Food expiration dates don’t mean what you think - Carolyn Beans

Translator: Nang Yin Mu Aung Reviewer: Sanntint Tint

How much of the food in your fridge will you toss before it reaches the table?

ရေခဲသေတ္တာထဲက မစားလိုက်ရဘဲ ပစ်လိုက်ရတဲ့ အစားအစာတွေ ဘယ်လောက်တောင် များလဲ

Hamburger buns from last summer’s picnic? Milk past its sell-by date?

အရင်နှစ်နွေရာသီပျော်ပွဲစားကတည်းက ကျန်နေတဲ့ ပေါင်မုန့်တွေလား။ ရက်ကျော်နေတဲ့နို့တွေလား။

Carrots that lost their crunch?

မကြွပ်ဆတ်တော့တဲ့ မုန်လာဥနီတွေလား

Countries around the world waste huge amounts of food every year,

ကမ္ဘာပေါ်ကနိုင်ငံတွေဟာ အစားအသောက် ပမာဏ အများကြီးကို နှစ်တိုင်း ဖြုန်းတီးနေကြတယ်

and the United States is one of the worst offenders.

အဲဲဒီထဲမှာ အမေရိကန်ကတော့ အဆိုးဝါးဆုံး နိုင်ငံပေါ့

37% of US food waste comes from individual households.

အမေရိကန်ရဲ့ ၃၇%သော အစားသောက်စွန့်ပစ်မှုဟာ အိမ်ထောင်စု တစ်ခုချင်းစီကနေ လာပါတယ်။

အဲဒီလို စွန့်ပစ်မှုရဲ့ ၂၀%လောက်ဟာ အစားအသောက်တွေပေါ်မှာကပ်ထားတဲ့

And roughly 20% of those food items are tossed because consumers aren’t sure

နေ့စွဲတွေကို စားသုံးသူတွေက ဘယ်လိုအဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုရမလဲ ဆိုတာကို မသိကြလို့ဖြစ်ပါတယ်။

how to interpret the dates they’re labeled with.

But most of those groceries are still perfectly safe to eat.

ဒါပေမဲ့ ဒီစားသောက်ကုန်တွေကို ဘေးကင်းစွာ စားသောက်လို့ ရနေပါသေးတယ်။

So if the dates on our food don’t tell us that something’s gone bad,

ဒါဆိုရင် အစားသောက်ပေါ်ရေးထားတဲ့ရက်စွဲတွေက ပုပ်သိုးပျက်သွားမယ့်ရက်ကိုဆိုလိုတာမဟုတ်ရင်

ဘာကို ဆိုလိုတာပါလိမ့်နော်။

what do they tell us?

၂၀ရာစု မတိုင်ခင်မှာ

Before the 20th century,

the path between where food was produced and where it was eaten

အစားအစာထုတ်လုပ်တဲ့နေရာနဲ့ဝယ်ယူစားသုံးသူတွေ ကြားက လမ်းကြောင်းဟာ အခုထက်

was much more direct,

အများကြီးပိုပြီး တိုက်ရိုက်ကျပါတယ်။

လူအများစုကလည်း လတ်ဆတ်မှုရှိမရှိကို အမြင်၊ အနံ့နဲ့ကိုင်တွယ်ကြည့်ပြီး ဆန်းစစ်တတ်တယ်။

and most people knew how to assess freshness using sight, smell, and touch.

But when supermarkets began stocking processed foods,

ဒါပေမဲ့ ကုန်တိုက်ကြီးတွေကပြုပြင်စီမံထားတဲ့ အစားသောက်တွေကို စတင် သိုလှောင်လာကြတော့

product ages became harder to gauge.

စားသောက်ကုန်တွေရဲ့ သက်တမ်းဘယ်လောက်လဲဆိုတာ မှန်းရတာ ခက်လာတယ်။ USမှာတော့

In the US, grocers used packaging codes

ကုန်စုံဆိုင်တွေက စားသောက်ကုန်တွေ စင်ပေါ်မှာထားသိုထားတာဘယ်လောက်ရှိပြီလဲဆိုတာ

to track how long food had been on the shelves,

သိနိုင်ဖို့အတွက် ထုပ်ပိုးမှု ကုတ်နံပတ်တွေသုံးပြီး လိုက်စစ်ကြတယ်။

and in the 1970s, consumers demanded in on that info.

