What causes panic attacks, and how can you prevent them? - Cindy J. Aaronson

Translator: AhMaD .N Reviewer: Daban Q. Jaff

The body becomes its own corset.

جەستە دەبێتە دوژمنی خۆی.

Past, present, and future exist as a single force.

ڕابردوو، ئێستا وداهاتوو دەبن بە هێزێکی کوشندە.

A swing without gravity soars to a terrifying height.

هەستێکی ترسناک کار لە جەستەت دەکات.

The outlines of people and things dissolve.

ڕوخساری جیهانی دەوروبەرت دەگۆڕێت.

Countless poets and writers have tried to put words

زۆرێک لە نوسەر و شاعیران هەوڵی باس کردنی

to the experience of a panic attack—

شلەژانی دەروونیان داوە-

a sensation so overwhelming, many people mistake it for a heart attack, stroke,

هەستێکی بەهێز کە زۆرینەی خەڵک بەهەلە وەک نۆرەی دڵ یان مێشک،

or other life-threatening crisis.

یاخود هەر مەترسیێکی تر دەیبینن.

Though panic attacks don’t cause long-term physical harm,

هەرچەندە شڵەژانی دەروونی زیانی جەستەیی درێژ خایەنی نییە،

afterwards, the fear of another attack can limit someone’s daily life—

بەڵام ترسی دووبارە بوونەوەی دەکرێت ژیانی ڕۆژانەی کەسێک تێک بدات،

and cause more panic attacks.

و شڵەژانی زیاتری بەدوادا بێت.

Studies suggest that almost a third of us

توێژینەوەکان دەریانخستووە کە نزیکەی سێ بەشی خەڵک

will experience at least one panic attack in our lives.

تەنانەت بۆ یەک جاریش لە ژیانیان تووشی دیاردەی شڵەژان بوونە.

And whether it’s your first, your hundredth,

گەر بۆ جاری یەکەمت یان سەتەهەم بووبێت،

or you’re witnessing someone else go through one,

یاخود کەسێکت بەرچاو کەوتبێت تووشی بووبێت،

no one wants to repeat the experience.

کەس نایەوێت ئەم دۆخە دووبارە بکاتەوە.

Even learning about them can be uncomfortable, but it’s necessary—

تەنانەت خوێندنەوە لەسەر ئەم بابەتە ناڕەحەتی دەبەخشێت، بەڵام گرنگیشە-

because the first step to preventing panic attacks is understanding them.

چونکە یەکەم هەنگاو بۆ خۆ پاراستن لە شڵەژان ئەوەیە کە لێی تێبگەیت.

At its core, a panic attack is an overreaction to the body’s

شڵەژان لە بنەڕەت دا کاردانەوەیکی زایدەڕۆییە

normal physiological response to the perception of danger.

بەرامبەر بە وەڵامدانەوەی مەترسییەکانی دەوروبەر.

This response starts with the amygdala,

ئەم کاردانەوە لە بەشی ژێرەوەی مێشک دەست پێدەکات،

the brain region involved in processing fear.

کە پەیوەستە بە دەربڕینی ترس.

When the amygdala perceives danger,

کاتێك ئەم بەشە هەست بە مەترسی دەکات،

it stimulates the sympathetic nervous system,

کۆئەندامی دەمار دەورووژێنێت،

which triggers the release of adrenaline.

کە بەهۆیەوە ئەدرینالین دەردەبڕێت.

Adrenaline prompts an increase in the heart and breathing rate

ئەدرینالین وادەکات لێدانی دڵ و هەناسە دان زیاد ببیت

to get blood and oxygen to the muscles of the arms and legs.

تاکو خوێن وئۆکسجین بگەن بە ماسولکەکانی قاچ و قۆڵ.

This also sends oxygen to the brain, making it more alert and responsive.

هەروەها مێشکیش ئۆکسجینی پێ دەگات وچالاکتر دەبێت.

