Are all of your memories real? - Daniel L. Schacter

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In a study in the 1990s,

၁၉၉၀ နှစ်လွန် လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ

participants recalled getting lost in a shopping mall as children.

ပါဝင်သူတွေဟာ ကလေးတုန်းက ကုန်တိုက် တစ်ခုမှာ လမ်းပျောက်ခဲ့တာကို မှတ်မိကြတယ်။

Some shared these memories in vivid detail—

တချို့က ဒီအမှတ်ရမှုတွေကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း အသေးစိတ် မျှဝေခဲ့ကြတယ်။

one even remembered that the old man who rescued him

တစ်ယောက်ကဆို သူ့ကို ကယ်တင်ခဲ့တဲ့ အဖိုးကြီးဟာ ဖလန်နယ် အင်္ကျီဝတ်ထားတယ်

was wearing a flannel shirt.

လို့တောင် မှတ်မိတယ်။

But none of these people had actually gotten lost in a mall.

ဒါပေမဲ့ ဒီလူတွေထဲက ဘယ်သူမှ ကုန်တိုက်မှာ လမ်းမပျောက်ခဲ့ပါဘူး။

They produced these false memories

လေ့လာမှု လုပ်ဆောင်တဲ့ စိတ်ပညာရှင်က

when the psychologists conducting the study told them they’d gotten lost,

သူတို့တွေ လမ်းပျောက်ခဲ့တယ်လို့ ပြောတဲ့အခါ အဖြစ်ပျက်ကို သူတို့ မမှတ်မိလောက်ပေမဲ့

and although they might not remember the incident,

မိဘတွေက ဒါကို အတည်ပြုတဲ့အခါ သူတို့တွေက ဒီအမှတ်ရမှု

their parents had confirmed it.

အတုတွေကို ဖန်တီးခဲ့တာပါ။

And it wasn’t just one or two people who thought they remembered getting lost—

လမ်းပျောက်တာ မှတ်မိတယ်လို့ ထင်သူတွေက လူတစ်ယောက်၊ နှစ်ယောက်ပဲ မဟုတ်ဘဲ

a quarter of the participants did.

ပါဝင်သူတွေရဲ့ လေးပုံးတစ်ပုံက ထင်ခဲ့တာပါ။

These findings may sound unbelievable,

ဒီတွေ့ရှိမှုတွေက မယုံနိုင်စရာ ထင်ရပေမဲ့

but they actually reflect a very common experience.

ဒါတွေက အတွေ့များတဲ့ အတွေ့အကြုံတစ်ခုကို တကယ် ထင်ဟပ်စေပါတယ်။

Our memories are sometimes unreliable.

ကျွန်ုပ်တို့ မှတ်ဉာဏ်တွေဟာ တစ်ခါတစ်ရံ စိတ်မချရပါဘူး။

And though we still don’t know precisely what causes this fallibility

ဘာက ဒီမှားတတ်မှုကို ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာကို အာရုံကြောဆိုင်ရာ အဆင့်တစ်ဆင့်မှာ

on a neurological level,

တိတိကျကျ မသိသေးပေမဲ့

research has highlighted some of the most common ways our memories

မှတ်ဉာဏ်ဟာ တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကနေ ကွဲလွဲတဲ့ အတွေ့အများဆုံး နည်းလမ်းတချို့ကို

diverge from what actually happened.

သုတေသနက မီးမောင်းထိုးပြထားတယ်။

The mall study highlights how we can incorporate information

အခြားလူတွေ၊ သတင်းတွေလို ပြင်ပ အရင်းအမြစ်တေွကနေ

from outside sources,

သတင်းအချက်အလက်ကို

like other people or the news,

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အမှတ်ရခြင်းတွေအဖြစ်

into our personal recollections without realizing it.

ဒါကို မသိရှိဘဲ ပေါင်းစပ်နိုင်ပုံကို ကုန်တိုက် လေ့လာမှုက အသားပေးဖော်ပြတယ်။

This kind of suggestibility is just one influence on our memories.

ဒီနားယောင်လွယ်မှုမျိုးက မှတ်ဉာဏ်တွေမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုတစ်ခုပါပဲ။

နောက်လေ့လာမှုကိုကြည့်ရင်၊

Take another study,

in which researchers briefly showed a random collection of photographs

ဒီလေ့လာမှုမှာ သုတေသီတွေက ပါဝင်သူ တစ်စုကို ကျပန်း ဓာတ်ပုံ အစုတစ်စုကို

to a group of participants,

အကျဉ်းချုပ် ပြသခဲ့တယ်။

including images of a university campus none of them had ever visited.

သူတို့တွေ တစ်ခါမှ မလည်ပတ်ဖူးတဲ့ တက္ကသိုလ် ပုရိဝုဏ် ပုံရိပ်တွေ အပါအဝင်ပါ။

When shown the images three weeks later,

နောက်သုံးပတ်ကြာတဲ့အခါ ပုံတွေကို ပြသတဲ့အခါ

a majority of participants said that they had probably or definitely

ပါဝင်သူတွေ အများစုက ဒီပရိဝုဏ်ထဲကို အတိတ်တုန်းက သွားလည်ခဲ့တာ ဖြစ်နိုင်တယ်၊

visited the campus in the past.

