Topher White: What can save the rainforest? Your used cell phone

Translator: Yến Linh Lê Reviewer: Nguyen Trang

(Rainforest noises)

(Âm thanh rừng nhiệt đới)

In the summer of 2011, as a tourist,

Mùa hè năm 2011, với tư cách là khách du lịch,

I visited the rainforests of Borneo for the very first time,

tôi đã tới thăm những khu rừng nhiệt đới tại Borneo lần đầu tiên,

and as you might imagine,

và như các bạn có thể tưởng tượng ra,

it was the overwhelming sounds of the forest that struck me the most.

những âm thanh hỗn độn thực sự làm tôi ấn tượng mạnh.

There's this constant cacophony of noise.

Một mớ các loại tiếng ồn.

Some things actually do stick out.

Nhưng cũng có một vài âm thanh khá nổi bật.

For example, this here is a big bird, a rhinoceros hornbill.

Ví dụ, đây là tiếng chim mỏ sừng, một loài chim lớn.

This buzzing is a cicada.

Tiếng râm ran này là của ve sầu.

This is a family of gibbons.

Đây là tiếng một đàn vượn.

It's actually singing to each other over a great distance.

Thực ra là chúng đang hát to cho nhau nghe.

The place where this was recorded was in fact a gibbon reserve,

Nơi thực hiện những ghi âm này là một khu bảo tồn loài vượn,

which is why you can hear so many of them,

vì vậy bạn nghe được nhiều tiếng vượn thế,

but in fact the most important noise that was coming out of the forest that time

nhưng thực ra âm thanh đáng chú ý nhất trong khu rừng lúc đó

was one that I didn't notice,

tôi lại không để ý,

and in fact nobody there had actually noticed it.

mọi người trong đoàn chúng tôi cũng không để ý

So, as I said, this was a gibbon reserve.

Như tôi đã nói, đây là khu bảo tồn loài vượn.

They spend most of their time rehabilitating gibbons,

Mọi người dành hầu hết thời gian để hồi phục loài vượn,

but they also have to spend a lot of their time

nhưng đồng thời họ cũng phải dành thời gian

protecting their area from illegal logging that takes place on the side.

bảo vệ cả khu vực khỏi nạn chặt rừng trái phép.

Nếu chúng tôi dùng âm thanh ghi trong rừng

And so if we take the sound of the forest

and we actually turn down the gibbons, the insects, and the rest,

và lọc ra tiếng vượn, tiếng côn trùng. hay tiếng khác,

in the background, the entire time, in recordings you heard,

trong bối cảnh đó, trong đoạn ghi âm bạn nghe

was the sound of a chainsaw at great distance.

có tiếng cưa máy ở xa xa.

They had three full-time guards who were posted around this sanctuary

Có ba nhân viên kiểm lâm làm việc trong khu bảo tồn

whose job was in fact to guard against illegal logging,

công việc của họ thực ra là ngăn chặn nạn chặt cây.

and one day, we went walking, again as tourists, out into the forest,

Một hôm khác, chúng tôi lại đi vào rừng với tư cách khách du lịch,

and within five minutes' walk,

và sau khi đi bộ được 5 phút,

we stumbled upon somebody who was just sawing a tree down,

chúng tôi thấy một người đang cưa cây.

five minutes' walk, a few hundred meters from the ranger station.

Vâng, chỉ 5 phút đi bộ, vài trăm mét từ trạm kiểm lâm.

They hadn't been able to hear the chainsaws,

Tiếng cưa không bị nghe thấy,

because as you heard, the forest is very, very loud.

vì, như các bạn thấy, khu rừng rất ồn.

It struck me as quite unacceptable that in this modern time,

Tôi thấy việc này khó mà chấp nhận được, giữa thời buổi này,

just a few hundred meters away from a ranger station in a sanctuary,

chỉ vài trăm mét từ trạm kiểm soát trong một khu bảo tồn,

that in fact nobody could hear it when someone who has a chainsaw gets fired up.

lại không ai nghe thấy tiếng có tiếng cưa cây.

