Why do cats have vertical pupils? - Emma Bryce

Çeviri: Ceren Nur Durmuş Gözden geçirme: Nihal Aksakal

Peering into the eyes of different animals,

Farklı hayvanların gözlerine bakarsanız

you’ll see some extraordinarily shaped pupils.

olağanüstü şekillerde göz bebekleri görürsünüz.

But why?

Fakat neden?

It turns out that pupil shape is a powerful indicator

Aslında göz bebekleri, hayvanların ekosistemlerinde

of what role an animal plays in its ecosystem.

oynadıkları rolün güçlü bir göstergesi.

Pupils mark the hollow opening in the iris,

Göz bebekleri, gözün renkli kas şeridi iriste açılan boşluktadır.

the eye’s band of pigmented muscle.

They’re the portholes through which light enters the eye,

Işığın göze girdiği ve retinaya çarpıp

where it then strikes the retina and activates light-sensitive cells,

ışığa duyarlı hücreleri aktive eden,

setting the process of vision in motion.

görme sürecini hareket halinde ayarlayan pencerelerdir.

Pupils are black because most of the light that enters them is absorbed.

Göz bebekleri siyahtır, çünkü ışığın büyük bir kısmı emilir.

Their size changes in response to brightness,

Büyüklükleri ışığın parlaklığına göre değişir;

as well as certain drugs and emotional and mental states—

bazı uyuşturucular, duygusal ve zihinsel durumumuz da değiştirebilir

but their basic form varies greatly among species.

fakat temel şekilleri türler arasında oldukça farklılık gösterir.

House cats, for one, are twilight hunters with vertically elongated pupils.

Bilhassa ev kedileri, dikey uzun göz bebekleriyle gece avlanır.

In the dark, these structures expand dramatically,

Karanlıkta, göz bebekleri çarpıcı şekilde büyür,

taking in the available light.

ortamdaki ışığı emer.

When it’s bright, they shrink into slits.

Aydınlık olunca, yarık şeklini alır.

In fact, cat pupils are so flexible that their maximum area is 135 times greater

Hatta kedilerin göz bebekleri öyle esnektir ki en büyük yüzeyleri

than their minimum area—

en küçüğünden 135 kat daha iridir.

whereas our pupils only shrink and expand 15-fold.

Oysa bizimki sadece 15 kat kısılır ve genişler.

And because of how the slit pupil takes in light,

Kısık göz bebeklerinin ışığı alma şeklinden dolayı

it creates sharp, vertical contours.

keskin ve dikey çizgiler oluşur.

When the cat’s brain processes the visuals from each eye,

Kedilerin beyni gözlerinden gelen görüntüleri işlediğinde

the small but sharp differences between them

aralarındaki küçük ama keskin farklılıklar

help the cat judge the precise distance of its target.

kedilere hedefinin kesin uzaklığını belirlemesine yardım eder.

In fact, many other ambush hunters also have vertically elongated pupils—

Dahası, diğer birçok pusu avcıları da dikey uzun göz bebeklerine sahiptir

but mainly those whose eyes are located closer to the ground.

fakat bunlar genellikle gözleri yere yakın olanlardır.

This may be because these pupils are especially useful in perceiving objects

Bunun sebebi bu göz bebeklerinin nispeten kısa mesafedeki nesneleri avlayan

at the relative short distances these animals tend to hunt.

bu hayvanlar için kullanışlı olması olabilir.

The world looks very different from behind the horizontally elongated pupils

Dünya, yatay konumda göz bebekleri olan keçiler gibi otlak hayvanları için

of many grazing and browsing animals, like goats.

oldukça farklı görünür.

These pupils, situated on either side of the head,

Kafanın her iki tarafında olan bu göz bebekleri

let horizontal bands of light in that give the goat a near-360-degree view

yatay ışık şeritlerine geçiş verir ve keçilere 360 derece görüş sağlar,

and provide it with sharp, horizontal images.

keskin ve yatay görüntüler oluşturur.

This helps goats detect any disruption to the horizon—

Böylece keçiler ufuktaki herhangi bir tehlikeyi seçebilir,

alerting them to potential predators— while still enabling them to see ahead

önlerini görürken aynı zamanda yırtıcılara karşı tetikte olurlar

and detect obstacles as they make their escape.

ve kaçacakları zaman engelleri tespit edebilirler.

