Noah Wilson-Rich: Every city needs healthy honey bees

Noah Wilson-Rich: Thành phố cần những con ong mật khỏe mạnh

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Nguyen Trang Reviewer: Vy Nguyen

This man is wearing what we call

Người đàn ông này đang mang một thứ

a bee beard. (Laughter)

được gọi là râu ong. (Cười)

A beard full of bees.

Một bộ râu đầy ong.

Now, this is what many of you might picture

Đây là điều mà nhiều người hình dung

when you think about honeybees, maybe insects,

khi nghĩ tới ong mật, hay côn trùng,

or maybe anything that has more legs than two.

hay là thứ gì đó có nhiều hơn 2 chân.

And let me start by telling you, I gotcha.

Tôi sẽ mở đầu bằng việc nói rằng tôi hiểu.

I understand that. But, there are many things to know,

Tôi hiểu điều đó chứ.

Nhưng có rất nhiều điều cần biết, và tôi muốn bạn hãy mở rộng tâm trí

and I want you to open your minds here,

keep them open, and change your perspective about honeybees.

thay đổi cách nhìn của mình về loài ong.

Notice that this man is not getting stung.

Hãy để ý rằng người đàn ông này không hề bị đốt.

He probably has a queen bee tied to his chin,

Có thể anh ta bị dính ong chúa vào cằm,

and the other bees are attracted to it.

và các con ong khác bị thu hút vào đó.

So this really demonstrates our relationship with honeybees,

Nó thể hiện mối quan hệ của chúng ta với loài ong,

and that goes deep back for thousands of years.

và điều này đã có từ hàng nghìn năm trước.

We're very co-evolved, because we depend on bees

Chúng ta cùng tiến hóa, vì ta cần loài ong để thụ phấn

for pollination and, even more recently,

và gần đây, nó như một loại hàng hóa vậy.

as an economic commodity.

Many of you may have heard that honeybees are disappearing,

Nhiều người có thể đã nghe về việc ong mật đang dần biến mất,

not just dying, but they're gone.

không chỉ chết, mà là biến mất.

We don't even find dead bodies.

Ta thậm chí không tìm được xác của chúng.

This is called colony collapse disorder,

Đây được gọi là rối loạn sụt giảm bầy đàn,

and it's bizarre. Researchers around the globe

thật kỳ quái.

Các nhà nghiên cứu toàn cầu vẫn chưa tìm ra nguyên nhân

still do not know what's causing it,

but what we do know is that, with the declining numbers

nhưng những gì ta biết là với số lượng ong giảm dần,

of bees, the costs of over 130 fruit and vegetable crops

giá cả của hơn 130 loại rau quả nguồn thức ăn cho con người

that we rely on for food is going up in price.

sẽ tăng lên.

So honeybees are important for their role in the economy

Thế nên, ong mật có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế

as well as in agriculture.

cũng như với ngành nông nghiệp.

Here you can see some pictures of what are called

Bạn có thể thấy một vài hình ảnh

green roofs, or urban agriculture.

được gọi là mái nhà xanh, hay nông nghiệp thành thị.

We're familiar with the image on the left that shows

Chúng ta đã quen với hình ảnh bên trái,

a local neighborhood garden in the South End.

một mảnh vườn trong khu dân cư ở South End.

That's where I call home. I have a beehive in the backyard.

Đó là nhà của tôi. Tôi có một tổ ong ở sân sau.

And perhaps a green roof in the future,

Và đây có lẽ là mái nhà trong tương lai,

when we're further utilizing urban areas,

khi ta tận dụng không gian thành phố,

where there are stacks of garden spaces.

tạo ra nhiều không gian xanh.

Check out this image above the orange line in Boston.

Hãy xem bức ảnh ở Boston

Try to spot the beehive. It's there.

Hãy thử tìm tổ ong. Nó ở ngay đó.

It's on the rooftop, right on the corner there,

Trên tầng áp mái, ngay góc kia,

and it's been there for a couple of years now.

và nó đã ở đó vài năm rồi.

The way that urban beekeeping currently operates

Cách nuôi ong ở thành thị hiện nay

is that the beehives are quite hidden,

đó là để tổ ong ở góc khuất,

and it's not because they need to be.

và không phải vì nó cần ở đó

It's just because people are uncomfortable with the idea,

mà là vì mọi người không thoải mái với ý tưởng này,

and that's why I want you today to try to think about this,

đó là lí do tôi muốn các bạn suy ghĩ về nó,

think about the benefits of bees in cities

nghĩ về lợi ích của ong trong thành phố

and why they really are a terrific thing.

và tại sao chúng lại là một thứ tuyệt vời.