၁၉၇၀နှစ်တွေတုန်းက စားသုံးသူတွေက အဲ့အချက်အလက်တွေကိုပေးဖို့တောင်းဆိုခဲ့ကြတယ်

Many supermarkets adopted a system still in place today called open dating,

ကုန်တိုက်အများစုက“open dating” လို့ခေါ်တဲ့ စနစ်ကိုကျင့်သုံးခဲ့တယ်။ခုထိလည်းသုံးနေဆဲပါ။

where food manufacturers or retailers labeled products with dates

စားသောက်ကုန်ထုတ်လုပ်သူ၊လက်လီဖြန့်ချိသူတွေက “အလတ်ဆတ်ဆုံးဖြစ်မှု” ကိုညွှန်ပြတဲ့

indicating optimum freshness.

ရက်စွဲတွေကို စားသောက်ကုန်မှာကပ်ပြီး ရောင်းကြတာကို ပြောတာပါ

This vague metric had nothing to do with expiration dates or food safety.

ဒီမရေရာတဲ့ရောင်းချမှုစနစ်က သက်တမ်းကုန်ရက်၊ အစားသောက်ဘေးကင်းမှုတွေနဲ့ ဘာမှမသက်ဆိုင်ပါ။

In fact, it’s rarely decided with any scientific backing,

တကယ်တော့ ဒီစနစ်ဟာ သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာချက်တွေမပါဘဲ ဆုံးဖြတ်ထားကြတာပါ။

and there are usually no rules around what dates to use.

ပြီးတော့ ရက်စွဲတွေကို ဘယ်လိုသုံးစွဲရမယ့် နည်းလမ်းကလည်း အတိအကျ မရှိတတ်ပါဘူး

ဒါကြောင့်လည်းထုတ်လုပ်သူတွေ၊လက်လီရောင်းချသူ တွေဟာ စားသုံးသူတွေက အစားသောက်တွေကိုအရသာ

So most manufacturers and retailers are motivated to set these dates early,

ensuring customers will taste their food at its best and come back for more.

အကောင်းဆုံးဖြစ်မယ့်အချိန်မှာ စားသုံးပြီး နောက်ထပ်ပြန်လာဝယ်ချင်အောင်သက်တမ်းရက်စဲကို

This means many foods are safe to eat far beyond their labeled dates.

စောစောသတ်မှတ်ချင်တာပါ။သဘောကအစားစာအများစုဟာ တံဆိပ်ကပ်ထားတဲ့ရက်စွဲကျော်ရင်တောင် စားလို့

Old cookies, pasta, and other shelf-stable groceries might taste stale,

ဘေးကင်းပါတယ်။ရက်ကြာကွတ်ကီး၊ပါစတာ၊ရေရှည်ထား ရောင်းတဲ့ကုန်ပစ္စည်းတွေဟာအောက်သိုးသိုးအရသာ

but they aren’t a health risk.

ဖြစ်နေပေမဲ့ ကျန်းမာရေးကိုတော့မထိခိုက်ပါဘူး

Canned foods can stay safe for years,

စည်သွပ်ဘူးတွေဆိုနှစ်အများကြီးထိထားလို့ရတယ်

so long as they don't show signs of bulging or rusting.

ဘူးတွေဖောင်းလာတာ၊ သံချေးတက်လာတာတွေ မဖြစ်သေး သရွေ့ပေါ့

Low freezer temperatures keep bacteria that cause food poisoning in check,

ရေခဲခန်းအပူချိန်အေးနေရင် အစာအဆိပ်သင့်စေတဲ့ ပိုးမွှားရန်တွေကို ထိန်းထားနိုင်တယ်

preserving properly stored frozen dinners indefinitely.

သေချာခဲပြီး သိမ်းဆည်းထားတဲ့ ညစာတွေဆို အကန့်အသတ်မရှိ မပျက်အောင် ထားလို့ရတယ်

Refrigerated eggs are good for up to five weeks,

ရေခဲသေတ္တာထဲ သိမ်းထားတဲ့ ကြက်ဥတွေဆို ငါးပတ်အထိ အထားခံတယ်

and if they spoil, your nose will let you know.

