The science of attraction - Dawn Maslar

Translator: Ayan Organization Reviewer: Aga Ismael

We like to think of romantic feelings

حەز دەکەین بیر لەشتی ڕۆمانسی بکەینەوە

as spontaneous and indescribable things that come from the heart.

وەکو ئەو شتە وەسف نەکراو و لەخۆوانەی لە دڵەوە دێن.

But it's actually your brain

بەڵام لەڕاستیدا ئەمە مێشکتە

running a complex series of calculations within a matter of seconds

کە زنجیرە خەمڵاندنێکی ئاڵۆز لە چرکە ساتە گرنگەکان بەڕێوە دەبات

that's responsible for determining attraction.

ئەمەش بەرپرسە لە دیاریکردنی سەرنج ڕاکێشان.

Doesn't sound quite as poetic, does it?

ئایا ئەمە لە هەستێکی شاعیرانە ناچێت؟

But just because the calculations are happening in your brain

بەڵام تەنها لەبەر ئەوەی خەمڵاندنەکان لە مێشکی تۆدا ڕوو دەدەن

doesn't mean those warm, fuzzy feelings are all in your head.

مانای ئەوە ناگەیەنێت ئەم هەستە گەرموگوڕانە هەمووی لەمێشکتەوە بێن.

In fact, all five of your senses play a role,

لە ڕاستیدا، هەر پێنج هەستەکەت ڕۆڵێک دەگێڕن،

each able to vote for, or veto, a budding attraction.

هە یەکیان توانای پەسەندکردن یان بەرپەرچدانەوەی فراوانکردنی سەرنجی هەیە.

The eyes are the first components in attraction.

چاوەکان یەکەم بەشن لە سەرنج ڕاکێشاندا.

Many visual beauty standards vary between cultures and eras,

زۆر بینین و دیدەنییە جوانەکان نموونەی جیاواز و هەمەجۆری نێوان کەلتور و سەردەمە،

and signs of youth, fertility and good health,

و نیشانەکانی جوانی و گەنجی بەرهەم و تەندروستییەکی باشە،

such as long lustrous hair,

وەکو هەبوونی قژێکی بریسکەدار،

or smooth, scar-free skin,

یاخود، پێستێکی ساف و دوور لەهەبوونی پەڵە،

are almost always in demand

کە هەمیشە خواستیان لەسەرە

because they're associated with reproductive fitness.

چونکە ئەوانە پەیوەندارن بە توانای دووبارە بەرهەم ‌هێنانەوە.

And when the eyes spot something they like,

و کاتێک چاوەکان تیشک دەخەنە سەر شتێک کە دەیانەوێت،

our instinct is to move closer

هەست و هۆشمان زیاتر نزیک دەبێتەوە

so the other senses can investigate.

ئاوا هەستەکانی تر دەتوانن پشکنین بکەن.

The nose's contribution to romance

بەشداریکردنی لووت لە ڕۆمانسییەتدا

is more than noticing perfume or cologne.

زۆر زیاترە لە بۆنکردنی بۆنێک.

It's able to pick up on natural chemical signals

دەتوانێت ئاماژە سروشتییە کیمیایەکان هەڵبگڕێت

known as pheromones.

کە ناسراوە بە دەردراو.

These not only convey

ئەمە تەنها

important physical or genetic information about their source

گرنگی تەنەکی یاخود زانیاری بۆماوەیی لە سەرچاوەکانیان ناگوێزنەوە

but are able to activate a physiological or behavioral response in the recipient.

بەڵکو دەتوانن لە وەرگرەکاندا فیسیۆلۆجی و وەڵامە کرداریەکان چالاک بکەن.

In one study, a group of women

لە توێژینەوەیەکدا، کۆمەڵێک ئافرەت

at different points in their ovulation cycles

لەکاتی ماوە جیاوازەکانی سووڕی مانگانەیاندا

wore the same T-shirts for three nights.

بۆ ماوەی سێ شەو هەمان کراسیان لەبەر بوو.

