Dan Barber: How I fell in love with a fish

Dan Barber: Chuyện tôi đem lòng yêu một em cá

Translator: LD . Reviewer: Lôren Đan

So, I've known a lot of fish in my life.

Tôi đã quen rất nhiều cá trong suốt cuộc đời tôi.

I've loved only two.

Tôi chỉ yêu có hai.

That first one,

Cái em đầu ấy,

it was more like a passionate affair.

chuyện đó, nó đã giống như một chuyện tình say đắm.

It was a beautiful fish:

Em ấy là một con cá xinh đẹp,

flavorful, textured, meaty,

hương vị phảng phất, da dẻ mịn, đượm thịt thà,

a bestseller on the menu.

một em cá rất được ưa chuộng trên thực đơn.

What a fish.

Ôi cá yêu.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Even better,

Hơn thế nữa,

it was farm-raised to the supposed highest standards

em cá ấy đã được nuôi trồng dựa trên các tiêu chuẩn được cho là cao nhất

of sustainability.

về sự sinh tồn bền vững.

So you could feel good about selling it.

Vì vậy các bạn mới có thể cảm thấy vui khi bán em ấy.

I was in a relationship with this beauty

Tôi đã duy trì mối quan hệ với em cá xinh đẹp này

for several months.

trong vòng vài tháng.

One day, the head of the company called

Một ngày, chủ tịch công ty gọi cho tôi

and asked if I'd speak at an event

và hỏi tôi xem tôi có thể phát biểu trong một sự kiện

about the farm's sustainability.

về khả năng duy trì sự sinh tồn bền vững của trang trại công ty hay không.

"Absolutely," I said.

"Tất nhiên là được," tôi trả lời.

Here was a company trying to solve

Đây, một công ty đang cố gắng giải quyết

what's become this unimaginable problem for us chefs:

một vấn đề mà dường như đã trở nên không tưởng đối với các nhà bếp.

How do we keep fish on our menus?

Làm sao để ta có thể giữ lại cá trên thực đơn của chúng ta?

For the past 50 years,

Trong vòng 50 năm qua,

we've been fishing the seas

chúng ta đã đánh bắt cá trên các biển và đại dương

like we clear-cut forests.

như chúng ta đốn trụi các khu rừng.

It's hard to overstate the destruction.

Rất khó để có thể phóng đại sự tàn phá này.

Ninety percent of large fish, the ones we love --

90 phần trăm các loài cá lớn, những loài mà chúng ta yêu thích,

the tunas, the halibuts, the salmons, swordfish --

cá ngừ, cá bơn halibut, cá hồi, cá mũi kiếm,

they've collapsed.

chúng đã suy sụp.

There's almost nothing left.

Hầu như chẳng còn gì nữa.

So, for better or for worse,

Vì vậy, bất chấp hậu quả,

aquaculture, fish farming, is going to be a part of our future.

nghành nuôi trồng thủy sản, nuôi trồng cá, sẽ là một phần trong tương lai của chúng ta.

A lot of arguments against it:

Có rất nhiều cuộc tranh cãi xoay quanh vấn đề này.

Fish farms pollute -- most of them do anyway --

Các trang trại cá gây ô nhiễm mỗi trường, điều này đúng đối với đa số các trang trại,

and they're inefficient. Take tuna,

và các trang trại này cũng rất kém hiệu quả, ví dụ là các trang trại cá ngừ đi.

a major drawback.

Hàng loạt các mặt hạn chế.

It's got a feed conversion ratio

Trang trại cá ngừ có tỷ lệ biến đổi thức ăn (feed conversion ratio)

of 15 to one.

bằng 15 lấy 1.

That means it takes fifteen pounds of wild fish

Tức là cần phải có đến mười lăm pao (7 kg) cá ngoài tự nhiên

to get you one pound of farm tuna.

để các bạn có được một pao (0.5 kg) cá ngừ được nuôi trồng.

Not very sustainable.

Không bền vững lắm nhỉ.

It doesn't taste very good either.

Và cũng không ngon lắm.

So here, finally,

Nên cuối cùng thì đây,

was a company trying to do it right.

đã có một công ty cố gắng làm điều này một cách đúng đắn.

I wanted to support them.

Và tôi đã muốn ủng hộ họ.

The day before the event,

Vào ngày trước buổi sự kiện,

I called the head of P.R. for the company.

tôi gọi cho một ông đứng đầu ban công tác quần chúng của công ty.

