How do animals experience pain? - Robyn J. Crook

Translator: Thura Soe Reviewer: Myo Aung

Humans know the surprising prick of a needle,

လူသားတွေဟာ အပ်ထိုးမိလို့နာကျင်တာ

the searing pain of a stubbed toe and the throbbing of a toothache.

ခလုတ်တိုက်မိလို့ခြေထောက်နာသွားတာ

သွားတစစ်စစ်ကိုက်တာတွေကို သိကြပါတယ်။

We can identify many types of pain and have multiple ways of treating it.

ကျွနု်ပ်တို့ဟာနာကျင်မှုပေါင်းများစွာကို သိနိုင်ပြီး သက်သာမယ့်နည်းတွေလည်းရှိကြတယ်။

But what about other species?

ဒါဆို အခြားသောသတ္တဝါတွေကကော?

How do the animals all around us experience pain?

ကျွနု်ပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့တိရိစ္ဆာန် တွေကနာကျင်မှုကိုဘယ်လိုခံစားကြရပါလဲ။

It’s important that we find out.

ဒါဟာကျွန်တော်တို့အခုလေ့လာကြမယ့် အဓိကအချက်ပေါ့။

We keep animals as pets, they enrich our environment,

သူတို့ဟာပတ်ဝန်းကျင်အကျိုးပြုလို့

တိရိစ္ဆာန်တွေကိုအိမ်မှာမွေးကြတယ်

we farm many species for food,

အချို့မျိုးစိတ်ကိုတော့အစားအစားအတွက် မွေးကြတယ်။

and we use them in experiments to advance science and human health.

နောက်ခေတ်မီသိပ္ပံစမ်းသပ်မှုတွေနဲ့ လူသား ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း သူတို့ကိုသုံးပါတယ်။

Animals are clearly important to us,

တိရိစ္ဆာန်တွေဟာကျုပ်တို့အတွက် အရေးပါပါတယ်။

so it’s equally important that we avoid causing them unnecessary pain.

ဒါကြောင့် သူတို့လေးတွေ အလကားနေရင်း မနာကျင်စေဖို့ကလည်းအရေးကြီးပါတယ်။

For animals that are similar to us, like mammals,

လူသားနဲ့တူတဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါလိုအကောင်တွေ အတွက်

it's often obvious when they're hurting.

ထိခိုက်မိလို့နာကျင်ရတာဟာမြင်သာပါတယ်။

But there's a lot that isn't obvious,

သို့သော်မမြင်သာတဲ့နာကျင်မှုတွေလည်း ရှိပါသေးတယ်။

like whether pain relievers that work on us also help them.

လူသားတွေကို နာကျင်မှုသက်သာစေတဲ့အရာတွေက သူတို့ကိုလည်းအထောက်အကူပြုပါတယ်။

And the more different an animal is from us,

တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့သဘာ၀ဟာ လူသားတွေနဲ့မတူလေလေ၊

the harder it is to understand their experience.

သူတို့ရဲ့နာကျင်မှုကိုနားလည်ဖို့ ပိုခက်လေလေပဲဖြစ်ပါတယ်။

How do you tell whether a shrimp is in pain?

ပုဇွန်တစ်ကောင်နာနေမနေကို သင်ဘယ်လိုပြောနိုင်မလဲ

A snake?

မြွေဆိုရင်ကော?

A snail?

ခရုတစ်ကောင်ကော?

In vertebrates— including humans— pain can be split into two distinct processes.

လူသားတွေအပါအဝင်ဖြစ်တဲ့ ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေမှာ

နာကျင်မှုကို အဓိကအားဖြင့် အပိုင်းကြီး ၂ပိုင်းခွဲနိုင်ပါတယ်။

In the first, nerves in the skin sense something harmful

ပထမတစ်ခုကတော့ အာရုံကြောနဲ့အရေပြားဟာ နာကျင်မှုတွေကို အာရုံခံတယ်၊

and communicate that information to the spinal cord.

