History vs. Cleopatra - Alex Gendler

Lịch sử chống lại Cleopatra - Alex Gendler

Translator: Hien Phuong Nguyen Reviewer: Ha Ly Nguyen

"Order, order.

"Trật tự. Giữ yên lặng.

So who do we have here?"

Chúng ta có ai đây?"

"Your Honor, this is Cleopatra,

"Thưa ngài, đây là Cleopatra,

the Egyptian queen whose lurid affairs destroyed two of Rome's finest generals

Nữ hoàng Ai Cập có trận đánh khủng khiếp tiêu diệt 2 tướng lớn của thành La Mã

and brought the end of the Republic."

và cũng làm sụp đổ Đảng Cộng hòa."

"Your Honor, this is Cleopatra,

"Thưa ngài, đây là Cleopatra,

one of the most powerful women in history

một trong những phụ nữ quyền lực nhất trong lịch sử

whose reign brought Egypt nearly 22 years of stability and prosperity."

có triều đại mang lại cho Ai Cập gần 22 năm ổn định và thịnh vượng

"Uh, why don't we even know what she looked like?"

"Vậy, tại sao chúng ta thậm chí không biết bà ấy trông thế nào?"

"Most of the art and descriptions came long after her lifetime

"Hầu hết các bức tranh và mô tả chỉ xuất hiện khi bà đã mất được rất lâu

in the first century BCE,

ở thế kỉ đầu trước Công Nguyên,

just like most of the things written about her."

giống như những điều được viết về bà."

"So what do we actually know?

"Vậy điều chúng ta thực sự cần biết là gì?"

Cleopatra VII was the last of the Ptolemaic dynasty,

Cleopatra VII là người cuối cùng của triều đại Ptolemaic,

a Macedonian Greek family that governed Egypt

là dòng tộc Maxêđôni Hy Lạp đã cai trị Ai Cập

after its conquest by Alexander the Great.

sau sự càn quét của đế chế Alexander.

She ruled jointly in Alexandria with her brother-

Bà đề ra luật ở Alexandria cùng anh trai-

to whom she was also married-

cũng là người mà bà đã kết hôn

until he had her exiled."

cho đến khi hắn đày ải bà."

"But what does all this have to do with Rome?"

"Nhưng nó thì liên quan gì đến thành La Mã?"

"Egypt had long been a Roman client state,

"Ai Cập từ lâu đã buôn bán với người La Mã

and Cleopatra's father incurred large debts to the Republic.

và cha của Cleopatra đã phát sinh nợ lớn với Đảng Cộng hòa.

After being defeated by Julius Caesar in Rome's civil war,

Sau khi bị đánh bại bởi Julius Caesar ở cuộc nội chiến thành Rome,

the General Pompey sought refuge in Egypt

Tướng Pomsey đã tìm nơi ẩn náu ở Ai Cập

but was executed by Cleopatra's brother instead."

nhưng thay vào đó lại bị hành hình bởi anh trai Cleopatra."

"Caesar must have liked that."

"Caesar chắc là thích lắm."

"Actually, he found the murder unseemly and demanded repayment of Egypt's debt.

"Ông ta thấy vụ sát hại không chính đáng và yêu cầu hoàn nợ cho Ai Cập.

He could have annexed Egypt,

Ông ta đã có thể thôn tính Ai Cập,

but Cleopatra convinced him to restore her to the throne instead."

nhưng Cleopatra thuyết phục ông khôi phục vương quyền cho bà."

"We hear she was quite convincing."

"Nghe nói là bà đã rất thuyết phục."

"And why not? Cleopatra was a fascinating woman.

"Tại sao lại không chứ? Cleopatra là một người phụ nữ đầy quyến rũ.

She commanded armies at 21,

Bà chỉ huy quân đội ở tuổi 21,

spoke several languages,

nói thành thạo nhiều thứ tiếng,

and was educated in a city with the world's finest library

và được giáo dục ở thành phố với thư viện xịn nhất thế giới

and some of the greatest scholars of the time."

và một trong số những học giả vĩ đại nhất thời bấy giờ."

"Hmm."

"Hmm."

"She kept Caesar lounging in Egypt for months when Rome needed him."

"Bà giữ Caesar ở Ai Cập hàng tháng trời khi Rome cần ông."

"Caesar did more than lounge.

"Caesar đã làm được nhiều hơn là lang thang.

He was fascinated by Egypt's culture and knowledge,

Ông bị thu hút bởi văn hóa và kiến thức Ai Cập,

and he learned much during his time there.

