What if you experienced every human life in history?

3,041,524 views ・ 2023-02-28

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:06
Imagine that your life began roughly 300,000 years ago
0
6961
3962
သင့်ဘဝဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀၀,၀၀၀ ခန့်က ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ ပထမဆုံး လူသားတစ်ဦးအဖြစ်
00:10
as one of the planet’s first humans.
1
10923
2128
စတင်ခဲ့တယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်ပါ။
00:13
At this time, you live in Africa near modern-day Morocco,
2
13342
3337
ဒီအချိန်မှာ သင်ဟာ ခေတ်သစ် မော်ရိုကိုအနီး အာဖရိကမှာ နေထိုင်ပြီး
00:16
and your life isn’t too different from that of your hominid parents.
3
16679
3420
သင့်ဘဝဟာ သင့်ရဲ့ ဟိုမီနစ် မိဘတွေနဲ့ သိပ်ကွာခြားမနေဘူး။
00:20
You make crude tools, hunt, and gather food and materials,
4
20099
4546
သင်ဟာ ကြမ်း လက်နက်ကိရိယာကြမ်းတွေ လုပ်တယ်၊ မသေခင်အထိ အမဲလိုက်၊
00:24
until, eventually, you perish.
5
24645
3003
အစာနဲ့ ပစ္စည်းတွေကို စုဆောင်းပြီး၊ နောက်ဆုံးတော့ သေတယ်။
00:28
But this is only the beginning.
6
28274
2085
ဒါပေမဲ့ ဒါက အစပဲရှိပါသေးတာပါ။
00:30
Because after dying, you travel back in time to be reincarnated
7
30485
4254
ဘာလို့လဲဆိုတော့ သေပြီးနောက်မှာ သင်ဟာ အမြဲ အသက်ရှင်ဖို့ ဒုတိယလူသားအဖြစ်
00:34
as the second human ever to live.
8
34864
2669
လူပြန်ဝင်စားဖို့ အချိန်ကာလထဲကို ပြန်သွားတယ်။
00:37
While you don't remember your former life,
9
37992
2461
သင့်ရဲ့အရင်ဘဝဟောင်းကို မမှတ်မိပေမဲ့၊
00:40
your previous actions affect you nonetheless.
10
40995
2795
ဘာဖြစ်ဖြစ် သင့်ရဲ့အရင်လုပ်ရပ်တွေက သင့်ကို ထိခိုက်စေတယ်။
00:45
And after dying once more, you return as the third person, then the fourth,
11
45291
4880
နောက်တစ်ကြိမ် သေပြီးနောက်မှာ သင်ဟာ တတိယ၊ စတုတ္ထ၊ ပဉ္စမ
00:50
the fifth, and so on—
12
50171
1418
လူသား အဖြစ် ပြန်ပြန်လာပြီး
00:51
living the lives of every single human that’s ever walked the Earth.
13
51589
4379
ကမ္ဘာမြေမှာ ကျင်လည်ဖူးသမျှ လူသားတိုင်းရဲ့ ဘဝနေထိုင်မှု ပုံစံအတိုင်း ဆက်ရှင်သန်နေတယ်။
00:56
Strung end to end, these lives last almost 4 trillion years.
14
56636
4671
အစွန်းချင်းကို သွယ်တန်းထားတဲ့ ဒီဘဝတွေဟာ နှစ်ပေါင်း ၄ ထရီလီယံနီးပါး ကြာမြင့်တယ်။
01:01
Since you only recall the life you’re currently living,
15
61432
3504
သင် လက်ရှိ နေထိုင်နေတဲ့ ဘဝကိုပဲ သင်မှတ်မိတာကြောင့်၊
01:04
your psyche doesn’t carry the entire weight of human history.
16
64936
3420
သင့်စိတ်က လူ့သမိုင်းရဲ့ ဝန်တစ်ခုလုံးကို သယ်ဆောင်မထားဘူ။
01:08
However, each of your lifetimes still has a profound impact on your future selves.
17
68648
5297
ဒါပေမဲ့ ဘဝသက်တမ်းတစ်ခုစီက သင့်အနာဂတ် ကိုယ်ပွားအပေါ် နက်နဲတဲ့သက်ရောက်မှုရှိဆဲပါ။
01:14
Sometimes your influence on the world is obvious,
18
74112
2711
တစ်ခါတစ်ရံ ကမ္ဘာအပေါ် သင့်ရဲ့သြဇာလွှမ်းမှုက ထင်ရှားပေမဲ့၊
01:16
but these major historical figures only account
19
76823
2502
ဒီသမိုင်းဝင် ကိန်းဂဏန်းတွေက
01:19
for a tiny fraction of your experience.
