What happens during a heart attack? - Krishna Sudhir

Зүрхний шигдээсийн үед юу болдог вэ? Кришна Судир

Translator: Anar Bayarsaikhan Reviewer: Batchansaa Batzorig

Approximately 7 million people around the world die from heart attacks every year,

Жил бүр дэлхийд ойролцоогоор 7 сая хүн зүрхний шигдээсээр нас барж байна.

and cardiovascular disease,

Зүрх судасны өвчин буюу

which causes heart attacks and other problems like strokes,

зүрхний шигдээс, цус харвалт үүсгэгч өвчнүүд нь

is the world's leading killer.

нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан болж байна.

So what causes a heart attack?

Тэгэхээр зүрхний шигдээсийн шалтгаан юу вэ?

Like all muscles, the heart needs oxygen,

Хүний булчинтай адил зүрхэнд хүчилтөрөгч хэрэгтэй.

and during a heart attack, it can't get enough.

Зүрхний шигдээсийн үед хангалттай хүчилтөрөгч авч чаддаггүй.

Fatty deposits, or plaques,

Өөх тос болон өнгөр бөөгнөрч,

develop on the walls of our coronary arteries.

бидний титем судасны ханыг зузааруулдаг.

Those are the vessels that supply oxygenated blood to the heart.

Эдгээр судаснууд нь хүчилтөрөгчөөр баялаг цусыг зүрхэнд дамжуулах үүрэгтэй.

These plaques grow as we age,

Өнгөр нь нас ахих тусам томорч

sometimes getting chunky,

судасны хананд бүхэлжиж,

hardened,

хатуурч,

or enflamed.

эсвэл үрэвсдэг.

Eventually, the plaques can turn into blockages.

Тэгснээр эдгээр өнгөр судсыг бөглөдөг.

If one of the plaques ruptures or cracks,

Эдгээр өнгөрт завсар зай үүсгэхэд

a blood clot will form around it in minutes,

түүнд орсон цус тэндээ нөжирч улмаар

and a partially closed artery can become completely blocked.

артерийн судсыг нийтэд нь бөглөдөг байна.

Blood flow is cut off to the cardiac muscle

Зүрхний булчинд цус хангалттай хүрэхгүй болсноор

and the oxygen-starved cells start to die within several minutes.

хэдэн минутын дотор хүчилтөрөгчөөр дутагдсан эсүүд үхэж эхэлдэг.

This is a myocardial infarction,

Энэ бол зүрх хаагдах буюу

or heart attack.

зүрхний шигдээс юм.

Things can rapidly deteriorate in the absence of treatment.

Даруй эмчилгээ хийлгэхгүй бол аюултай үр дүнтэй.

The injured muscle may not be able to pump blood as well,

Гэмтсэн булчин цаашид цус шахах чадвараа алдаж

and its rhythm might be thrown off.

зүрхний хэмнэл алдагдаж эхэлдэг.

In the worst case scenario, a heart attack can cause sudden death.

Хамгийн том аюул нь нь зүрхний шигдээс гэнэтийн үхэлд хүргэх юм.

And how do you know that someone is having a heart attack?

Зүрхний шигдээстэй болсон хүнийг яаж мэдэх вэ?

The most common symptom is chest pain

Хамгийн түгээмэл шинж тэмдэг бол хүчилтөрөгчөөр дутагдсан

caused by the oxygen-deprived heart muscle.

зүрхний булчингаас үүдэлтэйгээр цээжээр өвдөх.

Patients describe it as crushing or vice-like.

Өвчтөнүүд үүнийг базаж эсвэл давчтах мэт гэж дүрсэлдэг.

It can radiate to the left arm,

Улмаар цаашаа зүүн гар,

jaw,

эрүү,

back,

нуруу,

or abdomen.

хэвлий рүү тархдаг.

But it's not always as sudden and dramatic as it is in the movies.

Гэхдээ өвчний явц кинон дээр гардаг шиг үргэлж гэнэтийн байгаад байдаггүй.

Some people experience nausea

Зарим хүмүүсийн дотор муухайрна,

or shortness of breath.

эсвэл амьсгал давчдана.

Symptoms may be less prominent in women and the elderly.

Шинж тэмдэүүд эмэгтэй мөн настай хүмүүст түгээмэл илрэхгүй байж болно.

For them, weakness and tiredness may be the main signal.

Тэдэнд сульдах, амархан ядрах шинж тэмдгээр илэрч болно.

And surprisingly, in many people,

Харин хачирхалтайгаар олон хүмүүст

especially those with diabetes, which affects the nerves that carry pain,

ялангуяа, өвдөлт мэдэрдэг мэдрэлд нөлөөлдөг, чихрийн шижинтэй хүмүүст

a heart attack may be silent.

зүрхний шигдээс чимээгүй явцтай байдаг.

If you think that someone might be having a heart attack,

Хэрэв та хэн нэгэн зүрхний шигдээсээр өвдөж байна гэж бодвол

the most important thing is to respond quickly.

нэн даруй тусламж үзүүлэх нь чухал.

If you have access to emergency medical services, call them.

Хэрэв та түргэн тусламж дуудах боломжтой газар байвал тусламж дууд.

They're the fastest way to get to a hospital.

Энэ нь хурдан эмнэлэгт очих найдвартай арга юм.

Taking aspirin, which thins the blood,

Цус шингэрүүлэх үйлчилгээтэй аспирин,

and nitroglycerin, which opens up the artery,

эсвэл артерийн судсыг нээж өгдөг нитроглисерин ууснаар,

can help keep the heart attack from getting worse.

