Rogier van der Heide: Why light needs darkness

Rogier van der Heide: Işık neden karanlığa ihtiyaç duyar

Çeviri: Taner Tarlakazan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Ekranda güzel bir açıklama var

There's a beautiful statement on the screen that says,

diyor ki, ''Işık ambiyansı yaratır,

"Light creates ambiance, light makes the feel of a space,

ışık boşluğu hissetmeyi sağlar,

ve ışık aynı zamanda yapının ifade biçimidir.''

and light is also the expression of structure."

Well, that was not by me.

Bu benim tarafımdan söylenmedi.

That was, of course, by Le Corbusier, the famous architect.

Tabi ki ünlü mimar,

Le Corbusier tarafından söylendi,

And here you can see what he meant in one of his beautiful buildings --

Burada güzel binalarından bir tanesinde

ne demek istediğini görebilirsiniz --

the chapel Notre Dame Du Haut De Ronchamp --

Notre Dame du Haut Ronchamp şapelinde --

where he creates this light that he could only make because there's also dark.

orada ışığı yaratıyor çünkü

aynı zamanda karanlık da var.

Ve bence bu 18 dakikalık

And I think that is the quintessence of this 18-minute talk --

konuşmanın özü

that there is no good lighting that is healthy and for our well-being

sağlıklı ve bizim için iyi olan

kaliteli ışıklandırma

without proper darkness.

uygun karanlık olmadan olmaz.

So this is how we normally would light our offices.

Bu nomalde ofislerimizi aydınlatma tarzımız.

We have codes and standards that tell us that the lights should be so much Lux

Işığın lüksünün ve dağılımının

iyi olmasını bize öğütleyen

and of great uniformity.

kodlarımız ve standartlarımız var.

Bu düzgün bir sıra halindeki lambalarla

This is how we create uniform lighting from one wall to the other

bir duvardan diğerine düzgün dağılımlı

ışıklandırmayı nasıl yaptığımızdır.

in a regular grid of lamps.

And that is quite different from what I just showed you

Ve bu size gösterdiğim

Le Corbusier'den

from Le Corbusier.

oldukça farklı.

If we would apply these codes and standards

Bu kodları ve standartları

Roma'daki Panteon'da uygulasak

to the Pantheon in Rome,

it would never have looked like this,

asla böyle gözükmezdi,

because this beautiful light feature that goes around there all by itself

çünkü bu kendi başına dönen

güzel ışık özelliği

sadece o ortamda aynı anda

can only appear because there is also darkness in that same building.

karanlık da olduğu için oluşabiliyor.

And the same is more or less what Santiago Calatrava said

Ve Santiago Calatrava'da az çok aynı şeyleri söylüyor

when he said, "Light: I make it in my buildings for comfort."

diyor ki, ''Işık, binalarımda konfor

için yapıyorum.''

And he didn't mean the comfort of a five-course dinner

Ve onun konfordan kastı bir çeşit yemeğe zıt

as opposed to a one-course meal,

olarak beş çeşit yemek değildi,

but he really meant the comfort

demek istediği konforun insanlar için

of the quality of the building for the people.

binanın kalitesi olduğuydu.

He meant that you can see the sky and that you can experience the sun.

Demek istediği, gökyüzünü görebilirsiniz

ve güneşi deneyimleyebilirsiniz.

And he created these gorgeous buildings where you can see the sky,

Ve o gökyüzünü görebileceğiniz bu muhteşem

binaları yarattı,

and where you can experience the sun,

güneşi deneyimleyebileceğiniz,

that give us a better life in the built environment,

inşa edilen çevrede bize daha iyi bir yaşam sunan,

ışığın parlaklığı ile ve aynı zamanda

just because of the relevance of light in its brightness and also in its shadows.

gölgeleri ile olan ilintisi sayesinde.

And what it all boils down to is, of course, the sun.

Bütün bunların kaynağı tabi ki güneş.

Ve bu güneş görseli diyebilir ki

And this image of the Sun may suggest

güneş şeytani ve agresiftir.

that the Sun is something evil and aggressive,

but we should not forget

Ama unutmamalıyız ki bu gezegenin

that all energy on this planet actually comes from the Sun,

bütün enerjisi güneşten geliyor.

and light is only a manifestation of that energy.

