Why do cats have vertical pupils? - Emma Bryce

Translator: Didar Omar Reviewer: Daban Q. Jaff

Peering into the eyes of different animals,

ته‌ماشای چاوی ئاژه‌ڵه‌ جیاوازه‌كان بكه‌،

you’ll see some extraordinarily shaped pupils.

بیلبیله‌ی چاوی نائاسایی به‌دی ده‌كه‌ی.

But why?

به‌ڵام بۆچی؟

It turns out that pupil shape is a powerful indicator

ئه‌و شێوه‌ جیاوازه‌ی بیلبیله‌ی چاو نیشانه‌یه‌كی به‌هێزه‌

of what role an animal plays in its ecosystem.

كه‌ ده‌یسه‌لمێنێ ئه‌و ئاژه‌ڵه‌ چ ڕۆڵێكی هه‌یه‌.

Pupils mark the hollow opening in the iris,

گلێنه‌ی چاو ئه‌و بۆشاییه‌كان دیاریده‌كه‌ن به‌ كردنه‌وه‌یان،

the eye’s band of pigmented muscle.

به‌ كردنه‌وه‌ی ماسولكه‌ ڕه‌نگا و ڕه‌نگه‌كانی ده‌وری چاو.

They’re the portholes through which light enters the eye,

ئەوان ئەو چاڵانەن کە لە ڕێگەیەوە ڕووناکی دەچێتە ناو چاوەکەوە،

where it then strikes the retina and activates light-sensitive cells,

لەو شوێنەی کە دواتر خانە هەستیارەکانی ڕووناکی چالاک دەکات،

setting the process of vision in motion.

دانانی پرۆسەی بینین لە جوڵەدا.

Pupils are black because most of the light that enters them is absorbed.

گلێنه‌کان ڕەشن چونکە زۆربەی ئەو ڕووناکیەی کە دەچێتە ناوەوە، هەڵمژراوە.

Their size changes in response to brightness,

قەبارەیان لە وەڵامدانه‌وه‌ی ڕووناكیدا دەگۆڕێت،

as well as certain drugs and emotional and mental states—

هەروەها دەرمانی دیاریکراو وە دۆخی سۆزداری و دەروونی_

but their basic form varies greatly among species.

بەڵام شێوەی بنچینەیی ئەوان زۆر جیاوازە لە نێوان جۆرەکاندا.

House cats, for one, are twilight hunters with vertically elongated pupils.

پشیلە ماڵییەکان، بۆ یەکجار، ڕاوچی بچووكن به‌و گلێنه‌ درێژکراوه‌ ستوونیانه‌.

In the dark, these structures expand dramatically,

لە تاریکیدا ئەم پێکهاتانە بە شێوەیەکی بەرچاو بەرفراوانتر دەبێت،

taking in the available light.

لە ڕووناکی به‌رده‌ستدا.

When it’s bright, they shrink into slits.

کاتێک کە گەشاوەیە، ئەوان بچووک دەکرێنەوە بۆ كونیله‌.

In fact, cat pupils are so flexible that their maximum area is 135 times greater

لە ڕاستیدا، گلێنه‌ی پشیلە زۆر نەرمە کە زۆرترین ڕووبەریان 135 جار زیاترە

than their minimum area—

له‌ كه‌مترین ڕووبه‌ری_

whereas our pupils only shrink and expand 15-fold.

گلێنه‌ی چاوی ئێمه‌ كه‌ 15 پێچ ده‌بێت.

And because of how the slit pupil takes in light,

به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ چۆن گلێنه‌كه‌ ڕووناكی وه‌رده‌گرێت،

it creates sharp, vertical contours.

ئه‌وه‌یش هێڵكاری تیژ و ستوونی درووست ده‌كات.

When the cat’s brain processes the visuals from each eye,

کاتێک مێشکی پشیلەکە دیمەنەکانی هەر چاوێک ڕه‌چاو ده‌كات،

the small but sharp differences between them

جیاوازییه‌ بچووك و تیژه‌كان له‌ نیوانیاندا

help the cat judge the precise distance of its target.