In fact, goats always keep their pupils aligned with the horizon,

Hatta keçiler göz bebeklerini her zaman ufukla aynı hizada tutarlar,

rotating their eyeballs in their sockets as they move their heads up and down.

kafalarını kaldırıp indirdiklerinde gözlerini döndürürler.

Meanwhile, nocturnal geckos have pupils that shrink into slits

Gececi gekoların ise fazla ışık geldiğinde

studded with pinholes in higher light conditions.

küçük beneklerle dolu yarık şeklinde göz bebekleri vardır.

Each pinhole projects a separate, sharp image onto the geckos retina.

Her benek gekonun retinasına farklı keskin görüntüler getirir.

Scientists think that comparing these different inputs

Bilim insanları, bu farklı görüntüleri karşılaştırmanın

might help the gecko judge distance without having to move.

gekolara, hareket etmeden mesafeyi saptamalarını sağlayabileceğini düşünüyor.

And while they might have fooled you,

Sizi kandırmış olabilirler fakat

mantises and other insects and crustaceans have “pseudopupils.”

peygamber develerinin, böceklerin ve kabukluların “göz bebeklerimsi” vardır.

These aren’t optical structures;

Bunlar optik yapılar değildir,

they’re optical illusions experienced by the observer.

gözlemciye optik ilüzyon yaşatır.

Mantises have compound eyes composed of thousands of light-sensing units.

Peygamber develerinin ışığa duyarlı birçok birimden oluşan bileşik gözleri vardır.

When some are aimed at you, they appear black

Size baktığında siyah görünür

because they’re absorbing most wavelengths of incoming light—

çünkü gelen ışığın dalgalarının çoğunu emer

but there’s no actual opening.

fakat aslında açılmazlar.

So, why do we have round pupils?

Peki, bizim neden yuvarlak göz bebeklerimiz var?

Elongated pupils help sharpen certain dimensions of an animal's vision.

Uzun göz bebekleri hayvanların görüşlerini belli boyutlarda keskinleştirir.

But scientists think that, for animals like us with circular pupils,

Fakat bilim insanlarına göre bizim gibi hayvanlar için

this is a lower priority.

bu konu daha az önem taşıyor.

Instead of seeing some elements of a scene in extreme focus,

Bir görüntünün bazı unsurlarını üst düzey odakla görmektense

we see a larger picture in relative detail,

nispeten detaylı daha büyük resimler görüyoruz,

which enables more general skills of observation.

bu da daha fazla gözlem yeteneği sağlıyor.

This may be especially helpful for foragers looking for food,

Bu özellik yiyecek arayan hayvanlar,

hunters eyeballing and chasing their prey,

gözlerini dikip avlarını kovalayan avcılar

and social animals recognizing other faces.

ve diğerlerinin yüzlerini tanıyan sosyal hayvanlar için yararlı olabilir.

As we peer at different pupils, patterns emerge.

Farklı göz bebeklerine bakınca benzer şekiller ortaya çıkıyor.

And yet there are exceptions.

Fakat istisnalar mevcut.

For example, Pallas’s cats and mongooses are both small ambush predators,

Örneğin, Palas kedileri ve kuyruksürenler. Her ikisi de küçük pusu yırtıcılarıdır

but the Pallas’s cat has round pupils and mongooses have goat-like pupils.

ama Palas kedilerininki yuvarlak, kuyruksürenlerinki keçilere benzer.

And we’ve only explored a few pupil shapes.

Ayrıca biz sadece birkaç şekle değindik.

Other animals have crescent- or heart-shaped pupils.

Diğerlerinin hilal şeklinde veya kalp şeklinde göz bebekleri var.

And the cuttlefish has perhaps some of the most bizarre:

Belki de mürekkep balığınınki en tuhafı:

their pupils are circular in the dark, but W-shaped in the light.

Karanlıkta göz bebekleri yuvarlak fakat aydınlıkta W şeklinde.

So, what’s going on here?

Peki, bunun sebebi nedir?

Well, wouldn’t we all like to know?

Hepimiz bilmek istemez miydik?