Why do women have periods?

Tłumaczenie: Sylwia Gliniewicz Korekta: Rysia Wand

A handful of species on Earth share a seemingly mysterious trait:

Kilka gatunków na Ziemi łączy pozornie tajemnicza cecha:

a menstrual cycle.

cykl menstruacyjny.

We're one of the select few.

Jesteśmy jednym z wyjątków.

Monkeys, apes, bats, humans, and possibly elephant shrews

Małpy ogoniaste i człekokształtne, ludzie, a prawdopodobnie także ryjkonosy

are the only mammals on Earth that menstruate.

są jedynymi zwierzętami, które mają okres.

We also do it more than any other animal,

Kobiety miesiączkują częściej niż pozostałe gatunki,

even though its a waste of nutrients and can be a physical inconvenience.

choć to strata składników odżywczych, a czasem też fizyczna niewygoda.

So where's the sense in this uncommon biological process?

Skąd ten nietypowy proces biologiczny?

The answer begins with pregnancy.

Odpowiedzi trzeba szukać w okresie ciąży.

During this process, the body's resources are cleverly used to shape

Na tym etapie organizm mądrze wykorzystuje środki

a suitable environment for a fetus,

do stworzenia środowiska przyjaznego dla płodu,

creating an internal haven for a mother to nurture her growing child.

budując wewnętrzną przystań dla matki, aby odżywiała rosnące dziecko.

In this respect, pregnancy is awe-inspiring,

Pod tym względem ciąża budzi zachwyt,

but that's only half the story.

ale to tylko część opowieści.

The other half reveals that pregnancy places a mother and her child at odds.

Kolejna część ujawnia, że ciąża stawia matkę i dziecko w konflikcie.

As for all living creatures,

Tak samo jak u innych organizmów,

the human body evolved to promote the spread of its genes.

ludzkie ciało wyewoluowało, aby rozprzestrzeniać geny.

For the mother, that means she should try to provide equally

To wymaga od matki zapewnienia równych szans

for all her offspring.

całemu potomstwu.

But a mother and her fetus don't share exactly the same genes.

Jednak matka i płód nie mają takich samych genów.

The fetus inherits genes from its father, as well,

Płód dziedziczy także geny od ojca,

and those genes can promote their own survival by extracting

które mogą walczyć o przetrwanie,

more than their fair share of resources from the mother.

nadużywając matczynych zapasów.

This evolutionary conflict of interests

Ten ewolucyjny konflikt interesów

places a woman and her unborn child in a biological tug-of-war

stawia matkę i nienarodzone dziecko w biologicznym konflikcie,

that plays out inside the womb.

który rozgrywa się w macicy.

One factor contributing to this internal tussle

Jednym z powodów wewnętrznej przepychanki

is the placenta, the fetal organ that connects to the mother's blood supply

jest łożysko, organ połączony z układem krwionośnym matki,

and nourishes the fetus while it grows.

który zaopatruje rosnący płód w składniki odżywcze.

In most mammals, the placenta is confined behind a barrier of maternal cells.

Łożysko ogranicza, u większości ssaków, bariera z matczynych komórek.

This barrier lets the mother control the supply of nutrients to the fetus.

Bariera umożliwia kontrolę nad przepływem składników odżywczych dla płodu.

But in humans and a few other species,

U ludzi, i kilku innych gatunków,

the placenta actually penetrates right into the mother's circulatory system

łożysko przenika do układu krwionośnego,

to directly access her blood stream.

aby mieć bezpośredni dostęp do obiegu krwi.

Through its placenta, the fetus pumps the mother's arteries with hormones

Płód, poprzez łożysko, wtłacza w tętnice matki hormony,

that keep them open to provide a permanent flow of nutrient-rich blood.

które je rozszerzają,

zapewniając stały dostęp krwi pełnej składników odżywczych.

