Why do I make art? To build time capsules for my heritage | Kayla Briët

Translator: Ly Nguyen Hai

When I was four years old,

Khi lên bốn tuổi,

my dad taught me the Taos Pueblo Hoop Dance,

tôi được bố dạy múa vòng Taos Pueblo

a traditional dance born hundreds of years ago in Southwestern USA.

một điệu nhảy truyền thống từ hàng trăm năm trước ở Mỹ.

A series of hoops are created out of willow wood,

Hàng loạt vòng được làm ra từ gỗ cây liễu,

and they're threaded together to create formations of the natural world,

chúng được cột lại với nhau để tạo ra hình thù của thế giới tự nhiên,

showing the many beauties of life.

bộc lộ vô số vẻ đẹp của cuộc sống.

In this dance, you're circling in a constant spin,

Trong điệu nhảy này, bạn sẽ xoay tròn liên tục,

mimicking the movement of the Sun

bắt chước sự chuyển động của Mặt trời

and the passage of time.

và dòng chảy thời gian.

Watching this dance was magic to me.

Theo dõi điệu nhảy này là điều kì diệu với tôi.

Like with a time capsule,

Như với một vỏ bọc thời gian,

I was taking a look through a cultural window to the past.

tôi đã nhìn nhận thông qua một cửa sổ văn hóa từ quá khứ.

I felt a deeper connection

Tôi thấy một sự liên kết sâu sắc hơn

to how my ancestors used to look at the world around them.

để biết tổ tiên tôi đã từng nhìn thế giới xung quanh họ như thế nào.

Từ đó, tôi luôn bị ám ảnh với những hộp thời gian.

Since then, I've always been obsessed with time capsules.

They take on many forms,

Chúng có rất nhiều hình dáng,

but the common thread is that they're uncontrollably fascinating

nhưng điểm chung là chúng đều thật lôi cuốn

to us as human beings,

với con người chúng ta.

because they're portals to a memory,

Vì chúng là cánh cổng tới ký ức,

and they hold the important power of keeping stories alive.

và chúng có sức mạnh giữ cho các câu chuyện sống mãi.

As a filmmaker and composer,

Với tư cách một nhà làm phim và soạn nhạc,

it's been my journey to find my voice,

đó là chuyến đi để tìm thấy tiếng nói của tôi,

reclaim the stories of my heritage and the past

để tái sinh lại những câu chuyện trong di sản và quá khứ của tôi

and infuse them into music and film time capsules to share.

và cất giữ chúng vào phim ảnh và âm nhạc để có thể sẻ chia.

To tell you a bit about how I found my voice,

Để nói với bạn cách tôi tìm ra tiếng nói của mình

I'd like to share a bit about how I grew up.

tôi sẽ chia sẻ về quá trình tôi trưởng thành.

In Southern California, I grew up in a multigenerational home,

Ở phía Nam California, tôi trưởng thành trong một gia đình đa thế hệ,

meaning I lived under the same roof

nghĩa là tôi sống chung một mái nhà

as my parents, aunts, uncles and grandparents.

với ông bà, ba mẹ và các cô bác.

My mother is Dutch-Indonesian and Chinese with immigrant parents,

Mẹ tôi là người lai Hà Lan-Indo và Trung Quốc với ba mẹ là dân nhập cư,

and my father is Ojibwe

và cha tôi là Ojibwe

and an enrolled tribal member

một thành viên bộ lạc được kết nạp

of the Prairie Band's Potawatomi Tribe in Northeastern Kansas.

của Prairie Band's Potawatomi Tribe ở phía Bắc Kansas.

Nên có cuối tuần tôi học cách làm há cảo,

So one weekend I'd be learning how to fold dumplings,

and the next, I'd be traditional-style dancing

có tuần tôi nhảy điệu nhảy truyền thống

at a powwow,

ở buổi hội họp,

immersed in the powerful sounds of drums and singers.

đắm chìm vào những âm thanh hùng tráng của tiếng trống và tiếng ca.

Being surrounded by many cultures was the norm,

Được sống trong nhiều nền văn hóa là điều bình thường

but also a very confusing experience.

nhưng cũng là một trải nghiệm khó khăn.

It was really hard for me to find my voice,

Thực sự khó để tôi tìm được tiếng nói của mình

because I never felt I was enough --

vì tôi luôn cảm thấy mình chưa bao giờ trọn vẹn

never Chinese, Dutch-Indonesian or Native enough.

không hẳn là người Trung, người lai Hà Lan-Indo hay người gốc Mỹ.

Because I never felt I was a part of any community,

Vì tôi chưa bao giờ cảm thấy mình là một phần của cộng đồng nào,

I sought to learn the stories of my heritage

tôi cố học những câu chuyện về di sản của mình,

and connect them together to rediscover my own.

và kết nối chúng lại để tìm lại chính mình.

The first medium I felt gave me a voice was music.

Thứ đầu tiên cho tôi tiếng nói là âm nhạc.

With layers of sounds and multiple instruments,

Với những lớp âm thanh và những nhạc cụ đa dạng,

I could create soundscapes and worlds that were much bigger than my own.

tôi có thể tạo ra "phong cảnh âm thanh" và thế giới lớn hơn của chính tôi.

Through music, I'm inviting you into a sonic portal

Thông qua âm nhạc, tôi sẽ mời bạn vào một cánh cổng âm thanh

of my memories and emotions,

của những ký ức và cảm xúc của tôi

and I'm holding up a mirror to yours.

và có thể

là cả chính bạn.

One of my favorite instruments to play is the guzheng zither,

Một trong những nhạc cụ yêu thích nhất của tôi là đàn tam thập lục,

a Chinese harp-like instrument.

một loại đàn hạc của người Trung Quốc.

