Who decides what art means? - Hayley Levitt

Translator: Didar Omar Reviewer: Daban Q. Jaff

بیهێنه پێش چاوت تۆ و هاوڕێکەت بەناو پێشانگایەکی هونەری پیاسە

Imagine you and a friend are strolling through an art exhibit

and a striking painting catches your eye.

دەکەن و تابلۆیەکی سەرسوڕهێنەر دەکەوێتە بەرچاوت.

The vibrant red appears to you as a symbol of love,

ڕەنگی سووری بەگوڕ بۆت دەردەکەوێت وەک هێمایەکی خۆشەویستی،

but your friend is convinced it's a symbol of war.

بەڵام هاوڕێکەت باوەڕی پێهێنراوە ئەمە هێمای شەڕە.

And where you see stars in a romantic sky,

و کاتێک ئەستێرە دەبینیت لە ئاسمانی ڕۆمانسی،

your friend interprets global warming-inducing pollutants.

هاوڕێکەت لێکدانەوەی گه‌رمبوونی جیهانی و پیسكه‌ره‌كانی ژینگه‌ ده‌كات.

To settle the debate, you turn to the internet, where you read

بۆ یەکلاییکردنەوەی دیبەیتەکە، تۆ ده‌چیته‌ ئینتەرنێت و، ئەو شوێنەی کە تۆ دەیخوێنیتەوە

that the painting is a replica of the artist's first-grade art project:

کە تابلۆکە دووبارەیە لە پرۆژەی هونەری یەکەمی هونەرمەند:

Red was her favorite color and the silver dots are fairies.

سوور ڕەنگی دڵخوازی ئەو بوو هەروەها نوقته‌ ڕه‌ساسه‌كانیش گونجاوون.

You now know the exact intentions that led to the creation of this work.

تۆ ئێستا مەبەستەکانی به‌ تەواوی دەزانیت کە بووە هۆی دروستکردنی ئەم کارە.

Are you wrong to have enjoyed it as something the artist didn’t intend?

ئایا تۆ هەڵەیت کە چێژت لێ وەرگرتبێت وەک شتێک کە هونەرمەند نیازی نەبوو؟

Do you enjoy it less now that you know the truth?

ئایا ئێستا کەمتر چێژی لێ وەردەگریت کە تۆ ڕاستی دەزانیت؟

Just how much should the artist's intention

تەنها چەندێك له‌ مه‌به‌ستی هونه‌رمه‌نده‌كه‌ پێویسته‌

affect your interpretation of the painting?

بۆكاریگه‌ری خستنه‌سه‌ر وێنه‌ كێشانه‌كه‌ت؟

It's a question that's been tossed around

ئەوە پرسیارێکە کە ده‌باره‌ی كراوه‌

by philosophers and art critics for decades, with no consensus in sight.

لەلایەن فەیلەسووفان و ڕەخنەگرانی هونەرەوە بۆ دەیان ساڵ، بەبێ هیچ کۆدەنگییەک.

In the mid-20th century,

لە ناوەڕاستی سەدەی بیستەمدا،

literary critic W.K. Wimsatt and philosopher Monroe Beardsley

ڕەخنەگری ئەدەبی دەبلیو کەی ویمستات و فەیلەسووف مۆنرۆ بێردسلی

argued that artistic intention was irrelevant.

مشتومڕی ئەوەی کرد کە مه‌به‌ستی هونەری بێ پەیوەندی بوو.

They called this the Intentional Fallacy:

ئەمەیان بە فاڵچییەکی ئەنقەست ناوبرد:

the belief that valuing an artist's intentions was misguided.

ئه‌و بیر و باوه‌ڕه‌ی كه‌ مه‌به‌ستی هونه‌رمه‌نده‌كه‌ تێكدراوه‌.