20
79325
2669
သင့်အတွေ့အကြုံရဲ့ သေးငယ်တဲ့ အပိုင်းပဲရှိတာပါ။
01:22
Instead, your existence consists mostly of ordinary lives,
21
82286
4046
ဒီအစား၊ သင့်ရဲ့ဖြစ်တည်မှုမှာ စားသောက်တာ၊ ရယ်မောတာ၊ အလုပ်လုပ်တာ၊
01:26
filled with everyday tasks like eating, laughing, working, and worrying.
22
86332
4755
စိတ်ပူတာ စတဲ့ နေ့စဉ် လုပ်စရာတွေနဲ့ ပြည့် နေတဲ့ သာမန်ဘဝတွေနဲ့ အများစု ပါဝင်နေတယ်။
01:31
For approximately one tenth of your 4 trillion years,
23
91295
3504
သင့်ရဲ့နှစ်ပေါင်း ၄ ထရီလီယံရဲ့ ဆယ်ပုံတစ်ပုံခန့်လုံးလုံး သင်ဟာ
01:34
you’re a hunter-gatherer.
24
94799
1501
မုဆိုး-ရှာဖွေစုဆောင်းသူပါ။
01:36
For 60%, you’re an agriculturalist, developing tools and techniques
25
96509
4546
၆၀% အတွက် သင်ဟာ လယ်ယာလုပ်ငန်းမှာ နှစ် ဘီလီယံ ၈၀၀ ကျော်ခန့် သင် အသုံးပြုခဲ့တဲ့
01:41
which you employ over roughly 800 billion years of working on farms.
26
101055
5130
ကိရိယာတွေနဲ့ နည်းစနစ်တွကို တီထွင်နေတဲ့ စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်တစ်ယောက်ပါ။
01:46
Across your lifetimes, you spend 1.5 billion years having sex
27
106561
4629
သင့်ဘ၀ သက်တမ်းအသီးသီးမှာ သင်ဟာ နှစ်ပေါင်း ၁.၅ ဘီလီယံကို ကာမဆက်ဆံတာမှာ၊
01:51
and another 250 million years giving birth.
28
111190
3629
အခြား နှစ်သန်းပေါင်း ၂၅၀ ကို ကလေးမွေးဖွားတာမှာ ကုန်ဆုံးတယ်။
01:55
In total, 20% of your existence is spent raising children,
29
115194
4213
စုစုပေါင်း၊ သင့်ဖြစ်တည်မှုရဲ့၂၀% ကို မျိုးဆက်တွေရဲ့လမ်းကြောင်းကို လွှမ်းမိုးတဲ့
01:59
to whom you impart a variety of cultural values
30
119407
2627
ယဉ်ကျေးမှု တန်ဖိုးမျိုးစုံကို သင် မျှဝေပေးတဲ့
02:02
that influence the trajectory of generations.
31
122034
2795
ကလေးတွေကို ပျိုးထောင်ရင်း ကုန်ဆုံးတယ်။
02:04
In some lives, you shatter those cultures through invasion and imperialism.
32
124996
4087
တချို့ဘဝတွေမှာ သင်ဟာ ကျူးကျော်မှုနဲ့ နယ်ချဲ့စနစ်ကနေ ဒီယဉ်ကျေးမှုတွေ ဖြိုခွဲတယ်။
02:09
In others, you suffer as your lands and loved ones are taken away.
33
129500
3796
အခြားဘဝတွေမှာ သင်ရဲ့မြေတွေနဲ့ ချစ်ရသူတွေ သိမ်းယူခံရတာကြောင့် သင် ဒုက္ခရောက်တယ်။
02:13
In over 1% of lives, you’re afflicted with malaria or smallpox,
34
133713
4588
ဘဝတွေရဲ့ ၁% ကျော်မှာ သင်ဟာ ငှက်ဖျားရောဂါ ဒါမဟုတ် ကျောက်ရောဂါ ခံစားနေရပေမဲ့၊
02:18
while, in others, you treat these conditions—
35
138509
2294
အခြားဘဝတွေမှာ သင့်ကိုယ်တိုင်ရဲ့ မရေနိုင်တဲ့မူကွဲတွေကို
02:20
saving countless versions of yourself.
36
140803
2836
ကယ်တင်ရင်း သင်ဟာ ဒီအခြေအနေတွေကို ကုသတယ်။
02:24
In humanity’s early days, the average lifespan is fairly short.
37
144515
4463
လူ့လောကရဲ့ အစောပိုင်းကာလတွေမှာ ပျမ်းမျှ သက်တမ်းက အတော့ကို တိုတောင်းပါတယ်။
02:28
There are fewer lives to live,
38
148978
1627
အသက်ရှင်ဖို့ ဘဝတွေ ပိုနည်းပြီး
02:30
and your influence is usually limited to people physically near you.