It sounds impossible, but in fact, it was quite true.

Nghe có vẻ vô lí, nhưng sự thật là thế.

So how do we stop illegal logging?

Vậy làm sao chúng ta ngăn chặn được nạn chặt cây trái phép?

It's really tempting, as an engineer, always to come up with a high-tech,

Nghe thì hấp dẫn, với một kĩ sư, lúc nào cũng có giải pháp công nghệ,

super-crazy high-tech solution,

đầy tính kĩ thuật cao,

but in fact, you're in the rainforest.

nhưng sự thật là bạn đang ở trong rừng.

It has to be simple, it has to be scalable,

Giải pháp cần phải đơn giản, phải thực tế.

and so what we also noticed while were there was that

Và ở đó chúng tôi đã phát hiện ra

everything we needed was already there.

ta đã có đủ những thứ cần thiết.

We could build a system that would allow us to stop this

Ta có thể tạo ra một hệ thống giúp ngăn chặn việc này

using what's already there.

sử dụng chính những thứ sẵn có.

Who was there? What was already in the forest?

Những ai, những gì đã có sẵn trong rừng?

Well, we had people.

Chúng ta có con người,

We had this group there that was dedicated, three full-time guards,

có hẳn một nhóm kiểm lâm tận tuỵ,

that was dedicated to go and stop it,

sẵn sàng ngăn chặn việc này,

but they just needed to know what was happening out in the forest.

họ chỉ cần biết những gì đang xảy ra trong rừng mà thôi.

The real surprise, this is the big one,

Điều gây bất ngờ lớn nhất

was that there was connectivity out in the forest.

là sóng điện thoại trong rừng.

There was cell phone service way out in the middle of nowhere.

Điện thoại hoạt động tốt ở giữa nơi hẻo lánh ấy,

We're talking hundreds of kilometers from the nearest road,

một nơi cách con đường gần nhất hàng trăm cây số.

there's certainly no electricity, but they had very good cell phone service,

Điện thì không có, nhưng sóng điện thoại rất tốt.

these people in the towns were on Facebook all the time,

Người trong thị trấn truy cập Facebook suốt,

they're surfing the web on their phones,

hay lướt web trên điện thoại,

and this sort of got me thinking that in fact it would be possible

và điều này làm tôi nảy ra ý tưởng

to use the sounds of the forest,

về cách sử dụng âm thanh trong rừng

pick up the sounds of chainsaws programmatically,

tự động lọc ra tiếng máy cưa,

because people can't hear them,

bởi vì con người không nghe thấy,

and send an alert.

rồi gửi thông báo.

But you have to have a device to go up in the trees.

Nhưng bạn lại phải treo thiết bị lên cây.

So if we can use some device to listen to the sounds of the forest,

Nếu chúng ta có thiết bị "nghe" âm thanh trong khu rừng,

connect to the cell phone network that's there,

kết nối với điện thoại,

and send an alert to people on the ground,

rồi gửi thông báo cho chúng ta,

perhaps we could have a solution to this issue for them.

có thể vấn đề sẽ được giải quyết.

But let's take a moment to talk about saving the rainforest,

Nhưng hãy nói về việc bảo vệ rừng một chút nào,

because it's something that we've definitely all heard about forever.

bởi vì có lẽ các bạn cũng nghe về vấn đề này mãi rồi.

People in my generation have heard about saving the rainforest

Thế hệ chúng tôi được nghe về việc bảo vệ rừng

since we were kids,

từ khi còn bé,

and it seems that the message has never changed:

và có vẻ như nhiệm vụ ấy vẫn còn đến ngày nay.

We've got to save the rainforest, it's super urgent,

Chúng ta cần bảo vệ rừng, điều này rất cấp thiết,

this many football fields have been destroyed yesterday.

Ngày hôm qua nhiều sân bóng đá bị phá huỷ,

and yet here we are today, about half of the rainforest remains,

nhưng hôm nay, rừng chỉ còn có một nửa,

and we have potentially more urgent problems like climate change.

và chúng ta còn gặp nhiều vấn đề cấp bách hơn, như biến đổi khí hậu.

