History vs. Cleopatra - Alex Gendler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

"Order, order.

ကဲ ခဏလေး တိတ်ကြပါ။

So who do we have here?"

ဒီတော့ ဒီမှာ ဘယ်သူရှိနေလဲ။

"Your Honor, this is Cleopatra,

လေးစားအပ်ပါတယ် ခင်ဗျာ။ ဒါကတာ့ ကလီယိုပါထရာပါ။

the Egyptian queen whose lurid affairs destroyed two of Rome's finest generals

သူ့ရဲ့ချောက်ချားဖွယ် အချစ်ဇာတ်တွေက ရောမ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနှစ်ဦးကို ဖျက်ဆီးကာ

and brought the end of the Republic."

သမ္မတနိုင်ငံကို အဆုံးသတ်စေခဲ့တဲ့ အီဂျစ်ဘုရင်မပါ။

"Your Honor, this is Cleopatra,

"လေးစားအပ်ပါတယ် ခင်ဗျာ။ ဒါက ကလီယိုပါထရာပါ။

one of the most powerful women in history

သူ့အုပ်စိုးမှုဟာ အီဂျစ်ကို ၂၂ နှစ်နီးပါး

whose reign brought Egypt nearly 22 years of stability and prosperity."

တည်ငြိမ်ပြီး သာယာဝပြောစေခဲ့တဲ့သမိုင်းမှာ တန်ခိုးအကြီးဆုံး အမျိုးသမီးတွေထဲကတစ်ဦးပါ။

"Uh, why don't we even know what she looked like?"

"ဟာ၊ သူ ဘယ်လိုပုံပေါက်တယ်ဆိုတာကို ဘာလို့ ကျုပ်တို့ သိတောင်မသိတာလဲ။

"Most of the art and descriptions came long after her lifetime

"အနုပညာနဲ့ သရုပ်ဖော်မှု အများစုဟာ သူ့အသက်တာ နောက်ပိုင်းမှာ ခရစ်မတိုင်မီ

in the first century BCE,

ပထမ ရာစုမှာ ပေါ်ခဲ့တာပါ။

just like most of the things written about her."

သူ့အကြောင်း ရေးသားထားတဲ့ အရာတွေ အများစုလိုပါပဲ။

"So what do we actually know?

"ဒီတော့ ကျုပ်တို့ တကယ် သိတာက ဘာလဲ။

Cleopatra VII was the last of the Ptolemaic dynasty,

သတ္တမမြောက် ကလီယိုပါထရာ Ptolemaic မင်းဆက်ရဲ့ နောက်ဆုံးပါ။

a Macedonian Greek family that governed Egypt

Alexander the Great ရဲ့ အောင်ပွဲနောက်ပိုင်း အီဂျစ်ကို

after its conquest by Alexander the Great.

အုပ်ချုပ်ခဲ့တဲ့ မက်ဆီဒိုးနီးယန်း ဂရိ မိသားစုတစ်စုပါ။

She ruled jointly in Alexandria with her brother-

သူဟာ Alexandria မှာ သူ့မောင်နဲ့ ပူးတွဲ အုပ်ချုပ်ခဲ့တယ်။

to whom she was also married-

ပြည်နှင်ဒဏ် ပေးတာ မခံရခင်အထိ

until he had her exiled."

သူနဲ့လည်း လက်ထပ်ခဲ့ပါတယ်။

"But what does all this have to do with Rome?"

"ဒါပေမဲ့ ဒါအားလုံးက ရောမနဲ့ ဘာဆိုင်လို့လဲ။"

"Egypt had long been a Roman client state,

"အီဂျစ်ဟာ ရိုမန် လက်အောက်ခံနိုင်ငံ အတော်ကြာဖြစ်ခဲ့ကာ

and Cleopatra's father incurred large debts to the Republic.

ကလီယိုပါထရာရဲ့ ဖခင်ဟာ သမ္မတနိုင်ငံဆီ ကြီးမားတဲ့ အကြွေးတွေ ပေးဖို့ရှိနေတယ်။

After being defeated by Julius Caesar in Rome's civil war,

ရောမရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်မှာ ဂျူးလိယက် ဆီဇာကို အရေးနိမ့်ပြီးနောက်မှာ

the General Pompey sought refuge in Egypt

ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပွန်ပေးဟာ အီဂျစ်မှာ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခဲ့တယ်။

but was executed by Cleopatra's brother instead."

ဒါပေမဲ့ ဒီအစား ကလီယိုပါထရာရဲ့ မောင်ရဲ့ ကွပ်မျက်တာခံလိုက်ရတယ်။"

"Caesar must have liked that."

"ဆီဇာကတော့ ဒါကို သဘောကျခဲ့မှာပေါ့။"

"Actually, he found the murder unseemly and demanded repayment of Egypt's debt.

