The twins who tricked the Maya gods of death - Ilan Stavans

1,910,719 views ・ 2021-11-11

TED-Ed


Fai dobre clic nos subtítulos en inglés a continuación para reproducir o vídeo.

Translator: Noelia Bernárdez Alonso Reviewer: Xusto Rodriguez
00:06
Day after day, the twin brothers, Jun and Wuqub,
0
6913
3250
Día tras día, os xemelgos Jun e Wuqub
00:10
ran back and forth playing ball.
1
10163
2125
corricaban xogando á pelota.
00:12
One day, their vigorous game disturbed the lords of the underworld,
2
12704
4750
Un día, o seu xogo enérxico importunou os señores do inframundo,
00:17
who challenged the twins to a match.
3
17454
2417
que desafiaron os xemelgos a un partido.
00:19
But when the brothers arrived, the lords trapped and killed them,
4
19871
4208
Porén, cando os irmáns chegaron, os señores atrapáronos e matáronos.
00:24
hanging Jun’s head from a tree as a trophy.
5
24079
4000
Como trofeo, penduraron a cabeza de Jun dunha árbore.
00:28
The tree soon sprouted massive fruit,
6
28496
2708
Pouco despois, a árbore deu unha froita enorme,
00:31
which caught the attention of one of the lords’ daughters.
7
31204
3083
que chamou a atención da filla dun dos señores.
00:34
When she reached for it, the skull of Jun spat on her hand
8
34496
4416
Cando a foi coller, o cranio de Jun cuspiulle na man
00:38
and impregnated her.
9
38912
1584
e deixouna preñada.
00:40
Fleeing of her father’s wrath,
10
40662
1792
Fuxindo da ira do seu pai,
00:42
she sought refuge with her mother-in-law and gave birth to twin sons:
11
42454
5375
refuxiouse coa súa sogra e pariu dous fillos xemelgos:
00:47
Junajpu and Ixb’alanke.
12
47829
2458
Junajpu e Ixb’alanke.
00:50
The second generation of twins discovered their father’s ballgame equipment,
13
50871
4458
A segunda xeración de xemelgos descubriron o equipo para o xogo de pelota do seu pai,
00:55
which their grandmother had hidden, and began to play.
14
55329
3250
que a súa avoa agochara, e puxéronse a xogar.
00:59
Soon enough, the messengers from the underworld
15
59329
3167
Deseguida chegaron os mensaxeiros do inframundo
01:02
arrived to issue another challenge.
16
62496
3083
para lles propoñer outro desafío.
01:05
Knowing what had happened to their fathers,
17
65829
2209
Malia saberen do que lle ocorrera ao seu pai,
01:08
the twins nevertheless answered the call,
18
68038
2583
os xemelgos aceptaron o reto.
01:10
trekking through deep caverns
19
70871
1958
Percorreron fondas cavernas
01:12
and across rivers filled with scorpions, blood, and pus,
20
72829
5042
e cruzaron ríos ateigados de escorpións, sangue e pus
01:17
until they reached the great city
21
77871
2250
até chegaren á gran cidade
01:20
from which the lords of the underworld controlled every aspect of nature
22
80121
4667
desde a que os señores do inframundo controlaban todos os aspectos da natureza
01:24
and caused suffering for humans.
23
84788
2291
e lles causaban sufrimento aos humanos.
01:27
The twins pressed on, searching for the lords who had challenged them.
24
87413
4208
Os xemelgos perseveraron e seguiron buscando os señores que os desafiaran.
01:31
The lords had hidden among statues of themselves to confuse their guests,
25
91788
5083
Os señores agocháranse entre estatuas de si mesmos para confundilos,
01:36
but the brothers sent a mosquito ahead of them.
26
96871
3208
mais os irmáns mandaron un mosquito diante deles.
01:40
When it stung the figures, the lords cried out, revealing themselves.
27
100079
4667
Cando este picou as figuras, os señores berraron e reveláronse.
01:44
They forced the twins to spend the night in the House of Darkness.
28
104871
4250
Obrigaron os xemelgos a facer noite na Casa da Escuridade.
01:49
They gave them a torch, but warned they must return it unburnt or face death.
29
109329
5584
Déronlles unha tea e advertíronos de que, se a devolvían queimada, mataríanos.
01:55
As the darkness closed in,
30
115579
1959
A medida que a escuridade os cercaba
01:57
the quick-thinking brothers adorned the torch
31
117538
2958
os irmáns, que eran moi espelidos, adornaron a tea
02:00
with red macaw feathers and fireflies.
32
120496
3208
con plumas de guacamaio vermello e lucecús.
02:04
Come morning, the lords were shocked to see the torch lit, but unburnt.
33
124079
4917
Ao amencer, os señores ficaron impactados ao veren a tea acendida e sen queimar.
02:09
They insisted on playing the game with their own ball.
34
129329
3709
Insistiron en usar a súa propia pelota para xogaren.
02:13
The twins agreed, only to find that the lords had hidden a weapon
35
133246
3917
Os irmáns aceptaron, mais descubriron que os señores esconderan unha arma
02:17
inside the ball,
36
137163
1250
dentro da pelota,
02:18
which chased them around the court, trying to kill them.
37
138413
3208
que os perseguiu pola cancha tentando matalos.
02:21
The twins survived that first round,
38
141913
2250
Os xemelgos sobreviviron á primeira rolda.
02:24
but by now they were sure this would be no ordinary match.
39
144163
