Why do we have hair in such random places? - Nina G. Jablonski

Translator: sanar dyar Reviewer: Daban Q. Jaff

We have lots in common with our closest primate relatives.

شتی زۆر هاوبەشمان هەیە لەگەڵ نزیکترین خزمە شیردەرەکان.

But comparatively, humans seem a bit... underdressed.

بەڵام بەراورد بەوان، مرۆڤەکان‬ ‫کەمتر داپۆشراون.

Instead of thick fur covering our bodies,

لە جیاتی داپۆشینی لەشمان بە تووکی ئەستوور،

many of us mainly have hair on top of our heads—

زۆر لە ئێمە بە شێوەیەکی سەرەکی موومان هەیە لە سەر سەرمان_

and a few other places.

و چەند شوێنێکی تر.

So, how did we get so naked? And why do we have hair where we do?

کەواتە، چۆن ئەوەندە ڕووت بووین؟ و بۆچی قژمان هەیە لەو شوێنەی کە هەمانە؟

Human hair and animal fur are made of the same stuff:

‫مووی مرۆڤ و تووکی ئاژەڵ لە هەمان شت ‬‫دروست کراون:

filaments of the protein keratin that grow out of organs known as follicles,

دەزوولەی پرۆتینی کیراتین کە گەشە دەکات لە ئەندامەکانی ناسراو بە بێخ،

which go through cycles of growth and shedding.

کە بە خولەکان تێدەپەڕێت لە گەشەسەندن و هەڵوەرێن.

Across mammalian species, hairs have been modified for numerous purposes,

بە درێژایی جۆرەکانی مەمکدارەکان، قژەکان بۆ چەندین مەبەست دەستکاری کراوە،

ranging from the soft fluff covering rabbits

هەر لەو مووە نەرمەی کەروێشکەکان دادەپۆشێت

to the rigid quills protecting porcupines.

بۆ ئەو پەڕە ڕەقانەی کە قرتێنەرەکان دەپارێزن.

But for many mammals, hair grows in two layers

بەڵام بۆ زۆر لە مەمکدارەکان، موو لە دوو چیندا گەشەدەکات

consisting of a shorter undercoat of ground hairs

کە پێکدێت لە چینێك مووی کورتتر لە ژێرەوە

covered by longer guard hairs.

داپۆشراوە بە مووی پارێزەری درێژتر.

Together, they help insulate the animal’s body and protect its skin.

پێکەوە، یارمەتی دەرن لە جیاکردنەوەی لەشی ئاژەڵەکە و پارێزگاری پیستەکەی.

Human hairs, on the other hand, are kind of a combination of these hair types.

مووی مرۆڤیش، لە لایەکی ترەوە، جۆرێکن لە تێکەڵەی ئەم جۆرانەی موو.

Unfortunately, hair is rarely found in fossils,

بەداخەوە، موو بە دەگمەن لە بەبەردبووەکاندا دەدۆزرێتەوە،

making it hard for researchers to pinpoint when and how

قورسکردنی بۆ لێکۆڵەراوان کە بە وردی بزانن کەی و چۆن

our ancient ancestors lost their coats.

باو باپیرانی دێرینمان پاڵتۆکانیان لەدەستدا.

But scientists have developed some working hypotheses.

بەڵام زانایان پەرەیان بە هەندێك گریمانەی کارکردندا.

It seems that, millions of years ago in Africa,

وادیارە کە، ملیۆنان ساڵ لەمەوپێش لە ئەفریقا،

early hominins first transitioned out of trees and adopted a more active lifestyle.

یەکەم لێکچووی مرۆڤ لە دارەکان چوونە دەرەوە و شێوازی ژیانێکی چالاکتریان لە خۆ گرت.

Keeping cool became increasingly important.

مانەوە بە ساردی بە شێوەیەکی زۆر گرنگ بووە.

Eventually, they developed more sweat glands,

لە کۆتاییدا، ئارەقە رژێنی زیاتریان پەرەپێدا،

which helped them lose heat by evaporating moisture through the skin.

کە یارمەتیان دەدا بە لە دەستدانی گەرمی بە بەهەڵمبوون لە رێگەی پێستەوە.

In fact, humans have 10 times more sweat glands than chimpanzees, for instance.

لە راستییدا، مرۆڤ ١٠ ئەوەندەی شەمپانزی ئارەقە رژێنی زیاتری هەیە، وەك نموونە.

But efficiently losing heat by sweating is harder to do when you’re covered in fur.

بەڵام لەدەستدانی گەرمی لە ڕێگەی ئارەق کردن قورسترە کاتێك بە تووك داپۆشراویت.

Scientists believe that early humans lost much of their coat around this time

زانایان باوەڕیان وایە مرۆڤە سەرەتاکان زۆر پاڵتۆیان لە دەست دا لە دەوروبەری ئەم کاتە

to help their sweat evaporate faster.

بۆ یارمەتی ئەوەی ئارەقەکەیان خێراتر ببێتە هەڵم.

However, if losing our hair was so advantageous,

بەهەرحاڵ، ئەگەر لەدەستدانی موو زۆر بەسوود بوو،

why do we have any left at all?

بۆچی هێشتا هیچ شتێکمان ماوە؟

It seems that there are unique uses for hair in different parts of our bodies.