Ve ışık o enerjinin

tek gösterimi.

The sun is for dynamics, for color changes.

Güneş dinamik içindir, renk değişimleri için,

güneş çevremizdeki güzeliik içindir,

The sun is for beauty in our environment,

tıpkı bu binadaki gibi --

like in this building -- the High Museum in Atlanta,

Atlanta'daki High Müzesi,

which has been created by Renzo Piano from Italy,

İtalya'dan Renzo Piano tarafından yapılmış,

Arup Işıklandırma ile beraber,

together with Arup Lighting, a brilliant team of lighting designers,

Çatıdaki bütün bu güzel açıklıklar sayesinde

who created a very subtle modulation of light across the space,

güneşin dışarıda yaptıklarına

boşluk boyunca tepki veren,

çok iyi bir ışıklandırmayı oluşturdular.

responding to what the sun does outside,

ışıklandırma mühendislerinden

just because of all these beautiful openings in the roof.

oluşan çok parlak bir takım.

So in an indirect way, you can see the sun.

Yani indirekt olarak,

güneşi görebiliyorsunuz.

And what they did is they created an integral building element

Ve yaptıkları şey müzenin

ziyaretçilerini saran

to improve the quality of the space that surrounds the visitors of the museum.

boşluğun kalitesini artırmak üzere

dahili inşa elementi yaratmaktı.

burada görebileceğiniz bu

They created this shade that you can see here,

gölgeyi oluşturdular,

which actually covers the sun,

güneşi kapatan,

ama gökyüzünden gelen güzel ışığa açık olan.

but opens up to the good light from the sky.

Ve burada da güzel tasarım

And here you can see how they really crafted a beautiful design process

sürecini nasıl işlediklerini görebilirsiniz

fiziksel modeller ile beraber

with physical models,

with quantitative as well as qualitative methods,

nicel olarak, aynı zamanda nitel olarak,

to come to a final solution that is truly integrated

tamamen dahili ve tamamen bütünsel

final çözümüne erişmek için

and completely holistic with the architecture.

mimari ile beraber.

They allowed themselves a few mistakes along the way.

Kendilerine yol boyunca birkaç hata yapma izni verdiler.

As you can see here, there's some direct light on the floor,

Burada gördüğünüz üzere, yerde biraz doğrudan ışık var,

ama bunun nereden geldiğini kolayca anlayabilirler.

but they could easily figure out where that comes from.

Ve bu binadaki insanların

And they allow people in that building to really enjoy the sun,

güneşten gerçekten keyif almalarını sağlayabilirler

güneşin iyi tarafını.

the good part of the sun.

Ve güneşten keyif almak

And enjoying the sun can be in many different ways, of course.

tabi ki birçok yolla olabilir.

It can be just like this,

Tam bu şekilde olabilir,

or maybe like this, which is rather peculiar,

ya da bu şekilde, ki bu daha tuhaf,

but this is in 1963 --

ama bu 1963'te --

ABD'deki bir güneş tutulmasını

the viewing of a sun eclipse in the United States.

izlerken.

orası sadece biraz daha parlak,

And it's just a bit bright up there,

so these people have found a very intriguing solution.

yani bu insanlar çok merak uyandırıcı bir yol bulmuşlar.

This is, I think, a very illustrative image of what I try to say --

Bu, bence, demek istediğim şeyin güzel bir gösterimi --

güneşin güzel dinamği,

that the beautiful dynamics of sun, bringing these into the building,

bunları binalara getiriyor,

hayatımızı iyileştiren, inşa edilmiş

creates a quality of our built environment that truly enhances our lives.

çevremizin kalitesini oluşturuyor.

And this is all about darkness

Ve aydınlıkla ilgili olduğu

kadar karanlıkla da ilgili, tabi ki,

as much as it is about lightness, of course,

çünkü diğer türlü bu dinamikleri göremezsiniz.

because otherwise you don't see these dynamics.

As opposed to the first office

Kounuşmanın başında gösterdiğim ofisin

that I showed you in the beginning of the talk,

tersine, White Group'a ait olan

this is a well-known office, which is the Weidt Group.

bu ofiste.

