Why do cats have vertical pupils? - Emma Bryce

Translator: Hạnh Nguyên Mai Reviewer: Nhu PHAM

Peering into the eyes of different animals,

Nhìn vào đôi mắt nhiều loài động vật,

you’ll see some extraordinarily shaped pupils.

bạn sẽ thấy một số đồng tử có hình dạng kỳ lạ.

But why?

Sao lại thế?

It turns out that pupil shape is a powerful indicator

Hóa ra hình dạng đồng tử là dấu chỉ quyền lực

of what role an animal plays in its ecosystem.

chỉ ra vai trò của một loài động vật trong hệ sinh thái của nó.

Pupils mark the hollow opening in the iris,

Đồng tử là một lỗ nằm trong mống mắt và dải cơ sắc tố của mắt.

the eye’s band of pigmented muscle.

They’re the portholes through which light enters the eye,

Ánh sáng sẽ đi qua đồng tử vào mắt,

where it then strikes the retina and activates light-sensitive cells,

rồi đập vào võng mạc, kích hoạt các tế bào cảm quang,

setting the process of vision in motion.

và bắt đầu quá trình tạo hình ảnh.

Pupils are black because most of the light that enters them is absorbed.

Đồng tử có màu đen vì hầu hết ánh sáng đi qua chúng đều bị hấp thụ.

Kích thước của đồng từ thay đổi tùy theo độ sáng, một số loại thuốc

Their size changes in response to brightness,

as well as certain drugs and emotional and mental states—

cũng như một số trạng thái cảm xúc và tinh thần -

but their basic form varies greatly among species.

nhưng các loài động vật khác nhau có dạng đồng tử cơ bản rất khác nhau.

House cats, for one, are twilight hunters with vertically elongated pupils.

Với đồng tử kéo dài theo chiều dọc, mèo nhà là thợ săn cừ khôi lúc chập tối.

In the dark, these structures expand dramatically,

Trong bóng tối, đồng tử của chúng giãn ra cực lớn,

taking in the available light.

để tận dụng ánh sáng sẵn có.

When it’s bright, they shrink into slits.

Khi trời sáng, chúng co lại thành hai hình dọc.

In fact, cat pupils are so flexible that their maximum area is 135 times greater

Thực tế, đồng tử mèo rất linh hoạt, với chiều rộng tối đa

gấp 135 lần chiều rộng tối thiểu —

than their minimum area—

whereas our pupils only shrink and expand 15-fold.

trong khi đó, ở người, tỉ lệ co - giãn của đồng tử chỉ là 15.

And because of how the slit pupil takes in light,

Đồng tử dọc của mèo tiếp nhận ánh sáng,

it creates sharp, vertical contours.

và tạo ra những đường nét sắc, thẳng.

When the cat’s brain processes the visuals from each eye,

Khi não mèo xử lý hình ảnh từ mỗi mắt,

the small but sharp differences between them

sự khác biệt nhỏ nhưng rõ rệt giữa hai mắt

help the cat judge the precise distance of its target.

giúp mèo đánh giá chính xác khoảng cách giữa nó và con mồi.

In fact, many other ambush hunters also have vertically elongated pupils—

Thực tế, rất nhiều loài săn mồi rình rập có đồng tử kéo dài theo chiều dọc -

but mainly those whose eyes are located closer to the ground.

nhưng đa số chúng có mắt gần mặt đất.

This may be because these pupils are especially useful in perceiving objects

Điều này là do đồng tử dạng dọc rất có ích trong việc quan sát con mồi ở vị trí gần,

at the relative short distances these animals tend to hunt.

nhất là đối với động vật săn mồi.

The world looks very different from behind the horizontally elongated pupils

Thế giới lại trông rất khác qua đồng tử kéo dài theo chiều ngang

of many grazing and browsing animals, like goats.

của những loài ăn cỏ và thực vật, như dê.

These pupils, situated on either side of the head,

Đồng tử nằm ở hai bên đầu,

let horizontal bands of light in that give the goat a near-360-degree view

cho phép dê đạt tầm nhìn gần 360 độ

and provide it with sharp, horizontal images.

và tạo ra hình ảnh ngang, sắc nét.

This helps goats detect any disruption to the horizon—

Điều này không chỉ giúp chúng nhận ra những bất thường trong khu vực -

alerting them to potential predators— while still enabling them to see ahead

cảnh giác kẻ săn mồi rình rập - mà còn giúp chúng quan sát phía trước,

and detect obstacles as they make their escape.

xác định những vật cản trên đường trốn chạy.