After male volunteers were randomly assigned

پاش ئەوەی کۆمەڵێک پیاو بەشێوەی هەڕەمەکی دیاریکران

to smell either one of the worn shirts, or a new unworn one,

بۆ بۆن کردنی کراسە لەبەرکراوەکان یاخود ئەوانەی لەبەر نەکراون،

saliva samples showed an increase in testosterone

نموونەی ئاو و لیکاوەکان بەرزبونەوەی هۆڕمۆنی تێستۆستیڕۆنیان نیشاندا

in those who had smelled a shirt worn by an ovulating woman.

ئەوانەی کە بۆنی کراسی ئەو ئافرەتانەیان کرد کە لە سوڕی مانگانەدا بوون.

Such a testosterone boost

بەرز بوونەوەی هۆڕمۆنی تێستۆستیڕۆن

may give a man the nudge to pursue a woman

بۆ ڕازی کردنی ئافرەتێک دەکرێت سەرنج ڕاکێشانێک بە پیاوەکە ببەخشێت

he might not have otherwise noticed.

و بەپێچەوانەوە دەکرێت تێبینی نەکات و سەرنجی نەداتێ.

A woman's nose is particularly attuned

لووتی ئافرەتان بەشێوەیەکی تایبەتی گونجێندراوە

to MHC molecules, which are used to fight disease.

بۆ بچووکترین گەرد، کە بەکاردێن بۆ چارەسەری نەخۆشی

In this case, opposites attract.

لەم بارودۆخەدا، سەرنجی پێچەوانەکەی ڕادەکێشرێت.

When a study asked women to smell T-shirts that had been worn by different men,

کاتێک داوایان لە ئافرەتەکان کرد بۆنی ئەو کراسانە بکەن کە پیاوەکان لەبەریان کردووە،

they preferred the odors of those whose MHC molecules differed from theirs.

بۆنی ئەوانەیان پەسەند کرد کە بڕێکی کەم لە هی ئەوان جیایان دەکاتەوە.

This makes sense.

ئەمە هەست دروست دەکات.

Genes that result in a greater variety of immunities

جینەکان کە کاریگەری گەورەتریان هەیە لە جۆراوجۆری بەرگری

may give offspring a major survival advantage.

دەشێ سوودێکی گرنگی مانەوەی ژیان بە بنەچەو نەوە ببەخشێت.

Our ears also determine attraction.

گوێچکەکانیشمان سەرنج ڕاکێشان دیاری دەکەن.

Men prefer females with high-pitched, breathy voices,

پیاوان دەنگی ئەو ئافرەتانەیان دەوێت کە بەرز-تیژن و هەناسەیان لەگەڵه،

and wide formant spacing, correlated with smaller body size.

و لەگەڵ فراوانی شەپۆلی دەنگیان، پەیوەندبێت بە لاشەیەکی بچووکەوە.

While women prefer low-pitched voices with a narrow formant spacing

ئافرەتان دەنگی نزمیان لەپیاواندا دەوێت بە بچووکی بۆشایی گوستنەوەی شەپۆلەکانی دەنگ

that suggest a larger body size.

و لاشەیەکی گەورەتریشیان دەوێت.

And not surprisingly,

ئەمەش شتێکی سەسوڕهێنەر نیە،

touch turns out to be crucial for romance.

هەستی بەرکەوتن شتێکی زۆر گرنگە لە ڕۆمانسیەتدا.

In this experiment, not realizing the study had begun,

لەم تاقیکردنەوەیەدا، درک بە دەستپێکی توێژینەوەکە ناکات،

participants were asked to briefly hold the coffee,

بەژداربووەکان داوایان لێدەکرێت بۆ ماوەیەکی کورت کوپە قاوەکە هەڵبگرن،

either hot or iced.

ئینجا سارد بێ یاخود گەرم.

Later, the participants read a story about a hypothetical person,

پاشان، بەشداربووەکان چیڕۆکێک دەربارەی کەسێکی خەیاڵی دەخوێننەوە،

and were asked to rate their personality.

و داوایان لێ دەکرێت کەسەیەتییان هەڵبسەنگێنن.

