The secrets of the world’s most famous symphony - Hanako Sawada

Translator: bryar murshid Reviewer: Daban Q. Jaff

These eight ferocious notes

ئەم هەشت تێبینییە بەهێزە

open one of the most explosive pieces of music ever composed.

بوونە هۆی کردنەوەی یەکێک لە ئاگراویترین پارچەکانی مۆسیقا کە تا ئێستا پێکهێنراوە.

Ludwig van Beethoven’s Symphony Number Five

ئاوازی ژمارە پێنجی لودڤیگ ڤان بیتهۆڤن

premiered in 1808, on a blisteringly cold Vienna night.

لە ساڵی ١٨٠٨، لە شەوێکی ساردی سەخت لە ڤیەنا پەخش کرا.

The piece was just one small part of a lengthy program,

پارچەکە تەنها بەشێکی بچووک بوو لە بەرنامەیەکی درێژ،

and the orchestra had been hastily assembled and under-rehearsed.

تیپی مۆسیقاکە لە ژێر ڕاهێناندا بەخێرای کۆکرایەوە.

But despite this inauspicious premiere, the symphony quickly won acclaim.

بەڵام سەرەڕای ئەم بێ بەختییە، ئاوازەکە بەخێرای سەرکەوتنی بەدەست هێنا.

One critic likened the piece to “glowing beams of light,

یەکێک لە ڕەخنە گرەکان پارچەکەی چواند بە: “تیشکە درەوشاوەکانی ڕووناکی،

piercing through the darkness.”

سەرگەردان بوون لەناو تاریکیدا.”

This intensity persists throughout the composition,

ئەم چڕییە بە درێژایی پێکهاتەکە بەردەوام دەبێت،

and its dramatic musicality continues to move listeners today.

ئەم مۆسیقا شانۆیەی ئەمرۆ بەردەوامە لە جولاندنی گوێگران.

So what exactly makes Beethoven’s Fifth so captivating?

کەواتە چی وا لە ئاوازی پێنجەمی بیتهۆڤن دەکات ئەوەندە سەرنج ڕاکێش بێت؟

When the symphony premiered, Beethoven already had a formidable reputation.

پێش ئەوەی ئاوازەکە دەرکەوێت، بیتهۆڤن ناوبانگێکی مەزنی هەبوو.

While his peers produced music exclusively for religious functions or private events

لەکاتێکدا هاوپیشەکانی مۆسیقایان بۆ کردارە ئاینی و بۆنە تایبەتەکان بەرهەم دەهێنا،

held by their wealthy patrons,

کە لەلایەن سەرمایەدارەکانەوە بەڕێوەدەبران،

Beethoven was one of the first freelance composers.

بیتهۆڤن یەکێک بوو لە یەکەم ئاوازدانەری ئازاد.

He made his living composing and selling his music

ئەو ئاوازی زیندووی دروست کرد، مۆسیقای خۆی فرۆشت

to publishers in multiple countries

بە بڵاوکەرەوەکان لە چەندین وەڵات،

and showcasing his compositions to an adoring public.

پێشەنگایەکی ڕازەوەی پێکهاتەکانی مۆزیقاکەی بۆ خەڵک کردەوە.

This career choice gave him the flexibility to compose for self-expression

هەڵبژاردنی ئەم پیشەیەی نەرم و نیانیەکی پێ بەخشی بۆ ئەوەی ئاوازێک بۆ خۆی دابنێت،

and Beethoven was always pursuing new ways

بیتهۆڤن هەمیشە بەدوای ڕێگای نوێوە بوو،

to translate his powerful emotions into music.

بۆ وەرگێرانی ئەو هەستە بەهێزانەی بۆ سەر مۆسیقا.

At the time, most composers worked within the Classical style,

لەو کاتەدا، زۆربەی ئاواز دانەرەکان کاریان لەسەر شێوازی کلاسیکی دەکرد،

which offered limited options for a piece’s overarching structure

کە بژاردەی سنوورداری پێشکەش کرد بۆ پێکهاتە مۆسیقایەکان و

and instrumentation.

ئامێرسازی.

Beethoven composed most of his earlier pieces in this tradition,

بیتهۆڤن زۆربەی پارچە مۆسیقاکانی خۆی لە لاسایی کردنەوەوە پێک هێنا،

following in the footsteps of role models like Mozart and Haydn.