Let me give you a brief rundown on how pollination works.

Tôi sẽ tóm tắt cho bạn cách thụ phấn.

So we know flowers, we know fruits and vegetables,

Chúng ta đã biết hoa, quả và rau,

even some alfalfa in hay that the livestock

thậm chí cỏ linh lăng trong thức ăn gia súc,

for the meats that we eat, rely on pollinators,

cũng đều cần thụ phấn,

but you've got male and female parts to a plant here,

nhưng bạn cần có phần đực và cái của cây,

and basically pollinators are attracted to plants

và loài thụ phấn bị thu hút bởi mật hoa

for their nectar, and in the process,

và trong quá trình đó,

a bee will visit some flowers and pick up some pollen,

ong sẽ thăm vài bông hoa và mang theo phấn

or that male kind of sperm counterpart, along the way,

phần tương tự như tinh trùng,

and then travel to different flowers, and eventually

đi tới những bông hoa khác.

an apple, in this case, will be produced.

Cuối cùng, trong trường hợp này, quả táo được hình thành.

You can see the orientation. The stem is down.

Bạn có thể thấy quá trình. Cuống hoa rụng xuống.

The blossom end has fallen off by the time we eat it,

Quá trình kết thúc khi chúng ta ăn quả,

but that's a basic overview of how pollination works.

nhưng đó chỉ là tổng quan cách thụ phấn diễn ra.

And let's think about urban living, not today,

Giờ, hãy nghĩ về cuộc sống thành thị,

and not in the past, but what about in a hundred years?

không phải lúc này hay quá khứ, mà trong 100 năm tới.

What's it gonna look like? We have huge grand challenges

Nó sẽ trông như thế nào? Thiếu chỗ ở là một vấn đề lớn.

these days of habitat loss. We have more and more people,

Chúng ta sẽ có hàng tỉ người trong 100 năm tới,

billions of people, in 100 years, God knows how many people,

chỉ có Chúa mới biết chính xác số lượng

and how little space there will be to fit all of them,

và không gian ít ỏi để chứa hết số người đó,

so we need to change the way that we see cities, and

vậy nên, cần thay đổi cách nhìn về thành phố,

looking at this picture on the left of New York City today,

hãy nhìn bức hình bên trái là New York hiện nay

you can see how gray and brown it is.

bạn sẽ thấy toàn màu xám và nâu.

We have tar paper on the rooftops that bounces heat back

Chúng ta có giấy dầu hắc trên tầng thượng

phản hơi nóng vào lại không khí,

into the atmosphere,

contributing to global climate change, no doubt.

góp phần làm khí hậu nóng lên.

What about in 100 years, if we have green rooftops

Trong 100 năm nữa, nếu ta có những tầng thượng xanh mọi nơi,

everywhere, and gardening, and we create our own crops

và vườn tược, tự trồng thực phẩm ngay trong thành phố?

right in the cities? We save on the costs of transportation,

Chúng ta sẽ tiết kiệm chi phí vận chuyển,

we save on a healthier diet, and we also educate

và có bữa ăn nhiều dinh dưỡng hơn,

and create new jobs locally.

đồng thời giáo dục và tạo ra nhiều việc làm hơn.

We need bees for the future of our cities and urban living.

Chúng ta cần ong vì tương lai của thành phố.

Here's some data that we collected through our company

Đây là một vài dữ liệu từ công ty Best Bees của chúng tôi,

with Best Bees, where we deliver, install and manage

nơi vận chuyển, xây dựng và quản lý tổ ong mật

honeybee hives for anybody who wants them,

cho bất cứ ai muốn có chúng,

in the city, in the countryside, and we introduce honeybees,

ở thành phố, nông thôn, giới thiệu ong mật,

and the idea of beekeeping in your own backyard or rooftop

và ý tưởng nuôi ong ở sân sau, tầng thượng, lối thoát hiểm

or fire escape, for even that matter,

hay bất cứ đâu,

and seeing how simple it is and how possible it is.

và thấy rằng nó đơn giản và khả thi làm sao.

