How the world's longest underwater tunnel was built - Alex Gendler

Translator: Ayan Organization Reviewer: Wafa Edris

Flanked by two powerful European nations, the English Channel

کەناڵی ئینگلیزی، لەلایەن دوو نەتەوەی ئەوروپی بەهێز دامەزرا

has long been one of the world’s most important maritime passages.

یەکێکە لە بەناوبانگترین ڕێڕەوەکانی دەریای جیهان.

Yet for most of its history,

بۆ بەشێکی زۆری مێژووەکەی،

the channel’s rocky shores and stormy weather

کەنارەکانی کەناڵی بەردین و کەش و هەوای زریاناوی

made crossing a dangerous prospect.

دیمەنی پەڕگەی سروشتی مەترسی داری دروست کردووە.

Engineers of the early 1800's proposed numerous plans

لە سەرەتای هەشتاکان ئەندازیاران پلانی زۆریان پێشنیار کرد

for spanning the 33 kilometer gap.

بۆ درێژ کردنەوەی کەلێنێکی ٣٣ کیلۆمەتری.

Their designs included artificial islands linked by bridges,

نەخشەکانیان دوورگەی دروست کراو لە خۆدەگرێت کە بە پردەکانەوە بەستراوە،

submerged tubes suspended from floating platforms,

بۆڕییە لە کار کەوتووە نقووم بووەکان لە شۆستە سەرئاوکەوتووەکان،

and an underwater passage more than twice the length of any existing tunnel.

و ڕێڕەوێکی ژێرئاو درێژیەکەی زیاتر لە دوو هێندەی هەر تونێلێک کە هەیە.

By the end of the century,

لە کۆتای سەدەکە،

this last proposal had captured European imagination.

ئەم کۆتا پێشنیارە سەرنجی ئەوروپیەکانی ڕاکێشاوە.

The invention of the tunnel boring machine

داهێنانی ئامێری کونکەری تونێلەکە

and the discovery of a stable layer of chalk marl below the seabed

و دۆزینەوەی توێژاڵێکی جێگیر لە گەچی پەیناوی کراو لەژێر قەڵای دەریا

made this fantastic tunnel more feasible.

تونێلەکەی سەرنجڕاکێشتر و گونجاوتر کردووە.

But the project’s most urgent obstacles were ones no engineer could solve.

بەڵام کۆسپی خێرا و زۆرەکانی پڕۆژەکە کە هیچ ئەندازیارێک نەیتوانی چارەسەریان بکات.

At the time,

لەو کاتەدا،

Britons viewed their geographic isolation as a strategic advantage,

بەریتانییەکان وەک بەرژەوەندیەکی ستراتیژی بۆ جیاکردنەوەی کیشوەرەکەیان دەڕوانی،

and fears about French invasion shut down plans for the tunnel.

و ترس لە بەرامبەر داگیرکاری فەڕەنسا لە ئاستەنگ خستنە پێش پلانەکانی تونێلەکە.

The rise of aerial warfare rendered these worries obsolete,

هەڵگیرسانی جەنگی ئاسمانی هەموو ترسەکانی پشت ڕاست کردەووە،

but new economic concerns arose to replace them.

بەڵام ترسی نوێی ئابووری جێگای گرتەووە.

Finally, 100 years after the initial excavation,

لەکۆتایدا، سەد ساڵ دوای سەرەتای گەڕان بە دوای دۆزینەوەی شوێنەواردا،

the two countries reached an agreement—

دوو وڵاتەکە گەیشتن بە ڕێکەوتن،

the tunnel would proceed with private funding.

تونێلەکە بە پارەیەکی تایبەت بەرەو پێش چوو.

In 1985, a group of French and British companies

لە ساڵی ١٩٨٥، دەستەیەک له کۆمپانیاکانی فەڕەنسا و بەریتانیا

invested the modern equivalent of 14 billion pounds,

۱٤ بیلیۆن پاوەندیان خستە وەبەرهێنانەوە،

making the tunnel the most expensive infrastructure project to date.

لە درووست کردنی تونێلێک کە تا ئێستا گران بەهاترێن پڕۆژەی ژێرخانی ئابووریە.

