Hans Rosling: The good news of the decade?

Hans Rosling: Những điều tốt lành của thập kỷ?

Translator: Anh Tran Reviewer: Thao Hoang

We are here today

Hôm nay chúng ta hiện diện ở đây

because [the] United Nations

là bởi vì Liên Hiệp Quốc

have defined goals

vừa xác định mục tiêu

for the progress of countries.

cho quá trình phát triển của nhiều quốc gia.

They're called Millennium Development Goals.

Đây là những Mục tiêu phát triển Thiên Niên kỉ.

And the reason I really like these goals

Và lý do mà tôi quan tâm tới những mục tiêu này

is that there are eight of them.

là vì nó có 8 mục tiêu cả thảy.

And by specifying eight different goals,

Và bằng cách chỉ ra 8 mục tiêu khác nhau như vậy,

the United Nations has said

Liên Hiệp Quốc nói rằng

that there are so many things needed

một quốc gia

to change in a country

cần thay đổi nhiều thứ

in order to get the good life for people.

để người dân có cuộc sống tốt hơn.

Look here -- you have to end poverty,

Nhìn đây, bạn phải chấm dứt nạn đói nghèo,

education, gender,

giáo dục, giới tính,

child and maternal health,

sức khỏe của trẻ em và sản phụ,

control infections, protect the environment

kiểm soát bệnh dịch, bảo vệ môi trường

and get the good global links between nations

và đạt được mối liên kết vững chắc giữa các quốc gia

in every aspect

trong mọi khía cạnh

from aid to trade.

từ viện trợ tới thương mại.

There's a second reason I like these development goals,

Lý do thứ 2 làm tôi để tâm đến những mục tiêu phát triển này

and that is because each and every one is measured.

là vì mỗi một mục tiêu đều được ước lượng rõ ràng.

Take child mortality;

Ví dụ như vấn đề tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh.

the aim here is to reduce child mortality

Mục tiêu là giảm thiểu 2/3

by two-thirds,

tỷ lệ đó,

from 1990 to 2015.

từ năm 1990 đến 2015.

That's a four percent reduction per year --

Tương đương với giảm thiểu 4% mỗi năm.

and this, with measuring.

Và chính điều này

That's what makes the difference

sẽ tạo nên sự khác biệt

between political talking like this

giữa miệng lưỡi chính trị

and really going for the important thing,

và hành động cho điều thực sự quan trọng,

a better life for people.

một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân.

And what I'm so happy about with this

Và tôi cũng rất vui khi biết rằng

is that we have already documented

những dữ liệu gần đây cho thấy

that there are many countries

nhiều quốc gia

in Asia, in the Middle East,

ở Châu Á, Trung Đông,

in Latin America and East Europe

Mỹ La-tinh và Đông Âu

that [are] reducing with this rate.

đang giảm thiểu với tỷ lệ này.

And even mighty Brazil is going down with five percent per year,

Và thậm chí một nước lớn như Brazil cũng đang phấn đấu với tỷ lệ 5% 1 năm,

and Turkey with seven percent per year.

Thổ Nhĩ Kỳ thì 7% 1 năm.

So there's good news.

Đó đều là những tin tốt.

But then I hear people saying, "There is no progress in Africa.

Nhưng rồi có người nói: "Chẳng có tiến triển gì ở Châu Phi cả.

And there's not even statistics on Africa

Và thậm chí cũng chẳng có thống kê nào cho thấy

to know what is happening."

tình trạng hiện tại của Châu Phi."

I'll prove them wrong on both points.

Tôi sẽ chứng minh là họ đã sai về cả 2 ý trên.

Come with me to the wonderful world of statistics.

Nào, chúng ta hãy cùng đến với thế giới tuyệt vời của số liệu.

I bring you to the webpage, ChildMortality.org,

Tôi cho các bạn xem website này, ChildMortality.org

where you can take deaths in children

các bạn sẽ thấy được tỷ lệ tử vong ở trẻ em

below five years of age for all countries --

dưới 5 tuổi của tất cả các quốc gia.

it's done by U.N. specialists.

Thống kê được hoàn thành bởi những chuyên gia của Liên Hiệp Quốc.

And I will take Kenya as an example.

Và tôi lấy Kenya làm 1 ví dụ.