وادیارە بەکارهێنانی بێوێنە هەیە بۆ موو لە بەشی جیاواز لە لەشماندا.

When it comes to the tops of our heads,

کاتێك کە دێتە سەرەوەی سەرمان،

temperature regulation likely played a part again.

Since early humans began venturing into the open,

لەوەتەی مرۆڤە سەرەتاییەکانی دەستیان کرد بە سەرکێشی کردن لە کراوەدا،

their heads would’ve been exposed to the scorching sun.

سەریان ئاشکرا بوو بۆ خۆری سووتێنەر.

Thicker, longer-growing hair protects our sensitive scalps

پێستە هەستیارەکانمان قژی ئەستوورتر، و گەشەکەری- درێژتر دەپارێزێت

and keeps our brains from overheating.

و مێشکمان لە گەرمبوونی زۆر دەپارێزێت.

Dark tightly curled hair is most effective at keeping solar radiation off of skin.

مووی توندی ڕەش کاریگەرترە لە ڕێگەگرتنی تیشکی خۆر لە پێست.

Other kinds of head hair evolved as humans moved to different places.

جۆرەکانی تری مووی سەر پەرەیانسەند کاتێک مرۆڤ بەرەو شوێنە جیاوازەکان ڕۆیشت.

Meanwhile, researchers think eyebrows are especially useful for communication

لە هەمان کاتدا، توێژەران پێیان وایە کە برۆ بە تایبەتی سوودبەخشە بۆ پەیوەندیکردن

because they sit atop active facial muscles that convey our feelings.

چونکە ئەو ماسولکانەی هەستەکانمان دەگەیەنن لە سەروی دەم و چاوی چالاك دادەنیشن.

Eyelashes have been shown to minimize airflow over our eyeballs,

بژانگەکان نیشاندراوە بۆ بچووكکردنەوەی هەوا بەسەر چاوەکانمان،

preventing them from drying out and catching debris.

ڕێگەگرتن لە وشکبوونیان و گرتنی پاشماوەکان.

And maybe facial hair proved helpful in distinguishing identity from a distance,

و لەوانەیە مووی دەموچاو یارمەتیدەر بێت لە جیاکردنەوەی ناسنامە لە دوورەوە،

but we really don’t know.

بەڵام بەڕاستی نازانین.

Evidence is stubbly at best.

بەڵگەکە پتەوە لە باشترین کاتدا.

Why we have hair in other regions is... more pungent.

بۆچی لە ناوچەکانی تر موومان هەیە... تیژترە.

Our armpits, nipples, and pubic areas are dotted with apocrine glands.

بن باڵەکان، سەری مەمکەکان، و ناوچەی میزڵدان بە دەردانە ڕژێن خاڵدار کراون.

They produce oily, smelly secretions which the thick, curly hair

دەردەری ڕؤنی، بۆن ناخۆش بەرهەم دێنێت کە مووی ئەستووری، لوول پێچە

that often grows in these spots helps disperse.

ئەوەی کە زۆر جار گەشە دەکات لەو پەڵەیە یارمەتیدەری جیاکردنەوەیە.

The secretions that waft off these hairy patches may be useful for identification.

دەردەرەکانی لە مووەکان دێتەدەرەوە لەوانەیە پەڵەکان بەسوود بن بۆ دیاریکردنی ناسنامە.

For example, several studies have shown that people are able to identify

بۆ نموونە، چەندین لێکۆڵینەوە دەریانخستووە کە خەڵك دەتوانن بیناسنەوە

their own armpit odors as well as those of people they’re close with.

بۆنی تایبەتی ژێر باڵیان هەروەها ئەو کەسانەی لەگەڵیان نزیکن.

The final type of notable human hair is the vellus hair that covers our bodies.

جۆری کۆتایی مووی بەرچاوی مرۆڤ ئەو مووە خاوەیە کە جەستەمان دادەپۆشێت.

We don't know if these hairs serve any purpose themselves,

نازانین ئایا ئەم مووانە خزمەت بە هیچ مەبەستێك دەکەن،

but the follicles vellus hair grows from are essential banks of stem cells

بەڵام مووە خاوەکە لە خانەی بنچینەیی و سەرەکی گەشە دەکات

that repair damaged skin after injury.

چاککردنەوەی پێستی زیانلێکەوتوو دەکات دوای بریندار بوون.

They’re also important sites of nerve endings that convey signals

هەروەها شوێنی گرنگی کۆتاییەکانی دەمارن کە هێماکان دەگەیەنن

of gentle touch to the brain.

دەستلێدانێکی ناسك بۆ مێشك.

In fact, although it’s much finer,

لە راستیدا، هەرچەندە زۆر ووردبینترە،

humans have roughly the same density of body hair as apes of comparable sizes.

مرۆڤ هەمان چڕی مووی لەشی هەیە وەك مەیموونەکان لە قەبارە هاوشێوەکان.

So despite all this talk of human nakedness,

کەواتە سەرەڕای ئەو هەموو باسە لە ڕووتی مرۆڤ،

we're not actually as hairless as we look.

لە ڕاستیدا وەك ئەوەی کە سەیری دەکەین بێ قژ نین.