But in fact, this is the little-known fact that I didn't realize at the time:

Thực ra, có một điều tôi đã không nhận ra:

Deforestation accounts for more greenhouse gas

Nạn phá rừng gây ra hiệu ứng nhà kính nhiều hơn

than all of the world's planes, trains, cars, trucks and ships combined.

tất cả máy bay, tàu hoả, xe cộ và tàu thuyền trên thế giới cộng lại.

It's the second highest contributor to climate change.

Nó là nguyên nhân lớn thứ hai dẫn đến biến đổi khí hậu.

Also, according to Interpol,

Thêm vào đó, theo Interpol,

as much as 90 percent of the logging that takes place in the rainforest

90% việc chặt rừng nhiệt đới

is illegal logging, like the illegal logging that we saw.

là trái phép, giống như vụ việc chúng tôi đã chứng kiến.

So if we can help people in the forest enforce the rules that are there,

Vậy nếu chúng ta có thể hỗ trợ kiểm lâm thi hành nhiệm vụ,

then in fact we could eat heavily into this 17 percent

ta có thể giảm được 17% một con số đáng kể

and potentially have a major impact in the short term.

và đạt được hiệu quả cao trong thời gian ngắn.

It might just be the cheapest, fastest way to fight climate change.

Đây có thể là cách rẻ nhất, nhanh nhất để giải quyết biến đổi khí hậu.

And so here's the system that we imagine.

Và sau đây là thiết bị chúng ta nghĩ ra.

It looks super high tech.

Trông rất hiện đại.

The moment a sound of a chainsaw is heard in the forest,

Khi có tiếng cưa trong rừng,

the device picks up the sound of the chainsaw,

thiết bị sẽ phát hiện

it sends an alert through the standard GSM network that's already there

và gửi thông báo qua mạng lưới GSM sẵn có

to a ranger in the field

tới một nhân viên trong khu vực,

who can in fact show up in real time and stop the logging.

anh ta sẽ có mặt lập tức và ngăn việc chặt rừng.

It's no more about going out and finding a tree that's been cut.

Sẽ không còn việc đi tìm cây bị chặt.

It's not about seeing a tree from a satellite

Sẽ không còn việc nhận ra từ vệ tinh một cây

in an area that's been clear cut,

giữa một khu vực đã bị chặt phá.

it's about real-time intervention.

Chúng ta sẽ can thiệp trực tiếp.

So I said it was the cheapest and fastest way to do it,

Tôi đã nói đây là biện pháp kinh tế nhất và nhanh nhất,

but in fact, actually, as you saw, they weren't able to do it,

nhưng thực tế thì ý tưởng đã không thực hiện được,

so it may not be so cheap and fast.

nên có thể việc này cũng không rẻ và nhanh cho lắm.

But if the devices in the trees were actually cell phones,

Nhưng nếu thiết bị được gắn lên cây là điện thoại di động,

it could be pretty cheap.

giá thành có thể sẽ khá thấp.

Cell phones are thrown away by the hundreds of millions every year,

Dị động bị vứt đi phải đến hàng trăm triệu cái mỗi năm,

hundreds of millions in the U.S. alone,

hàng trăm triệu đó chỉ tính riêng ở Mĩ,

not counting the rest of the world, which of course we should do,

mặc dù đúng là chúng ta nên tính cả các nước khác nữa,

but in fact, cell phones are great.

nhưng điện thoại rất tuyệt vời.

They're full of sensors.

Chúng có bộ cảm biến.

They can listen to the sounds of the forest.

Chúng có thể "nghe" được tiếng rừng.

We do have to protect them.

Tất nhiên chúng cần được bảo vệ.

We have to put them in this box that you see here,

Ta phải cho di động vào một cái hộp thế này,

and we do have to power them.

và ta cũng phải nạp pin cho chúng nữa.