Their argument was twofold:

مشتومڕەکەیان بووه‌ دوو ئەوەندە:

First, the artists we study are no longer living,

سەرەتا ئەو هونەرمەندانەی كه‌ باسیان ده‌كه‌ین له‌ژیاندا نه‌ماون،

never recorded their intentions,

هەرگیز ئامانجه‌كانیان تۆمار نەکردووە،

or are simply unavailable to answer questions about their work.

یان بە سادەیی بەردەست نین بۆ وەڵامدانەوەی پرسیاره‌كان ده‌رباره‌ی كاره‌كانیان.

Second, even if there were a bounty of relevant information,

دووەم، ئەگەر زانیاری پەیوەندیدار هەبووایە،

ویمستات و بێردسلی باوەڕیان وابوو

Wimsatt and Beardsley believed

it would distract us from the qualities of the work itself.

ئەوە ئێمە دوورده‌خاته‌وه‌ لە تایبەتمەندیەکانی کارەکە خۆی.

They compared art to a dessert:

ئەوان هونەریان بە شیرینی بەراورد کرد:

When you taste a pudding,

کاتێک تامی چوكلێته‌كه‌ دەکەیت،

the chef's intentions don't affect whether you enjoy its flavor or texture.

مەبەستەکانی شێفەکە لەسەر ئەوە نییە كه‌ چێژ لە تام یان چنراوەکەی وەردەگریت.

All that matters, they said, is that the pudding "works."

ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌، ئه‌وان گوتیان چووكلێته‌كه‌ “کده‌خورێت”

Of course, what "works" for one person might not "work" for another.

بێگومان بۆ كه‌سێك خۆشه‌ لەوانەیە بۆ كه‌سێی تر خۆش نه‌بێت.

And since different interpretations appeal to different people,

له‌وه‌ته‌ی لێكدانه‌وه‌ی جیاواز ده‌كرێت بۆ خه‌ڵكی،

خاڵه‌ ڕه‌ساسیه‌كانی ناو وێنه‌كانمان ڕه‌نگه‌ گونجاوبن،

the silver dots in our painting could be reasonably interpreted as fairies,

stars, or pollutants.

ئەستێرەکان، یان ژینگه‌ پیسكه‌ره‌كان.

By Wimsatt and Beardsley's logic, the artist's interpretation of her own work

بە گوێره‌ی لۆژیكی ویمستات و بێردسلی لێکدانەوەی هونەرمەند بۆ کاری خۆی

would just be one among many equally acceptable possibilities.

تەنها یەکێک دەبێت لە نێوان ئەگەرە پەسەندەکان.

If you find this problematic,

ئەگەر ئەم کێشەیە بدۆزیتەوە،

you might be more in line with Steven Knapp and Walter Benn Michaels,

لەوانەیە تۆ زیاتر لەگەڵ ستیڤن ،ناپ و واڵتەر بین مایکلز بیت

two literary theorists who rejected the Intentional Fallacy.

دوو بیردۆزی ئەدەبی کە ڕەتیان کردەوە بە ئەنقەست.

They argued that an artist's intended meaning

ئه‌وان گوتیان كه‌ مه‌به‌ستی سه‌ره‌كی هونه‌رمه‌نده‌كه‌

was not just one possible interpretation,

تەنها یەک لێکدانەوەی گونجاو نەبوو،

but the only possible interpretation.

بەڵام تاكه‌ لێکدانەوەی گونجاوە.

For example, suppose you're walking along a beach

بۆ نموونە، وایدانێ تۆ پیاسه‌ده‌كه‌ی بە درێژایی کەنار دەریا و

and come across a series of marks in the sand that spell out a verse of poetry.

به‌ كۆمه‌ڵێك نیشانه‌ ده‌گه‌یت له‌سه‌ر لمه‌كه‌ كه‌ له‌ دێری شیعر ده‌چن.

