Why do women have periods?

Kadınlar neden regl olur?

Çeviri: Gizem Gözde Uçar Gözden geçirme: Melike Karasu

A handful of species on Earth share a seemingly mysterious trait:

Dünya’da ki bir avuç tür gizemli gibi görünen bir şeyi paylaşırlar:

a menstrual cycle.

adet döngüsünü.

We're one of the select few.

Biz de bu seçilmiş azınlığın içindeyiz.

Monkeys, apes, bats, humans, and possibly elephant shrews

Maymunlar, insansı maymunlar, yarasalar, insanlar

ve büyük ihtimalle fil fareleri

are the only mammals on Earth that menstruate.

Dünya’da regl olan tek memeli türleri.

We also do it more than any other animal,

Ayrıca insanlar bunu diğer hayvanlardan daha sık yaparlar.

even though its a waste of nutrients and can be a physical inconvenience.

Her ne kadar besinleri boşa harcama ve fiziksel zorluk anlamına gelse de.

So where's the sense in this uncommon biological process?

Peki bu pek yaygın olmayan biyolojik sürecin ne mantığı var?

The answer begins with pregnancy.

Cevap hamilelik ile başlıyor.

During this process, the body's resources are cleverly used to shape

Bu süreçte, vücudun kaynakları fetüs için

a suitable environment for a fetus,

uygun bir ortam oluşturacak şekilde kullanılır.

creating an internal haven for a mother to nurture her growing child.

Annenin büyüyen çocuğu besleyebilmesi için bir iç sığınak oluşturulur.

In this respect, pregnancy is awe-inspiring,

Bu açıdan hamilelik inanılmaz bir süreçtir.

but that's only half the story.

Ama bu hikayemizin sadece yarısı.

The other half reveals that pregnancy places a mother and her child at odds.

Diğer yarısına baktığımızda hamileliğin anne ve çocuğu

garip durumlara soktuğunu görüyoruz.

As for all living creatures,

Bütün yaratıklar gibi

the human body evolved to promote the spread of its genes.

insan vücudu da genlerinin yayılımını arttıracak şekilde evrimleşmiştir.

For the mother, that means she should try to provide equally

Bu, anne için bütün yavrularına

for all her offspring.

eşit şekilde besin sağlamak demektir.

But a mother and her fetus don't share exactly the same genes.

Ama anne ve fetüs tam olarak aynı genleri paylaşmazlar.

The fetus inherits genes from its father, as well,

Fetüs babasından da gen almıştır.

and those genes can promote their own survival by extracting

Ve bu genler kendi hayatta kalma şanslarını arttırmak için

more than their fair share of resources from the mother.

annenin kaynaklarından paylarına düşenden fazlasını almaya çalışırlar.

This evolutionary conflict of interests

Bu evrimsel çatışma anneyi ve doğmamış çocuğu

places a woman and her unborn child in a biological tug-of-war

rahimde gerçekleşen

that plays out inside the womb.

biyolojik bir halat çekme yarışına sokar.

One factor contributing to this internal tussle

Bu boğuşmaya katkısı olan şeylerden biri de plasenta.

is the placenta, the fetal organ that connects to the mother's blood supply

Plasenta fetüs büyürken onu besleyen,

and nourishes the fetus while it grows.

annenin kan akımına bağlı olan fetal organdır.

In most mammals, the placenta is confined behind a barrier of maternal cells.

Bir çok memelide plasenta

anneye ait hücrelerin arkasında hapsolmuş haldedir.

This barrier lets the mother control the supply of nutrients to the fetus.

Anneye ait bu hücre duvarı

fetüse giden besinleri annenin kontrol etmesini sağlar.

But in humans and a few other species,

Ama insanlarda ve birkaç başka türde

the placenta actually penetrates right into the mother's circulatory system

plasenta, annenin dolaşım sistemine

to directly access her blood stream.

yani kan akışına direkt bağlıdır.

Through its placenta, the fetus pumps the mother's arteries with hormones

Plasentası aracılığı ile fetüs annesinin atardamarına hormon salgılar.

that keep them open to provide a permanent flow of nutrient-rich blood.

Bu hormonlar damarları açık tutarak

daimi bir besin oranı yüksek kan akışı sağlar.

