀စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာ

by almost a quarter over the next few decades.

သီးနှံထွက်နှုန်းဟာ ၄ ပုံ ၁ပုံနီးပါး တိုးပွားလာမယ်

If combined with methods to combat deforestation in the region,

ဒေသတွင်းသစ်တောပြုန်းတီးမှုကိုတိုက်ဖျက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ပေါင်းစပ်လိုက်ရင်

ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်စွမ်းရှိပြီး ဥတုရာသီဗဟိုပြုတဲ့

they could move the country

toward a resilient, climate-focused agricultural sector.

စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဆီကို တိုင်းပြည်ကို တွန်းပို့ပေးနိုင်မှာပါ။

And in India,

အိန္ဒိယမှာလည်း

where up to 40 percent of post-harvest food is lost or wasted

အခြေခံအဆောက်အအုံ အားနည်းတဲ့အတွက်ကြောင့်

ရိတ်သိမ်းပြီး သီးနှံတွေရဲ့ ၄၀%ဟာ ဆုံးရှုံးသွားတာ၊ လေလွင့်သွားတာပါ။

due to poor infrastructure,

farmers have already started to implement solar-powered cold storage capsules

ကျေးလက်တောင်သူများစွာဟာ သူတို့ရဲ့ ထုတ်ကုန်တွေကို မပျက်မစီးထားနိုင်အောင်

that help thousands of rural farmers preserve their produce

နေစွမ်းအင်သုံး အအေးခန်း ဂိုဒေါင်လေးတွေ စတင်သုံးလာကြပါပြီ။

and become a viable part of the supply chain.

ဒါဟာထောက်ပံ့ဖြည့်ဆည်းမှုကွင်းဆက်ရဲ့အလားအလာ ရှိတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လာပါတယ်။

It will take all of these methods,

စိုက်ပျိုးရေး တစ်ခေတ်ပြောင်းဖို့ အတွက်

from the most high-tech to the lowest-cost,

အဆင့်မြင့်နည်းပညာတွေကစလို့ ကုန်ကျမှုအနည်းဆုံး နည်းလမ်းတွေအဆုံး

to revolutionize farming.

ဒီနည်းလမ်းတွေ အားလုံးသုံးရလိမ့်မယ်။

High-tech interventions stand to amplify

အဆင့်မြင့်နည်းပညာလုပ်ဆောင်မှုတွေကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ဥတုရာသီနဲ့ထိန်းသိမ်းရေး

climate- and conservation-oriented approaches to farming,

ဗဟိုပြု နည်းလမ်းတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သုံးနိုင်လာတယ်။

and large producers will need to invest in implementing these technologies.

အကြီးစားကုန်ထုတ်လုပ်သူတွေက ဒီနည်းပညာတွေကို ဖော်ဆောင်အသုံးပြုဖို့ရင်းနှီးမှု လုပ်ရမယ်။

Meanwhile, we'll have to expand access to the lower-cost methods

တစ်ချိန်တည်းမှာ အသေးစားတောင်သူတွေအတွက် အကုန်ကျနည်းတဲ့ နည်းလမ်းတွေ

for smaller-scale farmers.

လက်လမ်းမီနိုင်အောင်လည်း လုပ်ဆောင်ရမှာပါ။

This vision of future farming will also require a global shift

ဒီအနာဂတ်လယ်ယာမျှော်မှန်းချက်ဟာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအရွေ့တစ်ခုတော့လိုပါတယ်

toward more plant-based diets

အပင်အခြေခံစားသောက်မှုတွေနဲ့ အစားစာဆုံးရှုံးမှုနဲ့ဖြုန်းတီးမှုကို

and huge reductions in food loss and waste,

အမြောက်အမြားလျှော့ချဖိုအတွက်ပါ။ ဒီ ၂ ခုစလုံးလုပ်ဆောင်နိုင်ရင်

both of which will reduce pressure on the land

မြေယာတွေအပေါ်သက်ရောက်တဲ့ဖိအားတွေကို လျှော့ချပြီးတောင်သူတွေကို

and allow farmers to do more with what they have available.

သူတို့ဆီမှာရှိတဲ့ရင်းမြစ်တွေနဲ့ပိုပြီး ကောင်းအောင်လုပ်ဆောင်နိုင်စေလိမ့်မယ်

If we optimize food production, both on land and sea,

ကုန်းမြေမှာရော ပင်လယ်ပြင်မှာပါအစားစာ ထုတ်လုပ်မှုကိုအကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်နိုင်ရင်

we can feed humanity

ကမ္ဘာမြေကြီးရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ

within the environmental limits of the earth,

အကန့်အသတ်ဘောင်အတွင်းမှာပဲ လူသားတွေကို ဖူလုံအောင်ကျွေးထားနိုင်မယ်။

but there's a very small margin of error,

ဒါပေမဲ့ နည်းနည်းလေး လွဲချော်သွားတာနဲ့

and it will take unprecedented global cooperation

ယခုချိန်မှာကျွန်ုပ်တို့ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ လယ်ယာမြေများအတွက်

and coordination of the agricultural lands we have today.

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းမှုတွေကို

တကမ္ဘာလုံးက မလုပ်မဖူး ထူးထူးခြားခြား လုပ်ဆောင်ကြရမှာပါ။