Let's call him Don.

Ta gọi tạm ông ấy là Don nhé.

"Don," I said, "just to get the facts straight, you guys are famous

"Don," tôi nói, "để tôi củng cố lại các cơ sở, các anh nổi tiếng về

for farming so far out to sea, you don't pollute."

việc nuôi trồng xa ngoài khơi, các anh không gây ô nhiễm."

"That's right," he said. "We're so far out,

"Đúng thế," ông ấy nói. "Chúng tôi ở xa ngoài khơi đến nỗi

the waste from our fish gets distributed,

chất thải của cá chúng tôi được phân bổ khắp nơi

not concentrated."

chứ không tập trung lại."

And then he added,

Và rồi ông ấy nói thêm,

"We're basically a world unto ourselves.

"Chúng tôi về bản chất là một thế giới của riêng mình.

That feed conversion ratio? 2.5 to one," he said.

Cái tỷ số biến đổi thức ăn đó á? 2.5 lấy 1," ông ấy nói.

"Best in the business."

"Tốt nhất trong ngành."

2.5 to one, great.

2.5 lấy 1, được.

"2.5 what? What are you feeding?"

"2.5 lấy một cái gì? Các anh cho cá ăn những gì?"

"Sustainable proteins," he said.

"Prôtêin mà có thể được duy trì bền vững," ông ấy trả lời.

"Great," I said. Got off the phone.

"Tuyệt," tôi thưa. Cúp máy.

And that night, I was lying in bed, and I thought:

Và tối hôm đó, tôi nằm trên giường và tôi chợt nghĩ:

What the hell is a sustainable protein?

Prôtêin mà có thể được duy trì bền vững là cái quái gì?

(Laughter)

(Tiếng cười)

So the next day, just before the event, I called Don.

Nên ngày hôm sau, ngay trước buổi sự kiện, tôi lại gọi cho Don.

I said, "Don, what are some examples of sustainable proteins?"

Tôi nói, "Don, ví dụ về prôtêin mà có thể được duy trì bền vững là gì?"

He said he didn't know. He would ask around.

Ông ấy nói là ông ấy không biết. Ông ấy sẽ hỏi thử.

Well, I got on the phone with a few people in the company;

Thế, tôi lại được nói chuyện điện thoại với vài người khác trong công ty.

no one could give me a straight answer

Chẳng ai có thể cho tôi một câu trả lời dứt khoát.

until finally, I got on the phone

Cho đến khi rốt cuộc tôi được tiếp máy

with the head biologist.

bởi ông đứng đầu trong ban sinh vật học.

Let's call him Don too.

Hãy gọi ông ấy là Don luôn.

(Laughter)

(Tiếng cười)

"Don," I said,

"Don," tôi nói,

"what are some examples of sustainable proteins?"

"ví dụ về prôtêin mà có thể được duy trì bền vững là gì?"

Well, he mentioned some algaes

Ông ấy nhắc đến vài loài tảo

and some fish meals,

và vài món ăn dành cho cá,

and then he said chicken pellets.

và rồi ông ấy nói gà viên.

I said, "Chicken pellets?"

Tôi hỏi lại, "Gà viên?"

He said, "Yeah, feathers, skin,

Ông ấy trả lời, "Đúng thế, lông, da,

bone meal, scraps,

bột xương xay thô, các mảnh rời,

dried and processed into feed."

được sấy khô và chế biến thành thức ăn cho cá."

I said, "What percentage

Tôi lại hỏi, "Bao nhiêu phần trăm

of your feed is chicken?"

trong thức ăn cho cá của ông là gà?"

Thinking, you know, two percent.

tôi tự nghĩ trong đầu, các bạn biết đấy, tầm hai phần trăm.

"Well, it's about 30 percent," he said.

"À, thì khoảng 30 phần trăm," ông ấy trả lời.

I said, "Don, what's sustainable

Tôi lại hỏi, "Don, có gì bền vững

about feeding chicken to fish?"

trong việc cho cá ăn gà cơ chứ?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

There was a long pause on the line,

Đã có một hồi ngưng khá lâu trên điện thoại,

and he said, "There's just too much chicken in the world."

và ông ấy trả lời, "thì có quá đỗi gà trên thế giới mà."

(Laughter)

(Tiếng cười)

I fell out of love with this fish.

