Why do cats have vertical pupils? - Emma Bryce

Tłumaczenie: Agata Kurczynska Korekta: Ola Królikowska

Peering into the eyes of different animals,

Zaglądając do oczu różnych zwierząt,

you’ll see some extraordinarily shaped pupils.

można dostrzec pewne wyjątkowe kształty źrenic.

But why?

Dlaczego?

It turns out that pupil shape is a powerful indicator

Okazuje się, że postać źrenicy wskazuje

of what role an animal plays in its ecosystem.

rolę zwierzęcia w jego ekosystemie.

Pupils mark the hollow opening in the iris,

Źrenice to pusta przestrzeń w tęczówce,

the eye’s band of pigmented muscle.

znajdującej się wewnątrz obręczy oka z zabarwionego mięśnia.

They’re the portholes through which light enters the eye,

Są one iluminatorami, przez które światło dociera do oka,

where it then strikes the retina and activates light-sensitive cells,

gdzie następnie pada na siatkówkę i aktywuje komórki wrażliwe na światło,

setting the process of vision in motion.

rozpoczynając proces widzenia.

Pupils are black because most of the light that enters them is absorbed.

Źrenice są czarne, bo pochłaniana jest większość przechodzącego światła.

Their size changes in response to brightness,

Ich rozmiar zmienia się w zależności od jasności,

as well as certain drugs and emotional and mental states—

a także niektórych leków czy stanów emocjonalnego i umysłowego,

but their basic form varies greatly among species.

ale ich podstawowa forma zależy od gatunku.

House cats, for one, are twilight hunters with vertically elongated pupils.

Koty domowe są nocnymi łowcami z pionowo ułożonymi źrenicami.

In the dark, these structures expand dramatically,

W ciemności źrenice mocno się rozszerzają,

taking in the available light.

pochłaniając dostępne światło.

When it’s bright, they shrink into slits.

Kiedy jest jasno, kurczą się w szczelinę.

In fact, cat pupils are so flexible that their maximum area is 135 times greater

Kocie źrenice są tak elastyczne,

że ich maksymalna powierzchnia jest 135 większa niż minimalna.

than their minimum area—

whereas our pupils only shrink and expand 15-fold.

Dla porównania ludzkie źrenice kurczą się i rozszerzają 15-krotnie.

And because of how the slit pupil takes in light,

Wąska źrenica powoduje, że pobierane światło

it creates sharp, vertical contours.

tworzy ostre, pionowe kontury.

When the cat’s brain processes the visuals from each eye,

Kiedy koci mózg przetwarza widok z każdego oka,

the small but sharp differences between them

niewielka, ale wyraźna różnica między obrazami

help the cat judge the precise distance of its target.

pomaga kotu ocenić dokładną odległość obiektu.

In fact, many other ambush hunters also have vertically elongated pupils—

Wielu innych łowców polujących z ukrycia też ma pionowe, wydłużone źrenice.

but mainly those whose eyes are located closer to the ground.

To głównie ci, których oczy umieszczone są w czasie polowania bliżej ziemi.

This may be because these pupils are especially useful in perceiving objects

Przyczyną może być ich wyjątkowa użyteczność w postrzeganiu obiektów

at the relative short distances these animals tend to hunt.

ze stosunkowo bliskiej odległości, z której zwierzęta te polują.

The world looks very different from behind the horizontally elongated pupils

Świat wygląda zupełnie inaczej zza poziomo wydłużonych źrenic

of many grazing and browsing animals, like goats.

charakterystycznych dla wypasanych roślinożerców jak kozy.

These pupils, situated on either side of the head,

Ich źrenice, umieszczone po obu stronach głowy,

let horizontal bands of light in that give the goat a near-360-degree view

wpuszczają poziome pasma światła i zapewniają blisko 360-stopniowy widok

and provide it with sharp, horizontal images.

i ostry, horyzontalny obraz.

This helps goats detect any disruption to the horizon—

Dzięki temu kozy wyłapują zmiany w horyzoncie,

co ostrzega je przed potencjalnymi drapieżnikami, jednocześnie umożliwiając

alerting them to potential predators— while still enabling them to see ahead

and detect obstacles as they make their escape.

widzenie na wprost i wykrywanie przeszkód podczas ucieczki.

