Who decides what art means? - Hayley Levitt

Translator: eman safeen Reviewer: Daban Q Jaff

Imagine you and a friend are strolling through an art exhibit

خەیاڵی ئەوە بکە تۆ وهاوڕێکەت دەچنە پێشانگایەکی هونەرییەوە

and a striking painting catches your eye.

وێنەیەکی سەرسورهێنەر سەرنجت رادەکێشێت.

The vibrant red appears to you as a symbol of love,

ڕەنگە سورە چالاکەکە لای تۆ وەک هێمایەکە بۆ خۆشەویستی،

but your friend is convinced it's a symbol of war.

بەڵام هاوڕێکەت دڵنیایە کە ئەوە هێمای جەنگە.

And where you see stars in a romantic sky,

کاتێک ئەستێرەکان لە ئاسمانێکی جواندا دەبینیت،

your friend interprets global warming-inducing pollutants.

هاوڕێکەت وا لێکی دەداتەوە هۆکارەکەی گەرم بوونی جیهان و پیس بوونی هەوایە.

To settle the debate, you turn to the internet, where you read

بۆ یەکلاکردنەوەی مشتومڕەکە، سەیری ئینتەرنێت دەکەیت، کاتێک دەخوێنیتەوە

that the painting is a replica of the artist's first-grade art project:

دەردەکەوێت تابلۆکە لەبەرگیراوەی یەکەم کاری هونەرمەندەکەیە:

Red was her favorite color and the silver dots are fairies.

ڕەنگی دڵخوازی سوور بووە و خاڵە زیویەکانیش پەرییەکانن.

You now know the exact intentions that led to the creation of this work.

ئێستا مەبەستی سەرەکی دروست کردنی ئەو تابلۆیە دەزانیت.

Are you wrong to have enjoyed it as something the artist didn’t intend?

ئایا بەهەڵەداچووی لە چێژ وەرگرتن لە شتێک کە هونەرمەندەکە مەبەستی لێی نەبووە؟

Do you enjoy it less now that you know the truth?

ئێستا کەمتر چێژی لێ دەبینیت دوای زانینی ڕاستیەکە؟

Just how much should the artist's intention

بەڵام تا چ ئاستێک پێویستە مەبەستی هونەرمەند

affect your interpretation of the painting?

گرنگی هەبێت لەسەر ڕوونکردنەوەت بۆ تابلۆیەک؟

It's a question that's been tossed around

ئەو پرسیارە دەمێکە خراوەتە بەرباس

by philosophers and art critics for decades, with no consensus in sight.

لەلایەن فەیلەسوفان و ڕەخنەگرانی ئەدەبی، بە بێ هیچ ناکۆکیەک.

In the mid-20th century,

لە ناوەڕاستی سەدەی بیستەم،

literary critic W.K. Wimsatt and philosopher Monroe Beardsley

ڕەخنەگری ئەدەبی و.ک ویمزێت و فەیلەسوف مۆنرۆی بێردسڵی

argued that artistic intention was irrelevant.

مشتومڕی ئەوەیان کرد کە مەبەستی هونەرمەند گرنگ نییە و ناپەیوەستە.

They called this the Intentional Fallacy:

پێانگوت بەهەڵەداچوونی بە مەبەست:

the belief that valuing an artist's intentions was misguided.

واتا نرخدانانی هونەرمەند بۆ کارێکی شتێکی هەڵەیە.

Their argument was twofold:

مشتومڕەکانیش دوو سەرە بوو:

First, the artists we study are no longer living,

یەکەم، ئەوانەی لێکۆڵینەوەیان لەسەر دەکەین و نەماون،

never recorded their intentions,

هەرگیز بیرۆکەکانیان تۆمار نەکردووە،

or are simply unavailable to answer questions about their work.

واتا بەسانایی بوونیان نەماوە تا وەڵامی پرسیارەکان بدەنەوە دەربارەی کارەکانیان.

Second, even if there were a bounty of relevant information,

دووەم، گەر زانیاری هاوپەیوەستیش هەبێت،

ویمزێت و بێردسڵی بڕوایان وابووە

Wimsatt and Beardsley believed

it would distract us from the qualities of the work itself.

کە ئەوە دوورمان دەخاتەوە لە جۆرێتی خودی کارەکە.

They compared art to a dessert:

ئەوان هونەریان بە شیرینی بەراورد کردووە:

When you taste a pudding,

کاتێک تامی شیرینی پودینگ دەکەیت،

the chef's intentions don't affect whether you enjoy its flavor or texture.

مەبەستی لێنەرەکە کاریگەری نییە لەسەر ئەوەی چێژی لێ دەبینیت یان نا.

All that matters, they said, is that the pudding "works."

هەموو ئەوەی گرنگە ئەوەیە کە دەڵێن ئەو پودینگە باشە.

Of course, what "works" for one person might not "work" for another.

بێگومان لەوانەیە یەکێک حەزی لێ بێت و یەکێکی تریش حەزی لێ نەبێت.

And since different interpretations appeal to different people,

لێکدانەوەکانیش بۆ هەمووان جیاوازە.

the silver dots in our painting could be reasonably interpreted as fairies,

خاڵە زیویەکان لە تابلۆکانمدا دەشێت بە واتای پەرییەکان،

stars, or pollutants.