ông học được rất nhiều suốt thời gian ở đây.

When he returned to Rome, he reformed the calendar,

Khi trở lại Rome, ông đã cách tân lại lịch

commissioned a census,

điều tra dân số,

made plans for a public library,

lên kế hoạch mở thư viện công cộng,

and proposed many new infrastructure projects."

và đề xuất nhiều dự án cơ sở hạ tầng."

"Yes, all very ambitious, exactly what got him assassinated."

"Đúng, tất cả đều đầy tham vọng, đó chính là điều khiến ông bị ám sát."

"Don't blame the Queen for Rome's strange politics.

"Đừng đổ lỗi cho Nữ hoàng về hoạt động chính trị kì lạ ở Rome.

Her job was ruling Egypt, and she did it well.

Công việc của bà là cai trị Ai Cập, và bà đã làm rất tốt.

She stabilized the economy,

Bà đã ổn định kinh tế,

managed the vast bureaucracy,

quản lí bộ máy quan lại rộng lớn,

and curbed corruption by priests and officials.

và hạn chế tham nhũng bởi các thầy tu và công chức.

When drought hit, she opened the granaries to the public

Khi hạn hán xảy ra, bà mở kho thóc cho dân chúng

and passed a tax amnesty,

và ân xá thuế,

all while preserving her kingdom's stability and independence

làm tất cả cùng lúc với việc giữ vương quốc ổn định và độc lập

with no revolts during the rest of her reign."

và không cuộc nổi loạn nào xảy ra trong suốt triều đại của bà."

"So what went wrong?"

"Vậy điều gì đã xảy ra?"

"After Caesar's death, this foreign Queen couldn't stop meddling in Roman matters."

"Sau cái chết của Caesar, bà không thể ngừng tham gia vào các vấn đề của người Roma."

"Actually, it was the Roman factions who came demanding her aid.

"Thực tế, chính bè phái người Roma đã yêu cầu hỗ trợ từ bà.

And of course she had no choice but to support Octavian and Marc Antony

Và dĩ nhiên bà không có lựa chọn và phải hỗ trợ Octavian và Marc Antony

in avenging Caesar, if only for the sake of their son."

trả thù cho Caesar, vì quyền lợi của con trai họ."

"And again, she provided her particular kind of support to Marc Antony."

"Và một lần nữa, bà tận tình giúp đỡ cho Marc Antony."

"Why does that matter?

"Vậy tại sao?

Why doesn't anyone seem to care about

Tại sao không ai quan tâm về

Caesar or Antony's countless other affairs?

vô số hành động khác của Caesar hay Antony?

Why do we assume she instigated the relationships?

Tại sao chúng ta cho rằng bà là chủ mưu các mối quan hệ?

And why are only powerful women defined by their sexuality?"

Và tại sao chỉ những phụ nữ quyền lực bị định rõ bởi giới tính của họ?"

"Order."

"Yên lặng."

"Cleopatra and Antony were a disaster.

"Cleopatra và Antony đều là tai họa.

They offended the Republic with their ridiculous celebrations

Họ xúc phạm đảng Cộng hòa với những lời ca tụng lố bịch

sitting on golden thrones

khi ngồi trên ngai vàng

and dressing up as gods

và ăn mặc như Thượng đế

until Octavian had all of Rome convinced of their megalomania."

cho đến khi Octavian thuyết phục Rome về chứng hoang tưởng của họ

"And yet Octavian was the one who attacked Antony,

"Ấy vậy mà Octavian là người duy nhất đã tấn công Antony,

annexed Egypt,

thôn tính Ai Cập,

and declared himself Emperor.

và tự lên ngôi hoàng đế.

It was the Roman's fear of a woman in power that ended their Republic,

Chính sự sợ hãi của người Roman về quyền lực phụ nữ làm sụp đổ đảng Cộng hòa,

not the woman herself."

chứ không phải bản thân bà."

"How ironic."

"Thật mỉa mai."

Cleopatra's story survived mainly in the accounts of her enemies in Rome,

Câu chuyện của Cleopatra tồn tại nhờ những kẻ thù của bà ở Rome,

and later writers filled the gaps with rumors and stereotypes.

và sau đó các tác giả đã thêm vào chút lời đồn và định kiến.

We may never know the full truth of her life and her reign,

Chúng ta có thể không bao giờ biết hết sự thật về cuộc đời và triều đại của bà,

but we can separate fact from rumor by putting history on trial.

nhưng chúng ta có thể chỉ ra sự thật từ lời đồn khi mang lịch sử ra xét xử.