They are in green energy consulting, or something like that.

Onlar yenilenebilir enerji danışmanlığı işindeler.

And they really practice what they preach

Ve gerçekten yapmak istedikleri şeyi gösteriyorlar,

because this office doesn't have any electric lighting at all.

çünkü ofiste elektrik aydınlatması yok.

It has only, on one side, this big, big glass window

Sadece bir tarafta

bu büyük, cam pencere var

that helps to let the sunlight enter deep into the space

güneş ışığının içerideki boşluğa

girmesine izin veriyor

and create a beautiful quality there and a great dynamic range.

güzel bir kalite ve güzel bir dinamik aralığı oluşuyor.

So it can be very dim over there, and you do your work,

Yani bir taraf çok karanlık olabilir, işinizi yaparsınız,

and it can be very bright over there, and you do your work.

ya da öbür taraf aydınlık olabilir, ve işinizi yaparsınız.

But actually, the human eye turns out to be remarkably adaptable

Ama aslında insan gözü

anlaşılmıştır ki kuvvetli bir biçimde

to all these different light conditions that together create an environment

asla sıkıcı olmayan asla cansız olmayan

bu çevreyi yaratan farklı ışık

that is never boring and that is never dull,

koşullarına uyumluluk gösteriyor,

and therefore helps us to enhance our lives.

ve bu yüzden hayatımızı iyileştirmemize yardım ediyor.

I really owe a short introduction of this man to you.

Bu kişiyi size kısa bir biçimde tanıtmalıyım.

This is Richard Kelly who was born 100 years ago,

Bu Richard Kelly

100 sene önce doğmuş birisi,

which is the reason I bring him up now, because it's kind of an anniversary year.

ki onu bu yüzden anlatıyorum,

çünkü bir çeşit anma yılı bu.

In the 1930s, Richard Kelly was the first person to really describe

1930larda, Richard Kelly modern

ışıklandırma tasarımı için bir

a methodology of modern lighting design.

metodoloji tarif eden ilk kişiydi.

And he coined three terms,

Ve üç terime isim koydu,

which are "focal glow," "ambient luminescence"

''odaksal parlaklık'',

''ortam ışıldaması''

and "play of the brilliants" --

ve ''parlaklığın oyunu''

three very distinctly different ideas about light in architecture

mimaride ışık ile ilgili çok

farklı fikirlerdi bunlar

that all together make up this beautiful experience.

hep beraber

bu güzel deneyimi yaptılar.

So to begin with, focal glow.

Odaksal parlama ile başlayalım.

He meant something like this --

Bunun gibi birşeyi kastediyordu --

where the light gives direction to the space

ışığın boşluğa yön verdiği ve etrafında

and helps you to get around.

dolaşmanıza izin verdiği bir yer.

Or something like this,

Ya da bunun gibi, kendisinin yaptığı bir ışıklandırma tasarımı

which is the lighting design he did for General Motors,

General Motors için, teşhir alanı için.

for the car showroom.

Ve o mekana girersiniz,

And you enter that space,

and you feel like, "Wow! This is so impressive,"

ve ''Bu çok etkileyici'' dersiniz,

just because of this focal point, this huge light source in the middle.

çünkü bu odak noktası,

ortadaki devasa ışık kaynağı.

Benim için bu tiyatral birşey,

To me, it is something from theater,

and I will get back to that a little bit later.

ve ona daha sonra döneceğim.

It's the spotlight on the artist that helps you to focus.

Sanatçının üzerindeki spot

ışığı odaklanmanıza yardım eder.

It could also be the sunlight that breaks through the clouds

Bulutların arasından çıkıp karayı aydınlatan

and lights up a patch of the land,

bir güneş ışığı demeti de olabilir,

highlighting it compared to the dim environment.

daha karanlık bir çevreye

göre aydınlatan.

Or it can be in today's retail, in the shopping environment --

Ya da günümüzde, alışveriş ortamında --

ürünü ışıklandırmak ve

lighting the merchandise and creating accents that help you to get around.

etrafında dolaşabilmeniz için vurgulamak olabilir.

Ambient luminescence is something very different.