The design called for three separate tunnels—

نەخشەکە سێ تونێلی جیاکراوە لەخۆ دەگرێت.

one for trains to France, one for trains to England,

یەکێک بۆ شەمەندەفەرەکانی فەڕەنسا، یەکێک بۆ شەمەندەفەرەکانی ئینگلتەرا،

and one service tunnel between them.

هەروەها تونێڵێکی خزمەتگوزاری لە نێوان هەردووکیان.

Alongside crossover chambers, emergency passages, and air ducts,

بەدرێژایی پەڕگەی ژووری نوستن، ڕێڕەوی باری لەناکاو، و جۆگەی هەوایی،

this amounted to over 200 kilometers of tunnels.

ئەو بڕە زیاترە لە ٢٠٠ کیلۆمەترە لە تونێڵێکان.

In 1988, workers began excavating from both sides,

لە ساڵی ١٩٨٨، کرێکارەکان لە هەردوو لاوە دەستیان بە گەڕان و هەڵکۆڵین کرد ،

planning to meet in the middle.

پلان دانان بۆ یەکتر بینین لە ناوەڕاست.

Early surveys of the French coast revealed the site was full of fault lines.

لێکۆڵینەوەی سەرەتایی کەنار دەریای فەڕەنسا دەریخست شوێنەکە پڕە لە شەقبوون.

These small cracks let water seep into the rock,

ئەو درزە بچووکانە ڕێگە بە دزەکردنی ئاو بۆ ناو تاشە بەردەکان دەدات،

so engineers had to develop waterproof boring machines.

بۆیە ئەندازیاران پەرەیان بە دژە ئاوی ئامێرەکانی هەڵکۆڵیندا.

The British anticipated drier conditions, and forged ahead with regular borers.

بەریتانیەکان پێشبینی خاکی وشکی دەکرد و لە هەڵکۆڵینی ڕێک و پێک گەشەی سەند.

But only months into the work, water flooded in through undetected fissures.

بەڵام تەنها چەند مانگێک لە کارەکە، ئاو لە درزی نادیارەوە دزەی کردە ناوەوە.

To drill in this wet chalk, the British had to use grout

بەریتانیەکان خەڵتەیان بەکارهێنا بۆ هەڵکۆڵین لەناو ئەو گەچە تەڕە

to seal the cracks created in the borer’s wake,

بۆ لکاندنی درزەکان کە لە جوڵەی کونکەرەكە دروست بوون،

and even work ahead of the main borer

و تەنانەت لە پێش کاری هەڵکۆڵینی سەرەکی

to reinforce the chalk about to be drilled.

بۆ بەهێز کردنی گەچەکە تاکوو کون ببێت.

With these obstacles behind them, both teams began drilling at full speed.

سەڕەڕای ئەو ئاسیتەنگیانەش دوو گروپەکە بە زۆرترین خێرایی دەستیان بە هەڵکۆڵین کرد.

Boring machines weighing up to 1,300 tons drilled at nearly 3.5 meters per hour.

ئامێرەکە ١٣٠٠ تەن بەرز دەکاتەوە هەر کاتژمێرێکیش نزیکەی ٣.٥ مەتر هەڵ دەکۆڵێت .

As they dug, they installed lining rings to stabilize the tunnel behind them,

لەکاتی هەڵکۆڵین بازنەیەکی ناوپۆشکراویان بۆ جێگیر کردنی تونێلەکەی دوای خۆیان دانا،

making way for support wagons following each machine.

دروست کردنی هۆیەک بۆ پاڵپشتی کردنی گالیسکەکە کە لە پشتەوەی هەر ئامێرێکە.

Even at top speed, work had to proceed carefully.

تەنانەت لە بەرزترین خێراییدا، کارەکە بە وریاییەوە بەردەوام بووە.توێژاڵە

The chalk layer followed a winding path between unstable rock and clay,

گەچەکە ڕێگایەکی پێچا و پێچی لە نێوان بەردی ناجێگیر و قوڕدا گرتبوو،

punctured by over 100 boring holes made by previous surveyors.

بە زیاتر لە ١٠٠ کونکەری کونکرابوو کە لەلایەن زەوی پێوانی پێشترەوە دروستکرابوون.

Furthermore, both teams had to constantly check their coordinates

سەرەڕای ئەوەش، هەردوو دەستەکە چاودێری بەردەوامی پێوانەکانیان کردوە

to ensure they were on track to meet within 2 centimeters of each other.