ئەستێرە یان هۆکاری پیس بوون بێت.

By Wimsatt and Beardsley's logic, the artist's interpretation of her own work

بەهۆی ژیربێژی ویمزێت و بێردسڵی لێکدانەوەی هونەرمەندەکان بۆ کارەکانی خۆیان

would just be one among many equally acceptable possibilities.

دەشێت وەک ڕووانینێکی ئاسای بۆ تابلۆیەک سەیر بکرێت.

If you find this problematic,

گەر کێشەیەک لەمەدا دەبینیت،

you might be more in line with Steven Knapp and Walter Benn Michaels,

دەشێت زیاتر بگونجێیت لەگەڵ ستیڤن ناپ و واڵتەر بێن مایکڵ،

two literary theorists who rejected the Intentional Fallacy.

دوو تیۆریستی ئەدەبین بەهەڵەداچوونی بەمەبەست رەتدەکەنەوە.

مشتومڕی ئەوەیان کردووە واتای پەسەند لە لای هونەرمەند،

They argued that an artist's intended meaning

was not just one possible interpretation,

تەنها لێکدانەوەیەکی ئاسایی نییە،

but the only possible interpretation.

بەڵکو تاکە لێکدانەوەی پەسەندە.

For example, suppose you're walking along a beach

بۆ نموونە، وادابنێ لەسەر ڕۆخی دەریایەک پیاسە دەکەیت

and come across a series of marks in the sand that spell out a verse of poetry.

چەند دێڕە هۆنراوەیەکت دێتە پێشچاو کە لەسەر لمەکە نووسراوە.

Knapp and Michaels believed the poem would lose all meaning

ناپ و مایکلس بڕوایان وایە کە هۆنراوەکە مانای خۆی لە دەست دەدات

if you discovered these marks were not the work of a human being,

گەر بۆت دەرکەوت ئەو هێمایانە دەستکردی مرۆڤ نییە،

but an odd coincidence produced by the waves.

بەڵکو بەرەنجامی شەپۆڵەکانە و بەڕێکەوتە.

They believed an intentional creator

بڕوایان بە دروست بوونی بە مەبەست بووە

is what makes the poem subject to understanding at all.

کە وا لە هۆنراوەکە دەکات ببێتە شتێک هەمووان لێی تێبگەن.

Other thinkers advocate for a middle ground,

بیرمەندانی تر لە ناوەندی ئەم دوو بەرەیەن،

suggesting that intention is just one piece in a larger puzzle.

پێشنیار دەکەن کە بیرۆکەکان تەنها بەشێکن لە مەتەڵێکی گەورەتر.

Contemporary philosopher Noel Carroll took this stance,

فەیلەسوفی هاوچەرخ نۆێل کاڕۆڵ ئەم بۆچوونەی هەبووە،

arguing that an artist's intentions are relevant to their audience

مشتومڕی ئەوەی کردووە بیرۆکەی هونەرمەندان پەیوەستە بە بینەرەکانیەوە

the same way a speaker's intentions

بەهەمان شێوەی ئەو قسەکەرەی

are relevant to the person they’re engaging in conversation.

قسە بۆ ئەوە دەکات کە گوێی بۆ گرتووە.

بۆ تێگەیشتن لە کاریگەری و کارکردنی گفتووگۆیەکان،

To understand how intentions function in conversation,

کارۆڵ دەڵێت خەیاڵی ئەوە بکەن کەسێک جگەرەیەکی بە دەمەوەیە و داوای شقارتە دەکات.

Carroll said to imagine someone holding a cigarette and asking for a match.

You respond by handing them a lighter,

تۆش بە داگیرساندنی چەرخەکەت وەڵامی دەدەیتەوە

gathering that their motivation is to light their cigarette.

وا تێدەگەیت مەبەستی ئەو تەنها داگیرساندنی جگەرەکەیە.

The words they used to ask the question are important,

ئەو وشانەی لە داواکەی بەکاریهێنا گرنگە،

but the intentions behind the question dictate your understanding and ultimately,

بەڵام مەبەستەکان لە پشتەوەی پرسیارەکە تێگەیشتنت دیاری دەکات و لەکۆتایدا،

your response.

کاردانەوەت.

So which end of this spectrum do you lean towards?

کەواتە کام لەم بۆچوونانەت بەلاوە گرنگ بوو؟

Do you, like Wimsatt and Beardsley, believe that when it comes to art,

وەک ویمزێت و بێردسڵی بڕوات وایە کە کاتێک دێتە سەر هونەر،

the proof should be in the pudding?

سەلماندنەکە لە خودی شیرینییەکەدایە؟

Or do you think that an artist's plans and motivations for their work

یان بڕوات وایە کە پلانی هونەرمەندان و پاڵنەرەکانیان بۆ کارەکانیان

affect its meaning?

کاریگەری لەسەر مانا دەبێت؟

Artistic interpretation is a complex web

لێکدانەوەی هونەرمەندان تۆڕێکی ئاڵۆزە

that will probably never offer a definitive answer.

دەشێت هەرگیز نەگەیت بە وەڵامێکی دڵنیاکەر لە بارەیەوە.