Are all of your memories real? - Daniel L. Schacter

Translator: Shajwan Nawzad Reviewer: Daban Q. Jaff

In a study in the 1990s,

لە توێژینەوەیەکدا کە لە نەوەتەکاندا کراوە،

participants recalled getting lost in a shopping mall as children.

بەشداربوون ئەو کاتەیان بە بیر کەوتەوە کاتێک لە مۆڵێکدا ون بووبوون لە منداڵیدا.

Some shared these memories in vivid detail—

هەندێکیان ئەم یادەوەریانەیان بە وردەکاریەوە باس کرد-

one even remembered that the old man who rescued him

تەنانەت یەکێکیان ئەو پیاوە بەتەمەنەی بیری کەوتەوە ڕزگاری کرد

was wearing a flannel shirt.

کراسێکی فانیلەی لەبەربوو.

But none of these people had actually gotten lost in a mall.

بەڵام هیچ کام لەم کەسانە لە ڕاستیدا لە بازاڕدا ون نەبووبوون.

They produced these false memories

ئەو بیرەوەریە ناڕاستانەیان دروست کرد بوو

when the psychologists conducting the study told them they’d gotten lost,

کاتێک کە دەروونناسان توێژینەوەکەیان ئەنجام دەدا پێیان گووتبوون کە پێشتر بزربووین،

and although they might not remember the incident,

هەرچەندە لەوانەیە ڕووداوەکەیان بیر نەیەتەوە،

their parents had confirmed it.

دایک و باوکیان ئەوەیان پشتڕاست کردبوویەوە.

And it wasn’t just one or two people who thought they remembered getting lost—

ئەوەش تەنها یەک دوو کەس نەبوون کە بیریان کەوتەوە کە ون بوون-

a quarter of the participants did.

چارەگێکی بەشداربووان وایان کرد.

These findings may sound unbelievable,

ئەم دەرەنجامانە لەوانەیە باوەڕپێنەکراو بن،

but they actually reflect a very common experience.

بەڵام لەڕاستیدا ئەوان بەرپەچی ئەزموونێکی زۆر ئاسایی دەدەنەوە.

Our memories are sometimes unreliable.

یادەوەریەکانمان هەندێک جار باوەڕپێکراو نییە.

And though we still don’t know precisely what causes this fallibility

و هەرچەندە هێشتا نازانین کە چی دەبێتە هۆی ئەم توانای هەڵەکردنە

on a neurological level,

لەسەر ئاستی دەماری،

research has highlighted some of the most common ways our memories

توێژینەوەکە تیشکی خستۆتە سەر باوترین ڕێگەکانی یادەوەریمان

ئەو یادەوەریانە لادەبەن کە بەڕاستی ڕوویداوە.

diverge from what actually happened.

The mall study highlights how we can incorporate information

توێژینەوەکە تیشک دەخاتە سەر ئەوەی کە چۆن دەتوانین زانیاریەکانمان تێکەڵ بکەین

from outside sources,

لە سەرچاوەی دەرەکیەوە،

like other people or the news,

وەکو کەسانی دیکە یان هەواڵەکان،

into our personal recollections without realizing it.

بۆ ناو بیرهاتە تایبەتیەکانمان بەبێ ئەوەی درکی پێبکەین.

This kind of suggestibility is just one influence on our memories.

ئەم جۆرە پێشنیارکردنانە تەنها یەک کارلێکەری سەر یادەوەریەکانمان.

Take another study,

لە توێژینەوەیەکی تردا،

in which researchers briefly showed a random collection of photographs

کە تیایدا لێکۆڵەران بە کورتی کۆکراوەیەکی هەڕەمەکی وێنەیان نیشانی

to a group of participants,

کۆمەڵێک لە بەشداربووانیان دا،

including images of a university campus none of them had ever visited.

بە وێنەکانی زانکۆیەکەوە کە هیچ کام لەوان سەردانیان نەکردبوو.

When shown the images three weeks later,

دوای سێ هەفتە لە بینینی وێنەکان،

a majority of participants said that they had probably or definitely

زۆرینەی بەشداربووان وتیان کە ئەوان لەوانەیە یان بە دڵنیاییەوە

visited the campus in the past.