There's a counterintuitive trend that we noticed

Chúng tôi nhận thấy có 1 xu hướng phản trực quan.

in these numbers. So let's look at the first metric here,

Hãy nhìn số liệu đầu tiên

overwintering survival.

tỉ lệ sống sót sau mùa đông.

Now this has been a huge problem for many years,

Đây là vấn đề lớn trong nhiều năm,

basically since the late 1980s, when the varroa mite came

từ những năm 1980, khi mối varroa xuất hiện

and brought many different viruses, bacteria

và mang theo nhiều bệnh

and fungal diseases with it.

về virus, vi khuẩn và nấm.

Overwintering success is hard,

Sống sót qua mùa đông rất khó,

and that's when most of the colonies are lost,

khi hầu hết tổ ong đã biến mất,

and we found that in the cities, bees are surviving

chúng tôi thấy số ong sống sót

better than they are in the country.

ở thành phố nhiều hơn ở nông thôn.

A bit counterintuitive, right?

Khá là phản trực quan phải không?

We think, oh, bees, countryside, agriculture,

Chúng ta nghĩ: ong, nông thôn, nông nghiệp

but that's not what the bees are showing.

nhưng ong lại thể hiện một cách khác.

The bees like it in the city. (Laughter)

Ong thích sống ở thành phố. (Cười)

Furthermore, they also produce more honey.

Hơn nữa, chúng cũng sản xuất nhiều mật hơn.

The urban honey is delicious.

Mật ong thành phố rất ngon.

The bees in Boston on the rooftop of the Seaport Hotel,

Trên tầng áp mái khách sạn Seaport ở Boston,

where we have hundreds of thousands of bees

nơi có hàng trăm ngàn con ong

flying overheard right now

bay vù vù ngay lúc này

that I'm sure none of you noticed when we walked by,

mà tôi chắc sẽ không ai nhận ra khi đi ngang,

are going to all of the local community gardens

đang bay đến các khu vườn xung quanh

and making delicious, healthy honey

và làm ra mật ong thơm ngon, bổ dưỡng

that just tastes like the flowers in our city.

có vị của những bông hoa trong thành phố.

So the yield for urban hives, in terms of honey production,

Do đó, xây dựng tổ ong thành thị về phương diện sản xuất

is higher as well as the overwintering survival,

là có lợi, cũng như việc sống sót qua mùa đông, nếu so sánh với nông thôn.

compared to rural areas.

Again, a bit counterintuitive.

Một lần nữa, khá là phản trực quan.

And looking back historically at the timeline

Hãy nhìn lại lịch sử sức khỏe ong mật,

of honeybee health, we can go back to the year 950 and see

chúng ta về lại năm 950 và thấy rằng

that there was also a great mortality of bees in Ireland.

tỉ lệ tử vong của ong ở Ireland rất cao.

So the problems of bees today isn't necessarily

Thế nên, vấn đề của ong hiện nay không hề mới.

something new. It has been happening

Nó đã xảy ra từ 1000 năm trước,

since over a thousand years ago,

but what we don't really notice are these problems in cities.

nhưng ta đã không nhận ra những vấn đề này trong thành phố.

So one thing I want to encourage you to think about

Một điều mà tôi muốn các bạn suy nghĩ đó là ý nghĩa của "đảo thành thị".

is the idea of what an urban island is.

You think in the city maybe the temperature's warmer.

Bạn nghĩ rằng nhiệt độ thành phố đang tăng lên.

Why are bees doing better in the city?

Vậy sao ong lại sống tốt hơn ở thành phố?

This is a big question now to help us understand

Đây là câu hỏi lớn giúp ta hiểu

why they should be in the city.

tại sao chúng nên ở thành phố.

Perhaps there's more pollen in the city.

Có thể vì nơi đây có nhiều phấn hoa hơn.

With the trains coming in to urban hubs, they can

Khi tàu hỏa chạy qua trung tâm thành phố,

carry pollen with them, very light pollen,

nó có thể mang theo phấn hoa loại nhẹ,

and it's just a big supermarket in the city.

như một siêu thị lớn trong thành phố.

A lot of linden trees live along the railroad tracks.

Có rất nhiều cây bồ đề dọc đường ray.

Perhaps there are fewer pesticides in the cities

Có lẽ ở thành phố có ít thuốc trừ sâu hơn

than there are in [rural] areas.

so với ở nông thôn.