Here you see the data.

Đây là số liệu.

Don't panic -- don't panic now, I'll help you through this.

Đừng hoang mang sợ hãi gì hết. Tôi sẽ dẫn dắt quý vị từ từ.

It looks nasty, like in college

Trông nó rắc rối, giống như hồi còn học đại học

when you didn't like statistics.

lúc mà các bạn ghét môn thống kê như thế nào.

But first thing, when you see dots like this,

Nhưng đầu tiên, khi bạn nhìn vào những cái chấm như thế này,

you have to ask yourself:

bạn tự hỏi mình là:

from where do the data come?

những dữ liệu này từ đâu ra?

What is the origin of the data?

Nguồn gốc của nó là gì?

Is it so that in Kenya,

Có phải là ở Kenya

there are doctors and other specialists

các bác sỹ và những nhà chuyên gia khác

who write the death certificate at the death of the child

viết những giấy báo tử cho những trẻ em bị chết,

and it's sent to the statistical office?

rồi gửi tới văn phòng thống kê?

No -- low-income countries like Kenya

Không. Những quốc gia có thu nhập thấp như Kenya

still don't have that level of organization.

vẫn chưa có đủ trình độ tổ chức như vậy.

It exists, but it's not complete

Thật ra cũng có, nhưng không được hoàn chỉnh,

because so many deaths occur in the home

bởi vì có rất nhiêu ca tử vong

with the family,

xảy ra trong gia đình,

and it's not registered.

và không được ghi vào sổ sách.

What we rely on is not an incomplete system.

Cái chúng ta dựa vào không phải là một hệ thống chưa hoàn chỉnh.

We have interviews, we have surveys.

Chúng ta có những cuộc phỏng vấn và khảo sát.

And this is highly professional

Và đó là những viên chức phỏng vấn nữ

female interviewers

có trình độ cao

who sit down for one hour with a woman

họ ngồi nói chuyện với 1 người phụ nữ trong 1 giờ đồng hồ

and ask her about [her] birth history.

và hỏi về những tiểu sử sinh sản của họ.

How many children did you have?

Chị có bao nhiêu đứa con rồi?

Are they alive?

Chúng còn sống không?

If they died, at what age and what year?

Nếu đã mất thì chúng mất ở mấy tuổi và năm nào?

And then this is done in a representative sample

Và khảo sát này được thực hiện

of thousands of women in the country

với hàng ngàn phụ nữ trong nước

and put together in what used to be called

và gộp chung lại thành 1 cái gọi là

a demographic health survey report.

báo cáo khảo sát sức khỏe dân số.

But these surveys are costly,

Nhưng những khảo sát này rất tốn kém,

so they can only be done [in] three- to five-year intervals.

và chỉ có thể được lặp lại sau 3 đến 5 năm.

But they have good quality.

Nhưng những dữ liệu này rất đáng tin cậy.

So this is a limitation.

Vậy đây là 1 hạn chế.

And all these colored lines here are results;

Và còn những đường màu này là những kết quả;

each color is one survey.

mỗi một màu là một cuộc khảo sát.

But that's too complicated for today, so I'll simplify it for you,

Nhưng nó có vẻ quá phức tạp, tôi sẽ lược giản nó,

and I give you one average point for each survey.

và cho các bạn một giá trị trung bình cho mỗi cuộc khảo sát.

This was 1977, 1988,

Đây là năm 1977, 1988,

1992, '97

1992, 1997

and 2002.

và 2002

And when the experts in the U.N.

Và khi những chuyên gia ở Liên Hiệp Quốc

have got these surveys in place in their database,

có trong tay những dữ liệu này,

then they use advanced mathematical formulas

họ sử dụng những công thức toán cao cấp

to produce a trend line, and the trend line looks like this.

để tạo ra một đường xu hướng (trend line), và nó trông như thế này đây.

See here -- it's the best fit they can get of this point.

Và đây là cái tốt nhất họ rút ra được từ những giá trị này.

But watch out --

Nhưng nhìn kỹ xem.

they continue the line

Họ vẽ tiếp đường xu hướng

beyond the last point

vượt qua giá trị cuối cùng

out into nothing.

và chẳng đi về đâu cả.