39
150605
3795
သင့်ရဲ့သြဇာလွှမ်းမိုးမှုက အများအားဖြင့် သင့်အနီးနားက လူတွေအထိပဲ ကန့်သတ်ထားတယ်။
02:34
But as humans survive longer on average and Earth's population grows,
40
154567
4171
ဒါပေမဲ့ လူသားတွေဟာ ပျမ်းမျှအနေနဲ့ အသက် ပိုရှည်ပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ တိုးလာတာနဲ့အမျှ၊
02:38
you start to spend more time reliving the same action-packed years.
41
158863
4463
သင်ဟာ တူညီတဲ့ သွက်လက်မြူးကြွတဲ့ နှစ်တွေကို ပြန်အသက်သွင်းဖို့ အချိန် ပိုကုန်ဆုံးတယ်။
02:43
A full third of your existence comes after 1200 CE,
42
163451
4004
သင့်ဖြစ်တည်မှုရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံက ခရစ်နှစ် ၁၂၀၀ နောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်လာပြီး
02:47
and a quarter of it takes place after 1750.
43
167455
3253
လေးပုံတစ်ပုံက ၁၇၅၀ နောက်ပိုင်းမှာ ဖြစ်တည်လာတယ်။
02:51
At this point, technology and society start changing faster than ever.
44
171125
4171
ဒီအချိန်မှာ နည်းပညာနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက အရင်ကထက် ပိုမြန်မြန် ပြောင်းလဲလာတယ်။
02:55
You invent steam engines, configure factories, and generate electricity,
45
175546
4588
သင်ဟာ ရေနွေးငွေ့အင်ဂျင်တွေ တီထွင်တယ်၊ စက်ရုံတွေကို ပုံဖော်တယ်၊သင့်ရဲ့နောက်ပိုင်း
03:00
which power the daily machinery of all of your later lives.
46
180134
3629
ဘဝအားလုံးရဲ့ နေ့စဉ် ယန္တရားကို စွမ်းအား ပေးတဲ့ လျှပ်စစ်ဓာတ်ကို ထုတ်လုပ်တယ်။
03:04
You live through revolutions in science, the deadliest wars in history,
47
184388
4380
သင်ဟာ သိပ္ပံပညာ တော်လှန်မှုတွေ၊ သမိုင်းမှာ အသေအပျောက်အများဆုံး စစ်ပွဲတွေနဲ့
03:08
and dramatic environmental destruction.
48
188768
2377
ကြီးမားတဲ့ သဘာဝန်းကျင် ပျက်စီးတာတွေကို ကြုံတွေ့ရတယ်။
03:11
On average, each new life lasts longer,
49
191437
2753
ပျမ်းမျှအနေနဲ့ ဘဝသစ် တစ်ခုစီက ပိုတာရှည်ခံပေမဲ့
03:14
but the pace of your existence keeps accelerating.
50
194190
2878
သင့်ဖြစ်တည်မှု အဟုန်က အရှိန်ဆက်တိုးလာနေတယ်။
03:17
Conversations that previously took months to unfold now happen in minutes.
51
197235
4671
အရင်က လချီ ကြာမြင့်ခဲ့တဲ့ စကားဝိုင်းတွေက အခုဆို မိနစ်ပိုင်းအတွင်းမှာ ဖြစ်သွားတယ်။
03:22
Business ventures that you built over generations transform overnight.
52
202073
5130
မျိုးဆက်တွေအလိုက် သင် တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်းတွေက နေ့ချင်းညချင်းပြောင်းသွားတယ်။
03:27
You enjoy luxuries you never could have sampled before,
53
207203
3128
သင့်ရဲ့အရင် ဘဝတွေတုန်းက ဘုရင်တွေနဲ့ မိဖုရားတွေအဖြစ်
03:30
even in your past lives as kings and queens.
54
210331
3045
အရင်က နမူနာတောင်မရှိဖူးတဲ့ ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေကို သင် နှစ်သက်တယ်။
03:34
After living over 100 billion lives,
55
214669
3503
ဘီလီယံ ၁၀၀ ကျော် ဘဝတွေမှာ ရှင်သန်ပြီးနောက်မှာ
03:38
you're finally reborn as the youngest person alive today.
56
218172
3545
သင်ဟာ ဒီနေ့ အသက်ရှင်နေတဲ့ အသက် အငယ်ဆုံးလူအဖြစ် ပြန်လည်မွေးဖွားလာခဲ့တယ်။
03:41
But despite living through 300,000 years of human history,
57
221884
3420
ဒါပေမဲ့ လူ့သမိုင်းရဲ့ နှစ်ပေါင်း ၃၀၀,၀၀၀ ဖြတ်သန်းနေထိုင်ခဲ့ပေမဲ့၊
03:45
your actions have more impact today than 99% of your past lives.