"တကယ်က လူသတ်မှုကို မလျော်ဘူးလိုမြင်ပြီး အီဂျစ်အကြွေးကို ပြန်ဆပ်ဖို့ တောင်းဆိုတယ်။

He could have annexed Egypt,

အီဂျစ်ကို သိမ်းယူနိုင်လောက်ပေမဲ့

but Cleopatra convinced him to restore her to the throne instead."

ဒီအစား ကလီယိုပါထရာက သူ့ကို ထီးနန်း ပြန်ပေးဖို့ သူ့ကို သိမ်းသွင်းခဲ့တယ်။

"We hear she was quite convincing."

"သူက အတော်လေး ဘဝင်ကျစရာလို့ ကြားဖူးတယ်။"

"And why not? Cleopatra was a fascinating woman.

"မှန်တာပေါ့၊ ကလီယိုပါထရာဟာ စွဲမက်စရာ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ပါ။

She commanded armies at 21,

အသက် ၂၁ မှာ စစ်တပ်တွေကို ကွပ်ကဲခဲ့တယ်။

spoke several languages,

ဘာသာစကားများစွာ ပြောပြီး

and was educated in a city with the world's finest library

ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး စာကြည့်တိုက်နဲ့ အဲဒီအချိန်က အကြီးကျယ်ဆုံး

and some of the greatest scholars of the time."

ပညာရှင်တွေတချို့ရှိတဲ့ မြို့တော်တစ်ခုမှာ ပညာသင်ခဲ့တယ်။

"Hmm."

"ဟင်း"

"She kept Caesar lounging in Egypt for months when Rome needed him."

"ရောမက သူ့ကို လိုအပ်တဲ့အခါ ဆီဇာကို အီဂျစ် မှာ လနဲ့ချီကာ အေးအေးလူး ဆက်နေစေခဲ့တယ်။

"Caesar did more than lounge.

"ဆီဇာဟာ အေးအေးလူလူနေတာထက် ပို လုပ်ခဲ့တယ်။

He was fascinated by Egypt's culture and knowledge,

သူဟာ အီဂျစ်ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အသိပညာကို စွဲမက်သွားပြီး

and he learned much during his time there.

အဲဒီမှာ ရှိနေစဉ်အတွင်း အများကြီး သင်ယူခဲ့တယ်။

When he returned to Rome, he reformed the calendar,

သူ ရောမကို ပြန်လာတဲ့အခါ ပြက္ခဒိန်ကို ပြုပြင်ခဲ့ပြီး

commissioned a census,

လူဦးရေစာရင်း လုပ်ခိုင်းတယ်။

made plans for a public library,

အများသုံးစာကြည့်တိုက်အတွက် အစီအစဉ်တွေ လုပ်ခဲ့ကာ

and proposed many new infrastructure projects."

အခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်းသစ် များစွာကို အဆိုပြုခဲ့တယ်။

"Yes, all very ambitious, exactly what got him assassinated."

"ဟုတ်တယ် ရည်မှန်ချက်ကြီးလွန်းတယ်၊ သူ လုပ်ကြံခံရတာ ကွက်တိပဲ။"

"Don't blame the Queen for Rome's strange politics.

"ရောမရဲ့ ထူးဆန်းတဲ့ နိုင်ငံရေးအတွက် ဘုရင်မကို အပြစ်မတင်ပါနဲ့ဦး။

Her job was ruling Egypt, and she did it well.

သူ့အလုပ်က အီဂျစ်ကို အုပ်ချုပ်တာပါ၊ သူ ဒါကို ကောင်းကောင်းလုပ်ခဲ့တယ်။

She stabilized the economy,

စီးပွားရေး တည်ငြိမ်အောင် လုပ်တယ်။

managed the vast bureaucracy,

ဧရာမ ဗျူရိုကရေစီစနစ်ကို စီမံခဲ့တယ်။

and curbed corruption by priests and officials.

ဘုန်းကြီးတွေနဲ့ အရာရှိတွေရဲ့ ခြစားမှုကို ဟန့်ထားခဲ့တယ်။

When drought hit, she opened the granaries to the public

မိုးခေါင်ရေရှားဖြစ်တော့ ပြည်သူတွေအတွက် စပါးကျီတွေ ဖွင့်ပေးခဲ့ပြီး

and passed a tax amnesty,

အခွန် ကင်းလွတ်ခွင့် ပြဌာန်းခဲ့တယ်။

all while preserving her kingdom's stability and independence

သူ့ရဲ့ ကျန်ရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း ပုန်ကန်မှုတွေ မရှိဘဲ

with no revolts during the rest of her reign."

သူ့နိုင်င်ငံရဲ့ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ လွတ်လပ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရင်းပါ။

"So what went wrong?"

"ဒီတော့ ဘာမှားသွားခဲ့တာလဲ။"

"After Caesar's death, this foreign Queen couldn't stop meddling in Roman matters."