ناپ و مایکڵس باوەڕیان وابوو کە شیعر هەموو ماناکان لە دەست دەدات

Knapp and Michaels believed the poem would lose all meaning

if you discovered these marks were not the work of a human being,

ئەگەر ئەو نیشانانەت دۆزییەوە و کاری مرۆڤ نه‌بوون،

but an odd coincidence produced by the waves.

بەڵام ڕێکەوتێکی سەیره‌ کە بەهۆی شەپۆلەکانەوە درووست ده‌بن.

They believed an intentional creator

باوەڕیان به‌وه‌ هه‌بوو كه‌ له‌ خۆوه‌ دروست بووبن

is what makes the poem subject to understanding at all.

ئه‌وه‌یه‌ كه‌ شیعری كردوو به‌بابه‌تێك تاوه‌كو له‌ هه‌مووی تێبگه‌یت.

Other thinkers advocate for a middle ground,

بیرمەندەکانی تر داکۆکی دەکەن لە ناوەندی زەوی،

suggesting that intention is just one piece in a larger puzzle.

پێشنیاركردنی ئه‌و مه‌به‌سته‌ ته‌نها به‌شێكه‌ له‌ مه‌ته‌ڵێك.

Contemporary philosopher Noel Carroll took this stance,

فەیلەسوفی هاوچەرخ نۆیل کارۆل ئەم هەڵوێستەی وەرگرت،

باسكردنی ئەوەی کە مەبەستەکانی هونه‌رمه‌نێك كه‌پەیوەندی بە جەماوەره‌كانیه‌وه‌ هه‌یه‌

arguing that an artist's intentions are relevant to their audience

the same way a speaker's intentions

بەهەمان شێوە مەبەستەکانی قسەکەر كة

are relevant to the person they’re engaging in conversation.

پەیوەستن بەو کەسەی کە ئەوان گفتوگۆی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن.

To understand how intentions function in conversation,

بۆ ئەوەی تێبگەین مەبەستەکان چۆن لە گفتوگۆدا کار دەکەن،

Carroll said to imagine someone holding a cigarette and asking for a match.

كارۆل گوتی بێنه‌ پێشچاوت كه‌سێك جگه‌ره‌ی پێیه‌ و شقارته‌ی ده‌وێت.

You respond by handing them a lighter,

تۆ چه‌رخێكی پێ ده‌ده‌یت،

gathering that their motivation is to light their cigarette.

هاندانی ئه‌وان ته‌نه بۆ هه‌ڵكردنی جگه‌ره‌كه‌یه‌.

The words they used to ask the question are important,

ئەو وشانەی کە پێشتر به‌كاریان ده‌هێنا بۆ پرسیاركردن،

but the intentions behind the question dictate your understanding and ultimately,

بەڵام مەبەستەکانی پشت پرسیارەکەیە كه‌ تێد ده‌گهیه‌نن و له‌ كۆتایدا،

your response.

وه‌ڵامه‌كه‌ت ده‌ست ده‌كه‌وێت.

So which end of this spectrum do you lean towards?

بۆیه‌ له‌كۆتایی ئه‌م ڕوونبوونه‌وه‌دا له‌باره‌یه‌وه‌ تێگه‌شتی؟

Do you, like Wimsatt and Beardsley, believe that when it comes to art,

ئایا تۆ وەک ویمستات و بێردسلی باوه‌ڕتوایه‌ كه‌ كاتێ باسی هونه‌ر ده‌كه‌ن،

the proof should be in the pudding?

به‌ڵگه‌كه‌ ده‌بێت له‌ناو چوكلێته‌كه‌دا بێت؟

Or do you think that an artist's plans and motivations for their work

یان پێت وایە کە پلانی هونەرمەندێک وە هاندان بۆ کارەکەیان

affect its meaning?

كاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ر واتاكه‌ی؟

Artistic interpretation is a complex web

لێکدانەوەی هونەری تۆڕێکی ئاڵۆزە

that will probably never offer a definitive answer.

کە لەوانەیە هەرگیز وه‌ڵامێكی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ی نه‌بووبێت.