Are Elvish, Klingon, Dothraki and Na'vi real languages? - John McWhorter

آیا الویش، کلینگان، دوتراکی و ناوی زبان‌های واقعی هستند؟ - جان مک ورتر

Translator: sadegh zabihi Reviewer: soheila Jafari

To many, one of the coolest things about "Game of Thrones"

برای خیلی‌ها، یکی از جالب‌ترین نکات درباره «بازی تاج و تخت»

is that the inhabitants of the Dothraki Sea

این است که اهالی دریای دوتراکی

have their own real language.

زبان واقعی خودشان را دارند.

And Dothraki came hot on the heels

و دوتراکی درست بعد از

of the real language that the Na'vi speak in "Avatar,"

زبان واقعی ناوی در «آواتار» درست شد،

which, surely, the Na'vi needed

که البته، ناوی هم بعد از آن بود

when the Klingons in "Star Trek" have had their own whole language since 1979.

که کلینگان‌ها در «استار ترک» از سال ۱۹۷۹ زبان کامل خودشان را داشتند.

And let's not forget the Elvish languages

و نباید زبان الویش را هم فراموش کنیم

in J.R.R. Tolkien's "Lord of the Rings" trilogy,

که در سه گانه «ارباب حلقه‌ها»ی جی. آر. آر. تولکین بود،

especially since that was the official grandfather

مخصوصا به این دلیل که او پدرخوانده رسمی

of the fantasy conlangs.

سازندگان زبان‌های تخیلی است.

"Conlang" is short for "constructed language."

«کانلنگ» کوتاه شده «زبان ساختگی» است.

They're more than codes like Pig Latin,

آنها بیشتر شبیه رمزهایی مثل لاتین خوکی هستند،

and they're not just collections of fabricated slang like the Nadsat lingo

و تنها مجموعه‌ای از اصطلاحات ساختگی مثل زبان ویژه ندست نیستند

that the teen hoodlums in "A Clockwork Orange" speak,

که اوباش نوجوان در «پرتقال کوکی» از آن استفاده می‌کنند،

where "droog" from Russian happens to mean "friend."

جایی که «دروگ» از روسی به معنی «دوست» استفاده می‌شود.

What makes conlangs real languages isn't the number of words they have.

چیزی که زبان‌های ساختگی را به زبان‌های واقعی تبدیل می‌کند تعداد کلمات آنها نیست.

It helps, of course, to have a lot of words.

البته اینکه تعداد کلمات زیاد باشد هم کمک می‌کند.

Dothraki has thousands of words.

زبان دوتراکی دارای هزاران کلمه است.

Na'vi started with 1,500 words.

زبان ناوی با ۱٫۵۰۰ کلمه شروع کرد.

Fans on websites have steadily created more.

طرفداران در اینترنت پیوسته کلمات بیشتری ساختند.

But we can see the difference between vocabulary alone

اما می‌توانیم تفاوت بین کلمه‌ها

and what makes a real language

و چیزی که یک زبان واقعی را می‌سازد

from a look at how Tolkien put together grand old Elvish,

را در نحوه ساختن زبان الویش توسط تولکین ببینیم،

a conlang with several thousands words.

زبانی ساختگی با هزاران کلمه.

After all, you could memorize 5,000 words of Russian

از همه این‌ها گذشته، ممکن است ۵٫۰۰۰ کلمه روسی را حفظ باشید

and still be barely able to construct a sentence.

اما هنوز هم به سختی بتوانید یک جمله بسازید.

A four-year-old would talk rings around you.

یک بچه چهار ساله خیلی بهتر از شما صحبت خواهد کرد.

That's because you have to know how to put the words together.

دلیل آن این است که باید بلد باشید چطور کلمه‌ها را کنار هم بچینید.

That is, a real language has grammar.

و به همین خاطر است که یک زبان واقعی دارای قواعد است.

Elvish does.

و الویش هم دارد.

In English, to make a verb past, you add an "-ed."

در انگلیسی برای ماضی کردن یک فعل به آن «ed-» اضافه می‌شود.

Wash, washed.

