Justin Hall-Tipping: Freeing energy from the grid

Justin Hall-Tipping: Enerjiyi şebekeden kurtarmak

Çeviri: Efe Sevin Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Why can't we solve these problems?

Bu sorunları neden çözemiyoruz?

We know what they are.

Ne olduklarını biliyoruz.

Something always seems to stop us.

Sanki bir şey bizi hep durduyor.

Why?

Neden?

I remember March the 15th, 2000.

15 Mart 2000'i hatırlıyorum.

The B15 iceberg broke off the Ross Ice Shelf.

B15 buzdağı Ross buz kalıbından kırılıp ayrılmıştı.

In the newspaper it said

Bir gazete şöyle demişti:

"it was all part of a normal process."

"Bu normal bir sürecin parçası"

A little bit further on in the article

Haberin ilerleyen bölümlerindeyse

it said "a loss that would normally take

şöyle dendi: "normal olarak buz kalıbı bu kaybı

the ice shelf 50-100 years to replace."

50-100 yıl içerisinde geri kazanabilir"

That same word, "normal,"

Aynı sözcük, "normal",

had two different,

iki farklı

almost opposite meanings.

hatta zıt anlamlara sahipti.

If we walk into the B15 iceberg

Bugün buradan ayrıldıktan sonra,

when we leave here today,

eğer B15 buzdağına çarpacak olursak

we're going to bump into something

çarptığımız şey

a thousand feet tall,

300 metre yüksekliğinde,

76 miles long,

120 kilometre uzunluğunda,

17 miles wide,

27 kilometre genişliğinde

and it's going to weigh two gigatons.

ve 2 gigaton ağırlığında olacak.

I'm sorry, there's nothing normal about this.

Üzgünüm ama, burada normal olan hiçbir şey yok.

And yet I think it's this perspective of us

Ve yine de, inanıyorum ki bizim bu bakış açımız,

as humans to look at our world

insanoğlu olarak dünyaya

through the lens of normal

normal objektifiyle bakmamız,

is one of the forces

gerçek çözümler üretmemizi

that stops us developing real solutions.

engelleyen güçlerden bir tanesidir.

Only 90 days after this,

Bu olaydan yalnızca 90 gün sonra,

arguably the greatest discovery

belki de geçmiş yüzyılın en büyük

of the last century occurred.

keşfi gerçekleşti.

It was the sequencing for the first time

Bu insan genomunun

of the human genome.

ilk defa dizilenmesidir.

This is the code that's in every single one

Bu dizi bizi biz yapan

of our 50 trillion cells

50 trilyon hücrenin

that makes us who we are and what we are.

her birinde bulunan koddur.

And if we just take one cell's worth

Ve eğer biz bu kodun yalnızca bir hücrelik

of this code and unwind it,

kısmı alır ve gerersek,

it's a meter long,

bir metre uzunluğunda

two nanometers thick.

ve iki nanometre kalınlığındadır.

Two nanometers is 20 atoms in thickness.

İki nanometre yaklaşık 20 atomun kalınlığıdır.

And I wondered,

Merak ediyorum,

what if the answer to some of our biggest problems

Ya en büyük sorunlarımızın çözümleri

could be found in the smallest of places,

değerli ve değersiz arasındaki farkın

where the difference between what is

yalnızca birkaç atomun

valuable and what is worthless

eklenmesi ve çıkarılması olduğu

is merely the addition or subtraction

en küçük

of a few atoms?

yerlerdeyse?

And what

Peki ya

if we could get exquisite control

enerjinin özü,

over the essence of energy,

elektronlar,

the electron?

kontrol altına alabilirse?

So I started to go around the world

Böylece, buluşlarıyla bizleri

finding the best and brightest scientists

buralara getirebilme şansı olan

I could at universities

en iyi ve parlak bilimadalarını

whose collective discoveries have the chance

üniversitelerde bulabilmek için

to take us there,

dünyayı dolaşmaya başladım.

and we formed a company to build

Ve birlikte onların olağanüstü fikirleriyle

on their extraordinary ideas.

bir şirket kurduk.

Six and a half years later,

Altı buçuk yıl sonra

a hundred and eighty researchers,

yüz seksen araştırmacı

they have some amazing developments

laboratuarlarında inanılmaz gelişmeler

in the lab,

elde ettiler,

and I will show you three of those today,

ve bugün sizlere bunlardan üç tanesini göstereceğim,

such that we can stop burning up our planet

bunlar sayesinde dünyamızı yakıp bitirmeyi bırakabilir

and instead,

ve bunun yerine,

we can generate all the energy we need

ihityacımız olan bütün enerjiyi

right where we are,

bulunduğumuz yerden

cleanly, safely, and cheaply.

temiz, güvenli, ve ucuz bir şekilde elde edebiliriz.