Perhaps there are other things that we're just not thinking about yet,

Có lẽ có nhiều thứ khác ta chưa nghĩ tới,

but that's one idea to think about, urban islands.

nhưng "đảo thành thị" cũng là một ý tưởng đáng suy nghĩ.

And colony collapse disorder is not the only thing

Và sụp đổ bản địa không phải tác nhân duy nhất tới ong mật.

affecting honeybees. Honeybees are dying,

Ong mật đang chết dần,

and it's a huge, huge grand challenge of our time.

và đây là thách thức lớn đối với chúng ta.

What you can see up here is a map of the world,

Những gì bạn đang thấy là bản đồ thế giới,

and we're tracking the spread of this varroa mite.

và chúng tôi đánh dấu sự tràn lan của mối varroa.

Now, the varroa mite is what changed the game

Loài vật này đã thay đổi cơ cấu nuôi ong,

in beekeeping, and you can see, at the top right,

ở góc phải trên cùng, thời gian trôi tới thời điểm hiện tại

the years are changing, we're coming up to modern times,

and you can see the spread of the varroa mite

và bạn có thể thấy sự lan rộng của mối varroa

from the early 1900s through now.

từ đầu những năm 1900 tới nay.

It's 1968, and we're pretty much covering Asia.

Năm 1968, chúng chiếm hầu hết châu Á.

1971, we saw it spread to Europe and South America,

Năm 1971, chúng lan tới châu Âu và Nam Mỹ,

and then, when we get to the 1980s,

và rồi đến những năm 1980,

and specifically to 1987, the varroa mite finally came

và đặc biệt năm 1987,

to North America and to the United States,

mối varroa đã tới Bắc Mỹ và Hoa Kỳ,

and that is when the game changed

và đó là khi tình hình thay đổi đối với ong mật tại Mỹ.

for honeybees in the United States.

Many of us will remember our childhood growing up,

Nhiều người sẽ nhớ tuổi thơ

maybe you got stung by a bee, you saw bees on flowers.

bị một con ong chích, hoặc thấy ong trên cây hoa.

Think of the kids today. Their childhood's a bit different.

Hãy nghĩ tới trẻ con ngày nay. Tuổi thơ của chúng khá khác biệt.

They don't experience this.

Chúng không được trải nghiệm điều này.

The bees just aren't around anymore.

Ong cũng không còn ở khắp nơi.

So we need bees and they're disappearing and it's a big problem.

Chúng ta cần ong và ong đang biến mất, đó là vấn đề lớn.

What can we do here?

Vậy ta có thể làm gì?

So, what I do is honeybee research.

Điều tôi làm là nghiên cứu về ong mật.

I got my Ph.D. studying honeybee health.

Tôi có bằng tiến sĩ về sức khỏe ong mật.

I started in 2005 studying honeybees.

Tôi bắt đầu nghiên cứu ong mật từ năm 2005.

In 2006, honeybees started disappearing,

Năm 2006, ong mật bắt đầu biến mất,

so suddenly, like, this little nerd kid

và rồi, việc cậu nhóc mọt sách này

going to school working with bugs — (Laughter) —

đến trường làm việc với những con bọ- (Cười)-

became very relevant in the world.

trở nên vô cùng có ích.

And it worked out that way.

Như thế đó.

So my research focuses on ways to make bees healthier.

Vậy nên nghiên cứu của tôi là làm cách nào để ong khỏe mạnh hơn.

I don't research what's killing the bees, per se.

Tôi không nghiên cứu điều gì làm ong chết,

I'm not one of the many researchers around the world

tôi không phải một trong các nhà nghiên cứu

who's looking at the effects of pesticides or diseases

tìm hiểu công dụng của thuốc trừ sâu hoặc bệnh tật

or habitat loss and poor nutrition on bees.

tình trạng mất chỗ ở hay thiếu dinh dưỡng của ong.

We're looking at ways to make bees healthier

Chúng tôi tìm cách giúp ong

through vaccines, through yogurt, like probiotics,

khỏe mạnh hơn nhờ vắc-xin, sữa chua, lợi khuẩn,

and other types of therapies in ways that can be fed orally to bees,

và nhiều liệu pháp để trực tiếp cho ong ăn,

and this process is so easy, even a 7-year-old can do it.

và quá trình này dễ đến nỗi trẻ 7 tuổi cũng làm được.