Ortam aydınlığı ise çok farklı birşeydir.

Richard Kelly saw it as something infinite,

Richard Kelly onu sonsuz birşey olarak görmüştür,

something without any focus,

odaksız birşey,

something where all details actually dissolve in infinity.

bütün detayların sonsuzlukta

çözündüğü birşey.

And I see it as a very comfortable kind of light that really helps us to relax

Ve ben bunu çok konforlu bir ışıklandırma olarak

görüyorum, rahatlamamızda ve

düşünmemizde bize yardımcı oluyor.

and to contemplate.

It could also be something like this:

Aynı zamanda şöyle birşey de olabilir:

the National Museum of Science in London,

Londra'daki Ulusal Bilim Müzesi,

where this blue is embracing all the exhibitions and galleries

mavi renk bütün deneyleri ve

galerileri büyük

in one large gesture.

bir seferde kaplıyor.

And then finally,

Ve son olarak, Kelly'nin parlaklığın oyunu tavrı.

Kelly's play of brilliants added to that

Hong Kong'da ufkun görünümü,

really some play, I think, of the skyline of Hong Kong,

or perhaps the chandelier in the opera house,

ya da belki opera evindeki avize,

or in the theater here,

ya da buradaki salon,

which is the decoration, the icing on the cake, something playful,

iyinin sonundaki muhteşem,

oyuna teşvik eden bir dekorasyon,

something that is just an addition to the architectural environment,

mimari çevreye sadece bir

eklenti olarak söyleyebileceğim birşey.

I would say.

These three distinct elements, together,

Bu üç farklı element,

birlikte daha iyi hissetmemiz için

make a lighting environment that helps us to feel better.

ışıklandırma çevresi inşa ediyor.

And we can only create these out of darkness.

Ve bunları sadece karanlıktan oluşturabiliriz.

Ve bunu ileride anlatacağım.

And I will explain that further.

And I guess that is something that Richard Kelly, here on the left,

Ve burada da herhalde Richard Kelly (soldaki)

was explaining to Ludwig Mies van Der Rohe.

Ludwig Mies Van der Rohe'ye birşeyler anlatıyor.

And behind them, you see that Seagram Building

Ve arkalarında, Seagram Binasını

görüyorsunuz, daha sonraları

that later turned into an icon of modern lighting design.

modern ışıklandırma tasarımının ikonu haline geldi.

Those times, there were some early attempts

O zamanlar, ışık terapisi ile ilgili

erken denemeler de vardı.

also for light therapy already.

You can see here a photo

ABD Tıp Kütüphanesinin bir fotoğrafını görebilirsiniz,

from the United States Library of Medicine,

where people are put in the sun to get better.

insanlar daha iyi olmak için güneşte tutuluyorlar.

Size bugün ışığın sağlık ile

It's a little bit of a different story, this health aspect of light,

olan ilgisinin biraz daha

than what I'm telling you today.

farklı tarafını anlatacağım.

In today's modern medicine,

Günümüzdeki tıpta,

ışığın neredeyse tamamen biyokimyasal

there is a real understanding of light in an almost biochemical way.

olarak algılanması var.

And there is the idea that, when we look at things,

Ve fikir şu ki,birşeylere baktığımız

zaman bize en çok sarı

ışık yardımcı olur,

it is the yellow light that helps us the most,

that we are the most sensitive for.

en çok sarı ışığa hassasızdır.

But our circadian rhythms,

Ama sirkadyen ritimlerimiz, ki

uyanmaya, uyumaya, farkında olmaya

which are the rhythms that help us to wake and sleep

rahatlamaya ve bunun gibi şeylere yardımcı olan ritimlerdir,

and be alert and relaxed and so forth and so on,

they are much more triggered by blue light.

bunlar fazlaca mavi ışıktan etkileniyorlar.

And by modulating the amount of blue in our environment,

Ve çevremizdeki mavi ışığın

miktarının ayarlanması ile,

we can help people to relax, or to be alert,

insanların rahatlamasına ya da farkında olmasına,

uyumasına ya da uyanık kalmasına yardım edebilriz.

to fall asleep, or to stay awake.