Think of the space that we spend

Zamanımızın büyük bir bölümünü

most of our time.

harcadığımız yeri düşünün.

A tremendous amount of energy

İnanılmaz miktarda bir enerji

is coming at us from the sun.

güneşten bize doğru geliyor.

We like the light that comes into the room,

Evimize gelen ışığı seviyoruz,

but in the middle of summer,

ama yaz ortasında,

all that heat is coming into the room

bütün bu ısı aslında soğuk tutmaya

that we're trying to keep cool.

çalıştığımız eve geliyor.

In winter, exactly the opposite is happening.

Kışın, tam tersi oluyor.

We're trying to heat up

Biz içinde bulunduğumuz yeri

the space that we're in,

ısıtmaya çalışıyoruz,

and all that is trying to get out through the window.

ve bütün ısı pencereden çıkıp gitmeye çalışıyor.

Wouldn't it be really great

Eğer pencere ihtiyacımıza göre ısıyı

if the window could flick back the heat

içeri alabilse ya da

into the room if we needed it

ısı içeri hiç gelmeden

or flick it away before it came in?

dışarda tutulabilse, çok iyi olmaz mıydı?

One of the materials that can do this

Elimizdeki maddelerden biri bunu yapabilir.

is a remarkable material, carbon,

Çok önemli bir madde, karbon,

that has changed its form in this incredibly beautiful reaction

Bu inanılmaz güzellikteki reaksiyonda şeklini değiştirdi,

where graphite is blasted by a vapor,

Burada grafit buharla patlatılıyor,

and when the vaporized carbon condenses,

sonra buharlaşmış karbon yoğunlaşıyor,

it condenses back into a different form:

ama yoğunlaştığında farklı bir şekil alıyor:

chickenwire rolled up.

bükülmüş kümes teli.

But this chickenwire carbon,

Bu kümes teli şeklindeki karbon,

called a carbon nanotube,

yani karbon nanotüp,

is a hundred thousand times smaller

saç telinizin onda birinin genişliğinden

than the width of one of your hairs.

yüzbinlerce kez daha küçük.

It's a thousand times

Bakırdan bin kat

more conductive than copper.

daha fazla iletken.

How is that possible?

Peki bu nasıl mümkün?

One of the things about working at the nanoscale

Nano ölçekte çalışmayla ilgili detaylardan bir tanesi

is things look and act very differently.

maddelerin çok farklı görünmesi ve davranmasıdır.

You think of carbon as black.

Karbonu siyah sanırsınız.

Carbon at the nanoscale

Nano ölçekte karbon

is actually transparent

aslında saydamdır

and flexible.

ve esnektir.

And when it's in this form,

Bu şeklindeyken,

if I combine it with a polymer

eğer ben bunu polimer ile birleştirir

and affix it to your window

ve pencere camınıza eklersem,

when it's in its colored state,

renkli durumuna geldiği zaman

it will reflect away all heat and light,

ışığı ve ısıyı yansıtacaktır.

and when it's in its bleached state

Beyazlanmış durumundaysa

it will let all the light and heat through

bütün ısı ve ışığı içeri alacaktır.

and any combination in between.

Aradaki bütün olasılıklar da mümkün.

To change its state, by the way,

Bu arada, durumlar arasında geçiş yapmak için

takes two volts from a millisecond pulse.

sadece bir milisaniyelik bir atıştan gelen iki volt gerekli

And once you've changed its state, it stays there

Bir kere durum değiştikten sonra, siz değiştiresiye kadar

until you change its state again.

aynı durumda kalıyor.

As we were working on this incredible

Biz Florida Üniversitesi'nde

discovery at University of Florida,

bunun üzerinde çalışırken,

we were told to go down the corridor

koridorun ilerisinde başka bir

to visit another scientist,

bilimadamını ziyaret etmemiz söylendi.

and he was working

Bu bilimadamı

on a pretty incredible thing.

inanılmaz bir şey üzerinde çalışıyordu.

Imagine

Düşünün

if we didn't have to rely

geceleri dolaşmak için yapak ışığa

on artificial lighting to get around at night.

gerek duymasak,

We'd have to see at night, right?

Gece görebilmemiz gerekir, di mi?

This lets you do it.

İşte bu, size bu beceriyi veriyor.