And they estimated that in 2008,

Và họ ước tính rằng, 2008,

Kenya had per child mortality of 128.

Kenya có tỷ lệ trẻ em tử vong là 128/1000

And I was sad,

Và tôi rất buồn,

because we could see

vì chúng ta có thể thấy

this reversal in Kenya

sự đảo ngược trong xu hướng ở Kenya

with an increased child mortality in the 90s.

với sự gia tăng tỷ lệ tử vong trẻ em trong những năm 90.

It was so tragic.

Đây là 1 tấm bi kịch.

But in June, I got a mail in my inbox

Nhưng vào tháng 6 tôi nhận được một lá thư

from Demographic Health Surveys,

từ Cục Khảo Sát Sức Khỏe Dân Số (Demographic Health Surveys)

and it showed good news from Kenya.

và cho thấy những dấu hiệu tốt từ Kenya.

I was so happy.

Tôi rất vui.

This was the estimate of the new survey.

Đó là những đánh giá về những khảo sát mới.

Then it just took another three months

Sau đó mất 3 tháng

for [the] U.N. to get it into their server,

để Liên Hiệp Quốc cập nhật dữ liệu,

and on Friday we got the new trend line --

và vào thứ 6 chúng ta có một đường xu hướng mới.

it was down here.

Nó nằm dưới đây.

Isn't it nice -- isn't it nice, yeah?

Tuyệt quá phải không?

I was actually, on Friday, sitting in front of my computer,

Hôm thứ 6, tôi đang ngồi trước máy vi tính của mình,

and I saw the death rate fall

và tôi thấy tỷ lệ tử vong giảm

from 128 to 84 just that morning.

từ 128 xuống còn 84 chỉ trong buổi sáng hôm đó.

So we celebrated.

Và rồi chúng tôi ăn mừng.

But now, when you have this trend line,

Nhưng bây giờ, khi có đường xu hướng này,

how do we measure progress?

Chúng ta sẽ đo đạt sự phát triển như thế nào?

I'm going into some details here,

Tôi sẽ chỉ ra chi tiết ở đây,

because [the] U.N. do it like this.

vì Liên Hiệp Quốc làm như sau.

They start [in] 1990 -- they measure to 2009.

Họ bắt đầu đánh giá từ năm 1990 tới 2009.

They say, "0.9 percent, no progress."

Họ nói: "0.9%, chẳng có tiến triển gì cả."

That's unfair.

Điều này không công bằng.

As a professor, I think I have the right to propose something differently.

Là một giáo sư, tôi nghĩ tôi có quyền đề nghị một cách nhìn khác.

I would say, at least do this --

Tôi sẽ nói, ít nhất là hãy làm như thế này.

10 years is enough to follow the trend.

10 năm là đủ để theo dõi sự phát triển.

It's two surveys, and you can see what's happening now.

Chia làm 2 đợt khảo sát, và bạn có thể thấy điều gì đang xảy ra.

They have 2.4 percent.

Họ đạt được 2,4%.

Had I been in the Ministry of Health in Kenya,

Nếu tôi làm việc ở Bộ Y Tế ở Kenya,

I may have joined these two points.

tôi sẽ nối 2 điểm này lại.

So what I'm telling you

Vậy cái tôi muốn nói là

is that we know the child mortality.

chúng ta biết về tỷ lệ tử vong trẻ em.

We have a decent trend.

Chúng ta có một xu hướng tốt.

It's coming into some tricky things then

Việc xử lý số liệu này trở nên phức tạp

when we are measuring MDGs.

khi chúng ta đánh giá Những Mục Tiêu Phát Triển Thiên Niên kỉ (MDGs).

And the reason here for Africa is especially important,

Và điều đó cực kỳ quan trọng,

because '90s was a bad decade,

vì những năm 90 là một thập kỷ tồi tệ cho Châu Phi,

not only in Kenya, but across Africa.

không chỉ ở Kenya, mà toàn Châu Phi.

The HIV epidemic peaked.

Đỉnh cao của đại dịch HIV.

There was resistance for the old malaria drugs, until we got the new drugs.

Trước khi có những loại thuốc mới, họ phải ráng dùng những thuốc sốt rét cũ.

We got, later, the mosquito netting.

Gần đây, chúng ta có mùng chống muỗi.

