What happens during a heart attack? - Krishna Sudhir

Ի՞նչ է կատարվում սրտի կաթվածի ժամանակ - Կրիշնա Սուդհիր

Translator: Իրինա Սուքիասյան Reviewer: Tamara Shanoyan

Approximately 7 million people around the world die from heart attacks every year,

Աշխարհում ամեն տարի սրտի կաթվածից մահանում է մոտ 7 մլն մարդ,

and cardiovascular disease,

իսկ սրտանոթային հիվանդությունը,

which causes heart attacks and other problems like strokes,

որ հարուցում է սրտի կաթված կամ, օրինակ, ինսուլտ,

is the world's leading killer.

աշխարհում առաջինն է մահացության վտանգով։

So what causes a heart attack?

Այսպիսով, ո՞րն է սրտի կաթվածի պատճառը։

Like all muscles, the heart needs oxygen,

Ինչպես բոլոր մկանները, սիրտը ևս ունի թթվածնի կարիք,

and during a heart attack, it can't get enough.

իսկ սրտի կաթվածի ժամանակ թթվածնի քանակը չի բավարարում։

Fatty deposits, or plaques,

Ճարպի պաշարները կամ հատուկ ափսեները

develop on the walls of our coronary arteries.

առաջանում են մեր կորոնար զարկերակներում։

Those are the vessels that supply oxygenated blood to the heart.

Դրանք այն անոթներն են, որ սրտին մատակարարում են թթվածնով հարուստ արյուն։

These plaques grow as we age,

Այս ափսեները մեծանում են տարիքին զուգընթաց,

sometimes getting chunky,

երբեմն հաստանում են,

hardened,

պնդանում

or enflamed.

կամ այրվում։

Eventually, the plaques can turn into blockages.

Ի վերջո, ափսեները կարող են առաջացնել խցանում։

If one of the plaques ruptures or cracks,

Եթե ափսեներից մեկը պատռվում է կամ ճաքվում,

a blood clot will form around it in minutes,

րոպեներ անց դրա շուրջ արյունը սկսում է մակարդվել,

and a partially closed artery can become completely blocked.

և մասամբ խցանված զարկերակը կարող է ամբողջությամբ խցանվել։

Blood flow is cut off to the cardiac muscle

Դեպի սրտամկան արյան հոսքը դադարում է,

and the oxygen-starved cells start to die within several minutes.

իսկ թթվածնի քաղց ունեցող բջիջները մեռնում են մի քանի րոպեների ընթացքում։

This is a myocardial infarction,

Սա սրտամկանի ինֆարկտ է

or heart attack.

կամ սրտի կաթված։

Things can rapidly deteriorate in the absence of treatment.

Վիճակը կարող է արագ վատթարանալ բուժման բացակայության պայմաններում։

The injured muscle may not be able to pump blood as well,

Վնասված մկանը կարող է նաև դադարել արյուն մղել,

and its rhythm might be thrown off.

իսկ դրա արդյունքում հնարավոր է ռիթմի խախտում:

In the worst case scenario, a heart attack can cause sudden death.

Վատթարագույն դեպքում սրտի կաթվածի արդյունքում մարդը կարող է հանկարծամահ լինել։

And how do you know that someone is having a heart attack?

Իսկ ինչպե՞ս հասկանալ, որ մարդու մոտ սրտի կաթված է։

The most common symptom is chest pain

Ամենաընդհանուր ախտանիշը կրծքավանդակի ցավն է,

caused by the oxygen-deprived heart muscle.

որի պատճառը թթվածնազուրկ սրտամկանն է։

Patients describe it as crushing or vice-like.

Հիվանդները բնորոշում են այն իբրև հարված կամ նման մի բան։

It can radiate to the left arm,

Այն կարող է ճառագայթել դեպի ձախ թևը,

jaw,

ծնոտը,

back,

մեջքը

or abdomen.

կամ որովայնը։

But it's not always as sudden and dramatic as it is in the movies.