During a panic attack,

بەڵام لەکاتی شڵەژانی دەروونی،

this response is exaggerated well past what would be useful

ئەم کاردانەوەیە زیاد لە پێویست دەبێت

in a dangerous situation,

بەراورد بە دۆخی مەترسیداری ئاسای،

causing a racing heart, heavy breathing, or hyperventilation.

دەرەنجام تووشی دڵە راوکێ، هەناسە تەنگی و فرە هەوا گۆڕکێ دەبێت.

The changes to blood flow cause lightheadedness

ئەم گۆڕانکارییەی پەستانی خوێن تووشی گێژیت دەکات

and numbness in the hands and feet.

لەگەڵ سڕ بوونی دەست وقاچەکان.

A panic attack usually peaks within 10 minutes.

شڵەژانی دەروونی دەگاتە لوتکە دوای 10 خولەک.

Then, the prefrontal cortex takes over from the amygdala

دواتر بەشی پێشەوەی مێشک کۆنترۆڵی جەستە دەکات

and stimulates the parasympathetic nervous system.

و کۆئەندامی دەماری دژە سۆزانە دەخاتە کار.

This triggers the release of a hormone called acetylcholine

کە بەهۆیەوە هۆرمۆنی ئەسیتیلکۆلین دردەدات

that decreases the heart rate and gradually winds down the panic attack.

دەرەنجام لێدانی دڵ ئاسایی دەبێت و شڵەژان کەم دەکاتەوە.

In a panic attack, the body’s perception of danger

تێگەیشتنی جەستە بۆ مەترسی لە کاتی شڵەژاندا،

is enough to trigger the response we would have to a real threat— and then some.

کاردانەوەیەکی زیاد دروست دەکات وەک لە کاتی بوونی مەترسی ڕاستەقینەدا.

We don't know for sure why this happens,

دڵنیا نین بۆچی ئەمە ڕوودەدات،

but sometimes cues in the environment that remind us

بەڵام هەندێک لەو شتانەی دەوروبەرمان

of traumatic past experience can trigger a panic attack.

یادەوەری دڵتەزێنمان بیر دەخاتەوە کەوا تووشی شڵەژانمان دەکات.

Panic attacks can be part of anxiety disorders

شڵەژانی دەروونی دەکرێت بەشێک بێت لە دڵەڕاوکێی ناتەواو

like PTSD, social anxiety disorder, OCD, and generalized anxiety disorder.

وەک دڵەڕاوکێی نائاسیی کۆمەڵایەتی یان دڵەڕاوکێی گشتی نائاسایی.

Recurring panic attacks, frequent worry about new attacks,

گەر تووشی شڵەژانی دەروونی بوویتی یان ترسی دووبارە بوونەوەت هەیە،

and behavioral changes to avoid panic attacks

یاخود ڕەفتارت دەگۆڕیت بۆ دوور کەوتنەوە لێی

can lead to a diagnosis of a panic disorder.

ئەگەری ئەوەیە تووشی شڵەژانی نائاسایی ببیت.

The two main treatments for panic disorder

دوو ڕێگاچارە بۆ شڵەژانی نائاسایی هەیە

are antidepressant medication and cognitive behavioral therapy, or CBT.

لە ڕێگای دەرمانی هێور کەرەوە یاخود چارەسەری ڕەفتاری ناسراو بە CBT.

Both have about a 40% response rate—

هەردووکیان لە سەدا 40 کاریگەرن

though someone who responds to one may not respond to the other.

بەڵام کەسێک کاردانەوەی بۆ یەکیان هەبێت بۆ ئەوی تریان نایبێت.

However, antidepressant medications carry some side effects,

لەگەڵ ئەوەش، دەرمانەکانی هێور کەرەوە کاریگەری لاوەکی هەیە،

and 50% of people relapse when they stop taking them.

لە سەدا 50ی خەڵکیش دووبارە تووشی شڵەژان بوونەتەوە دوای وازهێنانیان.