You just mix up some pollen, sugar and water,

Bạn chỉ cần trộn phấn hoa, đường và nước,

and whatever active ingredient you want to put in,

một thành phần nào đó bạn muốn,

and you just give it right to the bees. No chemicals involved,

và đưa cho lũ ong.

Không chất hóa học, chỉ tăng cường miễn dịch.

just immune boosters.

Humans think about our own health in a prospective way.

Con người rất chú trọng đến sức khỏe của mình.

We exercise, we eat healthy, we take vitamins.

Tập thể dục, ăn uống lành mạnh, uống vitamin.

Why don't we think about honeybees in that same type of way?

Tại sao không nghĩ đến ong mật theo cách đó?

Bring them to areas where they're thriving

Mang chúng tới nơi chúng có thể phát triển mạnh,

and try to make them healthier before they get sick.

làm chúng khỏe mạnh hơn trước khi mắc bệnh.

I spent many years in grad school trying to poke bees and do vaccines

Tôi đã dành nhiều năm ở trường cố gắng chọc ong và tiêm vắc xin

with needles. (Laughter) Like, years,

bằng những cây kim. (Cười)

years at the bench, "Oh my gosh, it's 3 a.m.

Nhiều năm trước, tôi từng nghĩ: "Trời, giờ là 3h sáng,

and I'm still pricking bees." (Laughter)

và mình vẫn đang chích ong" (Cười)

And then one day I said, "Why don't we just do an oral vaccine?"

Rồi một ngày, tôi nghĩ: "Sao không thử tiêm vắc xin qua miệng?"

It's like, "Ugh," so that's what we do. (Laughter)

Đó là điều chúng tôi đã làm. (Cười)

I'd love to share with you some images of urban beehives,

Tôi muốn chia sẻ với các bạn vài hình ảnh về tổ ong thành thị,

because they can be anything.

vì chúng có thể là bất cứ thứ gì.

I mean, really open your mind with this.

Ý tôi là hãy cởi mở với ý tưởng này.

You can paint a hive to match your home.

Bạn có thể sơn tổ ong hợp màu với nhà.

You can hide a hive inside your home.

Bạn có thể giấu nó trong nhà.

These are three hives on the rooftop

Đây là 3 cái tổ ở tầng thượng

of the Fairmont Copley Plaza Hotel,

khách sạn Fairmont Copley Plaza,

and they're beautiful here. I mean, we matched

và chúng rất đẹp.

the new color of the inside of their rooms to do

Ta hợp màu phía trong căn phòng

some type of a stained wood with blue for their sheets,

để làm gỗ màu xanh dương cho tổ ong,

and these bees are terrific, and they also will use

và những con ong rất tuyệt vời,

herbs that are growing in the garden.

chúng còn sử dụng cây cỏ trong vườn.

That's what the chefs go to to use for their cooking,

Đó là thứ mà đầu bếp dùng để nấu ăn,

and the honey -- they do live events --

và mật ong được sử dụng trực tiếp,

they'll use that honey at their bars.

để ngay tại bàn bếp.

Honey is a great nutritional substitute for regular sugar

Mật ong là chất thay thế đường thông thường,

because there are different types of sugars in there.

vì nó chứa nhiều loại đường.

We also have a classroom hives project,

Chúng tôi cũng có một dự án lớp học tổ ong,

where -- this is a nonprofit venture --

một dự án phi lợi nhuận,

we're spreading the word around the world for how

phổ biến với toàn thế giới

honeybee hives can be taken into the classroom

cách đưa tổ ong vào trong lớp học

or into the museum setting, behind glass,

hoặc trong viện bảo tàng, sau bãi cỏ,

and used as an educational tool.

và sử dụng như 1 công cụ dạy học.

This hive that you see here has been

Tổ ong mà bạn thấy

in Fenway High School for many years now.

đã ở trường cấp 3 Fenway nhiều năm trời.

The bees fly right into the outfield of Fenway Park.

Những con ong này bay tới công viên Fenway.

Nobody notices it. If you're not a flower,

Không ai nhận ra điều này.

these bees do not care about you. (Laughter)

Vì bạn không phải là hoa,

They don't. They don't. They'll say,

lũ ong không quan tâm đến bạn.