And there was socio-economic problems,

Và còn những vấn đề kinh tế xã hội,

which are now being solved at a much better scale.

đang được giải quyết theo hướng tốt đẹp hơn.

So look at the average here --

Vậy hãy nhìn giá trị trung bình ở đây.

this is the average for all of sub-Saharan Africa.

Đây là giá trị trung bình của các nước Châu Phi miền Nam Sahara.

And [the] U.N. says

Và Liên Hiệp Quốc nói

it's a reduction with 1.8 percent.

tỷ lệ giảm thiểu là 1.8%.

Now this sounds a little theoretical,

Nghe có vẻ lý thuyết 1 chút,

but it's not so theoretical.

nhưng thực ra thì không.

You know, these economists,

Bạn biết đấy, những nhà kinh tế học,

they love money, they want more and more of it, they want it to grow.

họ rất thích tiền, họ muốn nhiều tiền hơn nữa, và họ muốn tiền đẻ ra tiền.

So they calculate the percent annual growth rate of [the] economy.

Nên họ tính toán tỷ lệ phát triển kinh tế hàng năm.

We in public health, we hate child death,

Chúng tôi làm trong ngành y tế cộng đồng, chúng tôi ghét trẻ em tử vong,

so we want less and less and less of child deaths.

nên chúng tôi muốn tỷ lệ đó giảm càng nhiều càng tốt.

So we calculate the percent reduction per year,

Nên chúng tôi tính toán tỷ lệ giảm hàng năm.

but it's sort of the same percentage.

Nhưng tỷ lệ phần trăm thì cũng như nhau.

If your economy grows with four percent,

Nếu nền kinh tế phát triển với 4%

you ought to reduce child mortality four percent;

thì chúng ta cần giảm tỷ lệ tử vong trẻ em với 4%

if it's used well and people are really involved

Nếu nó được sử dụng tốt và mọi người thực sự quan tâm

and can get the use of the resources in the way they want it.

và có thể sử dụng nguồn dữ liệu theo cách họ muốn.

So is this fair now to measure this over 19 years?

Vậy có công bằng không khi đánh giá số liệu qua quãng thời gian 19 năm?

An economist would never do that.

1 nhà kinh tế sẽ không bao giờ làm vậy.

I have just divided it into two periods.

Tôi vừa chia nó ra làm 2 giai đoạn.

In the 90s, only 1.2 percent,

Những năm 90, chỉ có 1,2%,

only 1.2 percent.

chỉ 1,2% thôi.

Whereas now, second gear --

Trong khi, giai đoạn hai--

it's like Africa had first gear,

Cứ như thể Châu Phi đã qua giai đoạn 1,

now they go into second gear.

và giờ là giai đoạn 2.

But even this

Nhưng thậm chí làm như vậy đi nữa

is not a fair representation of Africa,

cũng vẫn không phải là 1 trình bày rõ ràng cho cả Châu Phi,

because it's an average,

bởi vì nó chỉ là giá trị trung bình,

it's an average speed of reduction in Africa.

1 tỷ lệ giảm trung bình của Châu Phi.

And look here when I take you into my bubble graphs.

Và nhìn đây khi tôi cho các bạn xem những biểu đồ bong bóng này.

Still here,

Vẫn vậy,

child death per 1,000 on that axis.

Trục tung cho số tử vong trên 1000 trẻ em.

Here we have [the] year.

Và đây là các năm.

And I'm now giving you a wider picture than the MDG.

Và tôi sẽ cho các bạn thấy 1 bức tranh rộng hơn MDG.

I start 50 years ago

Tôi bắt đầu vào 50 năm trước

when Africa celebrated independence in most countries.

lúc đó hầu hết các nước Châu Phi tuyên bố độc lập.

I give you Congo, which was high,

Ví dụ như Congo, tỷ lệ khá cao,

Ghana -- lower. And Kenya -- even lower.

Ghana, thấp hơn và Kenya còn thấp hơn nữa.

And what has happened over the years since then? Here we go.

Và điều gì đã diễn ra từ lúc đó trở đi?