зүрхний шигдээс даамжрахаас сэргийлнэ.

In the emergency room, doctors can diagnose a heart attack.

Түргэн тусламжийн өрөөнд эмч зүрхний шигдээсийг оношилж чадна.

They commonly use an electrocardiogram

Тэд ихэвчлэн зүрхний бичлэг хийн

to measure the heart's electrical activity

зүрхний цахилгаан идэвхийг хэмжиж,

and a blood test to assess heart muscle damage.

цусны шинжилгээгээр зүрхний булчингийн гэмтлийг тодорхойлно.

The patient is then taken to a high-tech cardiac suite

Үүний дараа өвчтөнг зүрхний өрөөнд аваачин,

where tests are done to locate the blockages.

бөглөрлийн байрлалыг тодорхойлох шинжилгээ хийнэ.

Cardiologists can reopen the blocked artery

Зүрхний эмч бөглөрөлийг нээхийн тулд

by inflating it with a balloon in a procedure called an angioplasty.

шаар үлээдэг, анжиопласти гэх арга ашиглана.

Frequently, they also insert a metal or polymer stent

Мөн метал, хуванцар суулгац оруулан

that will hold the artery open.

судсыг онгойлгож өгдөг.

More extensive blockages might require coronary artery bypass surgery.

Хүнд хэлбэрийн хаагдалтыг эмчлэхэд зүрхний судасны хагалгаа хийж болно.

Using a piece of vein or artery from another part of the body,

Биеийн өөр хэсгийн вен юмуу артерийн судас авч ашиглан,

heart surgeons can reroute blood flow around the blockage.

зүрхний мэс засалчид бөглөрсөн судаснаас өөр замаар цус явуулах үйл ажилбар хийдэг.

These procedures reestablish circulation to the cardiac muscle,

Энэ ажилбарууд нь зүрхний булчинд цусан хангамжийг түгээж,

restoring heart function.

зүрхний үйл ажиллагааг сэргээдэг.

Heart attack treatment is advancing,

Эмчилгээний арга сайжирч байгаа ч,

but prevention is vital.

урьдчилан сэргийлэх нь чухал.

Genetics and lifestyle factors both affect your risk.

Удмын болон амьдралын хэв маяг энэ өвчний шалтгаан болж байна.

And the good news is that you can change your lifestyle.

Сайн мэдээ гэвэл та амьдралын хэв маягаа өөрчилж болно.

Exercise, a healthy diet, and weight loss

Дасгал хөдөлгөөн, эрүүл хооллолт, жин хасах

all lower the risk of heart attacks,

энэ бүрд зүрхний шигдээсийн эрсдэлийг

whether you've had one before or not.

туссан болон тусаагүй хүмүүст багасгана.

Doctors recommend exercising a few times a week,

Эмч нар долоо хоногт хэдэн удаа дасгал хөдөлгөөн хийж,

doing both aerobic activity and strength training.

аеробек болон хүчний дасгал хийхийг зөвлөдөг.

A heart-healthy diet is low in sugar and saturated fats,

Эрүүл хооллолт нь зүрхний өвчинд хүргэх магадлалтай

which are both linked to heart disease.

элсэн чихэр болон өөх тос багатай байдаг.

So what should you eat?

Тэгэхээр та юу идэх хэрэгтэй вэ?

Lots of fiber from vegetables,

Маш их хүнсний ногоо,

chicken and fish instead of red meat,

улаан махнаас илүү загас тахианы мах,

whole grains and nuts like walnuts and almonds

бүхэл үрийн тариа, алманд болон хушга мэт самарнууд

all seem to be beneficial.

хэрэглэх нь бүгд үр дүнтэй.

A good diet and exercise plan can also keep your weight in a healthy range,

Хоолны дэглэм болон дасгал хөдөлгөөн таны жинг эрүүл хэмжээнд байлгаж,

which will lower your heart attack risk as well.

зүрхний шигдээс тусах эрсдэлийг багасгана.

And of course, medications can also help prevent heart attacks.

Мэдээж эмэн эмчилгээгээр урьдчилан сэргийлж болно.

Doctors often prescribe low-dose aspirin, for example,

Эмч бага тунгаар аспирин уухыг

particularly for patients who've already had a heart attack

зүрхний шигдээс өмнө туссан эсвэл

and for those known to be at high risk.

өндөр эрсдэлтэй хүмүүст санал болгодог.

And drugs that help manage risk factors,

Мөн эрсдэлтэй хүчин зүйлсээс хамгаалах эм,

like high blood pressure, cholesterol, and diabetes,

жишээлбэл цусны даралт, хлостерин, чихрийн шижин бууруулах эм хэрэглэх нь

will make heart attacks less likely, too.

эрсдэлийг бууруулах сайн талтай.

Heart attacks may be common, but they don't have to be inevitable.

Зүрхний шигдээс нь түгээмэл өвчин боловч танд тусахгүй байх арга байна.

A healthy diet,

Эрүүл хооллолт,

avoiding tobacco use,

тамхи татахаас зайлсхийх,

staying fit,

дасгал хөдөлгөөн,

and enjoying plenty of sleep and lots of laughter

сайн унтаж амарч, инээд хөөрөөр дүүрэн байснаар

all go a long way in making sure your body's most important muscle

таны биеийн хамгийн чухал булчинг

keeps on beating.

цохилсон хэвээр байлгаж чадна.