Jonathan Drori: Why we're storing billions of seeds

Jonathan Drori: Neden milyarlarca tohumu depoluyoruz?

Çeviri: Diba Szamosi Gözden geçirme: osman oguz ahsen

All human life,

İnsan hayatı,

all life, depends on plants.

bütün hayat, bitkilere bağlı.

Let me try to convince you of that in a few seconds.

İzin verirseniz sizleri ikna etmeye çalışayım.

Just think for a moment.

Bir anlığına düşünün.

It doesn't matter whether you live in a small African village,

Afrika'da ufak bir köyde de olsanız,

or you live in a big city,

büyük bir şehirde de, hiç fark etmez,

everything comes back to plants in the end:

her şey dönüp dolaşıp bitkilere geliyor.

whether it's for the food, the medicine,

Yiyecek olsun, ilaç,

the fuel, the construction, the clothing, all the obvious things;

yakıt, inşaat malzemesi, giyecek ve diğer birçok şey olsun,

or whether it's for the spiritual and recreational things

ya da bizler için çok önemi olan

that matter to us so much;

eğlencelik ya da ruhani şeyler,

or whether it's soil formation,

ya da toprak oluşumu,

or the effect on the atmosphere,

atmosferik etkiler,

or primary production.

ya da birincil üretim.

Damn it, even the books here are made out of plants.

Kahretsin ki, kitaplar bile burada bitkilerden yapılıyor.

All these things, they come back to plants.

Bütün bunların hepsi, dönüp dolaşıp bitkilere geliyor.

And without them we wouldn't be here.

Ve onlar olmasaydı bizler de olmazdık.

Now plants are under threat.

Fakat bitkiler artık tehdit altında.

They're under threat because of changing climate.

Değişen iklim nedeniyle tehdit altındalar.

And they are also under threat because they are sharing a planet

Ayrıca bizim gibi insanlarla aynı dünyayı paylaştıkları için

with people like us.

tehdit altındalar.

And people like us want to do things that destroy plants,

Ve bizler bitkileri ve onların doğal yaşam ortamlarını

and their habitats.

yok eden şeyler yapmayı seviyoruz.

And whether that's because of food production,

İster yiyecek üretimi olsun

or because of the introduction of alien plants

ya da yabancı bitkilerin bulunmamaları gereken

into places that they really oughtn't be,

doğal yaşam alanlarına dahil edilmeleri

or because of habitats being used for other purposes --

ya da doğal yaşam alanlarının başka amaçlarla kullanılması,

all these things are meaning that plants have to adapt,

bütün bunlar bitkilerin değişikliklere ayak uydurması,

or die, or move.

yok olması ya da yer değiştirmesi anlamına geliyor.

And plants sometimes find it rather difficult to move

Ve bitkiler kimi zaman kolay yer değiştiremiyorlar

because there might be cities and other things in the way.

çünkü yollarının üzerinde şehirler ya da başka engeller olabiliyor.

So if all human life depends on plants,

Eğer tüm insan hayatı bitkilere bağlıysa,

doesn't it make sense that perhaps we should try to save them?

bitkileri koruma altına almaya çalışmak sizce mantıklı değil mi?

I think it does.

Bence mantıklı.

And I want to tell you about a project to save plants.

Ve sizlere bitkileri korumak için bir projeden bahsetmek istiyorum.

And the way that you save plants

Bitkileri korumanın yolu

is by storing seeds.

tohumlarını depolamaktan geçiyor.

Because seeds, in all their diverse glory,

Çünkü tohumlar, şanlı çeşitlilikleriyle

are plants' futures.

bitkilerin geleceğidir.

All the genetic information for future generations of plants

Bitkilerin gelecek nesillerine ait tüm genetik bilgi

are held in seeds.

tohumlarda bulunur.

So here is the building;

İşte bina.

it looks rather unassuming, really.

Gerçekten mütevazı görünüyor.

But it goes down below ground many stories.

Fakat yerin altında birçok kat daha bulunuyor.

And it's the largest seed bank in the world.

Ve dünyanın en büyük tohum bankası.

It exists not only in southern England,

Sadece Güney İngiltere'de değil,

but distributed around the world. I'll come to that.

dünya çapında yayılmış durumda. Onu da sonra anlatacağım.

This is a nuclear-proof facility.