58
225513
5547
သင့်ရဲ့လုပ်ရပ်တွေက သင့်အတိတ်ဘဝရဲ့ ၉၉% ဆိုတာထက် ဒီနေ့မှာ သက်ရောက်မှုက ပိုများတယ်။
03:51
High-speed air travel allows you to carry contagions and cures
59
231477
4296
မြန်နှုန်းမြင့်လေကြောင်းခရီးက နာရီပိုင်း အတွင်းသမုဒ္ဒရာကိုဖြတ်ကာ ကူးစက်ရောဂါတွေနဲ့
03:55
across an ocean in hours.
60
235773
1960
ကုသဆေးတွေကို သယ်ဆောင်ခွင့်ပေးတယ်။
03:57
And the internet makes your personal sphere of influence global,
61
237775
3462
အိမ်ကနေတောင် မထွက်ရဘဲ လူတိုင်း၊ နေရာတိုင်းနဲ့ ပူးတွဲလုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးတဲ့
04:01
allowing you to collaborate with anyone, anywhere, without even leaving your home.
62
241362
4630
အင်တာနက်က သင့်ရဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ရေး လွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်ကိုကမ္ဘာအနှံ့ဖြစ်စေတယ်။
04:06
In recent lives, you’ve invented tools to rewrite the genes of living organisms,
63
246575
4505
မကြာသေးခင်က ဘဝတွေမှာ သင်ဟာ အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေကို ထာဝရ ပြောင်းလဲစေမယ့်
04:11
permanently altering their future generations.
64
251414
2669
သက်ရှိ ဗီဇတွေကို အသစ်ပြန်ရေးဖို့ ကိရိယာတွေကို သင် တီထွင်ခဲ့တယ်။
04:14
And in this life, you might create even more technologies
65
254500
3003
ဒီဘဝမှာ သင်ဟာ မရေတွက်နိုင်တဲ့ အနာဂတ် ဘဝတွေအတွက် ကမ္ဘာကို
04:17
that make the world safer, kinder, and more equitable for countless future lives.
66
257503
4797
ပိုလုံခြုံ၊ပိုကြင်နာ၊ပိုမျှတစေတဲ့ နောက်ထပ် နည်းပညာတွေကိုတောင် သင်ဖန်တီးနိုင်လောက်တယ်။
04:22
However, one careless invention could just as easily be catastrophic.
67
262967
4838
ဒါပေမဲ့ ပေါ့လျော့တဲ့ တီထွင်မှုတစ်ခုဟာ အလွယ်တကူ ကပ်ဆိုးကြီးဖြစ်သွားနိုင်တယ်။
04:28
Between nuclear weapons, lab leaks, climate change,
68
268097
2836
အဏုမြူ လက်နက်၊ ဓာတ်ခွဲခန်း ယိုစိမ့်မှု၊ဥတုပြောင်းလဲမှုနဲ့
04:30
and other existential threats,
69
270933
1752
အခြားဖြစ်တည်မှု ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကြား
04:32
humanity's risk of inducing our own extinction has never been higher.
70
272810
4296
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုမျိုးသုဉ်းမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ လူသားအန္တရာယ်က ဘယ်တုန်းကမှပိုမမြင့်ခဲ့ဘူး။
04:37
In this fast-paced, interconnected world,
71
277398
2336
လျင်မြန်တဲ့၊ အပြန်အလှန် ချိတ်ဆက်နေတဲ့ ဒီကမ္ဘာမှာ၊
04:39
it’s frighteningly easy to undo all of humanity’s progress,
72
279859
3628
လူသားမျိုးနွယ်ရဲ့ တိုးတက်မှုအားလုံးကို ပြန်ဖျက်ဖို့ ဒါမှမဟုတ်
04:43
or potentially, cut short all your possible futures.
73
283487
3295
ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အနာဂတ်အားလုံးကို ဖြတ်တောက်ဖို့က အလွန်အမင်း လွယ်ကူပါတယ်။
04:47
There's no way to know what will happen next.
74
287325
2419
နောက်ဘာဆက်ဖြစ်မလဲဆိုတာ သိနိုင်စရာအကြောင်းမရှိဘူး။
04:49
But what’s clear is that your potential is limitless.
75
289744
3378
ဒါပေမဲ့ သိသာတာကတော့ သင့်ရဲ့ အလားအလာက အကန့်အသတ်မရှိဘူးဆိုတာပါ။
04:53
So, how will you spend this life?
76
293831
2711
ဒါဆို ဒီဘဝကို ဘယ်လို ဖြတ်သန်းမလဲ။
04:56
And what can you do to work towards a better future
77
296792
3254
သင့်ဘဝတာအတွက် ပိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်ဆီ ဦးတည်လုပ်ဆောင်ဖို့
05:00
for all your lives to come?
78
300046
1918
သင် ဘာလုပ်နိုင်ပါသလဲ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7