ပုပ်သွားရင်တောင်နှာခေါင်းကတော့အနံ့ရမှာပါပဲ ပုပ်သိုးပျက်စီးသွားတဲ့

And you can always spot spoiled produce by off odors, slimy surfaces, and mold.

အစားသောက်တွေကိုအနံ့သက်ဆိုးတွေ၊ချွဲပျစ်ပျစ် မျက်နှာပြင်တွေ၊မှိုတက်လာတွေကနေသိနိုင်ပါတယ်

Of course, there are some cases where you’re better safe than sorry.

ဒါပေမဲ့လည်းတချို့အရာတွေမှာဘေးကင်းအောင် စားတာက ရောဂါဖြစ်သွားတာထက်ပိုကောင်းတာပေါ့လေ

The USDA recommends eating or freezing meat within days of purchase.

အသားတွေကိုဝယ်ပြီး ရက်အနည်းငယ်အတွင်းစားဖို့ ဒါမှမဟုတ် ခဲထားဖို့ USDAက အကြံပြုထားတယ်

Beyond their printed dates,

ကပ်ထားတဲ့ ရက်စွဲတွေ ကျော်သွားရင်

ready-to-eat salads, deli meats, and unpasteurized cheeses

အသင့်စားအသုပ်တွေ၊ချက်ပြီးသားအသားတွေ၊အပူပေး ပိုးမသတ်ထားတဲ့ချိစ်တွေမှာ ရောဂါဖြစ်စေတဲ့

are more likely to carry pathogenic bacteria

ပိုးမွှားတွေ ရှိနေတတ်ပါတယ် အနံ့ရှုကြည့်ရုံ၊ မြည်းစမ်းကြည့်ရုံနဲ့တော့

that can slip past a smell or taste test.

ကောင်းမကောင်းဆိုတာ မသိနိုင်ပါဘူး

And the dates on infant formula are regulated to indicate safety.

ကလေးနို့မှုန့်ပါရက်စွဲတွေကိုတော့ဘေးကင်းမှု ကိုဖော်ပြဖို့ စည်းကမ်းချမှတ်ထားတယ်။

But while some of these labels work as intended, the vast majority don’t.

တချို့ရက်စွဲတွေက ရည်မှန်းထားသလိုဖြစ်ပေမဲ့ အများစုကရက်စွဲပါအတိုင်းတော့ မပျက်သွားပါဘူး

In a 2019 survey of over 1,000 Americans,

၂၀၁၉က အမေရိကန် ၁၀၀၀ကျော်ကိုကောက်တဲ့စစ်တမ်း

more than 70% said they use date labels to decide if food is still edible,

၁ခုမှာ၇၀%ကျော်ကရေးထားတဲ့ရက်စွဲကိုကြည့်ပြီး စားလို့ရမရကို ဆုံးဖြတ်တယ်လို့ ဖြေကြပါတယ်

and nearly 60% said they’d toss any food past those dates.

၆၀%နီးပါးက အဲ့ရက်စွဲတွေ ကျော်ရင် မစားဘဲ ပစ်လိုက်ကြတယ်လို့ ပြောပါတယ်

စားသောက်ဆိုင်တွေနဲ့ ကုန်စုံဆိုင်တွေဟာလည်း အဲ့နည်းအတိုင်းရက်စွဲကိုကြည့်ပြီးလုပ်ကြတယ်။

Restaurants and grocers often do the same.

To avoid all this waste, many experts advocate for laws

ဒီဖြုန်းတီးမှုတွေကို ရှောင်လွှဲနိုင်စေဖို့ စံသတ်မှတ်ထားတဲ့စကားလုံးအသုံးနှုန်း၂ခုထဲက

to require that date labels use one of two standardized phrases:

၁ခုသုံးထားတဲ့ရက်စွဲတံဆိပ်တွေကိုသုံးရမယ့် ဥပဒေတွေပြဌာန်းပေးဖို့ပညာရှင်တွေကအရေးဆိုတယ်

“Best if used by,” to indicate freshness, or “Use by” to indicate safety.

