Would you pass the wallet test?

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Picture this: you’re working a slow shift in a hotel lobby

ဒါကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။ လူတစ်ယောက်က ဧည့်ကြို ကောင်တာဆီ ကမန်းကတန်း ချဉ်းကပ်လာတဲ့အခါ

when someone hurriedly approaches the front desk.

သင်က ဟိုတယ်ဧည့်ခန်းမှာ နှေးကွေးတဲ့ အဆိုင်းတစ်ခု လုပ်နေတယ်။

They found a lost wallet around the corner,

ထောင့်တစ်နေရာမှာ ပျောက်သွားတဲ့ ပိုက်ဆံအိတ်ကိုတွေ့ပေမဲ့

but they’re in a rush and don’t have time to follow up.

သူတို့က အလျင်လိုနေတော့ နောက်ကိုလိုက်ဖို့ အချိန်မရှိဘူး။

They ask if you can handle it and then run off.

သင် လုပ်ပေးနိုင်မလားလို့ မေးပြီးတော့ ပြေးထွက်သွားတယ်။

Looking at the wallet you see it contains a key, a grocery list, about $13,

ပိုက်ဆံအိတ်ကိုကြည့်လိုက်ရင် သော့တစ်ချောင်း၊ ကုန်စုံစာရင်း၊

and three business cards with a name and email

၁၃ ဒေါ်လာလောက်နဲ့ အိတ်ပိုင်ရှင်လို့ ယူဆရတဲ့

you assume belong to the wallet’s owner.

လုပ်ငန်းကတ် သုံးခု ပါတယ်။

So, what do you do?

ဒါဆို သင် ဘာလုပ်မလဲ။

Between 2013 and 2016,

၂၀၁၃ ကနေ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်း

over 17,000 front-desk workers around the globe

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက ဝန်ထမ်းပေါင်း၁၇,၀၀၀ ကျော်ဟာ

were faced with this choice,

ဒီရွေးချယ်မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး

becoming unwitting participants in a massive study of honesty.

ရိုးသားမှု လေ့လာမှုကြီးတစ်ခုမှာ ဘုမသိဘမသိ ပါဝင်သူတွေဖြစ်လာခဲ့တယ်။

And the results surprised top economists and the researchers

ရလဒ်တွေက ထိပ်တန်းစီးပွားရေးပညာရှင်တွေနဲ့ စမ်းသပ်မှုလုပ်နေတဲ့ သုတေသီတွေကို

running the experiment.

အံ့အားသင့်စေခဲ့တယ်။

But to understand what these groups were expecting,

ဒါပေမဲ့ ဒီအဖွဲ့တွေ မျှော်လင့်တာကို နားလည်ဖို့၊ရိုးသားမှုကို

we need to spend a little time defining honesty.

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုဖို့ အချိန်နည်းနည်းယူဖို့ လိုပါတယ်။

We typically think of honesty in terms of actively telling the truth

ကျွန်ုပ်တို့က ရိုးသားမှုကို လူအချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးတွေမှာ အမှန်တရားကို

in our interpersonal relationships.

တက်တက်ကြွကြွ ပြောပြမှုအရ ယေဘုယျ တွေးလေ့ရှိတယ်။

But in fact, every healthy society relies on a shared foundation of honesty.

ဒါပေမဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတိုင်းက မျှယူတဲ့ရိုးသားမှုအုတ်မြစ်အပေါ်အမှီပြုတယ်။

Using public services, making business transactions,

အများသုံး ဝန်ဆောင်မှုတွေကို သုံးတာ၊ စီးပွားရေး အရောင်းအ၀ယ်လုပ်တာ၊

and deciding government policies

အစိုးရ မူဝါတွေကို ဆုံးဖြတ်တာတွေက

requires a baseline expectation of honesty from our fellow citizens.

နိုင်ငံသားတွေဆီက ရိုးသားမှု အခြေခံ မျှော်လင့်ချက် လိုအပ်ပါတယ်။

Because of this, understanding what drives honesty

ဒါကြောင့် ရိုးသားမှုကို တွန်းအားပေးတဲ့အရာကို နားလည်တာက

is a vital research subject

စီးပွားရေးပညာရှင်တွေ၊ စိတ်ပညာရှင်တွေနဲ့

for economists, psychologists, and sociologists.

လူမှုဗေဒပညာရှင်တွေအတွက် မရှိမဖြစ် သုတေသန ဘာသာရပ်ပါ။

Unfortunately, honesty can be difficult to investigate

ကံမကောင်းစွာပဲ လူတွေက စောင့်ကြည့်ခံနေရတယ်လို့ သိတဲ့အခါ

when people know they’re being watched.

ရိုးသားမှုကို စုံစမ်းဖို့ ခက်ခဲနိုင်တယ်။

So, researchers have come up with clever ways to analyze

ဒါကြောင့် သုတေသီတွေက စမ်းသပ်ခန်းအပြင်မှာ ဒီအပြုအမူကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာဖို့

this behavior outside the lab.