Powering them is one of the greater engineering challenges

Năng lượng là một thử thách kĩ thuật khó nhằn

that we had to deal with,

mà chúng ta phải đương đầu,

because powering a cell phone under a tree canopy,

bởi nạp năng lượng cho di động treo trên cành cây,

any sort of solar power under a tree canopy,

ví dụ dùng như năng lượng mặt trời,

was an as-yet-unsolved problem,

đã từng là một câu hỏi khó,

and that's this unique solar panel design that you see here,

Đây là một thiết bị năng lượng mặt trời

which in fact is built also from recycled byproducts of an industrial process.

được tái chế từ chất thải công nghiệp.

These are strips that are cut down.

Đây là những mảnh rời rạc ban đầu.

So this is me putting it all together

Tôi đã ghép chúng lại với nhau

in my parents' garage, actually.

trong nhà xe của bố mẹ.

Thanks very much to them for allowing me to do that.

Rất cảm ơn bố mẹ đã cho phép tôi làm việc trong đó.

As you can see, this is a device up in a tree.

Như các bạn thấy, đây là thiết bị khi đã treo lên cây.

What you can see from here, perhaps, is that they are pretty well obscured

Có thể các bạn sẽ thấy nó được che giấu khá kĩ

up in the tree canopy at a distance.

tít cao trên cây.

That's important, because although they are able to hear chainsaw noises

Điều này khá quan trọng, bởi dù chúng có thu được tiếng cưa

up to a kilometer in the distance,

trong bán kính 1km,

allowing them to cover about three square kilometers,

giúp chúng hoạt động trong khoảng 3 km vuông,

if someone were to take them, it would make the area unprotected.

thì nếu có người muốn dỡ chúng xuống, cả khu vực sẽ không còn được bảo vệ.

So does it actually work?

Vậy thiết bị này có hiệu quả không?

Well, to test it, we took it back to Indonesia,

Để kiểm tra, chúng tôi đưa nó đến Indonesia

not the same place, but another place,

không phải ở chỗ cũ nữa mà là một chỗ mới,

to another gibbon reserve

một khu bảo tồn vượn khác

that was threatened daily by illegal logging.

cũng là nạn nhân của chặt phá rừng trái phép.

On the very second day, it picked up illegal chainsaw noises.

Ngay trong ngày thứ hai hoạt động, nó đã thu được tiếng ồn từ máy cưa.

We were able to get a real-time alert.

Chúng tôi nhận được thông báo ngay.

I got an email on my phone.

Tôi nhận được e-mail trên điện thoại.

Actually, we had just climbed the tree. Everyone had just gotten back down.

Thực ra lúc đó chúng tôi vừa trèo từ tán cây xuống đất.

All these guys are smoking cigarettes,

Mọi người còn đang hút thuốc

and then I get an email, and they all quiet down,

thì tôi nhận được e-mail, và rồi tất cả mọi người im lặng,

and in fact you can hear the chainsaw

thực ra bạn có thể nghe thấy tiếng máy cưa

really, really faint in the background,

rất rất nhỏ,

but no one had noticed it until that moment.

nhưng đã không ai để ý cho đến lúc đó.

And so then we took off to actually stop these loggers.

Chúng tôi khởi hành ngay để ngăn chặn việc chặt rừng.

I was pretty nervous.

Lúc đấy tôi khá là hồi hộp.

This is the moment where we've actually arrived close to where the loggers are.

Rồi chúng tôi đến gần hơn với vị trí đám lâm tặc.

This is the moment where you can see where I'm actually regretting

Lúc đó tôi đang hơi nản

perhaps the entire endeavor.

nản với toàn bộ công việc ấy.

I'm not really sure what's on the other side of this hill.

Tôi không biết bên kia đồi có gì.

That guy's much braver than I am.

Anh kiểm lâm dũng cảm hơn tôi.

But he went, so I had to go, walking up,

Anh ấy đi qua đồi, nên tôi cũng phải theo,

and in fact, he made it over the hill,

Anh ấy đã thành công,

and interrupted the loggers in the act.

và dừng việc chặt cây ngay.