And that is how, maybe in the near future, light can help hospitals

Ve belki de,

yakın gelecekte,

ışık hastanelerde insanları

to make people better sooner, recover them quicker.

daha kısa sürede iyi edecek,

daha çabuk taburcu olmalarını sağlayacak.

Maybe in the airplane, we can overcome jet lag like that.

Belki uçaklarda,

bu sayede jetlagin üstesinden geleceğiz.

Perhaps in school, we can help children to learn better

Belki de okulda, çocukların daha iyi öğrenmelerine

yardım edebiliriz çünkü daha iyi odaklanabilirler.

because they concentrate more on their work.

And you can imagine a lot more applications.

Ve daha birçok uygulama hayal edebilirsiniz.

But I would like to talk further

Ama hayatımızın kalitesini

about the combination of light and darkness

ilgilendirecek şekilde ışığın

ve karanlığın kombinasyonu

hakkında daha fazla konuşmak istiyorum.

as a quality in our life.

So light is, of course, for social interaction also --

Işık aynı zamanda sosyal kaynaşma için --

etrafımızdaki birçok özelliği

to create relationships with all the features around us.

ile ilişkiler yaratır.

It is the place where we gather around

Birbirimize söylecek şeylerimiz olduğu

when we have to say something to each other.

zaman etrafında toplandığımız şeydir ışık.

And it is all about this planet.

Ve hepsi de bu evren ile ilgilidir.

But when you look at this planet at night,

Ama bu evrene gece baktığınız zaman, bu şekilde gözükür.

it looks like this.

Ve de bence bugünkü konuşmada en

And I think this is the most shocking image in my talk today.

etkileyici görüntü bu.

Because all this light here goes up to the sky.

Çünkü buradaki bütün ışıklar

göküzüne gidiyor.

It never reaches the ground where it was meant for.

Olması gereken yere,

yeryüzüne dönmüyor.

It never is to the benefit of people.

Asla insanların yararına değil.

It only spoils the darkness.

Sadece karanlığı bozuyor.

So at a global scale, it looks like this.

Yani küresel ölçekte, bu şekide gözüküyor.

And, I mean, that is quite amazing, what you see here --

Ve, demek istediğim burada gördüğünüz şey çok muhteşem --

how much light goes up into the sky and never reaches the ground.

ne kadar ışık gökyüzüne gidiyor

ve yeryüzüne dönmüyor.

Because if we look at the Earth the way it should be,

Çünkü dünyaya olması gerektiği şekilde bakarsak,

it would be something like this very inspiring image

bu oldukça ilham verici görüntüdeki gibi olması gerekir

where darkness is for our imagination and for contemplation

karanlık hayal gücümüz ve düşünmemiz

için oradadır ve herşeyi

and to help us to relate to everything.

ilişkilendirmede bize yardımcı olur.

Gerçi dünya değişiyor,

The world is changing though,

and urbanization is a big driver of everything.

ve şehirleşme herşeyin başını çekiyor.

Bu fotoğrafı 2 hafta önce Guangzhou'da çektim,

I took this photo two weeks ago in Guangzhou,

and I realized that 10 years ago,

ve farkettim ki 10 sene önce,

there was nothing like this, of these buildings.

bu tarzda binalar burada yoktu.

It was just a much smaller city,

Çok daha küçük bir şehirdi,

ve şehirleşmenin hızı inanılmaz

and the pace of urbanization is incredible and enormous.

ve devasa boyutlarda.

And we have to understand these main questions:

Ve bu ana soruları anlamalıyız:

How do people move through these new urban spaces?

İnsanlar bu yeni şehirleşen alanlarda nasıl bağlantı kuracak?

Kültürlerini nasıl paylaşacak?

How do they share their culture?

How do we tackle things like mobility?

Mobilite gibi şeylere nasıl yaklaşımda bulunacağız?

Ve ışık nasıl yardımcı olabilir?

And how can light help there?

Çünkü yeni teknolojiler,

Because the new technologies,

they seem to be in a really interesting position

bize daha iyi çevreler sunmada ve şehirleşme

to contribute to the solutions of urbanization

çözümleri sağlama anlamında oldukça

ilgi çekici pozisyonda gibi gözüküyor.

and to provide us with better environments.