لە ڕابردوودا، سەردانی زانۆکەیەکان کرد بێت.

The participants misattributed information from one context— an image they’d seen—

بەشداربووان بە هەڵە ئاماژەیان بە زانیاریەکان کرد لە چوارچێوەیەکەوە- وێنەێک

onto another— a memory of something they believed they actually experienced.

کە بینیبوویان- بۆ یادەوەری شتێک- کە باوەڕیان وابوو بەڕاستی ئەزموونیان کردووە.

In another experiment, people were shown an image of a magnifying glass,

لە تاقیکردنەوەیەکی تردا، وێنەێکی هاوێنەی گەورەکەریان پیشانی خەڵک دا،

and then told to imagine a lollipop.

دواتر پێیان گووترا کە وێنای مژمژەێک بکەن.

They frequently recalled that they saw the magnifying glass and the lollipop.

ئەوان بە شێوەێکی بەردەوام بیریان کەوتەوە کە هاوێنەی گەورەکەر و مژمژەکەیان بینیوە.

They struggled to link the objects to the correct context—

ئەوان زەحمەتیان کێشا لە بەستنەوەی شتەکان بە چوارچێوە ڕاستەقینەکەیەوە-

whether they actually saw them, or simply imagined them.

ئەگەر بێتو بەڕاستی ئەوانەیان بینیبێت، یان بە سادەیی وێنایان کرد بێت.

Another study, where a psychologist questioned over 2,000 people

لە لێکۆڵینەوەیەکی تردا، دەروونناسێک پرسیاری لە زیاتر لە ٢٠٠٠ کەس کرد

on their views about the legalization of marijuana,

دەربارەی بۆچونی ئەوان لەسەر بە یاسایی کردنی مادە بێهۆش کەرەکان،

highlights yet another kind of influence on memory.

هێشتا کاریگەریەکی تر لەسەر یادەوەری دیاری دەکات.

Participants answered questions in 1973 and 1982.

بەشداربووان وەڵامی پرسیارەکانیان دایەوە لە ساڵی ١٩٧٣ و ١٩٨٢.

Those who said they had supported marijuana legalization in 1973,

ئەوانەی کە پشتگیری بە یاسایی کردنی ڕووەکی گوشیان کردبوو لە ساڵی ١٩٧٣،

but reported they were against it in 1982,

بەڵام وتیان کە ئەوان لە دژی ئەوە بوون لە ساڵی ١٩٨٢،

were more likely to recall that they were actually against legalization in 1973—

لەوانەیە زیاتر بیریان بکەوێتەوە کە لە ڕاستیدا دژی بە یاسایی کردن بوون لە ١٩٧٣-

bringing their old views in line with their current ones.

ئەمەش وایکرد کە تێڕوانینە کۆنەکانیان لەگەڵ ئەوانەی ئێستایان بێنە هەمان ئاست.

Our current opinions, feelings, and experiences

دەکرێت ئەم بۆچوونانەی ئێستامان، هەستەکانمان، و ئەزموونەکانمان

can bias our memories of how we felt in the past.

کاریگەری لەسەر یادەوەریەکانمان هەبێت کە لە ڕابردوودا هەستی پێ دەکەین.

In another study,

لە توێژینەوەیەکی تردا،

researchers gave two groups of participants background information

توێژەرەکان زانیاری پێشینەییان دا بە دوو کۆمەڵە لە بەشداربووان

on a historical war and asked them to rate the likelihood that each side would win.

لەسەر شەڕێکی مێژوویی و داوایان لێ کردن ئەگەری ئەوە دابنێن کە کامە لا براوە دەبێت.

They gave each group the same information,

هەمان زانیاریان بە هەر یەک لە کۆمەڵەکان دا،

except that they only told one group who had actually won the war—

جگە لەوەی تەنها بە یەک کۆمەڵەیان وت کە لە ڕاستیدا شەڕەکەیان بردبوویەوە-

the other group didn’t know the real world outcome.