"S'cuse me, flying around." (Laughter)

Chúng sẽ nói: "Xin nói cho bay qua nhờ" (Cười)

Some other images here in telling a part of the story

Những hình ảnh này cho thấy 1 phần câu chuyện

that really made urban beekeeping terrific is

làm cho việc nuôi ong ở thành phố trở nên tuyệt vời.

in New York City, beekeeping was illegal until 2010.

Ở New York, nuôi ong là bất hợp pháp cho tới năm 2010.

That's a big problem, because what's going to pollinate

Đây là vấn đề lớn, vì làm thế nào để thụ phấn

all of the gardens and the produce locally? Hands?

cho tất cả vườn cây và sản xuất tại gia? Bằng tay ư?

I mean, locally in Boston, there is a terrific company

Hiện nay ở Boston, có 1 công ty rất hay

called Green City Growers, and they are going

tên là Những người xây thành phố xanh,

and pollinating their squash crops by hand with Q-Tips,

họ thụ phấn cho vườn bí đao bằng tay với Q-Tips,

and if they miss that three day window, there's no fruit.

và nếu họ bỏ 3 ngày, sẽ không có quả.

Their clients aren't happy, and people go hungry.

Khách hàng của họ không hài lòng, và mọi người sẽ bị đói.

So this is important.

Vậy nên điều này rất quan trọng.

We have also some images of honey from Brooklyn.

Chúng tôi có vài hình ảnh ong ở Brooklyn.

Now, this was a mystery in the New York Times

Đây là điều bí ẩn đăng trên tờ New York Times

where the honey was very red, and the

nơi có ong đỏ,

New York State forensics department came in

bộ phận pháp y New York đã tới,

and they actually did some science to match

xét nghiệm

the red dye with that found

và thấy màu đỏ đó

in a maraschino cherry factory down the street. (Laughter)

đến từ nhà máy rượu anh đào cuối phố. (Cười)

So you can tailor your honey to taste however you want

Vậy là, bạn có thể tự tạo mật ong mang hương vị bạn muốn

by planting bee-friendly flowers.

bằng cách trồng những cây hoa thu hút ong.

Paris has been a terrific model for urban beekeeping.

Paris cũng là một mô hình nuôi ong thành thị.

They've had hives on the rooftop of their opera house

Họ có tổ ong lâu năm ở tầng áp mái nhà hát opera

for many years now, and that's what really got people started, thinking,

điều khiến nhiều người bắt đầu suy nghĩ

"Wow, we can do this, and we should do this."

"Ồ, chúng ta có thể làm thế, chúng ta nên làm thế"

Also in London, and in Europe across the board,

Ở London và châu Âu,

they're very advanced in their use of green rooftops

họ thành thạo việc tận dụng những mái nhà xanh,

and integrating beehives,

kết hợp với tổ ong.

and I'll show you an ending note here.

Tôi sẽ kết thúc bài thuyết trình tại đây.

I would like to encourage you to open your mind.

Tôi mong muốn bạn suy nghĩ thoáng hơn.

What can you do to save the bees or to help them

Bạn có thể làm gì để cứu lũ ong

or to think of sustainable cities in the future?

giúp chúng hoặc nghĩ tới thành phố bền vững trong tương lai?

Well, really, just change your perspective.

Chỉ cần thay đổi cách nhìn của bạn.

Try to understand that bees are very important.

Hãy hiểu rằng loài ong rất quan trọng.

A bee isn't going to sting you if you see it.

Ong sẽ không chích bạn khi bạn thấy nó.

The bee dies. Honeybees die when they sting,

Ong sẽ chết nếu chích người

so they don't want to do it either. (Laughter)

nên chúng cũng không muốn làm vậy đâu. (Cười)

It's nothing to panic about. They're all over the city.

Không việc gì phải sợ. Chúng ở khắp thành phố.

You could even get your own hive if you want.

Bạn có thể có tổ ong của mình nếu muốn.

There are great resources available,

Có rất nhiều nguồn sẵn có,

and there are even companies that will help get you set up and mentor you

nhiều công ty sẽ giúp bạn xây dựng và cố vấn

and it's important for our educational system in the world

ong cũng quan trọng trong hệ thống giáo dục toàn thế giới

for students to learn about agriculture worldwide

để học sinh tìm hiểu về nền nông nghiệp thế giới

such as this little girl, who, again, is not even getting stung.

giống như cô bé này, cũng không hề bị ong chích.

Thank you. (Applause)

Xin cảm ơn. (Vỗ tay)