နောက် အဲ့ဒီသတင်းတွေကို ပင်မအာရုံကြောမကြီးဆီပို့လိုက်တယ်။

There, motor neurons activate movements that make us rapidly jerk away

အဲ့မှာရှိတဲ့motor neurons တွေကလှုပ်ရှားမှုကိုဖြစ်စေပြီး

အန္တရာယ်မှရုတ်တရက်ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းလိုက်တယ်။

from the threat.

This is the physical recognition of harm called nociception.

ဒါဟာnociceptionလို့ခေါ်တဲ့ကိုယ်ခန္ဓာ အပြင်ပိုင်းထိခိုက်မှုကိုသိခြင်းဖြစ်တယ်၊

And nearly all animals, even those with very simple nervous systems,

တိရစ္ဆာန်အားလုံးနီးပါးကော၊

အချို့ရိုးရှင်းတဲ့အာရုံကြောစနစ်ပဲ ရှိတဲ့အကောင်တွေတောင်မှ၊

experience it.

ဒီနာကျင်မှုကိုခံစားရပါတယ်။

Without this ability, animals would be unable to avoid harm

ဒီအစွမ်းအစလေးမှမရှိရင် အန္တရာယ်တွေကိုရှောင်ဖယ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘဲ

and their survival would be threatened.

နောက်ပြီးရှင်သန်ဖို့အတွက်လည်း ခက်ခဲသွားပါလိမ့်မယ်။

The second part is the conscious recognition of harm.

ဒုတိယတစ်ခုကတော့ အန္တရာယ်ကို စိတ်မှသိနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

In humans, this occurs when the sensory neurons in our skin

လူတွေရဲ့အရေပြားမှာရှိတဲ့အာရုံခံဆဲလ်လေးတွေက ပင်မအာရုံကြောမကြီးကတဆင့်

make a second round of connections via the spinal cord to the brain.

ဦးနှောက်ဆီသို့ဒုတိယအကြိမ်သတင်းပို့ပါတယ်။

There, millions of neurons in multiple regions create the sensations of pain.

ခန္ဒာကို်ယ်အနှံ့ အာရုံခံဆဲလ်သန်းပေါင်း များစွာက နာကျင်မှုကိုခံစားသိနိုင်ပါတယ်။

For us, this is a very complex experience associated with emotions

လူသားတွေမှာ ဒီဖြစ်စဉ်က ရှုပ်ထွေးပြီး ကြောက်ရွံမှု နာကျင်မှု၊

like fear, panic and stress, which we can communicate to others.

ဖိစီးမှုတွေလိုမျိုး၊

စိတ်ခံစားချက်တွေနဲ့၊

ဆက်စပ်နေပါတယ်။

But it’s harder to know exactly how animals experience

ဒီဒုတိယဖြစ်စဉ်ကို တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လို တုံ့ပြန်ကြလည်းဆိုတာ

this part the process,

တိတိကျကျသိဖို့အတော်လေးခက်ပါတယ်၊

because most of them can’t show us what they feel.

ဘာလို့လဲဆို သူတို့ဘယ်လိုခံစားနေရတယ်ဆိုတာ မပြောပြနိုင်လို့ပါ၊

However, we get clues from observing how animals behave.

သို့သော် တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လိုပြုမူတယ်ဆိုတာ ကြည့်ပြီး လေ့လာနိုင်ပါတယ်။

Wild, hurt animals are known to nurse their wounds,

တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တွေကဒဏ်ရာတွေကို သူတို့ကိုယ်သူတို့ပြုစုကြတယ်။

make noises to show their distress, and become reclusive.