(သို့) ကျီန်းသေးတယ်လို့ ဆိုကြတယ်။

The participants misattributed information from one context— an image they’d seen—

ပါဝင်သူတွေဟာ အခြေအနေတစ်ခုက သတင်း အချက်အလက်ကို မှားယွင်းစွာ မှတ်ယူခဲ့တယ်၊

onto another— a memory of something they believed they actually experienced.

မြင်ခဲ့ဘူးတဲ့ ပုံတစ်ပုံကနေ နောက်တစ်ခု၊ တွေ့ကြုံခဲ့တယ်လို့ ယုံကြည်မှု မှတ်ဉာဏ်ပါ။

In another experiment, people were shown an image of a magnifying glass,

နောက်ထပ် စမ်းသပ်မှုမှာ လူတွေကို မှန်ဘီးလူးတစ်ခုရဲ့ ပုံတစ်ပုံ ပြသခဲ့ပြီး

and then told to imagine a lollipop.

လော်လီပေါ့ တစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ ပြောခဲ့တယ်။

They frequently recalled that they saw the magnifying glass and the lollipop.

မှန်ဘီလူးနဲ့ လော်လီပေါ့ကို မြင်ခဲ့တယ်လို့ မကြာခဏ သူတို့ မှတ်မိကြတယ်။

They struggled to link the objects to the correct context—

သူတို့ဟာ ဒါတွေကို တကယ် မြင်ခဲ့တာလား (သို့) စိတ်ကူးကြည်ရုံ သက်သက်လားဆိုတဲ့

whether they actually saw them, or simply imagined them.

အရာဝတ္ထုတွေကို မှန်ကန်တဲ့ အခြေအနေနဲ့ ဆက်စပ်ဖို့ ရုန်းကန်ရတယ်။

Another study, where a psychologist questioned over 2,000 people

နောက်လေ့လာမှုမှာ စိတ်ပညာရှင်က မှတ်ဉာဏ်အပေါ် ဩဇာလွှမ်းမှု

on their views about the legalization of marijuana,

နောက်တစ်မျိုးကို အသားပေးတဲ့ ဆေးခြောက်

highlights yet another kind of influence on memory.

တရားဝင်လုပ်ရေး အမြင်တွေအပေါ် လူပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်ကို မေးခဲ့တယ်။

Participants answered questions in 1973 and 1982.

ပါဝင်သူတွေက မေးခွန်းတွေကို ၁၉၇၃ နဲ့ ၁၉၈၂ မှာ ဖြေဆိုခဲ့တယ်။

Those who said they had supported marijuana legalization in 1973,

၁၉၇၃ ခုနှစ်မှာ ဆေးခြောက် တရားဝင်ဖြစ်မှုကို ထောက်ခံတယ်လို့ ဆိုပြီး

but reported they were against it in 1982,

၁၉၈၂ မှာ တော့ ဆန့်ကျင်ခဲ့တယ်လို့ သတင်းပို့သူတွေဟာ

were more likely to recall that they were actually against legalization in 1973—

၁၉၇၃ မှာ တရားဝင်ဖြစ်မှုကို တကယ် ဆန့်ကျင် တာကို မှတ်မိဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများတယ်။

bringing their old views in line with their current ones.

အမြင်ဟောင်းတွေ လက်ရှိ အမြင်သစ်တွေနဲ့ တစ်ပြေးညီ ဖြစ်စေခြင်းပါ။

Our current opinions, feelings, and experiences

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လက်ရှိ အမြင်တွေ၊ ခံစားချက်တွေ၊ အတွေ့အကြုံတွေက

can bias our memories of how we felt in the past.

အတိတ်မှာ ခံစားခဲ့ရပုံရဲ့ အမှတ်ရမှုတွေကို တစ်ဖက်ဖက်ကို ယိမ်းစေနိုင်ပါတယ်။

In another study,

နောက်ထပ် လေ့လာမှုထဲမှာ

researchers gave two groups of participants background information

သုတေသီတွေဟာ ပါဝင်သူတွေရဲ့ အုပ်စုနှစ်စုကို သမိုင်းဆိုင်ရာစစ်ပွဲ အကြောင်း

on a historical war and asked them to rate the likelihood that each side would win.

နောက်ခံ သတင်းအချက် ပေးပြီး တစ်ဘက်စီက အနိုင်ရမယ့် ဖြစ်နိုင်ခြေ သတ်မှတ်ခိုင်းတယ်။

They gave each group the same information,

အုပ်စုတစ်စုစီကို တူညီတဲ့ သတင်းအချက်အလက်ပေးတယ်၊

except that they only told one group who had actually won the war—

ခြွင်းချက်က စစ်ပွဲကို ဘယ်သူ တကယ် နိုင်တဲ့ အုပ်စုတစ်စုကိုသာ ပြောခဲ့တာပါ။

the other group didn’t know the real world outcome.