A fetus with such unrestricted access can manufacture hormones

Płód, mając taki nieograniczony dostęp, może wytworzyć hormony,

to increase the mother's blood sugar, dilate her arteries,

które podniosą poziom cukru u matki, rozszerzą tętnice

and inflate her blood pressure.

i zwiększą ciśnienie krwi.

Most mammal mothers can expel or reabsorb embryos if required,

Większość ssaków może usunąć lub wchłonąć zarodki,

but in humans, once the fetus is connected to the blood supply,

ale u ludzkiego płodu, który łączy się z układem krwionośnym,

severing that connection can result in hemorrhage.

przerwanie połączenia grozi krwawieniem.

If the fetus develops poorly or dies,

Jeśli płód rozwija się źle lub umiera,

the mother's health is endangered.

wtedy zdrowie matki jest zagrożone.

As it grows, a fetus's ongoing need for resources can cause intense fatigue,

Stałe zapotrzebowanie płodu na składniki odżywcze i tlen

może skutkować zmęczeniem,

high blood pressure,

podwyższonym ciśnieniem krwi,

and conditions like diabetes and preeclampsia.

takimi dolegliwościami jak cukrzyca czy stan przedrzucawkowy.

Because of these risks,

Ze względu na zagrożenia

pregnancy is always a huge, and sometimes dangerous, investment.

ciąża jest zawsze wielką, czasami niebezpieczną, inwestycją.

So it makes sense that the body should screen embryos carefully

Organizm nie bez powodu dokładnie sprawdza zarodki,

to find out which ones are worth the challenge.

aby wiedzieć, które są warte ryzyka.

This is where menstruation fits in.

Rolę w tym odkrywa menstruacja.

Pregnancy starts with a process called implantation,

Ciąża zaczyna się od zagnieżdżenia,

where the embryo embeds itself in the endometrium that lines the uterus.

kiedy zarodek zagnieżdża się w śluzówce macicy.

The endometrium evolved to make implantation difficult

Endometrium utrudnia zagnieżdżenie,

so that only the healthy embryos could survive.

żeby przeżyć mogły tylko zdrowe zarodki.

But in doing so,

W tym procesie

it also selected for the most vigorously invasive embryos,

wybiera najbardziej inwazyjne zarodki,

creating an evolutionary feedback loop.

co tworzy ewolucyjną pętlę informacyjną.

The embryo engages in a complex, exquisitely timed hormonal dialogue

Zarodek angażuje się w skomplikowany, ograniczony czasowo, hormonalny dialog,

that transforms the endometrium to allow implantation.

który przekształca endometrium i umożliwia zagnieżdżenie.

What happens when an embryo fails the test?

Co się dzieje, gdy zarodek obleje test?

It might still manage to attach,

Nadal ma szansę się przyłączyć

or even get partly through the endometrium.

lub częściowo zagnieździć się w śluzówce.

As it slowly dies, it could leave its mother vulnerable to infection,

Kiedy obumiera, naraża matkę na infekcję

and all the time, it may be emitting hormonal signals that disrupt her tissues.

i cały czas może wydzielać hormony, które uszkodzą jej tkanki.

The body avoids this problem by simply removing every possible risk.

Organizm unika tego problemu, eliminując potencjalne ryzyko.

Each time ovulation doesn't result in a healthy pregnancy,

Jeśli owulacja nie zaowocuje zdrową ciążą,

the womb gets rid of its endometrial lining,

macica złuszcza śluzówkę, która ją wyściela,

along with any unfertilized eggs, sick, dying, or dead embryos.

razem z niezapłodnionym jajem

lub chorym, umierającym, czy martwym zarodkiem.

That protective process is known as menstruation,

Ten proces ochronny to menstruacja,

leading to the period.

która prowadzi do krwawienia.

This biological trait, bizarre as it may be,

Ta biologiczna cecha, która wydaje się dziwna,

sets us on course for the continuation of the human race.

pozwala ludzkiej rasie przetrwać.