နာကျင်မှုကို အသံကျယ်ကျယ် မြည်ဟိန်းပြပြီး၊

အကောင်တွေနဲ့ဝေးရာကိုသွားလိုက်ပါတယ်၊

in the lab, scientists have discovered that animals like chickens and rats

စမ်းသပ်ခန်းထဲက ကြက်တို့ကြွက်တို့ စတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေက နာကျင်ခဲ့ရင် ကိုယ့်ဘာသာ

will self-administer pain-reducing drugs if they’re hurting.

နာတာသက်သာအောင်လုပ်ကြတာကို သုတေသီတွေကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်။

Animals also avoid situations where they’ve been hurt before,

တိရစ္ဆာန်တွေဟာ သူတို့နာကျင်မှုခံစားခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေတွေလို ထပ်ကြုံတွေ့လာရင်၊

which suggests awareness of threats.

အန္တရာယ်ရှိတာကိုသိပြီးအဲ့လိုနေရာတွေက ရှောင်ဖယ်သွားကြပါတယ်၊

We’ve reached the point that research has made us so sure

ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေက နာကျင်မှုကို

that vertebrates recognize pain

ခံစားနိုင်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ပါတယ် ဒါကြောင့်

that it’s illegal in many countries to needlessly harm these animals.

ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေကိုရည်ရွယ်ချက်မရှိ နာကျင်စေတာကနိုင်ငံအများပြားမှာတရားမဝင်ဘူး။

But what about other types of animals, like invertebrates?

သို့သော် ကျောရိုးမရှိတဲ့သတ္တဝါတွေလို အခြား တိရစ္ဆာန်တွေကြတော့ကော။

These animals aren't legally protected,

သူတို့အတွက်ဥပဒေအရကာကွယ်ပေးထားတာ မရှိပါဘူး၊

partly because their behaviors are harder to read.

ဘာလို့လဲဆိုတော့သူတို့ရဲ့ပြုမူလုပ်ရှားပုံ တွေက နားလည်ဖို့ခက်ခဲလို့ပါ။

We can make good guesses about some of them, like oysters, worms and jellyfish.

သူတို့ထဲကမှအချို့အကောင်တွေဖြစ်တဲ့ ရေဘဝဲ၊

တီကောင်၊ ရေခူ

လိုအကောင်တွေတော့၊

ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။

These are examples of animals that either lack a brain

ဒါဟာရိုးရှင်းပြီး ဦးနှောက်မပါတဲ့အကောင်တွေ အတွက်

or have a very simple one.

သာဓကတွေပါပဲ။

So an oyster may recoil when squirted with lemon juice, for instance,

ရေဘဝဲဟာသူ့ကိုသံပရာသီးနဲ့ညှစ်လိုက်ရင် တွန့်သွားပါတယ် ဒါဟာသူရဲ့

because of nociception.

ထိတွေ့မှုအာရုံခံနိုင်စွမ်းကြောင့်ဖြစ်တယ်။

But with such a simple nervous system,

သို့သော်ရိုးရှင်းလှတဲ့အာရုံကြောစနစ်ဟာ

it’s unlikely to experience the conscious part of pain.

နာကျင်မှုကို စိတ်ကထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့ ပုံစံမျိုးမဟုတ်ပါဘူး။

Other invertebrate animals are more complicated, though.

ရေဘဝဲရဲ့ဦးနှောက်ကဆန်းပြားရှုပ်ထွေးသော်လည်း

Like the octopus, which has a sophisticated brain

အခြားသောကျောရိုးမဲ့။

သတ္တဝါကနားလည်ဖို့ခက်ပါတယ်၊

and is thought to be one of the most intelligent invertebrate animals.

နောက်ပြီးရေဘဝဲတွေဟာဉာဏ်အကောင်းဆုံး ကျောရိုးမဲ့သတ္တဝါတွေထဲက တကောင်ဖြစ်တယ်။

Yet in many countries, people continue the practice of eating live octopus.