Burası nükleer işlemez bir tesis.

God forbid that it should have to withstand that.

Tanrı korusun, fakat buna dahi dayanabilir.

So if you're going to build a seed bank, you have to decide

E tabi, bir tohum bankası inşa edecekseniz,

what you're going to store in it. Right?

içine ne koyacağınıza da karar vermeniz gerekir, değil mi?

And we decided that what we want to store first of all,

Ve bizler de istedik ki, Dünya'da en fazla tehdit altında olan

are the species that are most under threat.

türleri saklayalım.

And those are the dry land species.

Ve bunlar da kuru arazi türleri.

So first of all we did deals

İlk önce 50 farklı ülkeyle

with 50 different countries.

anlaşmalar yaptık.

It means negotiating with heads of state,

Tabi bu 50 devletin de

and with secretaries of state in 50 countries

devlet başkanları ve bakanlarıyla anlaşma imzalamak için

to sign treaties.

görüşmek anlamına geliyor.

We have 120 partner institutions all over the world,

Turuncuyla renklendirilmiş ülkelerin tümünde

in all those countries colored orange.

120 kurumla ortaklıklarımız var.

People come from all over the world to learn,

İnsanlar dünyanın dört bir tarafından öğrenmek için geliyorlar.

and then they go away and plan exactly how

Ve sonra da geri dönüp,

they're going to collect these seeds.

bu tohumları nasıl toplayacaklarını planlıyorlar.

They have thousands of people all over the world

Dünya çapında bu bitkilerin yaşadığı söylenen yerleri işaretleyen

tagging places where those plants are said to exist.

binlerce insan var.

They search for them. They find them in flower.

Bu bitkileri arıyorlar, bu bitkileri çiçek halinde buluyorlar.

And they go back when their seeds have arrived.

Sonra da tohumları olunca geri gidip,

And they collect the seeds. All over the world.

tohumları topluyorlar. Bütün dünyada.

The seeds -- some of if is very untechnical.

Tohumlar -- bazıları çok teknik gerektirmiyor.

You kind of shovel them all in to bags and dry them off.

Kürekle torbalara doldurup, sonra da kurutuyorsunuz.

You label them. You do some high-tech things here and there,

Etiketliyorsunuz. Birkaç yüksek teknolojili işlem yapıyorsunuz.

some low-tech things here and there.

Birkaç düşük teknolojili işlem yapıyorsunuz.

And the main thing is that you have to dry them

Ve asıl önemli olan bunları çok dikkatli

very carefully, at low temperature.

şekilde kurutmanız, düşük bir sıcaklıkta.

And then you have to store them

Sonra da 20 santigrat derece civarında

at about minus 20 degrees C --

-- sanırım negatif 4 fahrenhayt dereceye denk gelir

that's about minus four Fahrenheit, I think --

nem oranına da çok dikkat ederek

with a very critically low moisture content.

depolamanız gerekiyor.

And these seeds will be able to germinate,

Ve inanıyoruz ki, bu tohumlar

we believe, with many of the species,

diğer bütün türlerle de birlikte

in thousands of years,

binlerce yıl sonradan çok emin olmamakla birlikte

and certainly in hundreds of years.

kesinlikle yüzyıllar sonra yeniden canlanabilecekler.

It's no good storing the seeds if you don't know they're still viable.

Hala canlı olup olmadıklarından emin olmaksızın tohumları saklamanın bir yararı yok.

So every 10 years we do germination tests

Bu yüzden her 10 yılda, elimizdeki her tohum numunesine

on every sample of seeds that we have.

çimlenme testleri yapıyoruz

And this is a distributed network.

Ve bu dağıtılmış bir ağ.

So all around the world people are doing the same thing.

Yani, dünyanın her yerinde insanlar aynı şeyi yapıyor.

And that enables us to develop germination protocols.

Bu da bize çimlenme protokolünü ilerletebilme şansı veriyor.

That means that we know the right combination of heat

Ve bu, doğru sıcak ve soğuk oranını,

and cold and the cycles that you have to get

çimlenme elde edilebilecek doğru dönemleri

to make the seed germinate.

biliyoruz anlamına geliyor.

And that is very useful information.

Ve bu gayet yararlı bir bilgi.