It's a nanomaterial, two nanomaterials,

Bu bir nano madde, iki nano madde

a detector and an imager.

bir dedektör ve bir kamera.

The total width of it

Toplam genişliği

is 600 times smaller

bir ondalık sayının genişliğinden

than the width of a decimal place.

600 kez daha küçük.

And it takes all the infrared available at night,

Gece etraftakı bütün kızılötesi ışınları topluyor,

converts it into an electron

ve iki küçük tabaka arasında

in the space of two small films,

elektronlara çeviriyor.

and is enabling you to play an image

Böylelikle sizin bakıp görebileceğiniz

which you can see through.

bir görüntü elde ediyor.

I'm going to show to TEDsters,

Burada ilk defa, siz TED izleyenlerine,

the first time, this operating.

bunun nasıl çalıştığını göstereceğim.

Firstly I'm going to show you

Öncelikle size

the transparency.

şeffaflığı göstereceğim.

Transparency is key.

Şeffaflık çok önemli.

It's a film that you can look through.

Bu tabakanın öteki tarafını görebiliyorsunuz.

And then I'm going to turn the lights out.

Sonra ışıkları kapatacağım.

And you can see, off a tiny film,

Ve bu küçük tabaka sayesinde inanılmaz

incredible clarity.

netlikte görüntü elde ediyorsunuz.

As we were working on this, it dawned on us:

Bunun üzerinde çalışırken fark ettik ki:

this is taking infrared radiation, wavelengths,

bu kızılötesi radyasyon ve dalga uzunluklarını alıp

and converting it into electrons.

elektrona çeviriyor.

What if we combined it

Peki ya biz bunu alıp

with this?

bununla birleştirsek?

Suddenly you've converted energy

Bir anda enerjiyi

into an electron on a plastic surface

camınıza yapıştırabileceğiniz

that you can stick on your window.

plastik bir yüzey üzerinde elektrona çevirdiniz.

But because it's flexible,

Ve esnekliği sayesinde

it can be on any surface whatsoever.

herhangi bir yüzeye de koyabilirsiniz.

The power plant of tomorrow

Geleceğin elektrik santralı

is no power plant.

hiç olmayan elektrik santralidir.

We talked about generating and using.

Üretim ve tüketim hakkında konuştuk.

We want to talk about storing energy,

Şimdi de depolama hakkında konuşalım.

and unfortunately

Ne yazık ki

the best thing we've got going

elimizdeki en iyi araç

is something that was developed in France

bundan yüz elli yıl önce

a hundred and fifty years ago,

Fransa'da yapılmış bir şey -

the lead acid battery.

kurşun asitli akü

In terms of dollars per what's stored,

Depolama için harcanan dolar bakımından

it's simply the best.

tek kelimeyle en iyisi.

Knowing that we're not going to put fifty of

Ama bodrum katına bunlardan elli tanesini

these in our basements to store our power,

enerji depolamak için bodruma koymayacağımızı bildiğimiz için

we went to a group at University of Texas at Dallas,

Dallas'taki Teksas Üniversitesi'ndeki bir gruba gidip

and we gave them this diagram.

bu taslak şemayı verdik.

It was in actually a diner

Aslında Dallas/Fort Worth Havaalanı'na

outside of Dallas/Fort Worth Airport.

yakın ufak bir lokantadaydı.

We said, "Could you build this?"

"Bunu inşa edebilir misiniz?" dedik.

And these scientists,

Ve bilimadamları

instead of laughing at us, said, "Yeah."

bize gülmek yerine, "Evet" dediler.

And what they built was eBox.

Yaptıkları şey eBox idi.

EBox is testing new nanomaterials

Ebox üzerinde elektron koyulabilecek,

to park an electron on the outside,

ihtiyaç duyulasıya kadar elektronları tutacak

hold it until you need it,

ve de sonra bırakıp başka yerlere aktarabilecek

and then be able to release it and pass it off.

yeni nano maddeler test ediyor.

Being able to do that means

Bunu yapabilmek demek

that I can generate energy

Benim temiz, verimli, ve ucuz

cleanly, efficiently and cheaply

enerjiyi bulunduğum yerde

right where I am.

üretebilmem demek.

It's my energy.

Benim enerjim.

And if I don't need it, I can convert it

Eğer ihtiyacım yoksa, enerjiyi dönüştürüp

back up on the window

pencerede tutabilir,

to energy, light, and beam it,

enerjiyi ışığa dönüştürüp

line of site, to your place.

toprak hattıyla sizin evinize yollayabilirim.