You can see, with independence, literacy improved

Như bạn thấy, từ khi độc lập, trình độ học vấn được cải thiện

and vaccinations started, smallpox was eradicated,

và tiêm phòng dịch được bắt đầu, bệnh đậu mùa được chữa trị tận gốc,

hygiene was improved, and things got better.

vệ sinh được cải thiện, và mọi thứ đều trở nên tốt đẹp hơn.

But then, in the '80s, watch out here.

Nhưng sau đó, vào những năm 80,

Congo got into civil war,

Congo có cuộc nội chiến,

and they leveled off here.

và tốc độ giảm bị khựng lại ở đây..

Ghana got very ahead, fast.

Ghana tiến bộ rất nhanh.

This was the backlash in Kenya, and Ghana bypassed,

Kenya thì lại tăng lên một chút, Ghana vượt qua,

but then Kenya and Ghana go down together --

nhưng sau đó Kenya và Ghana cùng giảm xuống --

still a standstill in Congo.

Congo thì vẫn đứng nguyên đó.

That's where we are today.

Đó là tỷ lệ được tính cho tới nay.

You can see it doesn't make sense

Bạn thấy đó, chẳng hợp lý chút nào

to make an average of this zero improvement

khi tính tỷ lệ trung bình của cả 2 mức độ này,

and this very fast improvement.

1 cái thì không có tiến triển gì, 1 cái thì tiến triển rất nhanh.

Time has come

Đã đến lúc cho chúng ta

to stop thinking about sub-Saharan Africa as one place.

từ bỏ suy nghĩ các nước Châu Phi miền Nam Sahara là 1.

Their countries are so different,

Mỗi nước bây giờ đều đã khác nhau,

and they merit to be recognized in the same way,

và họ xứng đáng được nhìn nhận như cái cách

as we don't talk about Europe as one place.

chúng ta nhìn nhận các nước Châu Âu là các nước riêng.

I can tell you that the economy in Greece and Sweden are very different --

Tôi có thể nói là nền kinh tế của Hy Lạp và Thụy Điển khác xa nhau.

everyone knows that.

Ai cũng biết vậy.

And they are judged, each country, on how they are doing.

Và mỗi 1 quốc gia được đánh giá một cách riêng.

So let me show the wider picture.

Để tôi cho các bạn thấy một bức tranh rộng hơn.

My country, Sweden:

Quốc gia của tôi, Thụy Điển:

1800, we were up there.

năm 1800, chúng tôi đứng ở đây.

What a strange personality disorder we must have,

Chắc có một sự rối loạn nhân cách kì lạ nào đó mà chúng tôi mắc phải,

counting the children so meticulously in spite of a high child death rate.

tính số lượng trẻ em vô cùng tỉ mỉ mặc dù tỷ lệ tử vong khá cao.

It's very strange. It's sort of embarrassing.

Điều này rất lạ và cũng khá là đáng xấu hổ.

But we had that habit in Sweden, you know,

Nhưng ở Thụy Điển, chúng tôi có thói quen như vậy,

that we counted all the child deaths,

chúng tôi tính số trẻ em tử vong,

even if we didn't do anything about it.

nhưng nhiều khi lại chẳng làm gì với số liệu đó.

And then, you see, these were famine years.

Và đây là những năm nạn đói hoành hành.

These were bad years, and people got fed up with Sweden.

Đây là nhưng năm tệ hại, người dân thì mệt mỏi với Thụy Điển.

My ancestors moved to the United States.

Tổ tiên của tôi di cư qua Mỹ.

And eventually, soon they started to get better and better here.

Và cuối cùng, họ bắt đầu có tiến triển rõ rệt.

And here we got better education, and we got health service,

Và tại đây, chúng tôi có nền giáo dục và dịch vụ y tế phát triển hơn,

and child mortality came down.

và rồi tỷ lệ tử vong trẻ em giảm.

We never had a war; Sweden was in peace all this time.

Chúng tôi chưa bao giờ có chiến tranh. Thụy Điển lúc này khá yên bình.

But look, the rate of lowering

Nhưng nhìn xem, tốc độ giảm

in Sweden

ở Thụy Điển

was not fast.

không nhanh.

Sweden achieved a low child mortality

Thụy Điển có được tỷ lệ thấp

because we started early.

là vì chúng tôi bắt đầu sớm hơn.

We had primary school actually

Chúng tôi có những trường học chính quy

started in 1842.

bắt đầu từ năm 1842.