Thế là tôi thôi yêu em cá ấy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

No, not because I'm some self-righteous,

Không, chẳng phải vì tôi là một tên tự mãn đam mê thức ăn,

goody-two shoes foodie.

hợm hĩnh hay lên mặt đạo đức hay gì cả.

I actually am.

Mà thật ra tôi thế thật.

(Laughter)

(Tiếng cười)

No, I actually fell out of love with this fish because, I swear to God,

Không, thật ra tôi thôi yêu em cá ấy bởi vì, tôi thề có Chúa,

after that conversation, the fish tasted like chicken.

sau cuộc nói chuyện ấy, ăn em cá ấy có vị như gà ấy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

This second fish,

Em cá thứ hai,

it's a different kind of love story.

đó là một câu chuyện tình kiểu khác.

It's the romantic kind,

Một kiểu lãng mạn,

the kind where the more you get to know your fish,

kiểu mà khi các bạn càng biết thêm về em cá của mình,

you love the fish.

bạn càng yêu em ấy.

I first ate it at a restaurant

Lần đầu tiên tôi ăn thử em là tại một nhà hàng

in southern Spain.

ở phía nam Tân Ban Nha.

A journalist friend had been talking about this fish for a long time.

Một người bạn nhà báo đã kể về em cá này trong một thời gian dài.

She kind of set us up.

Cô ấy đã sắp đặt cho tôi với em cá này được gặp nhau.

(Laughter)

(Tiếng cười)

It came to the table

Em được bưng ra bàn

a bright, almost shimmering, white color.

một màu trắng tươi, gần như lung linh.

The chef had overcooked it.

Bếp đã nấu em quá chín.

Like twice over.

Gần như chín gấp hai lần ấy.

Amazingly, it was still delicious.

Kinh ngạc thay, em ấy vẫn ngon tuyện vời.

Who can make a fish taste good

Ai mà có thể làm cho một con cá vẫn thơm ngon

after it's been overcooked?

sau khi nó đã bị nấu quá chín chứ?

I can't,

Tôi không thể,

but this guy can.

nhưng anh chàng này thì lại có thể.

Let's call him Miguel --

Chúng ta hãy gọi anh ấy là Miguel.

actually his name is Miguel.

Thật ra thì tên anh ấy là Miguel thật.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And no, he didn't cook the fish, and he's not a chef,

Và không, anh ấy không làm các món cá, anh ấy không phải là một đầu bếp.

at least in the way that you and I understand it.

Ít ra thì theo nghĩa thông thường mà tôi cùng các bạn hiểu.

He's a biologist

Anh ấy là một nhà sinh học

at Veta La Palma.

ở Veta La Palma.

It's a fish farm in the southwestern corner of Spain.

Đó là một trang trại cá ở một góc ở phía đông nam Tây Ban Nha.

It's at the tip of the Guadalquivir river.

Trang trại nằm ở ngọn sông Guadalquivir.

Until the 1980s,

Chó đến những năm thập kỷ 1980,

the farm was in the hands of the Argentinians.

trang trại đã thuộc quyền sở hữu của những người Argentina.

They raised beef cattle

Họ đã chăn bò

on what was essentially wetlands.

trên một vùng mà thật ra là các khu đầm lầy.

They did it by draining the land.

Họ đã làm được điều đó bằng cách rút hết nước ra khỏi vùng đất.

They built this intricate series of canals,

Họ đã xây dựng chuỗi kênh đào phức tạp

and they pushed water off the land and out into the river.

và họ đẩy nước ra khỏi vùng đất vào lại sông.

Well, they couldn't make it work,

Họ đã không đạt được kết quả tốt,

not economically.

làm thế không kinh tế.

And ecologically, it was a disaster.

Và xét về phương diện sinh thái, đó là một tai họa.

It killed like 90 percent of the birds,

Việc đó đã giết chết 90 phần trăm các loài chim,

which, for this place, is a lot of birds.

một con số mà đối với nơi này là một số lượng chim rất lớn.

And so in 1982,

Và vì thế vào năm 1982,

a Spanish company with an environmental conscience

một công ty Tây Ban Nha có lương tâm với môi trường

purchased the land.

đã mua lại vùng đất này.

What did they do?

Họ đã làm gì với nó?

They reversed the flow of water.

Họ đã quay ngược lại dòng nước.

They literally flipped the switch.

Họ thật sự đã bật công tắc lại.