Բայց դա միշտ այնքան հանկարծակի ու դրամատիկ չէ, որքան ֆիլմերում։

Some people experience nausea

Որոշ մարդիկ ունենում են սրտխաոնոց

or shortness of breath.

կամ դժվարանում են շնչել։

Symptoms may be less prominent in women and the elderly.

Կանանց և տարեցների մոտ այդ ախտանիշները կարող են լինել ոչ այնքան արտահայտիչ։

For them, weakness and tiredness may be the main signal.

Նրանց դեպքում թուլությունն ու հոգնածությունը հիմնական նշաններն են։

And surprisingly, in many people,

Որքան էլ որ զարմանալի է, շատ մարդկանց մոտ, հատկապես՝

especially those with diabetes, which affects the nerves that carry pain,

դիաբետով հիվանդների, ում մոտ ցավային նյարդերը քայքայված են,

a heart attack may be silent.

սրտի կաթվածը կարող է լինել աննկատ։

If you think that someone might be having a heart attack,

Եթե Ձեզ թվում է, որ ինչ-որ մեկի մոտ, գուցե, սրտի կաթված է,

the most important thing is to respond quickly.

ամենակարևոր բանն արագ արձագանքելն է։

If you have access to emergency medical services, call them.

Եթե ունեք կապ առաջին օգության ծառայությունների հետ, զանգե՛ք։

They're the fastest way to get to a hospital.

Նրանք հիվանդանոց հասնելու ամենաարագ ուղին են։

Taking aspirin, which thins the blood,

Ասպիրինը, որ նոսրացնում է արյունը,

and nitroglycerin, which opens up the artery,

և նիտրոգլիցերինը, որ բացում է զարկերակները,

can help keep the heart attack from getting worse.

կարող են օգնել կայունացնելու հիվանդի վիճակը։

In the emergency room, doctors can diagnose a heart attack.

Հիվանդանոցում բժիշկները կարող են ախտորոշել սրտի կաթված։

They commonly use an electrocardiogram

Նրանք հիմնականում օգտագործում են ԷԿԳ (էլեկտրակարդիոգրամմա)՝

to measure the heart's electrical activity

չափելու սրտի էլեկտրական ակտիվությունը,

and a blood test to assess heart muscle damage.

և ստուգում են արյունը՝ սրտամկանի վնասվածքը գնահատելու համար։

The patient is then taken to a high-tech cardiac suite

Հետո հիվանդին տանում են առաջատար սարքերով հագեցած սրտային բաժանմունք,

where tests are done to locate the blockages.

որտեղ ստուգում են խցանումների առաջացման տեղը։

Cardiologists can reopen the blocked artery

Սրտաբանները կարող են վերաբացել խցանված զարկերակը

by inflating it with a balloon in a procedure called an angioplasty.

օդով լցված փուչիկի օգնությամբ, որն անվանում ենք անգիոպլաստիկա։

Frequently, they also insert a metal or polymer stent

Շատ հաճախ նրանք տեղադրում են նաև պոլիմերային ստենտ,

that will hold the artery open.

որը զարկերակը բաց է պահում։

More extensive blockages might require coronary artery bypass surgery.

Ավելի ծավալային խցանումների դեպքում անհրաժեշտ է կորոնար զարկերակների շրջանցային վիրահատություն։

Using a piece of vein or artery from another part of the body,

Մարմնի այլ մասի երակի կամ զարկերակի օգտագործմամբ

heart surgeons can reroute blood flow around the blockage.

սրտի վիրաբույժները կարող են այնպես անել, որ արյան հոսքը շրջանցի խցանումը։

These procedures reestablish circulation to the cardiac muscle,

Սա կօգնի վերականգնել արյան շրջանառությունը դեպի սրտամկան՝

restoring heart function.

վերականգնելով սրտի գործունեությունը։

Heart attack treatment is advancing,

Սրտի կաթվածի բուժումն առաջնակարգ է,

but prevention is vital.