تا دڵنیابن کە ئەوان لە پێشبڕکێکردن دان بۆ بینینی هەر ٢ سانتیمەترێک بۆ هەر یەکێکیان.

To maintain this delicate trajectory,

بۆ درێژەدان بەو ڕێگە گرینگ و ناوازەیە،

the borers employed satellite positioning systems,

ئامێری هەڵکۆڵینەکە بەرنامەی شوێن دیاریکردنی مانگی دەست کردنیان دامەزراند،

as well as paleontologists who used excavated fossils

هەروەها زەمین ناسەکان بۆ هەڵکۆڵین پاشماوە بەردبووەکان بەکارهێنا

to confirm they were at the right depth.

بۆ جەختکردن لەوەی ئەوان لە قوڵاییەکی تەواو دان.

During construction, the project employed over 13,000 people

لە ماوەی دروست کردندا، پڕۆژەکە زیاتر لە١٣٠٠٠ کەسی گرتە خۆی

and cost the lives of ten workers.

١٠ لە و کرێکارانە گیانیان لە دەستدا.

But after two and a half years of tunneling,

بەڵام دوای دوو ساڵ و نیو لە دروست کردنی تونێل،

the two sides finally made contact.

لە کۆتایدا دوو دەستەکە پەیوەندیان دروست کرد.

British worker Graham Fagg emerged on the French side,

دەرکەوتنی کرێکاری بەریتانی گراهام فاگ لە لای فەڕەنسا،

becoming the first human to cross the channel by land since the Ice Age.

لە چاخی بەستەڵەکەوە بوو بە یەکەم کەس کە بە وشکانیدا بەسەر کەناڵەکە بپەڕێتەوە.

There was still work to be done—

هێشتا کار مابوو ئەنجام بدرێت،

from installing crossover chambers and pumping stations,

لە دامەزراندنی پەڕگەکانی ژووری خەوتن و ئێستگەی ترۆمپا

to laying over a hundred miles of tracks, cables, and sensors.

بۆ دانانی زیاتر لە سەد میل لە ڕێچکەکان، تەلەکان، هەستەوەرەکان.

But on May 6, 1994, an opening ceremony marked the tunnel’s completion.

بەڵام لە٦ی ئایاری ١٩٩٤، ئاهەنگێکیان کردەوە بەناونیشانی تەواوکردنی تونێلێکە.

Full public service began 16 months later,

دوای ١٦ مانگ هەموو خزمەتگوزارییە گشتییەکان دەستیان پێکرد، لەگەڵ

with trains for passengers and rail shuttles for cars and trucks.

شەمەندەفەر بۆ سەر نشینان و بەربەستەکانی هاتن و چوون بۆ ئۆتۆمۆبیل و بارهەڵگران.

Today, the Channel Tunnel services over 20 million passengers a year,

ئەمڕۆ، تونێلی بەندەرەکە لە ساڵێکدا خزمەتی زیاتر لە ٢٠ ملیۆن سەر نشین دەکات،

transporting riders across the channel in just 35 minutes.

گواستنەوەی سەرنشینەکان بەدرێژایی بەنداوەکە تەنها بە ٣٥ خولەک.

Unfortunately, not everyone has the privilege of making this trip legally.

بەداخەوە، هەموو کەسێک ئەو مافەی نییە بە پێی یاسا ئەو گەشتە بکات.

Thousands of refugees have tried to enter Britain through the tunnel

هەزاران پەنابەر هەوڵیانداوە بە ناو تونێلێکەدا بچنە ناو بەریتانیا

in sometimes fatal attempts.

هەندێک کات هەوڵدانی خۆکوژانە.

These tragedies have transformed the tunnel’s southern entrance

ئەم تراژیدیایانە ڕوخساری گوزەری تونێلەکەیان گۆڕی بەرەو باشوور

into an ongoing site of conflict.

بۆ جێگەیەکی کێبڕکێی بەردەوام.

Hopefully, the structure’s history can serve as a reminder

خۆشبەختانە، پێکهاتە مێژووییەکان دەتوانرێن بپارێزرێن وەک بیرهێنانەوەیەک

that humanity is at their best when breaking down barriers.

کە کاتێک بەربەستەکان دەشکێنن مرۆڤایەتیان لە باشتریندا دەبێت.