Who decides what art means? - Hayley Levitt

Tłumaczenie: Rafał Wierzba Korekta: Agnieszka Fijałkowska

Wyobraź sobie, że przechadzasz się z przyjacielem po wystawie

Imagine you and a friend are strolling through an art exhibit

and a striking painting catches your eye.

i niezwykły obraz przykuwa twoją uwagę.

The vibrant red appears to you as a symbol of love,

Interpretujesz jaskrawą czerwień jako symbol miłości,

but your friend is convinced it's a symbol of war.

a przyjaciel uważa, że to symbol wojny.

And where you see stars in a romantic sky,

Gdy ty widzisz gwiazdy na romantycznym niebie,

your friend interprets global warming-inducing pollutants.

przyjaciel odbiera je jako nieczystości wywołujące globalne ocieplenie.

To settle the debate, you turn to the internet, where you read

Żeby rozstrzygnąć spór, zaglądasz do Internetu i czytasz,

that the painting is a replica of the artist's first-grade art project:

że obraz jest repliką pierwszego artystycznego projektu malarki.

Red was her favorite color and the silver dots are fairies.

Czerwony był jej ulubionym kolorem, a srebrne kropki to wróżki.

You now know the exact intentions that led to the creation of this work.

Teraz już wiadomo, jakie intencje doprowadziły do stworzenia tego dzieła.

Are you wrong to have enjoyed it as something the artist didn’t intend?

Czy to źle, że odbieramy sztukę odmiennie od samego autora?

Do you enjoy it less now that you know the truth?

Czy obraz podoba nam się mniej, gdy już znamy całą prawdę?

Just how much should the artist's intention

W jakim stopniu zamysł twórcy

affect your interpretation of the painting?

powinien wpływać na naszą interpretację jego dzieła?

It's a question that's been tossed around

To pytanie nurtowało wielu filozofów

by philosophers and art critics for decades, with no consensus in sight.

i krytyków od dziesięcioleci,

jednak pozostało bez jasnej odpowiedzi.

In the mid-20th century,

W połowie XX wieku

literary critic W.K. Wimsatt and philosopher Monroe Beardsley

krytyk literacki W.K. Wimsatt i filozof Monroe Beardsley

argued that artistic intention was irrelevant.

twierdzili, że zamysł artysty nie ma znaczenia.

They called this the Intentional Fallacy:

Nazwali to błędem intencyjności.

the belief that valuing an artist's intentions was misguided.

Pojęcie to zakłada, że intencje autora nie są istotne.

Their argument was twofold:

Ich tok myślenia można zrozumieć dwojako.

First, the artists we study are no longer living,

Po pierwsze, artyści, których badamy, nie żyją i nie pozostawili po sobie

never recorded their intentions,

informacji o swoich motywach,

or are simply unavailable to answer questions about their work.

albo są niedostępni i nie odpowiadają na pytania o ich twórczość.

Second, even if there were a bounty of relevant information,

Po drugie, nawet gdybyśmy mieli wszystkie potrzebne informacje,

Wimsatt and Beardsley believed

to według Wimsatta i Beardsleya

it would distract us from the qualities of the work itself.

odwróciłoby to naszą uwagę od detali obrazu.

They compared art to a dessert:

Porównali sztukę do deseru:

When you taste a pudding,

gdy próbujemy puddingu,

the chef's intentions don't affect whether you enjoy its flavor or texture.

intencje kucharza nie wpływają na to, jak odbieramy jego smak czy konsystencję.

All that matters, they said, is that the pudding "works."

Liczy się jedynie fakt, że pudding nam smakuje.

Of course, what "works" for one person might not "work" for another.

Oczywiście to, co smakuje jednej osobie, nie musi smakować drugiej.

And since different interpretations appeal to different people,

Skoro różne interpretacje odpowiadają różnym ludziom,

the silver dots in our painting could be reasonably interpreted as fairies,

srebrne kropki na tym obrazie mogą być odebrane jako wróżki,

stars, or pollutants.

gwiazdy czy nieczystości.