ئەمەش بە شوێن کەوتنی هەونگاوەکانی کەسە نمونەیەکانی وەک مۆزارت و هایدن.

But with his Fifth Symphony, he experimented with elements of Romanticism.

بەڵام لەگەڵ پێنجەم ئاوازی خۆی تاقیکردنەوەی کرد لەگەڵ توخمەکانی ڕۆمانسیزم.

This blossoming mode of composition was known for its expressive melodies,

ئەم شێوازە درەوشاوەیەی ئاوازەکە ناسرابوو بە دەربرینی ئاوازەکان،

extended forms and surprising instrumentations.

شێوە درێژکراوەکان و ئامێرە سەرسوڕهێنەرەکان.

The first movement of Beethoven’s Fifth uses a Classical sonata form,

یەکەم جوڵانەوەی بیتهۆڤنی پێنج بریتی بوو لە بەکارهێنانی شێوەی مۆسیقای سۆناتای کلاسیک،

in which a central musical idea is explored, developed, and repeated

کە تیایدا لە بیرۆکەی مۆسیقیای ناوەندی دەکۆڵدرێتەوە، گەشەی پێ دەدرێت,

in an altered manner.

دووبارە دەبێتەوە بە شێوازی جیاواز.

Within these parameters, he explores a simple idea with incredible depth.

لەناو ئەم گرژیانەدا، بەدوای بیرۆکەیەکی سادەدا دەگەڕا بە قوڵیەکی بڕوا پێ نەکراو.

A single rhythmic motif serves as the building block for most of the movement:

ڕێبازی بیری کێشدار خزمەت دەکات لە بنیاتنانی پارچەکانی مۆسیقاکە بۆ

three short notes, followed by a lingering fourth.

زۆربەی جوڵانەوەکە: بۆ ئەم سێ تێبینیە کورتە، بەدوایندا چاوەرمیش.

One of Beethoven’s biographers would later call this pattern the “fate motif,”

یەکیک لە ژیاننامە نوسەکانی بیتهۆڤن ئەم شێوازەی بە“ڕێبازی چارەنوس” بانگ کرد،

because it suggests the figure of fate knocking at the door.

چونکە ئەوە پێشنیاری ئەوە دەکات کە شێوەی چارەنوس لە دەرگاکە دەدات.

While it's not clear if Beethoven composed the motif with fate in mind,

هەرچەندە ئەوە ڕوون نییە کە بیتهۆڤن ڕێباز و چارەنوسی لێ مێشکیدا تێکەڵ کردبێت،

these notes certainly create a gripping hook.

ئەم تێبینیانە بە دڵنیایەوە قولاپێکی گرتن دروست دەکەن.

شێوازی ڕیتمەکە جوڵانەوەیەک بەرەو پێشەوە دروست دەکات،

The rhythmic pattern creates forward movement,

while the prolonged fourth note signals doom.

لەکاتێکدا تێبینی چوارەمی رێژەپێدراو هێماکانی دەفەوتێت.

This motif haunts the symphony,

بە تێکەڵ بوونی ڕێبازەکە و ئاوازەکە،

including its accompanying parts and rhythmic flourishes.

بەشەکانی یاوەری و گەشانەوەی ڕیتم لەخۆ دەگرێت.

Beethoven experiments with dozens of variations,

تاقیکردنەوەکانی بیتهۆڤن لەگەڵ دەیان جیاوازی،

playing out across different instruments and pitches.

گەشەکردن لەناو ئامێر و ئاوازی جیاوازدا.

Throughout the piece, this motif is passed around the orchestra like a whisper,

بە درێژایی پارچەی مۆزیقاکە، ڕێبازەکە لە دەوری ئۆرکێستراکە وەک چرپەیەک تێدەپەڕێت،

gradually reaching more and more instruments until it becomes a roar.

ورده‌ ورده‌ له‌ گه‌شتن به‌ ئامێره‌كان نزیك ده‌بووه‌وه‌ تا بوو به‌ ده‌نگی نه‌ڕه‌.

The motif’s inventive repetition is a large part

دووبارەکردنەوەی ڕێبازە داهێنەرانەکە بەشێکی گەورەیە لەو

of what makes this piece so memorable,

شتەی کە وای کردوە ئەم پارچەیە لەبیر نەکراو بێت،

but it’s not the only innovation on display.