CBT, meanwhile, is more lasting, with only a 20% relapse rate.

لەهەمان کاتدا، CBT درێژخایەنترە ئەگەری گەڕانەوەی لە سەدا 20‌‌‌‌‌ه.

The goal of CBT treatment for panic disorder is to help people learn

ئامانجی چارەسەری ڕەفتاری ئەوەیە یارمەتی خەڵک بدات

and practice concrete tools to exert physical, and in turn mental,

ڕاهێنان بکەن لەسەر شێوازی کۆنتڕۆل کردنی لایەنی جەستەی و دەروونی،

control over the sensations and thoughts associated with a panic attack.

بەسەر لایەنی هەستی و بیری کە پەیوەستە بە شڵەژانی دەروونی.

CBT begins with an explanation of the physiological causes of a panic attack,

چارەسەری ڕەفتاری هۆکارەکانی شڵەژانی دەروونی دستنیشان دەکات،

followed by breath and muscle exercises designed to help people

دواتر دەست بە چارەسەر دەکات بە ڕێگەی هەناسە دان هێور بوونەوە

consciously control breathing patterns.

کە بەهۆیەوە شێوازی هەناسەدان ڕێک دەبێت.

Next comes cognitive restructuring,

دواتر چارەسەری بنیات نانی زانستی دێت،

which involves identifying and changing the thoughts

بریتیە لە دەست نیشان کردن و گۆڕینی ئەو بیرۆکانەی

that are common during attacks—

لەکاتی شڵەژان ڕوودەدەن

such as believing you’ll stop breathing, have a heart attack, or die—

وەک پێت وابێت کە هەناسەت دەوەستێت یان تووشێ نۆرەی دڵ بوویت، یان دەمریت

and replacing them with more accurate thoughts.

و بیانگۆڕیت بۆ بیری ڕاستەقینەتر.

The next stage of treatment is exposure to the bodily sensations and situations

قۆناغی دواتر بریتییە لە بەرکەوتنی کەسەکە بۆ هەست و دۆخەکان

that typically trigger a panic attack.

کەوا هۆکارن بۆ شڵەژانی دەروونی.

The goal is to change the belief, through experience,

ئامانج ئەوەیە لە رێگەی ئەزموونەوە بیروباوەڕ بگۆڕدرێت،

that these sensations and situations are dangerous.

کەوا دەردەخات ئەم دۆخ و هەستانە مەترسیدارن.

Even after CBT, taking these steps isn’t easy in the grip of an attack.

ئەنجام دانی ئەم هەنگاوانە لە کاتی شڵەژان دوای چارەسەر وەرگرتنیش، ئاسان نییە.

But with practice, these tools can both prevent and de-escalate attacks,

بەڵام بە ڕاهێنان، ئەم هەنگاوانە ڕێگری لە دروست بوونی شڵەژان دەکەن،

and ultimately reduce the hold of panic on a person’s life.

و ناهێڵێت زاڵ بێت بەسەر ژیانی کەسەکە.

Outside formal therapy,

دوور لە چارەسەرە فەرمییەکان،

many panickers find relief from the same beliefs CBT aims to instill:

زۆرینەی ئەوانەی بە شڵەژان دەناڵێنن سوودیان لە بیرۆکەکانی CBT دەبینن:

that fear can’t hurt you, but holding on to it will escalate panic.

کەوا ترس ئازارت نادات، بەڵام خۆ بەستنەوە پێی شڵەژان دروست دەکات.

Even if you’ve never had a panic attack,

تەنانەت گەر هەرگێز تووشی شڵەژانی دەروونی نەبووبیت،

understanding them will help you identify one in yourself or someone else—

لێ تێگەیشتنی یارمەتیت دەدات بزانیت گەر خۆت یان کەسێک تووشی بووبێت

and recognizing them is the first step in preventing them.

چونکە دەست نیشان کردنی یەکەم هەنگاوە بۆ ڕیگریکردنی.