Instead of pushing water out,

Thay vì đẩy nước ra,

they used the channels to pull water back in.

họ đã sử dụng các kênh đào để kéo nước vào lại.

They flooded the canals.

Họ đã làm tràn các con kênh.

They created a 27,000-acre fish farm --

Họ đã tạo ra một trang trại cá rộng 27 nghìn acre (11 nghìn hecta) --

bass, mullet,

cá vược, cá đối,

shrimp, eel --

tôm tép, lươn --

and in the process, Miguel and this company

và trong quá trình, Miguel, và công ty này,

completely reversed the ecological destruction.

đã hoàn toàn đảo ngược lại sự tàn phá sinh thái.

The farm's incredible.

Trang trại này hay lắm.

I mean, you've never seen anything like this.

Ý tôi là các bạn chưa bao giờ thấy cái gì giống thế này đâu.

You stare out at a horizon

Các bạn nhìn ra phía chân trời

that is a million miles away,

hàng triệu dặm xa,

and all you see are flooded canals

và tất cả những gì các bạn thấy là các con kênh tràn đầy nước

and this thick, rich marshland.

và vùng đầm lầy dày, giàu có này.

I was there not long ago with Miguel.

Tôi đã ở đó với Miguel mới đây.

He's an amazing guy,

Anh ta là một anh chàng rất hay,

like three parts Charles Darwin and one part Crocodile Dundee.

ba phần Charles Darwin và một phần Crocodile Dundee.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Okay? There we are slogging through the wetlands,

Hay đúng không? Đó, chúng tôi đang kiên trì đi qua các đầm lầy

and I'm panting and sweating, got mud up to my knees,

và tôi đang thở hồng hộc và toát hết mồ hôi, bùn cao đến tận đầu gối,

and Miguel's calmly conducting a biology lecture.

và Miguel thì lại đang điềm tĩnh thuyết giảng một bài về sinh học.

Here, he's pointing out a rare Black-shouldered Kite.

Đây, anh ta trỏ một chú diều hâu vai đen hiếm (black-shouldered kite).

Now, he's mentioning the mineral needs of phytoplankton.

Giờ thì anh lại nhắc đến các chất khoáng mà phytoplankton cần.

And here, here he sees a grouping pattern

Và đây, đây anh ấy thấy một mô hình lập nhóm

that reminds him of the Tanzanian Giraffe.

mà làm cho anh nhớ lại loài hươu cao cổ Tanzania.

It turns out, Miguel spent the better part of his career

Hóa ra, Miguel đã dành một phần lớn thời gian trong sự nghiệp

in the Mikumi National Park in Africa.

làm việc tại công viên quốc gia Mikumi ở Châu Phi.

I asked him how he became

Tôi hỏi anh ấy làm sao mà anh lại trở thành

such an expert on fish.

một chuyên gia về cá.

He said, "Fish? I didn't know anything about fish.

Anh trả lời, "Cá ư? Tôi có biết gì về cá đâu.

I'm an expert in relationships."

Tôi là một chuyên gia về các mối quan hệ."

And then he's off, launching into more talk

Và rồi anh ấy lại lao vào nói tiếp

about rare birds and algaes

về các loài chim hiếm và các loài tảo

and strange aquatic plants.

và các loài thực vật nước lạ.

And don't get me wrong, that was really fascinating, you know,

Và đừng hiểm lầm tôi, những thứ đó thật sự là thú vị, các bạn biết đấy,

the biotic community unplugged, kind of thing.

các sự về cộng đồng sinh vật.

It's great, but I was in love.

Hay nhưng lúc đó tôi lại đang yêu.

And my head was swooning over that

Và đầu tôi cứ bị mê hoặc bởi

overcooked piece of delicious fish I had the night before.

miếng cá bị nấu quá chín vẫn ngon tuyệt mà tôi được thưởng thức vào tối hôm trước.

So I interrupted him. I said,

Nên tôi ngắt lời anh ấy. Tôi nói,

"Miguel, what makes your fish taste so good?"

"Miguel, điều gì làm cá của anh ngon thế?"

He pointed at the algae.

Anh trỏ mấy cây tảo.

"I know, dude, the algae, the phytoplankton,

"Tôi biết rồi mà anh, tảo, phytoplankton,

the relationships: It's amazing.

các mối quan hệ, chúng đều hay cả.

But what are your fish eating?

Nhưng cá của anh ăn những gì?

What's the feed conversion ratio?"