بەڵام ئەوە تاکە داهێنان نییە لەسەر پیشاندانەکە.

This was the first major orchestral composition to use trombones,

ئەمە یەکەم پێکهاتنی ئۆرکێسترای سەرەکی بوو بۆ بەکارهێنانی ترۆمبۆنەکان،

and Beethoven also employs a high-pitched piccolo

هەروەها بیتهۆڤن پیکڵۆیەکی دەنگ بەرز بەکاردەهێنێت،

and a low-pitched contrabassoon

کەنترۆبەسینێکی دەنگ نزم بەکاردەهێنێت،

to give the orchestra a wider range than most classical compositions.

بۆ پێدانی مەودایەکی بەرفراوانتر بە ئۆرکێستراکە لە زۆربەی پێکهاتە کلاسیکیەکان.

Exaggerated musical dynamics further heighten the drama.

جوڵانەوەیەکی مۆسیقی زیادەڕەو دراماکەی بەرزتر کردەوە.

And harmonically, the piece has a clear emotional arc—

لە ڕووی هاوئاوازیەوە، پارچەکە کوانێکی ڕوونی سۆزداری هەیە،

beginning in a somber C minor and ending in a triumphant C major.

کە دەست پێ دەکات لە C بچوکی سامبەرەوە و کۆتایی دێت بە C سەرەکی.

This progression, from ominous unease to majestic resolution,

ئەم پلە بەندیە، لە شومەوە بۆ چارەسەرێکی مەزن،

is a testament to Beethoven’s ability to inject raw emotionality into his music.

پەیمانێکە بۆ توانای بیتهۆڤن بۆ لێدانی دەرزی سۆزداری بۆ ناو مۆسیقاکەی.

He wrote this symphony while battling with hearing loss,

ئەو ئەم ئاوازەی نووسی لە کاتی شەڕکردندا لەگەڵ کەمبوونەوەی توانای بیستندا،

and his anguish can be heard in the composition’s

ئازارەکەی لە دەستەواژەی مۆسیقای بروسکە و

thunderous and repeating musical phrases.

دووبارەکردنەوەی دەستەواژە مۆسیقایەکانیدا دەبیسترێت.

Beethoven continued to compose even after he became completely deaf,

بیتهۆڤن بەردەوام بوو لە ئاواز دانان تەنانەت دوای ئەوەی بە تەواوی کەڕ بوو،

producing innovative music until his death in 1827.

بەردەوام بوو لە بەرهەم هێنانی مۆسیقای نوێ خواز تا کاتی مردنی لە ساڵی ١٨٢٧.

And the Fifth Symphony’s central motif has continued to resound through the ages.

ڕێبازی ناوەندی ئاوازی پێنجەم بەردەوام بوو لە دووبارە کردنەوە بە درێژایی ساڵانێک.

Outside of concert halls,

لە دەرەوەی هۆڵی کۆنسێرتەکان،

the piece has become a symbol for suspense, revelation, and triumph.

پارچەكه‌ بوو بە هێمایەک بۆ دوو دڵی، دەرکەوتن و سەرکەوتن.

The fate motif sounds out the letter V in Morse code,

دەنگەکانی ڕێبازی چارەنوس دەرکەوتن لە تەلەگرافدا،

and during World War II,

لە ماوەی جەنگی دووەمی جیهانیدا،

the Fifth Symphony became a code for victory amongst the Allies.

ئاوازی پێنجەم بوو بە هێمایەک بۆ سەرکەوتن لە نێوان هاوپەیمانەکاندا.

The iconic composition can be found in film scores,

ئایکۆنی پێكهاتنه‌كه‌ دەکرێت لە تۆماری فیلمدا بدۆزرێتەوە،

and it’s even been explored through musical reinterpretations and visual art.

تەنانەت گەڕا بۆ دووبارە لێکدانەوەی ئاوازی مۆسیقا و هونەری بینراو،

But whatever the context,

بەڵام هەر چ دەقێک بێت،

Beethoven’s Fifth takes its listeners through a dark world,

ئاوازی پێنجەمی بیتهۆڤن گوێگرەکانی دەباتە جیهانێکی تاریکەوە،

then guides them into the light.

پاشان ڕێنمووییان دەکات بۆ ناو ڕووناکی.