4125
Para daquela xa se decataran de que non sería un partido calquera.
02:28
They played many more rounds,
40
148788
1750
Xogaron moitas roldas máis
02:30
and each time the twins scored no better than a tie,
41
150538
3750
e non eran quen de conseguir máis ca un empate,
02:34
leaving them to face whatever supernatural trial
42
154288
2833
o que os obrigaba a se enfrontar ás probas sobrenaturais
02:37
the lords set for them before picking up the game again.
43
157121
4125
que lles poñían os señores antes de retomaren o xogo unha vez máis.
02:41
They survived the House of Cold by lighting a fire,
44
161704
3292
Sobreviviron á Casa do Frío acendendo un lume,
02:44
and the House of Jaguars by feeding bones to the beasts.
45
164996
3917
e á Casa dos Xaguares dándolles ósos ás bestas.
02:49
But in the House of Bats, a bat bit off Junajpu’s head.
46
169038
5333
Porén, na Casa dos Morcegos, un morcego arrincoulle a cabeza a Junajpu.
02:54
Certain they now had the advantage,
47
174913
2208
Coa certeza de que xogaban con vantaxe,
02:57
the lords called for another round of the ballgame,
48
177121
2833
os señores esixiron unha rolda máis
03:00
hanging Junajpu’s head over the court.
49
180204
2959
e colgaron a cabeza de Junajpu sobre a cancha.
03:03
The quick-thinking Ixb’alanke called the animals to him.
50
183163
3333
O astuto Ixb’alanke invocou os animais.
03:06
A turtle brought him a chilacayote squash,
51
186746
3125
Unha tartaruga tróuxolle unha cidra caiota
03:09
and he carved it into the likeness of a head.
52
189871
2875
e el tallouna coa forma dunha cabeza.
03:13
While the lords chased the ball, he swapped it with the head.
53
193121
4417
Mentres os señores seguían a pelota, cambiouna pola cabeza de verdade.
03:17
With Junajpu’s head back on his body, the twins played harder than ever.
54
197871
4917
Coa cabeza de Junajpu de volta no corpo, os xemelgos xogaron mellor ca nunca.
03:22
Finally, they won the game,
55
202871
2250
Ao final, gañaron o partido
e bateron na cabaza pendurada, que escachou contra o chan.
03:25
hitting the hanging squash so it shattered on the ground.
56
205121
3458
03:28
The twins knew their treacherous hosts would not take the loss well.
57
208954
4375
Os xemelgos sabían que os seus anfitrións non ían encaixar ben a derrota.
03:33
To protect themselves, they enlisted a pair of seers.
58
213538
3958
Para se protexeren, conseguiron a axuda un par de videntes.
03:37
Sure enough, the lords burned the brothers in an oven,
59
217746
3375
Efectivamente, os señores queimaron os irmáns nun forno,
03:41
but the seers made sure their remains were thrown in the river,
60
221371
3625
mais os videntes aseguráronse de que se tirasen os seus restos ao río,
03:44
which restored them to life.
61
224996
1708
o cal os devolveu á vida.
03:46
The brothers then came before the lords disguised as two disheveled children
62
226871
5083
Logo, os irmáns presentáronse ante os señores disfrazados
03:52
and began to dance and perform miracles.
63
232038
3000
de rapaces desaliñados e comezaron a bailar e facer milagres.
03:55
For their final trick, Ixb’alanke pretended to kill Junajpu,
64
235038
4333
Para o seu truco final, Ixb’alanke finxiu matar a Junajpu
03:59
then resurrect him.
65
239371
1750
para despois resucitalo.
04:01
The lords were so delighted that they demanded the same trick
66
241371
3583
Os señores estaban tan satisfeitos que lles esixiron
04:04
be performed on them.
67
244954
1792
que fixesen o mesmo truco con eles.
04:07
Still in disguise, the brothers were only too happy to oblige,
68
247163
4458
Aínda disfrazados, os irmáns accederon con gusto
04:11
and began killing the lords one by one.
69
251621
3000
e comezaron a matar os señores un por un.
04:14
As the surviving lords realized who stood before them
70
254954
3542
Cando os señores que aínda vivían se decataron de quen estaba perante deles
04:18
and that no resurrection was forthcoming,
71
258496
2917
e de que non os esperaba resurrección ningunha,
04:21
they begged for mercy, and the twins spoke their curse.
72
261413
4333
empezaron a pedir clemencia e os xemelgos maldicíronos.
04:26
Henceforth, the lords would have no sacrifices
73
266079
3292
A partir daquel día, os señores non obterían sacrificios
04:29
and no power over the surface world.
74
269371
3000
nin terían poder ningún na superficie.
04:32
Their days of terrorizing humans were over.
75
272371
3833
Os días de aterrorizar os humanos chegaran á súa fin.
About this website

Este sitio presentarache vídeos de YouTube que son útiles para aprender inglés. Verás clases de inglés impartidas por profesores de primeiro nivel de todo o mundo. Fai dobre clic nos subtítulos en inglés que aparecen en cada páxina de vídeo para reproducir o vídeo desde alí. Os subtítulos desprázanse sincronizados coa reprodución do vídeo. Se tes algún comentario ou solicitude, póñase en contacto connosco a través deste formulario de contacto.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7