شوی (wash)، شست (washed).

In Elvish, "wash" is "allu"

در زبان الویش «شوی» می‌شود «آلو»

and "washed" is "allune."

و «شست» می‌شود «آلونه».

Real languages also change over time.

همچنین زبان‌های واقعی با گذشت زمان تغییر می‌کنند.

There's no such thing as a language

هیچ چیزی به عنوان زبان وجود ندارد

that's the same today as it was a thousand years ago.

که امروز مثل هزار سال پیش باشد.

As people speak, they drift into new habits,

هنگامی که مردم صحبت می‌کنند، به عادت‌های جدیدی کشیده می‌شوند،

shed old ones,

و قدیمی‌ها را رها می‌کنند،

make mistakes, and get creative.

اشتباه می‌کنند، و خلاقیت به خرج می‌دهند.

Today, one says,

امروز ما می‌گوییم،

"Give us today our daily bread."

«امروز نان روزانه‌مان را به ما بده.»

In Old English, they said,

در انگلیسی قدیمی، می‌گفتند،

"Urne gedaeghwamlican hlaf syle us todaeg."

«اوخ گنداواملیکن هلاف سیل اس توداگ»

Things change in conlangs, too.

زبان‌های ساختگی هم تغییر می‌کنند.

Tolkien charted out ancient and newer versions of Elvish.

تولکین زبان الویش باستانی و جدید را درست کرد.

When the first Elves awoke at Cuiviénen,

زمانی که اولین الف‌ها در کویوینن پدیدار شدند،

in their new language,

در زبان جدید آنها،

the word for "people" was "kwendi,"

واژه «مردم» به معنی «کویندی» بود،

but in the language of one of the groups that moved away, Teleri,

اما در زبان گروهی که آنجا را ترک کردند، تلری،

over time, "kwendi" became "pendi,"

به مرور زمان «کویندی» به «پندی» تبدیل شد،

with the "k" turning into a "p."

با قرار گرفتن «پ» به جای «ک».

And just like real languages, conlangs like Elvish split off into many.

و درست مثل زبان‌های واقعی، زبان‌های ساختگی هم انشعاب‌های زیادی دارند.

When the Romans transplanted Latin across Europe,

زمانی که رومی‌ها زبان لاتین را در اروپا گسترش دادند،

French, Spanish, and Italian were born.

فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی به وجود آمدند.

When groups move to different places,

وقتی که گروه‌ها به جاهای مختلفی جابجا می‌شوند،

over time, their ways of speaking grow apart,

به مرور زمان، طرز صحبت کردن آنها از هم فاصله می‌گیرد،

just like everything else about them.

درست مثل همه چیزهای دیگرشان.

Thus, Latin's word for hand was "manus,"

بنابراین، در زبان لاتین «مانوس» به معنی دست بود،

but in French, it became "main,"

اما در فرانسوی به «من» تبدیل شد،

while in Spain it became "mano."

در حالی که در اسپانیایی به «مانو» بدل شد.

Tolkien made sure Elvish did the same kind of thing.

تولکین اطمینان حاصل کرد که در الویش هم همین طور باشد.

While that original word "kwendi" became "pendi"

در حالی که کلمه اصلی «کویندی» به «پندی»

among the Teleri,

در تلری تبدیل شد،

among the Avari, who spread throughout Middle Earth,

در آواری، که در میان‌زمین پراکنده شدند،

it became "kindi" when the "w" dropped out.

به «کیندی» تبدیل شد و «و» از آن حذف شد.

The Elvish varieties Tolkien fleshed out the most

گونه‌های الویش که تولکین بیشتر از همه گسترش داد

are Quenya and Sindarin,

کوینیا و سیندارین هستند،

and their words are different in the same way French and Spanish are.

و کلمات آنها هم مثل کلمات فرانسوی و اسپانیایی با هم تفاوت دارند.

Quenya has "suc" for "drink,"

در کوینیا به جای «نوش» «سوک» را دارند،

Sindarin has "sog."

و در سیندارین «سوگ».

And as you know, real languages are messy.

و همانطور که می‌دانید، زبان‌های واقعی شلخته هستند.