နိုင်ငံတော်တော်များများကလူတွေကရေဘဝဲကို အရှင်လတ်လတ်စားကြတဲ့ဓလေ့ကရှိနေတုန်းဖြစ်တယ်။

We also boil live crayfish, shrimp, and crabs,

ပုဇွန်တွေ ကျောက်ပုဇွန်တွေ ဂဏန်းတွေကို နာတတ်မတတ်သေချာမသိကြပေမယ့်

even though we don't really know how they're affected either.

အရှင်လတ်လတ်ပြုတ်စားကြပါသေးတယ်။

This poses an ethical problem,

ဒါဟာ ဥပဒေကြောင်းအရဆိုင်တဲ့ပြဿနာ တစ်ခုပါ၊

because we may be causing these animals unnecessary suffering.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီကောင်တွေကို မလိုအပ်ဘဲနာကျင်မှုကိုခံစားစေရလို့ဖြစ်တယ်။

Scientific experimentation, though controversial,

သိပ္ပံနည်းကျရှာဖွေမှုတစ်ခုဟာ အငြင်းပွားစရာ ဖြစ်နေသော်လည်း သဲလွန်စလေးတွေရခဲ့ပါတယ်။

gives us some clues.

Tests on hermit crabs show that they’ll leave an undesirable shell

ဝင်ကစွပ်တွေကိုစမ်းသပ်မှုမှာ သူတို့ဟာ လျှပ်စစ်နဲ့မေ့မျောအောင်လုပ်လိုက်ရင်

if they’re zapped with electricity.

အခွံကနေဖို့မသင့်တော်ဘူးဆိုကာ ထွက်သွားလိမ့်မယ်၊

But stay if it’s a good shell.

သို့သော် ကောင်းတဲ့အခွံလွတ်ထဲနေကြတယ်။

And octopi that might originally curl up an injured arm to protect it,

နာနေတဲ့လက်ချောင်းကို ကာကွယ်ဖို့ကွေးထားတတ်တဲ့ရေဘဝဲတွေဟာ

will risk using it to catch prey.

အဲဒီလက်ချောင်းကိုသုံးပြီးအစာဖမ်းနိုင်တယ်။

That suggests that these animals make value judgments around sensory input,

ဒါဟာဒီတိရိစ္ဆာန်တွေဟာအန္တ့ရာယ်တွေကို တုံ့ပြန်နိုင်ရုံတင်မကဘဲ ထိတွေ့အာရုံကိုလည်း

instead of just reacting reflexively to harm.

ကောင်းကောင်းအသုံးချတတ်တာကို ပြသနေပါတယ်။

Meanwhile, crabs have been known to repeatedly rub a spot on their bodies

ဂဏန်းတွေဟာ ဓာတ်လိုက်ခံလိုက်ရရင် အဲ့ထိမိတဲ့နေရာကို

where they’ve received an electric shock.

ထပ်ခါထပ်ခါပွတ်နေပါတော့တယ်။

And even sea slugs flinch when they know they’re about to receive

ပင်လယ်ပက်ကျိတွေတောင်မှ အန္တရာယ်

ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့လှုံဆော်မှုကိုရရင် တန်းပြေးတော့တာပဲ။

a noxious stimulus.

That means they have some memory of physical sensations.

ဒါတွေဟာရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာခံစားမှုတချို့ကို မှတ်ထားနိုင်တဲ့မှတ်ဉာဏ်အနည်းငယ်ရှိနေတယ်

We still have a lot to learn about animal pain.

လို့ဆိုလိုတာပါ လူတွေဟာတိရစ္ဆာန်တွေရဲ့နာကျင်ခြင်းကို

As our knowledge grows, it may one day allow us to live in a world

ဆက်ရှာဖွေလေ့လာနေပါတယ်၊ လူတွေအသိတိုးတက်လာနေလို့

တစ်နေ့မှာ တိရစ္ဆာန်တွေကိုရည်ရွှယ်ချက်မရှိ နာကျင်ခြင်းမဲ့တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုဖြစ်လာလောက်တယ်

where we don’t cause pain needlessly.