Why do women have periods?

Translator: Moe Zaw Oo Reviewer: Sanntint Tint

A handful of species on Earth share a seemingly mysterious trait:

ကမ္ဘာပေါ်ရှိ များလှစွာသော သက်ရှိတချို့မှာ ဆန်းကြယ်လှတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာတစ်ရပ်ကို

ပိုင်ဆိုင်ထားကြပါတယ်။ ဓမ္မတာစက်ဝန်းတစ်ခု ပါပဲ။

a menstrual cycle.

ကျွန်မတို့တွေဟာရှင်သန်ကျန်ရစ်သူအနည်းငယ်ထဲက တစ်မျိုးအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။

We're one of the select few.

Monkeys, apes, bats, humans, and possibly elephant shrews

မျောက်၊ မျောက်ဝံ၊ လင်းနို့၊ လူသား၊ ဆင်ကြွက်စုတ်လည်း ပါနိုင်တယ်၊

are the only mammals on Earth that menstruate.

ကမ္ဘာပေါ်မှာ နို့တိုက်သတ္တဝါတစ်မျိုးတည်းသာ ဓမ္မတာ ဖြစ်ပေါ်ကြပါတယ်။

We also do it more than any other animal,

အာဟာရတွေ ဖြုန်းတီးနေတာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဆင်မပြေတာတွေဖြစ်နိုင်ပေမဲ့

even though its a waste of nutrients and can be a physical inconvenience.

တခြားတိရစ္ဆာန်တွေထက် ကျွန်မတို့က ပိုလုပ်ဆောင်နေကြတာပါ။

So where's the sense in this uncommon biological process?

ဒါဆို ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ဒီဇီဝဖြစ်စဉ်ရဲ့ အနှစ်သာရက ဘာသဘောပါလဲ ရှင်။

The answer begins with pregnancy.

အဖြေက ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းနဲ့ စတင်ပါတယ်။

During this process, the body's resources are cleverly used to shape

ဒီဖြစ်စဉ်အတွင်း သန္ဓေသားအတွက် သင့်လျော်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု ပုံဖော််််််ဖို့၊

a suitable environment for a fetus,

ကြီးထွားလာတဲ့ ကလေးကို မိခင်ကပျိုးထောင်ဖို့ ကိုယ်တွင်းနိဗ္ဗာန်ဘုံတစ်ခု ဖန်တီးပေးဖို့၊

creating an internal haven for a mother to nurture her growing child.

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို ကောင်းမွန်စွာ အသုံးချပါတယ်။

In this respect, pregnancy is awe-inspiring,

ဒီ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း ဆိုတာက အံ့ဩစရာ ကောင်းလှပေမဲ့

but that's only half the story.

ဒါက ဇာတ်လမ်းတစ်ဝက်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။

နောက်ဇာတ်လမ်းတစ်ဝက်က ကိုယ်ဝန်ဆောင်တဲ့ဖြစ်စဉ်ကမိခင်နဲ့သူ့ကလေးကို

The other half reveals that pregnancy places a mother and her child at odds.

မတူညီတဲ့ အခြေအနေနှစ်ခုကို ဖန်တီးပေးလိုက်တာပါ။

သက်ရှိအားလုံးနဲ့ အတူတူပါပဲ၊

As for all living creatures,

လူ့ခန္ဓာကိုယ်ဟာ ၎င်းရဲ့မျိုးဗီဇပျံ့နှံ့မှု မြှင့်တင်ဖို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။

the human body evolved to promote the spread of its genes.

For the mother, that means she should try to provide equally

မိခင်က သူမရဲ့ မျိုးဆက်အားလုံးအတွက်

for all her offspring.

တန်းတူရည်တူ ပံ့ပိုးဖို့ ကြိုးစားရပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ မိခင်နဲ့ သူမရဲ့သန္ဓေသားက လုံးဝတူညီတဲ့ဗီဇတော့ မပိုင်ဆိုင်ကြပါဘူး။

But a mother and her fetus don't share exactly the same genes.

The fetus inherits genes from its father, as well,

သန္ဓေသားက သူ့ဖခင်ဆီကပါ မျိုးဗီဇကိုပါ အမွေဆက်ခံရလို့

and those genes can promote their own survival by extracting

ဒီမျိုးဗီဇက သူတို့ရဲ့ မိခင်ဆီက အရင်းအမြစ်တွေအပြင် နောက်ထပ် ထုတ်နုတ်ပြီး

more than their fair share of resources from the mother.

၎င်းတို့ရဲ့ ရှင်သန်မှုကို ကိုယ်တိုင် မြှင့်တင်နိုင်ကြပါတယ်။

This evolutionary conflict of interests

ဒီ ပဋိပက္ခအသွင် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်က

အမျိုးသမီးနဲ့ မမွေးဖွားသေးတဲ့ ကလေးတို့ကို သားအိမ်အတွင်းမှာ

places a woman and her unborn child in a biological tug-of-war

that plays out inside the womb.