For them, it was such a surprise --

Những người chặt cây thực sự bị bất ngờ,

they had never, ever been interrupted before --

vì trước đây chưa bao giờ họ bị gián đoạn cả.

that it was such an impressive event for them,

Sự kiện có lẽ đã tác động nhiều đến họ,

that we've heard from our partners they have not been back since.

sau đó họ đã không bao giờ quay lại chặt rừng nữa.

They were, in fact, great guys.

Thực ra họ đều là những người tốt.

They showed us how the entire operation works,

Họ đã cho chúng tôi biết việc chặt rừng thực sự như thế nào,

and what they really convinced us on the spot was that

và làm chúng tôi hiểu rõ:

if you can show up in real time and stop people,

nếu bạn xuất hiện đúng lúc và yêu cầu dừng việc chặt phá rừng,

it's enough of a deterrent they won't come back.

họ có thể sẽ không bao giờ dám quay lại nữa.

So --

Như vậy...

Thank you. (Applause)

Cảm ơn các bạn.

Word of this spread, possibly because we told a lot of people,

Việc này được biết rộng rãi có thể do chúng tôi đã kể với nhiều người,

and in fact, then some really amazing stuff started to happen.

và thực ra một vài điều kì diệu đã xảy ra.

People from around the world started to send us emails, phone calls.

Nhiều người trên khắp thế giới gửi e-mail hay gọi điện cho chúng tôi.

What we saw was that people throughout Asia,

Chúng tôi nhận ra rằng ở châu Á,

people throughout Africa, people throughout South America,

châu Phi hay Nam Mĩ,

they told us that they could use it too,

mọi người sử dụng giải pháp này rất hiệu quả

and what's most important,

và điều quan trọng nhát,

what we'd found that we thought might be exceptional,

chúng tôi nhận ra: điều mà chúng tôi tưởng là đặc biệt trong khu rừng,

in the forest there was pretty good cell phone service.

sóng di động khoẻ

That was not exceptional, we were told,

thực ra lại không có gì lạ,

and that particularly is on the periphery of the forests that are most under threat.

đặc biệt là ở bìa rừng, nơi bị đe doạ nhiều nhất.

And then something really amazing happened,

Sau đó lại có kì tích xảy ra:

which was that people started sending us their own old cell phones.

mọi người bắt đầu gửi điện thoại di động cũ cho chúng tôi.

So in fact what we have now is a system

Vì vậy hiện tại chúng tôi có cả một hệ thống,

where we can use people on the ground, people who are already there,

trong đó con người là nhân tố có sẵn,

who can both improve and use the existing connectivity,

vừa sử dụng vừa cải thiện việc kết nối đang có,

and we're using old cell phones that are being sent to us

chúng tôi cũng tận dụng những chiếc di động được gửi đến

by people from around the world

từ khắp nơi trên thế giới

that want their phones to be doing something else in their afterlife,

Nhiều người muốn những chiếc điện thoại vẫn còn tác dụng sau khi bị thải ra

so to speak.

And if the rest of the device can be completely recycled,

Như vậy,

nếu những phần còn lại của thiết bị đều tái chế được,

then we believe it's an entirely upcycled device.

nó sẽ trở thành một thiết bị hoàn toàn dùng lại được.

So again, this didn't come because of any sort of high-tech solution.

Một lần nữa, điều này không bắt nguồn từ bất kì ý tưởng công nghệ phức tạp nào.

It just came from using what's already there,

Nó chỉ đơn thuần là tận dụng những gì sẵn có,

and I'm thoroughly convinced that if it's not phones,

và tôi tin rằng, nếu không phải điện thoại,

that there's always going to be enough there

nếu không có đủ tài nguyên sẵn.

that you can build similar solutions

bạn vẫn có thể xây dựng biện pháp tương tự

that can be very effective in new contexts.

mà phù hợp với từng hoàn cảnh.

Thank you very much.

Xin trân trọng cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)