Tỷ lệ biến đổi thức ăn là bao nhiêu?"

Well, he goes on to tell me

Thế là anh ấy nói với tôi rằng

it's such a rich system

đó là một hệ thống giàu có đến nỗi

that the fish are eating what they'd be eating in the wild.

mà cá được ăn tất cả những gì mà chúng sẽ ăn nếu ở ngoài tự nhiên.

The plant biomass, the phytoplankton,

Thực vật chết, phytoplankton,

the zooplankton, it's what feeds the fish.

zooplankton, đó là những gì cá ăn.

The system is so healthy,

Hệ thống dồi dào khỏe mạnh đến nỗi

it's totally self-renewing.

nó hoàn toàn tự tái sinh.

There is no feed.

Không có thức ăn dành cho cá.

Ever heard of a farm that doesn't feed its animals?

Các bạn đã bao giờ nghe nói đến một trang trại mà không cho những con vật của mình ăn chưa?

Later that day, I was driving around this property with Miguel,

Về sau ngày hôm đó, tôi đang ngồi trên xe cùng Miguel đi lòng vòng

and I asked him, I said, "For a place that seems so natural,

và tôi lại hỏi anh, tôi nói, "Đối với một nơi mà có vẻ tự nhiên đến thế,"

unlike like any farm I'd ever been at,

không giống như bất kỳ trang trại nào tôi đã từng đến,

how do you measure success?"

"các anh đo đạc thành công như thế nào?"

At that moment, it was as if

Vào lúc đó, dường như

a film director called for a set change.

một đạo diễn kêu đổi cảnh dựng.

And we rounded the corner

Và chúng tôi rẽ qua

and saw the most amazing sight:

và thấy một cảnh tượng tuyệt vời,

thousands and thousands of pink flamingos,

nghìn nghìn những con chim hồng hạc màu hồng,

a literal pink carpet for as far as you could see.

như tôi đã có thể thấy thì đúng là một tấm thảm màu hồng.

"That's success," he said.

"Thành công đó," anh ấy nói.

"Look at their bellies, pink.

"Nhìn bụng chúng kìa, hồng hào.

They're feasting."

Chúng đang tiệc tùng say sưa."

Feasting? I was totally confused.

Tiệc tùng? Tôi lúc đó không hiểu cho lắm.

I said, "Miguel, aren't they feasting on your fish?"

Tôi hỏi, "Miguel, chẳng phải chúng đang ăn cá của anh sao?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

"Yes," he said.

"Đúng thế," anh nói.

(Laughter)

(Tiếng cười)

"We lose 20 percent of our fish

"Chúng tôi mất khoảng 20 phần trăm số cá

and fish eggs to birds.

và trứng cá cho chim.

Well, last year, this property

Năm ngoái, khu này

had 600,000 birds on it,

đã có khoảng 600 nghìn con chim,

more than 250 different species.

hơn 250 giống loài khác nhau.

It's become, today, the largest

Cho đến ngày nay, nó đã trở thành

and one of the most important

khu bảo tồn tư nhân lớn nhất và gần như là

private bird sanctuaries in all of Europe."

quan trọng nhất ở Châu Âu."

I said, "Miguel, isn't a thriving bird population

Tôi nói, "Miguel, chẳng phải là một số lượng chim phát triển mạnh

like the last thing you want on a fish farm?"

là thứ cuối cùng mà các anh muốn có trên một trang trại cá hay sao?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

He shook his head, no.

Anh lắc đầu, không.

He said, "We farm extensively,

Anh nói, "Chúng tôi chăn nuôi cùng khắp

not intensively.

chứ không phải mạnh mẽ.

This is an ecological network.

Đây là một mạng lưới sinh thái.

The flamingos eat the shrimp.

Những con hồng hạc ăn tôm tép.

The shrimp eat the phytoplankton.

Tôm tép ăn phytoplankton.

So the pinker the belly,

Nên bụng càng hồng

the better the system."

thì hệ thống càng tốt."

Okay, so let's review:

Được, vậy chúng ta hãy nhắc lại.

a farm that doesn't feed its animals,

Một trang trại mà không cho những con vật của mình ăn

and a farm that measures its success

và một trang trại mà đo đạc sự thành công của mình

on the health of its predators.

dựa trên sức khỏe của những con vật săn mồi.

A fish farm, but also a bird sanctuary.