And then you get that wonderful effect

Và bắt đầu có 1 ảnh hưởng sâu sắc

when we got female literacy

khi chúng tôi đưa nền giáo dục đến với phụ nữ

one generation later.

một thế hệ sau đó.

You have to realize that the investments we do in progress

Bạn có thể nhận ra

are long-term investments.

đây là đầu tư dài hạn.

It's not about just five years --

Không phải là trong 5 năm.

it's long-term investments.

Mà là đầu tư dài hạn.

And Sweden never reached [the] Millennium Development Goal rate,

Và Thụy Điển chưa bao giờ đạt tới Mục Tiêu Phát Triển Thiên Niên kỉ (MDG)

3.1 percent when I calculated.

3.1% khi tôi tính toán.

So we are off track -- that's what Sweden is.

Chúng tôi đã lạc hướng, huh. Thụy Điển là vậy.

But you don't talk about it so much.

Nhưng ít ai bàn về vấn đề đó.

We want others to be better than we were, and indeed, others have been better.

Chúng tôi muốn các nước khác tốt hơn chúng tôi ngày xưa. Và đúng là như vậy.

Let me show you Thailand,

Để tôi cho bạn xem Thái Lan,

see what a success story, Thailand from the 1960s --

một nước rất thành công. Thái Lan từ những năm 1960 --

how they went down here

họ đi từ chỗ này

and reached almost the same child mortality levels as Sweden.

và rồi gần như đạt tới tỷ lệ của Thụy Điển.

And I'll give you another story -- Egypt,

Tôi cho các bạn xem 1 ví dụ khác, Ai Cập,

the most hidden, glorious success in public health.

một thành công rực rỡ trong y tế cộng đồng.

Egypt was up here in 1960,

Ai Cập nằm ở đây vào năm 1960,

higher than Congo.

còn cao hơn cả Congo.

The Nile Delta was a misery for children

Châu thổ sông Nile là một nơi nghèo khổ cho trẻ em

with diarrheal disease

với những căn bệnh liên quan tới tiêu chảy

and malaria and a lot of problems.

sốt rét và rất nhiều vấn đề khác.

And then they got the Aswan Dam. They got electricity in their homes,

Và rồi họ xây được Aswan Dam (Đập Aswan). Họ có điện.

they increased education

Họ cải thiện giáo dục.

and they got primary health care.

Họ có cơ sở chăm sóc y tế.

And down they went, you know.

Và tỷ lệ bắt đầu giảm,

And they got safer water, they eradicated malaria.

Và rồi họ có nước sạch hơn, họ chữa trị tận gốc sốt rét.

And isn't it a success story.

Chẳng phải là rất thành công hay sao.

Millennium Development Goal rates for child mortality

tỷ lệ MDG về vấn đề tử vong trẻ em

is fully possible.

là hoàn toàn có thể thực hiện được.

And the good thing is

Và điều đáng mừng là

that Ghana today is going with the same rate

ngày nay Ghana và Ai Cập

as Egypt did at its fastest.

đều đang giảm với tốc độ nhanh nhất của họ.

Kenya is now speeding up.

Kenya cũng tăng tốc.

Here we have a problem.

Chúng ta có một vấn đề ở đây.

We have a severe problem in countries which are at a standstill.

Chúng ta có một vấn đề nghiêm trọng ở những quốc gia đang đứng trững lại ở đây.

Now, let me now bring you to a wider picture,

Tôi sẽ cho bạn thấy một bức tranh rộng hơn nữa,

a wider picture of child mortality.

quang cảnh về tử vong trẻ em.

I'm going to show you the relationship

Tôi sẽ trình bày về mối quan hệ

between child mortality on this axis here --

giữa tỷ lệ tử vong trẻ em --

this axis here is child mortality --

tỷ lệ đó nằm ở trục tung --

and here I have the family size.

và ở trục hoành là quy mô hộ gia đình.

The relationship between child mortality and family size.

Mối quan hệ giữa 2 điều đó.

One, two, three, four children per woman:

1, 2, 3, 4 trẻ trên 1 phụ nữ.

six, seven, eight children per woman.

6, 7, 8, trẻ trên 1 phụ nữ.