အခြားအုပ်စုကတော့ တကယ့် လက်တွေ့ ရလဒ်ကို မသိခဲ့ဘူး။

In theory, both groups’ answers should be similar,

သဘောတရားအရ အုပ်စုနှစ်စုစလုံးရဲ့ အဖြေတွေဟာ တူညီသင့်ပါတယ်။

because the likelihood of each side winning

အကြောင်းက တစ်ဘက်စီ နိုင်ခြေက တကယ်

isn’t effected by who actually won—

နိုင်သူတွေကြောင့် သက်ရောက်မှုမရှိလို့ပါ။

if there’s a 20% chance of thunderstorms, and a thunderstorm happens,

မိုးသက်မုန်တိုင်း ဖြစ်နိုင်ခြေ ၂၀% ရှိပြီး မိုးသက်မုန်တိုင်းတစ်ခု ဖြစ်တယ်ဆိုရင်

the chance of thunderstorms doesn’t retroactively go up to 100%.

မိုးသက်မုန်တိုင်း ဖြစ်နိုင်ခြေက ၁၀၀% ထိ နောက်ကြောင်းပြန် တက်မသွားဘူး။

Still, the group that knew how the war ended

ဒါပေမဲ့ စစ်ပွဲ ပြီးဆုံးပုံကို သိတဲ့ အုပ်စုက သတ်မှတ်တာက

rated the winning side as more likely to win than the group who did not.

နိုင်တဲ့ဘက်ကိုမသိတဲ့ အုပ်စုထက် နိုင်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများတယ်။

All of these fallibilities of memory can have real-world impacts.

မှတ်ဉာဏ်ရဲ့ ဒီမှားတတ်မှုတွေ အားလုံးဟာ လက်တွေ့ လောကကို သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်တယ်။

If police interrogations use leading questions with eye witnesses or suspects,

ရဲရဲ့ စစ်ဆေးမှုတွေက မျက်မြင် သက်သေတွေ သံသယရှိသူတွေနဲ့ ဦးဆောင်မေးခွန်းတွေ သုံးရင်

suggestibility could result in incorrect identifications or unreliable confessions.

နားယောင်လွယ်မှုက မမှန်တဲ့သက်သေခံမှု(သို့) စိတ်မချရတဲ့ ဝန်ခံမှုတွေ ဖြစ်စေနိုင်တယ်။

Even in the absence of leading questions,

ဦးဆောင်မေးခွန်းတွေ မရှိတာတောင်

misattribution can lead to inaccurate eyewitness testimony.

မှားယွင်းမှတ်ယူခြင်းက မမှန်တဲ့ မျက်မြင်သက်သေ ထွက်ဆိုချက် ဖြစ်စေနိုင်တယ်။

In a courtroom,

တရားရုံးတစ်ရုံးမှာ

if a judge rules a piece of evidence inadmissible

တရားသူကြီးက လက်မခံနိုင်တဲ့ အထောက်အထားတစ်ခုကို ပြဌာန်းပြီး

and tells jurors to disregard it, they may not be able to do so.

ဂျူရီလူကြီးတွေကို ဒါကို အလေးမထားဖို့ ပြောရင် သူတို့ ဒီလိုလုပ်နိုင်ဖွယ်မရှိဘူး။

In a medical setting, if a patient seeks a second opinion

ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အနေအထားတစ်ခုမှာ လူနာက ဒုတိယ ရွေးချယ်ခွင့်ကို တောင်းခံပြီး

and the second physician is aware of the first one’s diagnosis,

ဒုတိယ သမားတော်က ပထမတစ်ခုရဲ့ ရောဂါစစ်ဆေးချက်ကို သတိမူမိရင်

that knowledge may bias their conclusion.

ဒီအသိက သူတို့ရဲ့ သုံးသပ်ချက်ကို ဘက်လိုက်စေလောက်တယ်။

Our memories are not ironclad representations of reality,

ကျွန်ုပ်တို့ မှတ်ဉာဏ်တွေဟာ ဒိဌဖြစ်ရပ်ရဲ့ စွဲမြဲနေတဲ့ ကိုယ်စားပြုမှုတွေ မဟုတ်ဘဲ

but subjective perceptions.

ဘက်လိုက်တဲ့ အမြင်တွေသာ ဖြစ်ပါတယ်။

And there’s not necessarily anything wrong with that—

ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သေချာပေါက် မှားတာ တစ်ခုမှ မရှိဘူး။

the problems arise when we treat memory as fact,

အမှတ်ရမှုတွေရဲ့ သဘာဝနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခြေခံ အမှန်တရားကို လက်ခံတာထက်

rather than accepting this fundamental truth

မှတ်ဉာဏ်ကို လက်တွေ့အချက်အဖြစ် မှတ်ယူတဲ့အခါ

about the nature of our recollections.

ပြဿနာတွေ ပေါ်လာတာပါ။