That's because they change,

به همین خاطر است که عوض می‌شوند،

and change has a way of working against order,

و تغییر کاری برخلاف نظم انجام می‌دهد،

just like in a living room or on a bookshelf.

درست مثل اتاق پذیرایی یا قفسه کتاب.

Real languages are never perfectly logical.

زبان‌های واقعی هیچ گاه کاملا منطقی نیستند.

That's why Tolkien made sure that Elvish had plenty of exceptions.

به همین خاطر است که تولکین هم استثناهای زیادی در الویش درست کرد.

Lots of verbs are conjugated in ways you just have to know.

بسیاری از افعال به شکلی صرف می‌شوند که فقط باید بدانید.

Take even the word "know."

حتی کلمه «know» (دان) را در نظر بگیرید.

In the past, it's "knew,"

گذشته آن می‌شود «knew»،

which isn't explained by any of the rules in English.

که با هیچ کدام از قواعد انگلیسی هم‌خوانی ندارد.

Oh well.

پس خوب.

In Elvish, "know" is "ista,"

در الویش «دان» می‌شود «ایستا»،

but "knew" is "sinte."

اما «دانست» می‌شود «سینته».

Oh well.

پس خوب.

The truth is, though, that Elvish is more a sketch for a real language

بنابراین حقیقت این است که الویش بیشتر طرحی از یک زبان واقعی است

than a whole one.

تا زبانی کامل.

For Tolkien, Elvish was a hobby

برای تولکین، الویش یک سرگرمی بود،

rather than an attempt to create something people could actually speak.

تا اینکه چیزی بسازد که مردم واقعا بتوانند با آن صحبت کنند.

Much of the Elvish the characters in the "Lord of the Rings" movies speak

بیشتر زبان الویش که شخصیت‌ها در فیلم «ارباب حلقه‌ها» صحبت می‌کنند

has been made up since Tolkien by dedicated fans of Elvish

که بعد از تولکین توسط طرفداران

based on guesses as to what Tolkien would have constructed.

بر اساس حدسی از آنچه تولکین می‌ساخت درست شده است.

That's the best we can do for Elvish because there are no actual Elves around

این بهترین کاری است که می‌شود برای الویش کرد چون هیچ الفی وجود ندارد

to speak it for us.

تا برای ما به این زبان صحبت کند.

But the modern conlangs go further.

اما زبان‌های ساختگی امروزی پیشتر رفته‌اند.

Dothraki, Na'vi, and Klingon are developed enough

دوتراکی، ناوی و کلینگان به اندازه‌ای توسعه یافته‌اند

that you can actually speak them.

که در واقع می‌توان به آنها صحبت کرد.

Here's a translation of "Hamlet" into Klingon,

این هم ترجمه‌ای از «هملت» به زبان کلینگان،

although performing it would mean getting used

هرچند اجرای آن به معنی عادت کردن

to pronouncing "k" with your uvula,

به تلفظ «ک» با زبان کوچکتان است،

that weird, cartoony thing hanging in the back of your throat.

آن چیز عجیب و مضحک که از ته گلویتان آویزان است.

Believe it or not, you actually do that in plenty of languages around the world,

باور کنید یا نه، در بسیاری از زبان‌های دنیا از آن استفاده می‌شود،

like Eskimo ones.

مثل زبان‌های اسکیمویی.

Pronouncing Elvish is much easier, though.

گرچه تلفظ الویش بسیار ساده‌تر است.

So, let's take our leave for now

خوب، بیایید از معرفی زبان ساختگی الویش

from this introduction to conlangs in Elvish

and the other three conlangs discussed

و سه زبان ساختگی دیگر فاصله بگیریم

with a heartfelt quad-conlangual valedictory:

و صمیمانه

به این چهار زبان با هم وداع کنیم:

"A Na Marie!"

«آ نا ماریه!»

"Hajas!"

«هاجاس!»

Na'vi's "Kiyevame!"

به ناوی «کیه وامه!»

"Qapla!"

and "Goodbye!"

«کاپلا!»

و «خدانگهدار!».