Kısa zaman öncesine kadar

It's not that long ago

that our lighting was just done with these kinds of lamps.

ışıklandırmamız bu tür

lambalar yardımı ile sağlanıyordu.

And of course, we had the metal-halide lamps

Ve tabi ki, metal projektörler ve floresan lambalarımız ve

and fluorescent lamps and things like that.

bunun gibi şeyler vardı.

Now we have LED,

Şu anda ise LED var,

but here you see the latest one, and you see how incredibly small it is.

burada en son versionunu görebilirsiniz,

ve ne kadar küçük olduğunu farkedebilirsiniz.

And this is exactly what offers us a unique opportunity,

Ve bu bize sıradışı bir fırsat sunuyor,

çünkü bu küçücük parça

because this tiny, tiny size allows us

ışığı ihtiyacımız olan heryere taşımamıza yardımcı oluyor.

to put the light wherever we really need it.

And we can actually leave it out where it's not needed at all

Ve ihtiyacımız olmayan yerde de bırakabiliriz

ve karanlığı sağlarız.

and where we can preserve darkness.

Yani bu çok ilginç bir önerme bence,

So that is a really interesting proposition, I think,

and a new way of lighting the architectural environment

ve kafamızdakiler ile beraber mimari

çevremizi ışıklandırmak için yeni bir yol.

with our well-being in mind.

The problem is, though, that I wanted to explain to you how this really works --

Size bunu anlatmak istiyorum ama problem şu ki --

bunların dört tanesi bir parmağıma sığabiliyor,

but I can have four of these on my finger,

yani bunları göremeyeceksiniz.

so you would not be able to really see them.

So I asked our laboratory to do something about it,

Bende labaratuarımızdan bununla ilgili birşey yapmalarını istedim,

ve dediler ki, ''Birşeyler yapabiliriz.''

and they said, "Well, we can do something."

TEDx Amsterdam'a özel olarak dünyadaki

They created for me the biggest LED in the world

especially for TEDx in Amsterdam.

en büyük LEDi yaptılar.

So here it is.

İşte burada.

It's the same thing as you can see over there --

Orada gördüğünüzün aynısı ama sadece 200 kat büyüğü.

just 200 times bigger.

Ve size çok çabuk bir biçimde nasıl çalıştığını anlatacağım.

And I will very quickly show you how it works.

So just to explain.

Anlatırsak.

Now, every LED that is made these days gives blue light.

Şimdi, bugünlerde yapılan her LED

mavi ışık verir.

Now, this is not very pleasant and comfortable.

Bu çok şık ve konforlu değildir.

Ve bu sebepten ötürü,

And for that reason, we cover the LED with a phosphor cap.

LEDi fosforlu bir kapak ile,

kapatıyoruz.

And the phosphor is excited by the blue

Ve fosfor mavi ışığı

and makes the light white and warm and pleasant.

beyaz, sıcak ve tatlı bir şekle döndürüyor.

And then when you add the lens to that,

Ve sonra ona lensi de ekleyince,

you can bundle the light and send it wherever you need it

ışığı demet halinde tutup istediğiniz yere aktarıyorsunuz

without any need to spill any light to the sky or anywhere else.

ışığı gökyüzüne veya başka bir yere boş

yere saçmaya gerek kalmadan.

So you can preserve the darkness and make the light.

Karanlığı koruyup ışığı yapabilirsiniz.

I just wanted to show that to you so you understand how this works.

Size bunu göstermek istedim ki

nasıl çalıştığını anlayabilesiniz.

(Applause)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

Daha da ileri gidebiliriz.

We can go further.

So we have to rethink the way we light our cities.

Şehirlerimizi nasıl aydınlatmamız gerektiğini gözden geçirmeliyiz.

We have to think again about light as a default solution.

Işığı kendiliğinden varolan

bir çözüm olarak yeniden düşünmeliyiz.

Neden bütün bu karayolları böyle kalıcı olarak aydınlık?

Why are all these motorways permanently lit?

Gerçekten ihtiyaç var mı?

Is it really needed?

Can we maybe be much more selective

Çok daha fazla seçici olup aynı zamanda karanlıktan beslenerek

and create better environments that also benefit from darkness?

daha iyi çevreler oluşturabilir miyiz?