բայց կանխումը ճակատագրական է։

Genetics and lifestyle factors both affect your risk.

Ե՛վ գեները, և՛ կենսակերպի գործոնները ունենում են իրենց ազդեցությունը։

And the good news is that you can change your lifestyle.

Լավն այն է, որ Դուք կարող եք փոխել Ձեր կենսակերպը։

Exercise, a healthy diet, and weight loss

Վարժությունները, առողջ սննդակարգն ու նիհարելը,

all lower the risk of heart attacks,

բոլորն էլ նվազեցնում են սրտի կաթվածի հավանականությունը՝

whether you've had one before or not.

անկախ նրանից՝ եղե՞լ է նախկինում նման դեպք, թե՞ ոչ։

Doctors recommend exercising a few times a week,

Բժիշկները խորհուրդ են տալիս մարզվել շաբաթական մի քանի անգամ,

doing both aerobic activity and strength training.

կատարել և՛ աերոբիկ, և՛ մկանները զարգացնող վարժություններ։

A heart-healthy diet is low in sugar and saturated fats,

Առողջ սննդակարգի մեջ չեն մտնում ո՛չ շաքարը, ո՛չ էլ հագեցած ճարպերը,

which are both linked to heart disease.

որոնք երկուսն էլ կապված են սրտային հիվանդությունների հետ։

So what should you eat?

Եվ այսպես, ի՞նչ է պետք ուտել։

Lots of fiber from vegetables,

Բանջարեղենների մանրաթելերը,

chicken and fish instead of red meat,

կարմիր մսի փոխարեն հավն ու ձուկը,

whole grains and nuts like walnuts and almonds

ամբողջ հացահատիկեղենն ու ընկուզեղենը, օրինակ՝ պոպոքն ու նուշը,

all seem to be beneficial.

բոլորն էլ, կարծեք թե, օգտակար են։

A good diet and exercise plan can also keep your weight in a healthy range,

Ճիշտ սննդակարգի ու մարզումների ծրագիրը նույնպես կարող են Ձեր քաշը պահել ճիշտ սահմաններում,

which will lower your heart attack risk as well.

ինչը նույնպես կնվազեցնի սրտի կաթվածի հավանականությունը։

And of course, medications can also help prevent heart attacks.

Եվ իհարկե, դեղամիջոցները նույնպես կարող են օգնել կանխել սրտի կաթվածը։

Doctors often prescribe low-dose aspirin, for example,

Օրինակ՝ բժիշկները հաճախ նշանակում են փոքր չափաքանակով ասպիրին,

particularly for patients who've already had a heart attack

հիմանակում այն հիվանդներին, ովքեր արդեն տարել են սրտի կաթված,

and for those known to be at high risk.

և նրանց համար, ովքեր գտնվում են բարձր ռիսկային գոտում։

And drugs that help manage risk factors,

Եվ դեղամիջոցները, որ օգնում են պայքարել ռիսկային գործոնների հետ,

like high blood pressure, cholesterol, and diabetes,

ինչպիսիք են արյան բարձր ճնշումը, խոլեստերինն ու դիաբետը,

will make heart attacks less likely, too.

նույնպես կօգնեն նվազեցնել սրտի կաթվածի վտանգը։

Heart attacks may be common, but they don't have to be inevitable.

Սրտի կաթվածը տարածված երևույթ է, բայց դա չի նշանակում, որ դրանից խուսափելն անհնար է։

A healthy diet,

Առողջ սննդակարգը,

avoiding tobacco use,

ծխախոտի բացառումը,

staying fit,

նիհարությունը,

and enjoying plenty of sleep and lots of laughter

բավարար քունն ու շատ ծիծաղը այն

all go a long way in making sure your body's most important muscle

առաջնային պայմաններն են, որ ապահովում են Ձեր մարմնի ամենակարևոր մկանի

keeps on beating.

հետագա աշխատանքը։