یارمه‌تی پشیله‌كه‌ ده‌دات بۆ دیاریكردنی مه‌ودای ئامانجه‌كه‌ی.

In fact, many other ambush hunters also have vertically elongated pupils—

اه‌ ڕاستیدا، زۆربه‌ی ڕاوژیه‌كان گلێنه‌ی سوونیان هه‌یه‌_

but mainly those whose eyes are located closer to the ground.

بەڵام بەشێوەیەکی سەرەکی ئەوانەن کە چاوەکانیان نزیکتر لە زەوی.

This may be because these pupils are especially useful in perceiving objects

لەوانەیە لەبەر ئەوەبێت کە ئەم بیلبیلانه سوودبەخشبن له‌ هه‌ست كردن به‌ شته‌ان

at the relative short distances these animals tend to hunt.

لە مەودا کورتەکانی ڕێژەیی كه‌ ئەم ئاژەڵانە ڕاو دەکەن.

The world looks very different from behind the horizontally elongated pupils

جیهان زۆر جیاوازتره‌ كه‌ به‌و چاوانه‌ ده‌یبینی

of many grazing and browsing animals, like goats.

لە زۆربەی ئاژەڵە گیاخۆره‌كاندا، وەک بزن

These pupils, situated on either side of the head,

ئەم بیلبیلانه‌، لە هەردوو لای سەری دا هه‌ن،

let horizontal bands of light in that give the goat a near-360-degree view

كه‌ ڕوناكیه‌ ئاسۆییه‌كانی پێده‌كه‌وێت و ڕێگه‌ به‌ بزن ده‌دات 360 پله‌ ببینێت

and provide it with sharp, horizontal images.

كه‌ وێنه‌ی ستوونی پێ ده‌به‌خسێت.

This helps goats detect any disruption to the horizon—

ئه‌مه‌یش یارمه‌تی بزنه‌كان ده‌دات كه‌ ده‌وروبه‌ری خۆیان ببینن

alerting them to potential predators— while still enabling them to see ahead

ئاگاداریان دەکاتەوە بۆ ڕاوچی شاراوەکان لە کاتێکدا هێشتا ته‌ماشای پێشه‌وه‌ ده‌كه‌ن

and detect obstacles as they make their escape.

و بۆ بینینی به‌ربه‌سته‌كان كاتێك هه‌ڵدێن.

In fact, goats always keep their pupils aligned with the horizon,

له‌ ڕاستیدا، هه‌میشه‌ بزنه‌كان چاویان له‌گه‌ڵ هێڵی ئاسۆییدایه‌،

rotating their eyeballs in their sockets as they move their heads up and down.

خولانەوەی تۆپی چاوەکانیان کاتێک سەریان بەرز و نزم دەکەنەوە

Meanwhile, nocturnal geckos have pupils that shrink into slits

له‌هه‌مان كاتتدا، مارمێلكه‌یه‌كهه‌یه‌ كه‌ بیلبیله‌ی هه‌یه‌ كه‌ ده‌بنه‌ كونیله‌

studded with pinholes in higher light conditions.

ده‌گۆڕێن بۆ كونی بچووكتر له‌كاتی ڕووناكی زیاتردا.

Each pinhole projects a separate, sharp image onto the geckos retina.

هه‌ریه‌كێك له‌و كوونانه‌، وێنه‌یه‌كی ڕوون و جیاواز ده‌ده‌نه‌ مارمێلكه‌كه‌

زاناكان وا بیرده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ به‌راوردكردنی ئه‌و وێنانه‌

Scientists think that comparing these different inputs

might help the gecko judge distance without having to move.

لەوانەیە یارمەتی بینینی دووری بدات بەبێ ئەوەی پێویست بکات بجوڵێیت.

And while they might have fooled you,

لەکاتێکدا ئەوان فێڵیان لێتكردبێت،

mantises and other insects and crustaceans have “pseudopupils.”

مانتیس و مێروو و قەشەی تر “پسودۆپۆپلیان هەیە”

These aren’t optical structures;

ئەمانە پێکهاتەی بینایی نین;

they’re optical illusions experienced by the observer.