လိမ္မာပါးနပ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ကြံဆလာခဲ့တယ်။

And this global study by the universities of Michigan, Utah, and Zurich

Michigan၊ Utah နဲ့ Zurich တက္ကသိုလ်တွေက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လေ့လာမှုက အရေးကြီးတဲ့

sought to answer an important question:

မေးခွန်းတစ်ခုကို အဖြေရှာဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

will people engage in opportunistic behavior

လူတွေက ဖမ်းမိခံရဖို့ အခွင့်အလမ်း မရှိသလောက်အခါမှာ

when there’s little-to-no chance of being caught?

အချောင်သမား အပြုအမူမှာ ပါဝင်ကြမလား။

In what became known as the Lost Wallet Test,

Lost Wallet Test လို့ လူသိများလာတာမှာ

13 research assistants traveled to 355 cities in 40 different countries,

သုတေသန လက်ထောက် ၁၃ ယောက်ဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၄၀ က မတူတဲ့ မြို့ ၃၅၅ မြိုကို သွားပြီး

recreating the same scenario in hotels, banks, public offices,

ဟိုတယ်တွေ၊ ဘဏ်တွေ၊ အများပိုင် ရုံးတွေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံအမျိုးမျိုးမှာ

and various cultural establishments.

အလားတူ ဖြစ်ရပ်မျိုးကို ပြန်လည်ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်။

The clear wallets ensured participants could see their contents,

ရှင်းနေတဲ့ ပိုက်ဆံအိတ်တွေက ပါဝင်သူတွေကို ပါတာတွေ မြင်နိုင်စေဖို့ သေချာစေပြီး

half of which contained a key, grocery list, and business cards,

တစ်ဝက်မှာ သော့၊ ကုန်ခြောက်စာရင်းနဲ့ လုပ်ငန်းကတ်တွေ ပါပြီး

while the other half also included the equivalent of roughly 13 US dollars.

ကျန်တစ်ဝက်မှာ အကြမ်းဖျင်း အမေရိကန် ၁၃ ဒေါ်လာနဲ့ ညီမျှတာပါတယ်။

The researchers believed the money would discourage honesty.

သုတေသီတွေက ငွေဟာ ရိုးသားမှုကို ဟန့်တားမယ်လိို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

Specifically, they thought participants’ self-interest would overpower

အထူးသဖြင့် ပါဝင်သူတွေရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားက ပြိုင်နေတဲ့

two competing factors:

အချက်နှစ်ချက်ကို လွှမ်းမိုးမှာပါ။

their altruistic desire not to harm the wallet’s owner,

အိတ်ပိုင်ရှင်ကို မထိခိုက်စေဖို့ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးမငဲ့တဲ့ ဆန္ဒနဲ့

and their desire to maintain a positive self-image.

အပြုသဘော ကိုယ်ပိုင် ပုံရိပ်ကို ထိန်းသိမ်းလိုစိတ်ပါ။

Regarding self-image, we generally like to think of ourselves as good and honest.

ကိုယ်ပိုင်ပုံရိပ်နဲ့ပတ်သက်ရင် ယေဘုယျတော့ ကောင်းပြီး ရိုးသားတယ်လို့ ထင်တတ်ကြတယ်။

But studies have found people are often able to let themselves off the hook

ဒါပေမဲ့ လေ့လာမှုတွေအရ လူတွေဟာ ငွေအနည်းငယ် ခိုးယူတာအတွက် အပြစ်ကနေ

for stealing small amounts of money.

လွတ်မြောက်နိုင်တာကို တွေ့ရှိရတယ်။

As for harming the wallet's owner,

အိတ်ပိုင်ရှင်ကို ထိခိုက်စေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

the victim of their crime would be abstract.

ပြစ်မှု ကျူးလွန်ခံရသူတွေက စိတ်ကူးသက်သက်ပဲဖြစ်မှာပါ။

They'd never met this person, and since the wallet had come from another location,

ဒီလူကို သူတို့ ဘယ်တော့မှ မတွေ့ဖူးဘဲ ပိုက်ဆံအိတ်က တခြားနေရာက လာခဲ့တာကြောင့်

it seemed unlikely they ever would.

ဘယ်တော့မှ တွေ့ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပုံရတယ်။

For these reasons, researchers expected money-filled wallets

ဒီအကြောင်းတွေကြောင့် သုတေသီတွေက ငွေဖြည့်ထားတဲ့အိတ်တွေကို

to be reported less often,

အတော်နည်းနည်း အကြောင်းကြားခံရဖို့ မျှော်လင့်ပြီး

and the 279 economists they surveyed agreed.