လတ်ဆတ်မှုဖော်ပြဖို့စားသုံးရန်အသင့်တော်ဆုံး နေ့၊ဘေးကင်းမှုအတွက်နောက်ဆုံးထားစားရမည့်နေ့

လို့ရေးရမှာဖြစ်တယ်။ ပြည်စုံတဲ့ဖြေရှင်းနည်း

This solution isn't perfect,

but some US researchers estimate that setting these standards at a federal level

တော့မဟုတ်ပါ။ ဖယ်ဒရယ်အဆင့်မှာဒီလိုစံသတ်မှတ် ပေးလိုက်ရင်နှစ်စဉ်စွန့်ပစ်နေတဲ့ ၃၉၈,၀၀၀တန်

could prevent roughly 398,000 tons of food waste annually.

နီးပါးအစားသောက်ဖြုန်းတီးမှုကိုဟန့်တားပေးရာ ရောက်တယ်လို့ USသုတေသီတွေက ခန့်မှန်းကြပါတယ်

Grocers could also try removing date labels on produce,

ကုန်စုံဆိုင်တွေလည်း စားသောက်ကုန်တွေမှာ ရက်စွဲကပ်တာတွေကို စမ်းပြီးခွာကြည့်လို့ရတယ်

as several UK supermarket chains have done

UKကကုန်တိုက်အတော်များများလုပ်သလိုမျိုးပေါ့

စားသုံးသူတွေကအစားသောက်ကို သူတို့ကိုယ်တိုင် ကြည့်ပြီးဝေဖန်ဆုံးဖြတ်ခိုင်းတာပါ။

to encourage consumers to use their own judgement.

Many experts also advocate for policies incentivizing grocers and restaurants

ကုန်စုံဆိုင်တွေနဲ့ စားသောက်ဆိုင်တွေကိုလည်း ရောင်းမထွက်တဲ့အစားအသောက်တွေလှုပေးဖို့အတွက်

to donate unsold food.

ပညာရှင်တွေဟာ မူဝါဒတွေချမှတ်ဖို့ တိုက်တွန်း တောင်းဆိုကြတယ်

Currently, confusion around dates has led at least 20 US states

လက်ရှိမှာရက်ကျော်နေ့စွဲတွေအကြောင်းနားမလည် တဲ့အတွက် USရဲ့အနည်းဆုံး ပြည်နယ်၂၀လောက်မှာ

to restrict donating food past its labeled date,

ရက်ကျော်နေတဲ့ အစားသောက်တွေကို လှုတာတွေ မလုပ်ဖို့ တားမြစ်ချက်တွေ ထုတ်ထားပါတယ်။

even though the federal government actually protects such donations.

တကယ်တမ်းတော့ဖယ်ဒရယ်အစိုးရအနေနဲ့ အဲ့လို လှုဒါန်းတာကိုအကာအကွယ်ပေးထားပေမယ့်လည်းပေါ့

Countries like France go even further,

ပြင်သစ်လိုနိုင်ငံတွေဆို ဒီထက်ပိုပြီးလုပ်ဆောင်ကြတယ်

requiring that many supermarkets donate unsold food.

ကုန်တိုက်တွေကို ရောင်းမကုန်တဲ့အစားသောက်တွေ ကို မဖြစ်မနေလှုခိုင်းတာတွေကိုလုပ်ကြပါတယ်။

အစိုးရကဘယ်လိုပဲဆုံးဖြတ်ပါစေ အစားအသောက် ဖြုန်းတီးမှုကိုတားဆီးဖို့

Regardless of what your government decides,

the best way to prevent food waste is to eat what you buy!

အကောင်းဆုံးနည်းက ကိုယ်ဝယ်လာတာတွေကို စားလိုက်ဖို့ပါပဲ။

And don’t forget that your eyes, nose, and tongue

မမေ့နဲ့ဦး။ သင့်မျက်လုံး၊နှာခေါင်း၊လျှာတွေက

are usually all you need to decide if food is fit for consumption

အစားသောက်တွေက စားသုံးဖို့ သင့်တော်သေးလား၊ အမှိုက်ပုံးထဲပဲ ပစ်လိုက်ရမလားဆိုတာ

or the compost bin.

ဆုံးဖြတ်ပေးဖို့အတွက် လုံလောက်ပါတယ်။