ئەوان وەهمی بینایین لەلایەن چاودێرەوە ئەزموون کراوە.

Mantises have compound eyes composed of thousands of light-sensing units.

مانتیس چاوی تێکەڵی هەیە کە پێکدێن لیه‌ هەزاران یەکەی هەستکردن بە ڕووناکی.

When some are aimed at you, they appear black

کاتێک ته‌ماشات ده‌كه‌ن، ڕه‌ش ده‌رده‌كه‌ون

because they’re absorbing most wavelengths of incoming light—

چونکە ئەوان زۆربەی شەپۆلەکان هەڵدەمژێنن لە ڕووناکیی هاتوو

but there’s no actual opening.

بەڵام هیچ کرانەوەیەکی ڕاستەقینەی نییە.

So, why do we have round pupils?

کەواتە، بۆچی ئێمە بیلبیله‌ی بازنه‌ییمان هەیە؟

Elongated pupils help sharpen certain dimensions of an animal's vision.

بیلبیله‌ درێژه‌كان یارمەتی ده‌دات دڵنیابێت له‌ ڕەهەندەکانی بینینی گیانەوەرێکدا.

But scientists think that, for animals like us with circular pupils,

بەڵام زانایان پێیان وایە، بۆ ئاژەڵان وەک ئێمە لەگەڵ بیلبیله‌ی بازنەیی،

this is a lower priority.

ئەمە ئەولەویەتی کەمترە.

Instead of seeing some elements of a scene in extreme focus,

لە جیاتی بینینی هەندێک توخم لە دیمەنێک لە ئەوپەڕی سەرنجدا،

we see a larger picture in relative detail,

وێنەیەکی گەورەتر دەبینین لە وردەکارییە نزیکەکاندا،

which enables more general skills of observation.

کە توانای کارامەیی زیاترت پێ دەدات لە چاودێریکردن.

This may be especially helpful for foragers looking for food,

ئەمە لەوانەیە بە تایبەتی یارمەتیدەر بێت بۆ ئەوانەی کە بەدوای خواردندا دەگەڕێن،

hunters eyeballing and chasing their prey,

ڕاوچیه‌كان بیلبیله‌یان له‌ ناوه‌ڕاستدایه‌ كه‌ دوای نێچیره‌كه‌ ده‌كه‌ون،

and social animals recognizing other faces.

ئاژه‌ڵه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان ده‌م و چاو ده‌ناسنه‌وه‌.

وه‌ك ئێمه‌ كه‌ سه‌رنجی بیلبیله‌جیاوازه‌كان ده‌ده‌ین، جۆره‌كان ده‌ده‌كه‌ون.

As we peer at different pupils, patterns emerge.

And yet there are exceptions.

وە هێشتا جیاکاری هەیە.

For example, Pallas’s cats and mongooses are both small ambush predators,

بۆ نموونە پشیلە و مۆنگۆزی پالاس هەردووکیان ڕاوكه‌ری بچووكن،

but the Pallas’s cat has round pupils and mongooses have goat-like pupils.

بەڵام پشیلەی پالاس بیلبیله‌ خڕەکانی هەیە وە مۆنگۆزەکان بیلبیله‌ی وه‌ك بزنیان هەیە.

And we’ve only explored a few pupil shapes.

ئێمە تەنها گەڕانمان کردووە بۆ چەند شێوەیەکی بیلبیله‌.

Other animals have crescent- or heart-shaped pupils.

ئاژەڵەکانی تر هیلالیان هەیە یان بیلبیله‌ی شێوە دڵی.

And the cuttlefish has perhaps some of the most bizarre:

له‌وانه‌یه‌ ماسی هاڕه‌ڕ هه‌ندێك سه‌یرتر بێت:

their pupils are circular in the dark, but W-shaped in the light.

بیلبیله‌یه‌كی بازنەییان لە تاریکیدا هەیە بەڵام شێوەی دەبلیو لە ڕووناکیدا.

So, what’s going on here?

کەواتە، لێرە چی ڕوودەدات؟

Well, wouldn’t we all like to know?

باشە، ئایا هەموومان حەزناکەین بزانین؟