کۆمەڵەکەی دیکە ئەنجامە ڕاستەقینەکەیان نەدەزانی.

In theory, both groups’ answers should be similar,

لە بیردۆزیدا، وەڵامی هەردوو کۆمەڵەکە دەبێت لەیەک بچێت،

because the likelihood of each side winning

چونکە ئەگەری بردنەوەی هەر لایەک

isn’t effected by who actually won—

کاریگەری ئەوەی لەسەر نییە کە لە ڕاستیدا کێ بردیەوە،

if there’s a 20% chance of thunderstorms, and a thunderstorm happens,

ئەگەر ٪٢٠ هەلی ڕوودانی هەورە تریشقە هەبێت، و هەورە تریشقەێک ڕووبدات،

the chance of thunderstorms doesn’t retroactively go up to 100%.

هەلی ڕوودانی هەورە تریشقە بە شێوەیەکی پێشو بەرزتر نابێت لە ٪١٠٠.

Still, the group that knew how the war ended

هێشتا، ئەو کۆمەڵەیەی کە دەیانزانی چۆن جەنگەکە کۆتایی هات

rated the winning side as more likely to win than the group who did not.

لایەنی براوە زیاتر هەڵدەسەنگێنن کە ئەگەری بردنەوەیان زیاترە لە چاو ئەوەی کە نازانێت.

All of these fallibilities of memory can have real-world impacts.

ئەم هەموو توانای هەڵەکردنانەی یادەوەری دەتوانێت کاریگەری ڕاستەقینەی هەبێت.

If police interrogations use leading questions with eye witnesses or suspects,

ئەگەر لێپرسینەوەکانی پۆلیس پرسیاری سەرەکی بەکاربهێنن لەگەڵ گەواهی یان گومانلێکەر،

suggestibility could result in incorrect identifications or unreliable confessions.

پێشنیارکردن لەوانەیە ببێتە هۆی ناسنامەی نادروست یان دانپێدانانی باوەڕ پێنەکراو.

Even in the absence of leading questions,

تەنانەت لە نەبوونی پرسیارە سەرەکیەکان،

misattribution can lead to inaccurate eyewitness testimony.

بێسەروبەری دەکرێت ببێتە هۆی هەبوونی نادروستی لە گەواهیدانی گەواهیدەرەکە.

In a courtroom,

لە ژوورێکی دادگا،

if a judge rules a piece of evidence inadmissible

ئەگەر دادوەرێک بڕیار لەسەر پارچە بەڵگەیەک بدات کە قبوڵ نەکراوە

and tells jurors to disregard it, they may not be able to do so.

و بە ئەندامانی دەستەی سوێندخۆران بڵێت کە فەرامۆشی بکەن، لەوانەیە نەتوانن ئەمە بکەن.

In a medical setting, if a patient seeks a second opinion

لە رێکخستنی پزیشکی ئەگەر نەخۆشێک بەدوای بۆچوونی دووەم بگەڕێت

and the second physician is aware of the first one’s diagnosis,

پزیشکی یەکەمیش ئاگاداری دەستنيشان كردنی نەخۆشی یەکەمیان بێت،

that knowledge may bias their conclusion.

لەوانەیە ئەم زانیاریە لایەنگری دەرەنجامەکە بێت.

Our memories are not ironclad representations of reality,

یادەوەریەکانمان نوێنەری پۆڵاینی ڕاستی نین،

but subjective perceptions.

بەڵکو تێڕوانینی بابەتیانەن.

And there’s not necessarily anything wrong with that—

مەرج نییە هیچ هەڵەیەک هەبێت لەگەڵ ئەوەدا-

the problems arise when we treat memory as fact,

کە کێشەکان دروست دەبن کاتێک ئێمە وەک ڕاستی مامەڵە لەگەڵ یادەوەری دەکەین،

rather than accepting this fundamental truth

لەجیاتی قبوڵکردنی ئەم ڕاستییە بنەڕەتییە

about the nature of our recollections.

دەربارەی سروشتی بیرکردنەوەکانمان.