Một trang trại cá nhưng cũng là một khu bảo tồn chim.

Oh, and by the way, those flamingos,

Ồ, và thêm nữa, những con chim hồng hạc đó,

they shouldn't even be there in the first place.

đáng lẽ chúng không ở đó làm gì đâu.

They brood in a town

Chúng ấp trứng ở một thị trấn

150 miles away,

cách đó 150 dặm (240 km)

where the soil conditions

nơi mà điều kiện đất

are better for building nests.

tốt hơn cho việc xây tổ.

Every morning, they fly

Mỗi sáng, chúng bay

150 miles into the farm.

150 dăm đến trang trại.

And every evening, they fly 150 miles back.

Và mỗi chiều, chúng bay 150 dặm về.

(Laughter)

(Tiếng cười)

They do that because they're able to follow

Chúng làm thế được bởi vì chúng có thể bay theo

the broken white line

dải phân cách mềm màu trắng

of highway A92.

trên cao lộ A92.

(Laughter)

(Tiếng cười)

No kidding.

Không đùa đâu.

I was imagining a "March of the Penguins" thing,

Tôi tưởng tượng ra cuộc diễu hành của những chú chim cánh cụt,

so I looked at Miguel.

nên tôi nhìn Miguel.

I said, "Miguel, do they fly

Tôi nói, "Miguel, chúng bay

150 miles to the farm,

150 dặm đến trang trại

and then do they fly

và rồi chúng bay

150 miles back at night?

150 dặm về vào buổi tối hả?

Do they do that for the children?"

Chúng làm thế là vì con chúng à?"

He looked at me like I had just quoted a Whitney Houston song.

Anh ấy nhìn tôi như tôi mới trích một đoạn từ một bài của Whitney Houston.

(Laughter)

(Tiếng cười)

He said, "No; they do it because the food's better."

Anh trả lời, "Không. Chúng làm thế là bởi vì thức ăn tốt hơn."

(Laughter)

(Tiếng cười)

I didn't mention the skin of my beloved fish,

Tôi chưa nhắc đến da của em cá yêu của tôi,

which was delicious -- and I don't like fish skin;

nó ngon tuyệt và tôi không thích da cá nhé.

I don't like it seared, I don't like it crispy.

Tôi không thích da cá khô. Tôi không thích da cá chiên giòn.

It's that acrid, tar-like flavor.

Nó hăng và có mùi như hắc ín ấy.

I almost never cook with it.

Tôi gần như không bao giờ nấu mà có da cá.

Yet, when I tasted it at that restaurant in southern Spain,

Thế nhưng, khi tôi ăn thử ở nhà hàng kia ở nam Tây Ban Nha,

it tasted not at all like fish skin.

nó không có vị gì như da cá cả.

It tasted sweet and clean,

Nó có vị ngọt và sạch

like you were taking a bite of the ocean.

như các bạn đang cắn một miếng từ đại dương.

I mentioned that to Miguel, and he nodded.

Tôi nói điều đó lại với Miguel và anh ta gật đầu.

He said, "The skin acts like a sponge.

Anh nói, "Da đóng vai trò như một miếng xốp.

It's the last defense before anything enters the body.

Nó là vòng bảo vệ cuối cùng trước khi bất kỳ cái gì xâm nhập vào cơ thể.

It evolved to soak up impurities."

Nó đã được tiến hóa để thấm lấy tạp chất."

And then he added,

Và rồi anh nói thêm,

"But our water has no impurities."

"Nhưng nước trang trại chúng tôi không có tạp chất."

OK. A farm that doesn't feed its fish,

Được. Một trang trại mà không cho cá ăn.

a farm that measures its success

Một trang trại mà đo đạc sự thành công của mình

by the success of its predators.

bằng sự thành công của những con vật săn mồi.

And then I realized when he says,

Và rồi tôi nhận ra rằng khi anh ấy nói,

"A farm that has no impurities,"

một trang trại không có tạp chất,

he made a big understatement,

anh ấy đã nói nhẹ đi,

because the water that flows through that farm

bởi vì nước chảy qua trang trại

comes in from the Guadalquivir River.

đến từ con sống Guadalquivir.

It's a river that carries with it

Đó là một con sông mang

all the things that rivers tend to carry these days:

đủ thứ mà các con sông thường mang ngày nay,

chemical contaminants,

các chất hóa học ô nhiễm,

pesticide runoff.

thuốc trừ sâu.