ဇီဝလွန်ဆွဲမှုကို ဦးတည်စေပါတယ်။

One factor contributing to this internal tussle

ဒီကိုယ်တွင်း တိုက်ပွဲအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေတဲ့ အချက်တစ်ချက်က

is the placenta, the fetal organ that connects to the mother's blood supply

မိခင်ရဲ့ သွေးထောက်ပံ့မှုနဲ့ချိတ်ဆက်ထားပြီ သန္ဓေသားကြီးထွားလာစဉ်မှာ အာဟာရပေးတဲ့

and nourishes the fetus while it grows.

သန္ဓေသားအင်္ဂါ အချင်းပါပဲ။

In most mammals, the placenta is confined behind a barrier of maternal cells.

နို့တိုက်သတ္တဝါအများစုမှာ အချင်းကို မိခင် ဆဲလ်တွေရဲ့အတားအဆီးနောက်မှာ ကန့်သတ်ထားပါတယ်

This barrier lets the mother control the supply of nutrients to the fetus.

ဒီအတားအဆီးကြောင့် သန္ဓေသားဆီ အာဟာရဓာတ် ထောက်ပံ့တာကို မိခင်ကထိန်းချုပ်နိုင်ပါတယိ။

But in humans and a few other species,

လူသားတွေနဲ့ အခြားသက်ရှိအနည်းငယ်မှာ

the placenta actually penetrates right into the mother's circulatory system

အမှန်တကယ်တော့ အချင်းက မိခင်ရဲ့ သွေးလည်ပတ်မှုစနစ်ထဲအထိ ဝင်ရောက်ပြီး

to directly access her blood stream.

သူမရဲ့ သွေးလမ်းကြောင်းနဲ့ တိုက်ရိုက် ချိတ်ဆက်နေပါတယ်။

Through its placenta, the fetus pumps the mother's arteries with hormones

အာဟာရဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ သွေးစီးဆင်းမှု အမြဲတမ်း ရှိနေစေဖို့ သန္ဓေသားက ၎င်းရဲ့အချင်းမှတဆင့်

that keep them open to provide a permanent flow of nutrient-rich blood.

မိခင်ရဲ့သွေးကြောတွေထဲဟော်မုန်းတွေလွှတ်ပြီး သွေးကြောတွေ ပွင့်နေအောင် လုပ်ဆောင်ပါတယ်။။

A fetus with such unrestricted access can manufacture hormones

ဒီလို အတားအဆီးမရှိလုပ်နိုင်တဲ့ သန္ဓေသားက မိခင်ရဲ့ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် တိုးစေဖို့၊

to increase the mother's blood sugar, dilate her arteries,

သူမရဲ့ သွေးကြောတွေ ကျယ်စေဖို့နဲ့ သူမရဲ့ သွေး​ပေါင်ချိန်​ တက်စေ​ဖို့

and inflate her blood pressure.

ဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။

Most mammal mothers can expel or reabsorb embryos if required,

နို့တိုက်မိခင်အများက လိုအပ်ရင် သန္ဓေသားကို တွန်းထုတ်တာ ပြန်လည်စုပ်ယူတာ လုပ်နိုင်ပေမဲ့

but in humans, once the fetus is connected to the blood supply,

လူသားတွေမှာ သန္ဓေသားကို သွေးထောက်ပံ့မှုနဲ့ ချိတ်ဆက်လိုက်ပြီ ဆိုတာနဲ့

severing that connection can result in hemorrhage.

ဒီချိတ်ဆက်မှုကို ဖြတ်တောက်ခြင်းက သွေးသွန်တာကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။

If the fetus develops poorly or dies,

သန္ဓေသားဖွံ့ဖြိုးမှု အားနည်းရင် ဒါမှမဟုတ် သန္ဓေသား သေဆုံးရင်

the mother's health is endangered.

မိခင်ရဲ့ကျန်းမာရေးပါ အန္တရာယ်ရှိလာပါတယ်။။

As it grows, a fetus's ongoing need for resources can cause intense fatigue,

သန္ဓေသား ကြီးထွားလာတာနဲ့အမျှ ၎င်းရဲ့အရင်းအမြစ်လိုအပ်ချက်တွေ မြင့်လာလို့

high blood pressure,

အလွန်အမင်း ပင်ပန်းနွမ်းနယ်တာ၊ သွေးပေါင်ချိန်တက်တာ၊

and conditions like diabetes and preeclampsia.

ဆီးချိုရောဂါနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆိပ်တက်တာတွေလို အခြေအနေတွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

Because of these risks,

ဒီလို အန္တရာယ်တွေကြောင့်

pregnancy is always a huge, and sometimes dangerous, investment.