And for that I do not need

Ve bunun için aramızda

an electric grid between us.

bir şebeke olmasına gerek yok.

The grid of tomorrow is no grid,

Geleceğin şebekesi hiç olmayan şebekedir,

and energy, clean efficient energy,

ve bu enerji, temiz ve verimli enerji,

will one day be free.

birgün bedava olacak.

If you do this, you get the last puzzle piece,

Eğer bunu yaparsanız, yapbozun son parçasına gelirsiniz,

which is water.

su.

Each of us, every day,

Hepimiz her gün

need just eight glasses of this,

bundan sadece 8 bardak içmeliyiz,

because we're human.

çünkü insanız.

When we run out of water,

Su kaynakları tükenmeye başlayınca

as we are in some parts of the world

ki dünyanın bazı yerlerinde başladı

and soon to be in other parts of the world,

ve bazı yerlerinde de çok yakında başlayacak,

we're going to have to get this from the sea,

suyu denizden almamız gerecek,

and that's going to require us to build desalination plants.

bunu yapmak için de tuz arındırma tesisleri kurmamız lazım.

19 trillion dollars is what we're going to have to spend.

19 trilyon dolar harcamamız gereken rakam.

These also require tremendous amounts of energy.

Bu süreç aynı zamanda

In fact, it's going to require twice the world's

inanılmaz miktarda enerji gerektiriyor,

supply of oil to run the pumps

dünyadaki petrol rezervlerinin

to generate the water.

iki katına ihtiyacımız var.

We're simply not going to do that.

Kısacası bunu yapamayacağız.

But in a world where energy is freed

Ama enerjinin şebekeden kurtulduğu,

and transmittable

kolay ve masrafsızca iletilebildiği bir dünyada

easily and cheaply, we can take any water

nerede olursak olalım

wherever we are

herhangi bir suyu alıp

and turn it into whatever we need.

istediğimiz şeye dönüştürebiliriz.

I'm glad to be working with

İnanılmaz derecede parlak ve yardımsever bilimadamlarıyla çalışmaktan

incredibly brilliant and kind scientists,

ötürü çok mutluyum.

no kinder than

Dünyadaki pek çok insandan

many of the people in the world,

daha fazla yardımsever değiller

but they have a magic look at the world.

ama dünyaya sihirli bir bakış açısıyla bakıyorlar.

And I'm glad to see their discoveries

Onların buluşlarının laboratuarlardan çıkıp

coming out of the lab and into the world.

gerçek dünyayla buluştuğunu görmekten ötürü de çok mutluyum.

It's been a long time in coming for me.

Benim için çok uzun bir süre oldu.

18 years ago,

18 yıl önce,

I saw a photograph in the paper.

Gazetede bir fotoğraf gördüm.

It was taken by Kevin Carter

Sudan'a oradaki açlığı belgelemek

who went to the Sudan

için giden Kevin Carter

to document their famine there.

tarafından çekilmişti.

I've carried this photograph with me

O günden beri bu fotoğrafı hep

every day since then.

yanımda taşıyorum.

It's a picture of a little girl dying of thirst.

Susuzluktan ölmek üzere olan küçük bir kızın fotoğrafı.

By any standard this is wrong.

Nerden bakarsanız bakın bu yanlış.

It's just wrong.

Tamamıyle yanlış.

We can do better than this.

Bundan daha iyisini yapabiliriz.

We should do better than this.

Bundan daha iyisini yapmalıyız.

And whenever I go round

Ve ne zaman bana

to somebody who says,

"Biliyor musun, çok zor bir şey üzerinde çalışıyorsun

"You know what, you're working on something that's too difficult.

Yapman mümkün değil. Yeterli paran yok.

It'll never happen. You don't have enough money.

Yeterli zamanın yok.

You don't have enough time.

Burada çok daha ilginç bir şey var"

There's something much more interesting around the corner,"

diyen biriyle karşılaşsam,

I say, "Try saying that to her."

"Bunları bu kıza söylemeye çalış" diyorum.

That's what I say in my mind. And I just say

Aklımdan bunları geçiriyorum. Ve sadece

"thank you," and I go on to the next one.

"teşekkürler" deyip bir sonrakine gidiyorum.

This is why we have to solve our problems,

İşte bu yüzden sorunlarımızı çözmeliyiz,

and I know the answer as to how

ve ben doğanın yapıtaşı,

is to be able to get exquisite control

hayatının temel maddesinin

over a building block of nature,

basit elektronun

the stuff of life:

nasıl kontrol altına alınabileceği sorusunun

the simple electron.

cevabını biliyorum.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)