While the hoop dance is hundreds of years old,

Trong khi nhảy vòng có từ hàng trăm năm về trước,

the guzheng has more than 2,000 years of history.

đàn tam thập lục có hơn 2000 năm lịch sử.

I'm playing the styles that greatly influence me today,

Tôi chơi những loại nhạc ảnh hưởng lớn đến tôi hiện tại,

like electronic music,

như nhạc điện tử,

with an instrument that was used to play traditional folk music long ago.

với những nhạc cụ đã từng được dùng chơi nhạc dân gian truyền thống nhiều năm trước

And I noticed an interesting connection:

Và tôi nhận thấy một sự liên kết thú vị:

the zither is tuned to the pentatonic scale,

đàn tam thập lục được lên dây đến âm giai ngũ,

a scale that is universally known in so many parts of music

một thang âm phổ biến trong nhiều nền âm nhạc

around the world,

trên toàn thế giới,

including Native American folk songs.

bao gồm những bài hát dân gian người Mỹ da đỏ.

In both Chinese and Native folk,

Cả trong dân gian

Trung Quốc và Mỹ

I sense this inherent sound of longing and holding onto the past,

tôi cảm thấy những thanh âm này đang níu giữ quá khứ

an emotion that greatly drives the music I create today.

một cảm xúc dẫn dắt đến thứ âm nhạc tôi đang tạo ra.

At the time, I wondered if I could make this feeling of immersion

Lúc đó, tôi đã thắc mắc liệu tôi có thể làm cho cảm xúc này đắm chìm

even more powerful,

mạnh mẽ hơn nữa,

by layering visuals and music --

bằng cách xếp chồng

visuals and images on top of the music.

những lớp hình ảnh lên âm nhạc.

So I turned to internet tutorials to learn editing software,

Nên tôi đã học về phần mềm chỉnh sửa qua những hướng dẫn trên mạng,

went to community college to save money

đến trường cộng đồng để tiết kiệm tiền

and created films.

và làm phim.

After a few years experimenting,

Sau vài năm thử nghiệm,

I was 17 and had something I wanted to tell and preserve.

Tôi đã 17 tuổi và có được vài điều mà tôi muốn chia sẻ và gìn giữ.

It started with a question:

Tôi đã bắt đầu với một câu hỏi:

What happens when a story is forgotten?

điều gì sẽ xảy ra khi một câu chuyện bị quên lãng?

I lead with this in my latest documentary film,

Tôi kể về điều đó trong bộ phim tài liệu mới nhất,

"Smoke That Travels,"

"Làn khói du hành"

which immerses people into the world of music, song, color and dance,

mọi người sẽ đắm chìm vào thế giới của âm nhạc, tiếng hát, màu sắc và vũ điệu,

as I explore my fear that a part of my identity, my Native heritage,

tôi sợ rằng một phần con người và di sản bản địa của tôi,

will be forgotten in time.

sẽ bị quên lãng theo thời gian.

Many indigenous languages are dying due to historically forced assimilation.

Nhiều ngôn ngữ bản xứ đang chết đi vì sự đồng hóa khiên cưỡng về mặt lịch sử.

From the late 1800s to the early 1970s,

Từ cuối những năm 1800 đến đầu 1970,

Natives were forced into boarding schools,

người bản xứ bị ép buộc vào những trường nội trú,

where they were violently punished if they practiced traditional ways

nơi họ bị tra tấn nếu thực hiện những tập tục truyền thống

or spoke their native language,

hay nói tiếng bản địa của họ,

most of which were orally passed down.

hầu hết ngôn ngữ đều là truyền miệng.

As of now, there are 567 federally recognized tribes in the United States,

Hiện tại, có 567 bộ lạc được công nhận ở Mỹ,

when there used to be countless more.

trong khi đã từng có nhiều hơn như thế.

In my father's words,

Theo lời cha tôi,

"Being Native is not about wearing long hair in braids.

"Người Mỹ da đỏ không có nghĩa là nuôi những bím tóc dài.

It's not about feathers or beadwork.

Không phải là lông hay da beadwork.

It's about the way we all center ourselves in the world as human beings."

Mà là cách mà chúng tôi đặt bản thân mình vào trung tâm thế giới như là con người."

After traveling with this film for over a year,

Sau khi đồng hành với bộ phim này hơn một năm,

I met indigenous people from around the world,

tôi đã gặp những người bản xứ từ khắp thế giới,

from the Ainu of Japan,

từ Ainu của Nhật,

Sami of Scandinavia,

Sami của Scandinavia,

the Maori

người Maori

and many more.

và nhiều hơn như thế.

And they were all dealing with the exact same struggle

Và tất cả họ đã đương đầu với chính xác cùng một cuộc đấu tranh,

to preserve their language and culture.

để bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa của họ.

At this moment, I not only realize the power storytelling has

Vào thời khắc đó, tôi nhận ra sức mạnh của kể chuyện không chỉ là

to connect all of us as human beings

kết nối tất cả chúng ta

but the responsibility that comes with this power.

mà còn là trách nhiệm đối với sức mạnh này.

It can become incredibly dangerous when our stories are rewritten or ignored,

Sẽ trở nên thật tồi tệ khi những câu chuyện bị viết lại hay lờ đi

because when we are denied identity,

vì khi chúng ta bị từ chối danh tính,

we become invisible.

chúng ta trở nên vô hình.

We're all storytellers.

Chúng ta đều là người kể chuyện.

Reclaiming our narratives and just listening to each other's

Cất lên những câu chuyện của chính mình và lắng nghe câu chuyện của nhau,

can create a portal that can transcend time itself.

có thể tạo nên một cánh cổng vượt qua thời gian.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)