By Wimsatt and Beardsley's logic, the artist's interpretation of her own work

Według logiki Wimsatta i Beardsleya, interpretacja artysty jego własnego dzieła

would just be one among many equally acceptable possibilities.

jest tylko jedną z wielu sobie równych akceptowalnych możliwości.

If you find this problematic,

Jeśli uważasz, że to problematyczne,

you might be more in line with Steven Knapp and Walter Benn Michaels,

podzielasz zdanie Stevena Knappa i Waltera Benna Michaelsa.

two literary theorists who rejected the Intentional Fallacy.

Ci teoretycy literatury odrzucili pojęcie błędu intencyjności.

They argued that an artist's intended meaning

Twierdzili, że zamierzona intencja artysty

was not just one possible interpretation,

jest nie tylko możliwą interpretacją,

but the only possible interpretation.

lecz jedyną właściwą.

For example, suppose you're walking along a beach

Załóżmy, że spacerujemy plażą

and come across a series of marks in the sand that spell out a verse of poetry.

i widzimy na piasku znaki ułożone w strofę wiersza.

Knapp and Michaels believed the poem would lose all meaning

Knapp i Michaels sądzili, że wiersz straciłby na znaczeniu,

if you discovered these marks were not the work of a human being,

gdybyśmy odkryli, że te znaki nie są dziełem człowieka,

but an odd coincidence produced by the waves.

lecz dziwnego przypadku, wytworu fal.

They believed an intentional creator

Twierdzili, że dzięki autorowi z zamysłem

is what makes the poem subject to understanding at all.

można tak naprawdę zrozumieć wiersz.

Other thinkers advocate for a middle ground,

Inni myśliciele skłaniają się ku kompromisowi.

suggesting that intention is just one piece in a larger puzzle.

Twierdzą, że intencja artysty jest tylko jednym z elementów większej układanki.

Contemporary philosopher Noel Carroll took this stance,

Noel Caroll, współczesny filozof, wyznaje ten pogląd.

arguing that an artist's intentions are relevant to their audience

Twierdzi, że intencje artysty są równie ważne dla publiki,

the same way a speaker's intentions

jak intencje mówcy dla osoby, z którą rozmawiają.

are relevant to the person they’re engaging in conversation.

To understand how intentions function in conversation,

Żeby zrozumieć działanie intencjonalności w rozmowie,

Carroll said to imagine someone holding a cigarette and asking for a match.

Caroll mówi, żeby wyobrazić sobie kogoś z papierosem proszącego o zapałkę.

You respond by handing them a lighter,

W odpowiedzi podajemy zapalniczkę,

gathering that their motivation is to light their cigarette.

wnioskując, że jego motywacją jest zapalenie papierosa.

The words they used to ask the question are important,

Słowa użyte do zadania pytania są ważne,

but the intentions behind the question dictate your understanding and ultimately,

jednak intencja kryjąca się za pytaniem kształtuje nasze rozumowanie

i ostatecznie naszą odpowiedź.

your response.

So which end of this spectrum do you lean towards?

Ku któremu końcowi spektrum się skłaniasz?

Do you, like Wimsatt and Beardsley, believe that when it comes to art,

Czy jak Wimsatt i Beardsley uważasz, że jeśli chodzi o sztukę,

the proof should be in the pudding?

sedno powinno tkwić w puddingu?

Or do you think that an artist's plans and motivations for their work

Czy jednak sądzisz, że plan i motywacja artysty

affect its meaning?

wpływają na znaczenie jego dzieła?

Artistic interpretation is a complex web

Artystyczna interpretacja jest czymś bardzo złożonym,

that will probably never offer a definitive answer.

więc prawdopodobnie nigdy nie otrzymamy jasnej odpowiedzi.