သူတို့ စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့တဲ့ စီးပွားရေးပညာရှင် ၂၇၉ ဦးက သဘောတူခဲ့ကြတယ်။

But to their surprise, the study found the exact opposite.

ဒါပေမဲ့ သူတို့ကို အံသြစေတာက လေ့လာမှုက အတိအကျ ဆန့်ကျင်နေတာကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

While only 46% of cash-free wallets were reported,

ငွေသားမပါတဲ့ ပိုက်ဆံအိတ်တွေရဲ့ ၄၆ % ကိုသာ အကြောင်းကြားပေမဲ့

61% of cash wallets were called in.

ငွေသားပိုက်ဆံအိတ် ၆၁ % ကို ပြန်ပို့ပေးဖို့ အကြောင်းကြားတယ်။

This pattern held true across the globe,

ဒီပုံစံက ပါဝင်သူတွေရဲ့ အသက်၊ ကျား၊မ မခွဲခြားတာ

regardless of the participants’ age, gender,

ဒါမှမဟုတ် ပိုက်ဆံအိတ် ပြုတ်ကျချိန်မှာ

or whether they were being observed during the wallet drop-off.

စောင့်ကြည့်ခံရတာဖြစ်ဖြစ် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးမှာ မှန်ကန်ခဲ့တယ်။

And when researchers tried increasing the temptation to be dishonest

ဒေါ်လာ ၁၀၀ နီးပါး ပါတဲ့ ပိုက်ဆံအိတ်တွေနဲ့ မရိုးမသားဖြစ်ဖို့ သွေးဆောင်မှု

with wallets containing nearly $100,

တိုးပွားစေတာကို သုတေသီတွေ စမ်းကြည့်အခါ၊

the results surprised them again.

ရလဒ်တွေက သူတို့ကို ထပ်မံအံ့သြစေခဲ့တယ်။

People reported 72% of these big money wallets.

ဒီပိုက်ဆံအိတ်ကြီးတွေရဲ့ ၇ ၂% ကို လူတွေက အကြာင်းကြားတယ်။

There are a lot of theories for why honesty goes up

ပိုက်ဆံအိတ်က ပိုတန်ဖိုး ကြီးလာတာနဲ့အမျှ ရိုးသားမှု တိုးလာတဲ့

as the wallet becomes more valuable.

သီအိုရီတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။

The $100 wallet certainly increases self-interest.

ဒေါ်လာ ၁၀၀ ပိုက်ဆံအိတ်က ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို တိုးလာစေတာ သေချာတယ်။

But in international follow-up surveys,

ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတကာ နောက်ဆက်တွဲ စစ်တမ်းတွေမှာ

people reported that taking larger sums of money felt more like theft,

လူတွေက ငွေပမာဏ များများယူတာက ခိုးမှုလို ပိုခံစားရကာ အပြုသဘော ကိုယ်ပိုင် ပုံရိပ်ကို

making it harder to maintain a positive self-image.

ထိန်းသိမ်းဖို့ ပိုခက်ခဲစေတယ်လို့ လူတွေက အစီရင်ခံတယ်။

It’s also possible that when the financial stakes are higher,

ငွေရေးကြေးရေး ထည့်ဝင်မှုတွေ ပိုများလာတဲ့အခါ

so is the perceived harm to the wallet’s owner.

အိတ်ပိုင်ရှင်ကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်လို ယူဆနိုင်တယ်။

Others have suggested that our commitment to honesty could be altered

ရိုးသားမှုအပေါ် ယုံကြည်ချက်က ပညာရှင် ဆိုင်ရာအခြေအနေတွေကို ပြောင်းလဲနိုင်တယ်

in professional settings,

လို့ အခြားသူတွေက အကြံပြုထားတယ်။

meaning participants might have acted differently outside the office.

ဆိုလိုတာက ပါဝင်သူတွေက ရုံးအပြင်ဘက်မှာ ကွဲပြားစွာ ပြုမူခဲ့တာ ဖြစ်လောက်တာပါ။

Still, this result suggests that self-interest

ဒါပေမဲ့ ဒီရလဒ်က လူတွေ မကြာခဏ ထင်ထားသလောက် ကိုယ်ကျိုးစီးပွားက

might not be as powerful as we often think.

အားမကောင်းလောက်တာကို ညွှန်ပြတယ်။

Seeing yourself as an honest person can motivate you to be an honest person.

ရိုးသားသူတစ်ယောက်အဖြစ် မြင်တာက ရိုးသားသူဖြစ်လာစေဖို့လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်တယ်။

And by modeling this behavior and celebrating it and others,

ဒီအပြုအမူကို စံနမူနာယူပြီး ဒါနဲ့ အခြားအရာတွေကို ဂုဏ်ပြုရင်း

we can help create an honest society we can all rely on.

အားလုံး အားထားနိုင်တဲ့ ရိုးသားတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ကူညီဖန်တီးနိုင်ပါတယ်။