And when it works its way through the system

Và khi nước chảy qua toàn bộ hệ thống

and leaves,

và rời đi,

the water is cleaner than when it entered.

nó trở nên sạch hơn trước khi nó mới chảy vào.

The system is so healthy, it purifies the water.

Hệ thống dồi dào khỏe mạnh đến nỗi nó lọc sạch nước.

So, not just a farm that doesn't feed its animals,

Nên, không chỉ phải là một trang trại mà không cho những con vật mình ăn,

not just a farm that measures its success

không chỉ là một trang trại mà đo đạc thành công của mình

by the health of its predators,

bởi sức khỏe của những con vật săn mồi,

but a farm that's literally a water purification plant --

nhưng cũng là một trang trại mà thật sự là một nhà máy lọc nước,

and not just for those fish,

và không phải chỉ cho cá

but for you and me as well.

mà cả cho các bạn và tôi nữa.

Because when that water leaves, it dumps out into the Atlantic.

Bởi vì khi nước chảy đi nó sẽ đổ ra Đại Tây Dương.

A drop in the ocean, I know,

Một giọt ở trong đại dương, tôi biết,

but I'll take it, and so should you,

nhưng tôi sẽ chấp nhận nó và các bạn cũng thế

because this love story,

bởi vì câu chuyện tình này,

however romantic,

dù có lãng mạn thế nào đi nữa,

is also instructive.

nó cũng là một bài học.

You might say it's a recipe

Các bạn có thể gọi nó là một công thức

for the future of good food,

cho tương lai của thức ăn ngon,

whether we're talking about bass or beef cattle.

dù chúng ta có đang nói về cá vược hay đàn bò đi nữa.

What we need now is

Những gì chúng ta cần bây giờ là

a radically new conception of agriculture,

một quan niệm mới hoàn toàn cho ngành nông nghiệp,

one in which the food actually tastes good.

mà trong đó thức ăn thật sự ngon.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

But for a lot people,

Nhưng đối với nhiều người,

that's a bit too radical.

điều đó hơi cấp tiến quá.

We're not realists, us foodies;

Chúng ta, những người say mê đồ ăn, không có đầu óc thực tế.

we're lovers.

Chúng ta là những người ham thích.

We love farmers' markets,

Chúng ta yêu thích thị trường của các nhà nông.

we love small family farms,

Chúng ta yêu thích các trang trại gia đình nhỏ.

we talk about local food,

Chúng ta nói về thức ăn vùng.

we eat organic.

Chúng ta ăn thức ăn hữu cơ.

And when you suggest these are the things

Và khi mà các bạn đề nghị rằng đây là những thứ

that will ensure the future of good food,

mà sẽ đảm bảo tương lai của thức ăn ngon,

someone, somewhere stands up and says,

ai đó đâu đó sẽ đứng lên và nói,

"Hey guy, I love pink flamingos,

"Này anh kia, tôi cũng thích chim hồng hạc đấy

but how are you going to feed the world?"

nhưng mà anh sẽ cung cấp thức ăn cho cả thế giới như thế nào đây?

How are you going to feed the world?

Anh sẽ cung cấp thức ăn cho cả thế giới như thế nào?

Can I be honest?

Tôi nói thật nhé?

I don't love that question.

Tôi không thích câu hỏi đó.

No, not because we already produce

Không, không phải vì chúng ta đang sản xuất

enough calories to more than feed the world.

đủ calori để nuôi hơn cả thế giới.

One billion people will go hungry today.

Một tỷ người sẽ bị đói ngày hôm nay.

One billion -- that's more than ever before --

Một tỷ -- con số này cao nhất từ trước đến nay --

because of gross inequalities in distribution,

bởi vì sự phân phối không đều đặn

not tonnage.

chứ không phải lượng tấn.

Now, I don't love this question because it's determined the logic

Không, tôi không thích câu hỏi này bởi nó đã quyết định cái lôgíc

of our food system for the last 50 years.

của hệ thống thức ăn của chúng ta trong vòng 50 năm qua.

Feed grain to herbivores,

Cho động vật ăn cỏ ăn các loại hạt,

pesticides to monocultures, chemicals to soil,

cho thuốc trừ sâu vào các ngành độc canh, hóa chất vào đất,

chicken to fish,

cho cá ăn gà

and all along agribusiness

và tất cả các ngành thương mại nông nghiệp

has simply asked,

chỉ hỏi một cách đơn giản rằng,

"If we're feeding more people more cheaply,

"Nếu chúng tôi cho nhiều người ăn một cách rẻ tiền hơn

how terrible could that be?"

thì điều đó có tệ hại gì cơ chứ?"