"ဆီဇာ သေပြီနောက်မှာ ဒီနိုင်ငံခြား ဘုရင်မက ရိုမန်ကိစ္စတွေမှာ စွက်ဖက်တာ မရပ်နိုင်ဘူး။

"Actually, it was the Roman factions who came demanding her aid.

"တကယ်တမ်းက သူ့ရဲ့အကူအညီကို လာတောင်းဆိုသူက ရိုမန် ဂိုဏ်းတွေပါ။

And of course she had no choice but to support Octavian and Marc Antony

တကယ်က သူ့မှာ ရွေးစရာမရှိဘဲ အိုတာဗီယန်နဲ့ မာခ့် အန်တိုနီ ကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ရတယ်။

in avenging Caesar, if only for the sake of their son."

သူတို့သားအတွက်သာဆိုရင် ဆီဇာကို လက်စားချေရာမှာပေါ့။

"And again, she provided her particular kind of support to Marc Antony."

"ထပ်ပြောရရင်၊ မာ့ခ် အန်တိုနီ ကို ထူးခြားတဲ့ ထောက်ပံမှုမျိုး သူပေးခဲ့တယ်။"

"Why does that matter?

"ဒါက ဘာလို့ အရေးပါလဲ။"

Why doesn't anyone seem to care about

ဘာလို့ တစ်ယောက်မှ ဂရုမစိုက်ပုံရတာလဲ။

Caesar or Antony's countless other affairs?

ဆီဇာ(သို့) မာ့ခ် အန်တိုနီရဲ့ မရေတွက်နိုင်တဲ့ အခြားအရေးတွေလား။

Why do we assume she instigated the relationships?

ဘာကြောင့် သူဟာ ဆက်ဆံရေးတွေကို လှုံ့ဆော်တယ်လို့ ယူဆတာလဲ။

And why are only powerful women defined by their sexuality?"

ဘာကြောင့် အစွမ်းထက်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေကိုပဲ သူတို့ရဲ့ ကာမဂုဏ်အာရုံက ပြဌာန်းတာလဲ။

"Order."

"တိတ်ကြပါ။"

"Cleopatra and Antony were a disaster.

"ကလီယိုပါထရာနဲ့အန်တိုနီဟာ ပျက်ကိန်းတစ်ခုပါ။

They offended the Republic with their ridiculous celebrations

ရွေပလ္လင်ပေါ် ထိုင်ကာ နတ်ဘုရားတွေလို ဝတ်ဆင်ထားတဲ့ သူတို့ရဲ့

sitting on golden thrones

အဓိပ္ပာယ်မရှိ မင်္ဂလာပွဲတွေနဲ့

and dressing up as gods

သမ္မတနိုင်ငံကို စော်ကားရာကျစေတယ်။

until Octavian had all of Rome convinced of their megalomania."

အိုတာဗီယန်က သူတို့ရဲ စိတ်ကြီးဝင်ရောဂါ အကြောင်း ရောမအားလုံးကို ယုံကြည်စေတဲ့အထိပါ။

"And yet Octavian was the one who attacked Antony,

"ဒါပေမဲ့ အိုတာဗီယန် က အန်တိုနီကို တိုက်ခိုက်ပြီး

annexed Egypt,

အီဂျစ်ကို သိမ်းယူကာ

and declared himself Emperor.

သူ့ကိုယ်သူ ဧကရာဇ်လို့ ကြေညာခဲ့သူပါ။

It was the Roman's fear of a woman in power that ended their Republic,

ရောမသားတွေ ကြောက်တာက သမ္မတနိုင်ငံကို အဆုံးသတ်ခဲ့တဲ့ အာဏာရှိတဲ့ အမျိုးသမီးကိုပါ၊

not the woman herself."

အမျိုးသမီး ကိုယ်တိုင်မဟုတ်ဘူး။

"How ironic."

"အထင်နဲ့အမြင် တခြားစီနော်။"

Cleopatra's story survived mainly in the accounts of her enemies in Rome,

ကလီယိုပါထရာ ဇာတ်လမ်းက ရောမက သူ့ရန်သူတွေ ရဲ့ မှတ်တမ်းတွေမှာ အဓိက ကျန်ရှိခဲ့ပြီး

and later writers filled the gaps with rumors and stereotypes.

နောက်ပိုင်း စာရေးဆရာတွေက ကြားလပ်တွေကို ကောလာဟလတွေ၊ သမားရိုးကျပုံစံတွေ ဖြည့်တယ်။

We may never know the full truth of her life and her reign,

သူ့ဘဝနဲ့ သူ့အုပ်ချုပ်မှုရဲ့ အမှန်တရား အပြည်အစုံကို ဘယ်တော့မှ မသိနိုင်ပေမဲ့

but we can separate fact from rumor by putting history on trial.

သမိုင်းကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းက ကောလာဟလ ကနေ အချက်အလက်ကိုခွဲခြားသိစေနိုင်တယ်။