Those who had held the hot cup of coffee

ئەوانەی کوپە قاوە گەرمەکەیان هەڵگرتبوو

perceived the person in the story as happier,

پێیان وابوو ئەو کەسەی ناو چیڕۆکەکە دڵخۆشترە،

more social, more generous and better-natured

تێکەڵتره، بەخشندەترە و هەورەها زیاتر سروشتین

than those who had held the cup of iced coffee,

لەوکەسانەی کە کە کوپە قاوە ساردەکەیان هەلگرتبوو،

who rated the person as cold, stoic, and unaffectionate.

هەڵسەنگاندیان بۆ کەسەکە کردبوو کە کەسێکی سارد و بێباک و کارتێنەکراوە.

If a potential mate has managed to pass all these tests,

گەر ئەم هاوڕێ شاراوەیە لە هەموو تاقیکردنەوەکاندا دەربچێت،

there's still one more:

تەنها یەک دانە دەمێنێت:

the infamous first kiss,

یەکەم ماچی خراپ،

a rich and complex exchange of tactile and chemical cues,

و ئەو ئاڵوگۆڕە دەوڵەمەند و ئاڵۆزانەی بەرکەوتەکان و ئاماژە ماددە کیمیاییەکان،

such as the smell of one's breath,

وەکو بۆنکردنی هەناسەی یەکتری،

and the taste of their mouth.

و تامکردنی دەمی یەکتر.

This magical moment is so critical that a majority of men and women

ئەم ساتە جادووییە زۆر گرنگە کە زۆرینەی پیاوان و ئافرەتان

have reported losing their attraction to someone

سەرنج ڕاکێشانیان بۆ کەسێکی تر لە دەست دەدەن

after a bad first kiss.

لە پاش یەکەم ماچی خراپ.

Once attraction is confirmed, your bloodstream is flooded

کاتێک سەرنج ڕاکێشرا، خوێنی ناو دەمارەکان بەرز دەبێتەوە

with norepinephrine,

لەگەڵ نۆرئەپینەفرین،

activating your fight or flight system.

سیستەمی ململانێ یاخود خەیاڵ فرینت چالاک دەکات.

Your heart beats faster,

ترپەکانی دڵت خێراتر لێدەدەن،

your pupils dilate,

بیلبیلەی چاوەکانت دەکشێن،

and your body releases glucose for additional energy,

و جەستەت گلوکۆزی زیاتر بۆ بەدەست هێنانی وزەی زیاتر دەردەدات،

not because you're in danger but because your body is telling you

نەک لەبەر ئەوەی لە مەترسیدات بەڵکو لەبەر ئەوەی جەستەت بە تۆ دەڵێت

that something important is happening.

شتێکی گرنگ ڕوودەدات.

To help you focus,

یارمەتیدەر دەبێت بۆ سەرنجدانی زیاتر،

norepinephrine creates a sort of tunnel vision,

نۆرئەپینەفرین جۆرێک لە بینایی خەوشدار دروست دەکات،

blocking out surrounding distractions,

ژینگە داڕووخاوەکان دادەپۆشێت،

possibly even warping your sense of time,

تەنانەت دەشێت کاتی هەستی تێگەیشتن و زانینت تێکبدات،

and enhancing your memory.

و یادگەت بەهێز دەکات.

This might explain why people never forget their first kiss.

لەوانەیە لەبەر ئەمە بێت کە خەڵك یەکەم ماچیان لە یاد ناکەن.

The idea of so much of our attraction

زۆری بیرۆکەی سەرنج ڕاکێشیمان

being influenced by chemicals and evolutionary biology

لەلایەن ماددە کیمیاییەکان و گەشەسەندنی بایۆلۆژی کاری تێدەکرێت

may seem cold and scientific rather than romantic,

دەشێ سارد و زانستیانە دەربکەوێت وەک لەوەی رۆمانسی بێت،

but the next time you see someone you like,

بەڵام بۆ دواتر کەسێک دەبینیت کە تۆ خۆشت دەوێت،

try to appreciate how your entire body is playing matchmaker

هەوڵبدە تێبگەیت کە چۆن تەواوی جەستەت ئامادەی ئەم بەیەک گەیشتنە تازەیەیە

to decide if that beautiful stranger is right for you.

بۆ ئەوەی بڕیاربدەیت ئایە ئەم کەسە نامۆیە بۆتۆ دروستە.