A fetus with such unrestricted access can manufacture hormones

Böyle sınırsız bir erişime sahip fetüs, annenin kan şekerini arttıracak

to increase the mother's blood sugar, dilate her arteries,

hormonlar üreterek, annenin atardamarlarını genişletir,

and inflate her blood pressure.

kan basıncını yükseltir.

Most mammal mothers can expel or reabsorb embryos if required,

Bir çok memeli anne gerekli olduğu takdirde

embriyoları atabilir ya da absorbe edebilir.

but in humans, once the fetus is connected to the blood supply,

Ama insanlarda fetüs bir kere kan akışına bağlandı mı,

severing that connection can result in hemorrhage.

bu bağlantıyı bozmak kanamaya, kan kaybına sebep olabilir.

If the fetus develops poorly or dies,

Eğer fetüs iyi bir şekilde gelişemezse ya da ölürse

the mother's health is endangered.

annenin sağlığı tehlikeye girer.

As it grows, a fetus's ongoing need for resources can cause intense fatigue,

Fetüs büyüdükçe artan kaynak ihtiyaçları, annede

yoğun yorgunluk yüksek kan basıncı,

high blood pressure,

and conditions like diabetes and preeclampsia.

diyabet ve pre-eklampsi gibi durumlara yol açabilir.

Because of these risks,

Bütün bu riskler yüzünden

pregnancy is always a huge, and sometimes dangerous, investment.

hamilelik her zaman çok büyük ve bazen de tehlikeli bir yatırımdır.

So it makes sense that the body should screen embryos carefully

İşte bu yüzden vücudun embriyoları dikkatlice gözden geçirmesi

ve hangisinin bu zorluklara

to find out which ones are worth the challenge.

değeceğine bakması çok mantıklı.

This is where menstruation fits in.

İşte burada menstürasyon devreye giriyor.

Pregnancy starts with a process called implantation,

Hamilelik yerleştirme denilen bir süreçle başlıyor.

where the embryo embeds itself in the endometrium that lines the uterus.

Bu süreçte embriyo, rahim içini saran

endometriyum yani dölyatağı iç zarına kendini gömer.

Endometriyum yerleştirme sürecini zorlaştıracak şekilde evrimleşmiştir.

The endometrium evolved to make implantation difficult

so that only the healthy embryos could survive.

Böylelikle sadece yeterince sağlıklı embriyolar hayatta kalabilir.

But in doing so,

Böyle yaparak

it also selected for the most vigorously invasive embryos,

aynı zamanda en istilacı embriyoyu da seçmiş olur

creating an evolutionary feedback loop.

ve evrimsel geri besleme döngüsü yaratır.

Ebriyo karmaşık ve zamanlanmış hormonal bir diyaloğa girer

The embryo engages in a complex, exquisitely timed hormonal dialogue

that transforms the endometrium to allow implantation.

bu sayede endometriyum yerleştirmeye izin verir.

What happens when an embryo fails the test?

Peki, embriyo testi geçemezse ne olur?

It might still manage to attach,

Kendini tutturmayı hatta belki

or even get partly through the endometrium.

endometriyuma biraz gömülmeyi bile başarabilir.

As it slowly dies, it could leave its mother vulnerable to infection,

Yavaşça ölürken ise anneyi enfeksiyonlara açık hale getirir

and all the time, it may be emitting hormonal signals that disrupt her tissues.

ve belki de annenin dokularını bozacak şekilde hormonal sinyaller gönderebilir.

The body avoids this problem by simply removing every possible risk.

Vücut bu gibi problemlerden olabilecek her riski yok ederek kaçıyor.

Each time ovulation doesn't result in a healthy pregnancy,

Yumurtlamanın sağlıklı bir hamilelikle sonuçlanmadığı her seferde

the womb gets rid of its endometrial lining,

rahim, endometriyal doku ile birlikte

along with any unfertilized eggs, sick, dying, or dead embryos.

döllenmemiş yumurtalardan

hasta, ölmekte olan ya da ölü embriyolardan kurtuluyor.

That protective process is known as menstruation,

Korumaya yönelik bu sürece menstrüasyon deniyor.

leading to the period.

Bu da adet döngüsüne sebep oluyor.

This biological trait, bizarre as it may be,

Bu biyolojik özellik, her ne kadar garip de olsa

sets us on course for the continuation of the human race.

bizi insan ırkının devamına hazırlıyor.