This is, once again, 1960 --

1 lần nữa, vào năm 1960,

50 years ago.

50 năm trước.

Each bubble is a country --

Mỗi một bong bóng là một quốc gia.

the color, you can see, a continent.

Màu là đại diện cho lục địa.

The dark blue here is sub-Saharan Africa.

Xanh đậm là các nước Châu Phi miền Nam Sahara.

And the size of the bubble is the population.

Kích cỡ của bong bóng là dân số.

And these are

Khu vực này

the so-called "developing" countries.

là những quốc gia gọi là "đang phát triển".

They had high, or very high, child mortality

Họ có tỷ lệ trẻ em tử vong và quy mô hộ gia đình

and family size, six to eight.

rất cao, từ 6-8 trẻ.

And the ones over there,

còn các nước ở đây,

they were so-called Western countries.

gọi là các nước "phương Tây".

They had low child mortality

Họ có tỷ lệ tử vong trẻ em thấp

and small families.

và hộ gia đình nhỏ.

What has happened?

Điều gì đã xảy ra?

What I want you [to do] now is to see with your own eyes

Cái tôi muốn các bạn làm bây giờ là hãy nhìn tận mắt

the relation between fall in child mortality

mối quan hệ giữa việc tỷ lệ tử vong trẻ em giảm

and decrease in family size.

và sự thu nhỏ quy mô hộ gia đình.

I just want not to have any room for doubt --

Tôi chỉ muốn không còn ai nghi ngờ gì nữa.

you have to see that for yourself.

Các bạn phải tận mắt nhìn thấy điều này.

This is what happened. Now I start the world.

Đây là điều đã xảy ra. Tôi bắt đầu.

Here we come down with the eradication of

Chúng ta bắt đầu giảm xuống,

smallpox, better education,

bệnh đầu mùa giảm, giáo dục tiên tiến hơn,

health service.

dịch vụ y tế tốt hơn.

It got down there -- China comes into the Western box here.

Trung Quốc bắt đầu đi xuống cái hình vuông nhỏ này đây.

And here Brazil is in the Western Box.

Và tiếp theo là Brazil.

India is approaching. The first African countries coming into the Western box,

Ấn độ đang tiến tới. Nước Châu Phi đầu tiên cũng đi vào khu vực này.

and we get a lot a new neighbors.

Và càng ngày càng nhiều quốc gia hơn nữa.

Welcome to a decent life.

Chào mừng tới một cuộc sống đàng hoàng tử tế hơn.

Come on. We want everyone down there.

Nào. Chúng ta muốn mọi quốc gia đều xuống đây.

This is the vision we have, isn't it.

Đây là tầm nhìn mà chúng ta có phải không.

And look now, the first African countries here are coming in.

Và các quốc gia Châu Phi đầu tiên đang tiến tới.

There we are today.

Chúng ta đang dừng lại ở đây.

There is no such thing

Không còn cái gì gọi là

as a "Western world" and "developing world."

"các nước phương Tây" và "các nước đang phát triển"

This is the report from [the] U.N.,

Đây là báo cáo từ Liên Hiệp Quốc,

which came out on Friday.

vừa đăng hôm thứ 6.

It's very good -- "Levels and Trends in Child Mortality" --

Rất hay -- "Mức độ và Xu hướng trong tử vong trẻ em" --

except this page.

ngoại trừ trang này.

This page is very bad;

Trang này rất dở.

it's a categorization of countries.

Trang này là bảng phân loại các quốc gia.

It labels "developing countries," -- I can read from the list here --

Có mục "các quốc gia đang phát triển" -- Tôi có thể đọc từ trong đây ra --

developing countries: Republic of Korea -- South Korea.

các nước đang phát triển: Hàn Quốc.

Huh?

Huh?

They get Samsung, how can they be [a] developing country?

Họ có Samsung, sao họ lại là 1 nước đang phát triển được?

They have here Singapore.

Có Singapore trong đó.

They have the lowest child mortality in the world, Singapore.

Singapore có tỷ lệ trẻ em tử vong thấp nhất thế giới.

They bypassed Sweden five years ago,

Họ vượt qua Thụy Điển 5 năm về trước,

and they are labeled a developing country.

và họ đánh giá đây là 1 nước đang phát triển.