And then we grow these things,

Sonra bunları yetiştiriyoruz

and we tell people, back in the countries where these seeds have come from,

ve bu tohumların geldiği ülkelerdeki insanlara,

"Look, actually we're not just storing this

"Bakın, tohumları sadece sonra kullanmak

to get the seeds later,

için saklamakla kalmıyoruz,

but we can give you this information about

size bunun yanı sıra bu zor bitkileri

how to germinate these difficult plants."

nasıl çimlendirebileceğiniz bilgisini de veriyoruz."

And that's already happening.

Ve bu gerçekten oluyor.

So where have we got to?

Yani, neye ulaşmış olduk?

I am pleased to unveil that our three billionth seed --

Üç milyarıncı -- yani üç bin milyonuncu --

that's three thousand millionth seed --

tohumumuzun da artık depomuzda olduğunu

is now stored.

memnuniyetle söyleyebilirim.

Ten percent of all plant species on the planet,

Gezegenimizdeki bitki türlerinin yüzde onu,

24,000 species are safe;

yani 24,000 tür artık güvende;

30,000 species, if we get the funding, by next year.

gelecek yıl, finansman sağlayabilirsek, 30.000 tür olacak.

Twenty-five percent of all the world's plants, by 2020.

2020'ye kadar dünya bitkilerinin yüzde 25'i.

These are not just crop plants,

Bunlar sadece hasat bitkileri değil,

as you might have seen stored in Svalbard in Norway --

Norveç, Svalbard'da depolananlar arasında görebileceğiniz gibi --

fantastic work there.

muhteşem bir iş yapıyorlar.

This is at least 100 times bigger.

Bu en az 100 kat daha büyük.

We have thousands of collections that have been sent out

Dünyanın her yanına gönderdiğimiz binlerce

all over the world:

koleksiyonumuz var:

drought-tolerant forest species sent to Pakistan and Egypt;

Pakistan ve Mısır'a kuraklığa dayanabilen orman bitkileri;

especially photosynthetic-efficient plants

özellikle fotosentetik-verimli bitkiler

come here to the United States;

buraya, ABD'ye geliyor;

salt-tolerant pasture species sent to Australia;

tuza dayanıklı mera türleri Avustralya'ya gidiyor

the list goes on and on.

ve liste böyle uzuyor.

These seeds are used for restoration.

Bu tohumlar restorasyon için kullanılıyor.

So in habitats that have already been damaged,

Çoktan mahvolmuş habitatlarda,

like the tall grass prairie here in the USA,

ABD'deki uzun çayır otları gibi

or in mined land in various countries,

ya da çeşitli ülkelerdek mayınlı topraklarda,

restoration is already happening because of these species --

bu türler sayesinde restorasyon yapılıyor --

and because of this collection.

ve bu koleksiyon sayesinde.

Some of these plants, like the ones on the bottom

Bu bitkilerin bazıları, ekranın solundaki

to the left of your screen,

şu diptekiler gibi,

they are down to the last few remaining members.

türlerinin geri kalan bir kaçından.

The one where the guy is collecting seeds there on the truck,

Kamyonun üstündeki adamın tohumlarını topladığı ağaçtan,

that is down to about 30 last remaining trees.

geriye yaklaşık 30 tane kaldı.

Fantastically useful plant,

İnanılmaz bir şekilde faydalı bir bitki,

both for protein and for medicine.

protein olarak da, tıbbi olarak da.

We have training going on in China, in the USA,

Çin'de ve ABD'de eğitimlerimiz devam ediyor

and many other countries.

ve daha birçok ülkede.

How much does it cost?

Ne kadara mal oluyor?

2,800 dollars per species is the average.

Ortalama, tür başına 2.800 dolar.

I think that's cheap, at the price.

Değerine göre bence ucuz.

And that gets you all the scientific data

Ve bununla birlikte size tüm bilimsel

that goes with it.

veriyi de getiriyor.

The future research is "How can we find

Gelecekteki araştırma konumuz,

the genetic and molecular markers

"Her on yılda bir tohumlara canlanma testleri yapmadan

for the viability of seeds,

tohumların yaşayabilirliklerini gösterecek

without having to plant them every 10 years?"

genetik ve moleküler işaretleri nasıl buluruz?"

And we're almost there.

Ve bunun cevabını neredeyse vermek üzereyiz.

Thank you very much.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)