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းက အမြဲတမ်း ကြီးမားတဲ့၊ တခါတရံ အန္တရာယ်များတဲ့ အရင်အးနှီးတစ်ခုပါ။

So it makes sense that the body should screen embryos carefully

ဒီတော့ ဘယ်ဟာတွေက စိန်ခေါ်မှုနဲ့ ထိုက်တန်တယ်ဆိုတာ သိနိုင်ဖို့

ခန္ဓာကိုယ်က သန္ဓေသားလောင်းကို သေချာစစ်ဆေးသင့်တာ အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။။

to find out which ones are worth the challenge.

This is where menstruation fits in.

ဒါက ဓမ္မတာလာချိန်နဲ့ ကိုက်ညီတယ်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းက implantation ခေါ်တဲ့ သားအိမ်ကို ရံထားတဲ့ သားအိမ်တွင်းမြှေးထဲမှာ

Pregnancy starts with a process called implantation,

where the embryo embeds itself in the endometrium that lines the uterus.

သန္ဓေသားလောင်း အခြေတည်တွယ်ကပ်တဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုနဲ့ စတင်ပါတယ်။

The endometrium evolved to make implantation difficult

ကျန်းမာတဲ့ သန္ဓေသားလောင်းတွေပဲ ရှင်သန်နိုင်စေဖို့

so that only the healthy embryos could survive.

သားလောင်း အခြေတည်တွယ်ကပ်တာ ခက်ခဲစေဖို့ သားအိမ်တွင်းမြှေးက ပြောင်းလဲလာပါတယ်။

But in doing so,

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုလုပ်တာက

it also selected for the most vigorously invasive embryos,

အပြင်းအထန် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာတဲ့ သန္ဓေသားအများစုကိုလည်း ရွေးချယ်ထားလို့

creating an evolutionary feedback loop.

ဆင့်ကဲတုံ့ပြန်မှု ကွင်းဆက်တစ်ခုကို ဖန်တီးရာ ရောက်ပါတယ်။

The embryo engages in a complex, exquisitely timed hormonal dialogue

သန္ဓေသားလောင်းဟာ အ‌ခြေတည်တွယ်ကပ်ခွင့်ရဖို့ သားအိမ်တွင်းမြှေးကို ပြောင်းလဲစေတဲ့

that transforms the endometrium to allow implantation.

ဟော်မုန်းတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးလှတဲ့ အချိန်ကိုက် အချီအချညှိနှိုင်းမှုတွေ လုပ်ဆောင်ရပါတယ်။

What happens when an embryo fails the test?

သန္ဓေသားလောင်းသာ စမ်းသပ်မှု ကျရှုံးသွားရင် ဘာဖြစ်လာမလဲ။

It might still manage to attach,

တွယ်ကပ်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေဦးမယ်

or even get partly through the endometrium.

ဒါမှမဟုတ် သားအိမ်တွင်းမြှေးကို တစ်ပိုင်းတစ်စတောင် တွယ်ကပ်လိုက်ပါဦးမယ်‌။

As it slowly dies, it could leave its mother vulnerable to infection,

သန္ဓေသားလောင်း တဖြည်းဖြည်းသေသွားရင် မိခင်ဟာ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ခြေများပြီး

and all the time, it may be emitting hormonal signals that disrupt her tissues.

သူမရဲ့တစ်ရှူးတွေကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတဲ့ ဟော်မုန်းအချက်ပြတွေ တစ်ချိန်လုံးထုတ်နေမယ်။

The body avoids this problem by simply removing every possible risk.

ခန္ဓာကိုယ်က ဖြစ်နိုင်ချေအန္တရာယ်တိုင်းကို ဖယ်ရှားပြီး ဒီပြဿနာကို ရှောင်လွှဲပါတယ်။

Each time ovulation doesn't result in a healthy pregnancy,

မ,မျိုးဥထွက်ချိန်တိုင်း ကျန်းမာတဲ့ကိုယ်ဝန် မဖြစ်ပေါ်လာရင်

the womb gets rid of its endometrial lining,

သားအိမ်က မျိုးမအောင်သေးတဲ့ မ,မျိုးဥတွေ၊ မကျန်းမာတဲ့ သေဆုံးခါနီး သေဆုံးပြီး

along with any unfertilized eggs, sick, dying, or dead embryos.

သန္ဓေသားလောင်းနဲ့အတူ ၎င်းရဲ့ သားအိမ်တွင်းမြှေးအလွှာကိုဖယ်ရှားပစ််ပါတယ်။

That protective process is known as menstruation,

ဒီ ကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဓမ္မတာပေါ်ခြင်းလို့ ခေါ်ပြီး

leading to the period.

အချိန်မှန် ပေါ်ပေါက်စေပါတော့တယ်။

This biological trait, bizarre as it may be,

ဒီ ထူထွေးဆန်ပြားလှတဲ့ ဇီဝစရိုက်လက္ခဏာက

sets us on course for the continuation of the human race.

လူသားမျိုးနွယ် ဆက်လက်တည်တံ့နေစေဖို့ ကျွန်မတို့တွေနဲ့အတူ အမြဲတည်ရှိနေမှာပါရှင်။