They have here Qatar.

Còn có Qatar trong đó nữa.

It's the richest country in the world with Al Jazeera.

Đây là nước giàu nhất thế giới với kênh truyền hình Al Jazeera.

How the heck could they be [a] developing country?

Làm thế quái nào mà họ thành 1 nước đang phát triển cho được?

This is crap.

Cái này là rác rưởi.

(Applause)

(Vỗ tay)

The rest here is good -- the rest is good.

Phần còn lại thì tốt. Không có vấn đề gì.

We have to have a modern concept,

Chúng ta phải có 1 khái niệm hiện đại,

which fits to the data.

để phù hợp với những dữ liệu này.

And we have to realize

Và chúng ta phải nhận ra

that we are all going to into this, down to here.

là chúng ta đang tiến gần tới đây.

What is the importance now with the relations here.

Điều gì là quan trọng trong những mối quan hệ này.

Look -- even if we look in Africa --

Nhìn đây, thậm chí chúng ta nhìn vào Châu Phi.

these are the African countries.

Đây là những nước Châu Phi.

You can clearly see the relation with falling child mortality

Bạn có thể thấy rõ ràng mối quan hệ giữa việc hạ thấp tỷ lệ tử vong trẻ em

and decreasing family size,

với thu nhỏ quy mô hộ gia đình,

even within Africa.

thậm chí là ở Châu Phi.

It's very clear that this is what happens.

Rõ ràng đây là điều đang xảy ra.

And a very important piece of research came out on Friday

Và một điều vô cùng quan trọng trong cuộc nghiên cứu

from the Institute of Health Metrics and Evaluation in Seattle

từ Viện Đo Lường và Đánh Giá Y Tế ở Seattle

showing that almost 50 percent

cho thấy gần 50%

of the fall in child mortality

trong sự hạ thấp tỷ lệ tử vong trẻ em

can be attributed to female education.

là có liên quan tới giáo dục ở phụ nữ.

That is, when we get girls in school,

Nghĩa là, khi những bé gái tới trường,

we'll get an impact 15 to 20 years later,

chúng ta sẽ được kết quả trong 15-20 năm sau đó,

which is a secular trend which is very strong.

đây là một xu hướng lâu dài và mạnh mẽ.

That's why we must have that long-term perspective,

Đó là tại sao chúng ta phải có một tầm nhìn lâu dài,

but we must measure the impact

nhưng chúng ta phải đánh giá kết quả

over 10-year periods.

trong giai đoạn 10 năm 1 lần.

It's fully possible

Chúng ta hoàn toàn có thể

to get child mortality down in all of these countries

hạ thấp tỷ lệ tử vong trẻ em cho tất cả các quốc gia

and to get them down in the corner

và đưa họ xuống khu vực dưới này

where we all would like to live together.

nơi chúng ta muốn cùng nhau sinh sống.

And of course, lowering child mortality

Và dĩ nhiên, hạ thấp tử vong trẻ em

is a matter of utmost importance

là một vấn đề tuyệt đối quan trọng

from humanitarian aspects.

từ khía cạnh nhân đạo.

It's a decent life for children,

Một cuộc sống tốt đẹp cho trẻ em,

we are talking about.

là cái chúng ta đang bàn tới.

But it is also a strategic investment

Nhưng nó cũng là một sự đầu tư chiến lược

in the future of all mankind,

đến tương lai của loài người,

because it's about the environment.

vì điều này ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường.

We will not be able to manage the environment

Chúng ta sẽ không có khả năng quản lý môi trường

and avoid the terrible climate crisis

để tránh khỏi những khủng hoảng khí hậu nghiêm trọng

if we don't stabilize the world population.

nếu chúng ta không ổn định dân số thế giới.

Let's be clear about that.

Hãy nắm rõ điều đó.

And the way to do that,

Và phương pháp để làm được như vậy,

that is to get child mortality down, get access to family planning

là hạ thấp tỷ lệ tử vong, áp dụng kế hoạch hóa gia đình

and behind that drive female education.

và đằng sau đó là ươm mầm giáo dục phụ nữ.

And that is fully possible. Let's do it.

Và điều đó hoàn toàn khả thi. Hãy cùng làm như vậy.

Thank you very much.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)