That's been the motivation,

Đó đã là động cơ,

it's been the justification:

là sự bào chữa,

it's been the business plan

là kế hoạch kinh doanh

of American agriculture.

của ngành nông nghiệp Hoa Kỳ.

We should call it what it is:

Chúng ta nên gọi nó đúng theo bản chất của nó,

a business in liquidation,

một cơ sở thương mại trên đà phá sản,

a business that's quickly eroding

một cơ sở thương mại đang làm sói mòn một cách nhanh chóng

ecological capital that makes that very production possible.

nguồn vốn sinh thái mà nhờ vào đó mới thực hiện được chính việc sản xuất.

That's not a business,

Đó không phải là kinh doanh

and it isn't agriculture.

và đó cũng không phải là nông nghiệp.

Our breadbasket is threatened today,

Giỏ bánh mỳ của chúng ta đang bị đe dọa ngày hôm nay,

not because of diminishing supply,

không phải vì nguồn cung đang giảm bớt

but because of diminishing resources.

mà vì các tài nguyên đang cạn kiệt.

Not by the latest combine and tractor invention,

Không phải bởi các sáng chế về côngbin hay máy kéo

but by fertile land;

mà bởi các mảnh đất cằn cỗi;

not by pumps, but by fresh water;

không phải bởi các máy bơm mà bởi nước sạch;

not by chainsaws, but by forests;

không phải bởi máy cưa mà bởi các khu rừng;

and not by fishing boats and nets, but by fish in the sea.

và không phải bởi các con thuyền đánh cá và lưới mà bởi cá trong đại dương.

Want to feed the world?

Muốn cho cả thế giới ăn ư?

Let's start by asking: How are we going to feed ourselves?

Thì hãy bắt đầu bằng cách hỏi: Chúng ta sẽ tự cung cấp thức ăn cho bản thân như thế nào?

Or better: How can we create conditions

Hoặc còn hay hơn nữa là: Làm sao để chúng ta có thể tạo ra những điều kiện

that enable every community

mà sẽ cho phép từng cộng đồng

to feed itself?

tự cung cấp đủ thức ăn cho chính mình?

(Applause)

(Vỗ tay)

To do that,

Để làm được điều đó,

don't look at the agribusiness model for the future.

đừng nhìn vào mô hình thương mại nông nghiệp cho tương lai.

It's really old, and it's tired.

Nó rất cũ rồi và nó đã mệt lử.

It's high on capital, chemistry and machines,

Nó đầy rẫy nguồn tư bản, hóa chất và máy móc

and it's never produced anything really good to eat.

và nó chưa hề sản xuất ra được cái gì ngon để ăn cả.

Instead, let's look to the ecological model.

Thay vào đó, hãy nhìn vào mô hình sinh thái.

That's the one that relies on two billion years

Mô hình này đã có đến hai tỷ năm

of on-the-job experience.

kinh nghiệm trong ngành.

Look to Miguel,

Hãy tin tưởng Miguel --

farmers like Miguel.

các nhà chăn nuôi như Miguel.

Farms that aren't worlds unto themselves;

Các trang trại mà không phải là những thế giới của chính chúng;

farms that restore instead of deplete;

các trang trại mà khôi phục thay vì làm cạn kiệt;

farms that farm extensively

các trang trại chăn nuôi cùng khắp

instead of just intensively;

thay vì mạnh mẽ;

farmers that are not just producers,

các nhà chăn nuôi mà không chỉ là các nhà sản xuất

but experts in relationships.

mà cũng là các chuyên gia về các mối quan hệ.

Because they're the ones

Bởi vì họ là những người

that are experts in flavor, too.

mà cũng là các chuyên gia về mùi vị.

And if I'm going to be really honest,

Và nếu tôi thật sự thành thật,

they're a better chef than I'll ever be.

tôi sẽ không bao giờ là một đầu bếp giỏi như họ.

You know, I'm okay with that,

Các bạn biết không, tôi vui lòng với điều đó

because if that's the future of good food, it's going to be delicious.

bởi vì nếu đó là tương lai của thức ăn tốt, nó hẳn sẽ ngon tuyệt.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Applause)