In fact, goats always keep their pupils aligned with the horizon,

Kozy zawsze utrzymują źrenice równolegle do horyzontu,

rotating their eyeballs in their sockets as they move their heads up and down.

obracając gałki oczne w oczodołach przy poruszaniu głową w górę i dół.

Meanwhile, nocturnal geckos have pupils that shrink into slits

Tymczasem nocne gekony mają źrenice, które kurczą się w szczeliny

studded with pinholes in higher light conditions.

wysadzane otworkami przy jaśniejszym świetle.

Each pinhole projects a separate, sharp image onto the geckos retina.

Każdy otworek pokazuje osobny, ostry obraz na siatkówkę oka gekona.

Naukowcy myślą, że porównywanie tych różnych informacji wejściowych

Scientists think that comparing these different inputs

might help the gecko judge distance without having to move.

pomaga gekonowi ocenić odległość bez poruszania się.

Chociaż gekonom może się wydawać, że wszystkich przechytrzyły,

And while they might have fooled you,

mantises and other insects and crustaceans have “pseudopupils.”

modliszki i inne owady oraz skorupiaki mają “pseudoźrenice”.

These aren’t optical structures;

Nie są to struktury optyczne,

they’re optical illusions experienced by the observer.

a iluzje optyczne doświadczane przez obserwatora.

Mantises have compound eyes composed of thousands of light-sensing units.

Modliszka ma złożoną budowę oczu

składających się z tysięcy wrażliwych na światło jednostek.

When some are aimed at you, they appear black

Wycelowane w obserwatora wydają sięczarne,

because they’re absorbing most wavelengths of incoming light—

bo absorbują większość długości fal padającego światła.

but there’s no actual opening.

Nie są jednak prawdziwymi otworami.

So, why do we have round pupils?

Dlaczego ludzie mają koliste źrenice?

Elongated pupils help sharpen certain dimensions of an animal's vision.

Wydłużone źrenice pomagają wyostrzyć poszczególne wymiary zwierzęcego obrazu.

But scientists think that, for animals like us with circular pupils,

Jednak naukowcy uważają, że dla zwierząt z okrągłymi źrenicami

this is a lower priority.

to priorytet niższego rzędu.

Instead of seeing some elements of a scene in extreme focus,

Zamiast widzieć pewne elementy krajobrazu z ekstremalną ostrością,

we see a larger picture in relative detail,

widzimy większy obraz ze stosunkowo ostrymi szczegółami,

which enables more general skills of observation.

co daje nam zdolność bardziej ogólnej obserwacji.

This may be especially helpful for foragers looking for food,

To może być wyjątkowo przydatne dla zbieraczy szukających jedzenia,

hunters eyeballing and chasing their prey,

łowców wypatrujących i ścigających ofiarę

and social animals recognizing other faces.

czy istot rozpoznających inne twarze żyjące w społeczności.

As we peer at different pupils, patterns emerge.

Obserwując różne źrenice, można zauważyć wzorzec.

And yet there are exceptions.

Są jednak wyjątki od reguły.

For example, Pallas’s cats and mongooses are both small ambush predators,

Przykładowo manul stepowy i mangusta są małymi, polującymi drapieżcami,

but the Pallas’s cat has round pupils and mongooses have goat-like pupils.

ale źrenice manula stepowego są okrągłe, a mangusty przypominają źrenice kozy.

And we’ve only explored a few pupil shapes.

A omówiliśmy tylko kilka typów źrenic.

Other animals have crescent- or heart-shaped pupils.

Istnieją też zwierzęta ze źrenicami w kształcie półksiężyca czy serca,

And the cuttlefish has perhaps some of the most bizarre:

ale najbardziej dziwaczną ma prawdopodobnie mątwa.

their pupils are circular in the dark, but W-shaped in the light.

Jej źrenica w ciemności jest okrągła, a w świetle przekształca się w “W”.

So, what’s going on here?

Co tam się wyprawia?

Well, wouldn’t we all like to know?

Cóż... Czy nie wszyscy chcielibyśmy to wiedzieć?