In fact, goats always keep their pupils aligned with the horizon,

Thực tế, dê luôn điều chỉnh đồng tử ngang tầm với đường chân trời,

rotating their eyeballs in their sockets as they move their heads up and down.

bằng cách đảo mắt trong hốc mắt khi cúi đầu lên xuống.

Meanwhile, nocturnal geckos have pupils that shrink into slits

Trong khi đó, đồng tử của tắc kè ăn đêm lại co thành các khe dọc

studded with pinholes in higher light conditions.

với rất nhiều lỗ nhỏ trong điều kiện ánh sáng mạnh.

Each pinhole projects a separate, sharp image onto the geckos retina.

Mỗi lỗ chiếu một hình ảnh riêng, sắc nét lên võng mạc của tắc kè.

Scientists think that comparing these different inputs

Các nhà khoa học cho rằng khi so sánh khác biệt giữa các hình ảnh,

might help the gecko judge distance without having to move.

tắc kè sẽ đánh giá được khoảng cách mà không cần di chuyển.

Đừng nhìn bề ngoài mà đánh giá,

And while they might have fooled you,

mantises and other insects and crustaceans have “pseudopupils.”

bọ ngựa, côn trùng và giáp xác còn kì lạ hơn bởi chúng có “đồng tử giả“.

These aren’t optical structures;

Không phải cấu trúc quang học;

they’re optical illusions experienced by the observer.

chúng là ảo ảnh với người quan sát.

Mantises have compound eyes composed of thousands of light-sensing units.

Bọ ngựa có mắt kép chứa hàng nghìn đơn vị cảm quang.

When some are aimed at you, they appear black

Khi hướng về bạn, một số tế bào trong đó biến thành màu đen

because they’re absorbing most wavelengths of incoming light—

vì hấp thụ nhiều bước sóng ánh sáng nhất -

but there’s no actual opening.

nhưng thực chất, mắt chúng không hề mở.

So, why do we have round pupils?

Vậy sao con người lại có đồng tử tròn?

Elongated pupils help sharpen certain dimensions of an animal's vision.

Đồng tử kéo dài giúp tầm nhìn của động vật rõ nét hơn theo chiều hướng nhất định.

But scientists think that, for animals like us with circular pupils,

Nhưng các nhà khoa học cho rằng, với đồng tử tròn như ở người,

this is a lower priority.

đó không hẳn là cần thiết.

Instead of seeing some elements of a scene in extreme focus,

Thay vì tập trung cao độ vào một số yếu tố trong môi trường,

we see a larger picture in relative detail,

con người sẽ nhìn toàn cảnh khá kĩ,

which enables more general skills of observation.

giúp phát triển các kĩ năng quan sát tổng quan.

This may be especially helpful for foragers looking for food,

Điều này đặc biệt quan trọng với những người đi hái lượm,

hunters eyeballing and chasing their prey,

săn mồi và đuổi theo con mồi,

and social animals recognizing other faces.

và nhận diện khuôn mặt nhau khi sống trong tập thể.

As we peer at different pupils, patterns emerge.

Xem xét nhiều loại đồng tử, ta sẽ thấy chúng có nhiều điểm chung.

And yet there are exceptions.

Và tất nhiên vẫn có ngoại lệ.

For example, Pallas’s cats and mongooses are both small ambush predators,

Ví dụ, mèo Pallas và cầy Mangut đều là kẻ săn mồi rình rập,

but the Pallas’s cat has round pupils and mongooses have goat-like pupils.

nhưng mèo Pallas có đồng tử tròn, còn cầy Mangut có đồng tử như dê.

And we’ve only explored a few pupil shapes.

Ta mới chỉ khám phá được vài loại đồng tử.

Other animals have crescent- or heart-shaped pupils.

Nhiều loài có đồng tử hình lưỡi liềm hay hình trái tim.

And the cuttlefish has perhaps some of the most bizarre:

Và mực nang có lẽ là một trong nhưng loài có đồng tử lạ lùng nhất:

their pupils are circular in the dark, but W-shaped in the light.

trong bóng tối, đồng tử chúng hình tròn nhưng khi ra sáng, chúng có hình chữ W.

So, what’s going on here?

Sao lại như thế?

Well, wouldn’t we all like to know?

À, chúng tôi cũng rất muốn biết!