Işıkla daha nazik olabilir miyiz?

Can we be much more gentle with light?

Buradaki gibi -- aslında çok düşük bir ışık seviyesi var.

Like here -- this is a very low light level actually.

Oluşturduğumuz ışıklandırma projelerinde

Can we engage people more in the lighting projects that we create,

daha çok , birbirleri ile gerçekten iletişim kurmak isteyecek

so they really want to connect with it, like here?

şekilde bir araya getirebilir miyiz?

Or can we create simply sculptures

Ya da içerisinde veya etrafında ilham

that are very inspiring to be in and to be around?

alınabilecek basit yapılar yaratabilir miyiz?

And can we preserve the darkness?

Ve karanlığı koruyabilecek miyiz?

Because to find a place like this today on Earth

Çünkü bugün dünyada böyle bir yer

is really very, very challenging.

bulmak çok çok zor.

And to find a starry sky like this is even more difficult.

Ve bunun gibi yıldızlı bir gökyüzünü bulmak artık daha zor.

Okyanuslarda bile, daha iyi bir yaşam

Even in the oceans, we are creating a lot of light

uğruna hayvanların da hayatını etkileyebilecek

that we could actually ban

also for animal life to have a much greater well-being.

çok miktarda ışık yaratıyoruz.

Ve biliniyor ki açıklardaki petrol platformları,

And it's known that migrating birds, for example, get very disoriented

göçmen kuşları

because of these offshore platforms.

çok etkiliyor.

And we discovered that when we make those lights green,

Keşfettik ki, bu ışıkları yeşil yapınca

kuşlar doğru yöne gidiyor.

the birds, they actually go the right way.

Daha fazla rahatsız olmuyorlar.

They are not disturbed anymore.

And it turns out once again

Ve bir kez daha anlaşılıyor ki

that spectral sensitivity is very important here.

ışık tayfı hassasiyeti

burada çok önemli.

Bütün bu örneklerde, bence,

In all of these examples, I think,

we should start making the light out of darkness,

ışığı karanlıktan almalıyız,

and use the darkness as a canvas -- like the visual artists do,

ve karanlığı bir tuval olarak kullanmalıyız --

ressamların yaptığı gibi,

like Edward Hopper in this painting.

Edward Hopper'ın bu resimde yaptığı gibi.

I think that there is a lot of suspense in this painting.

Bence burada askıda olan birçok şey var.

I think, when I see it, I start to think, who are those people?

Baktığımda,

Düşünmeye başlıyorum, bu insanlar kim?

Where have they come from? Where are they going?

Nereden geldiler? Nereye gidiyorlar?

Orada ne oldu? Sonraki beş dakikada neler olacak?

What just happened?

What will be happening in the next five minutes?

Ve bütün bu hikayelerin ve kararsızlığın şekillenişi

And it only embodies all these stories and all this suspense

karanlık ve ışık yüzünden oluyor.

because of the darkness and the light.

Edward Hopper ışık ve karanlık

Edward Hopper was a real master

ile tasvir sanatının

in creating the narration by working with light and dark.

gerçek ustasıydı.

And we can learn from that

Ve buradan öğrenip daha ilginç

and create more interesting and inspiring architectural environments.

ve ilham verici mimari çevreler yaratabiliriz.

We can do that in commercial spaces like this.

Bunu ticari alanlarda bu şekilde yapabiliriz.

And you can still also go outside

Ve aynı zamanda dışarıya da gidip

evrendeki en iyi gösterinin keyfini çıkarabilirsiniz,

and enjoy the greatest show in the universe,

ki bu da tabi ki, evrenin kendisidir.

which is, of course, the universe itself.

So I give you this wonderful, informative image of the sky,

Size bu muhteşem, aydınlatıcı

gökyüzü görüntüsünü gösteriyorum,

ranging from the inner city,

şehrin içinden başlıyor,

where you may see one or two stars and nothing else,

bir veya iki yıldız görebilirsiniz ve başka birşey yoktur,

tenha yerlere doğru,

all the way to the rural environments,

takımyıldızlarının ve yıldızların

where you can enjoy this great and gorgeous and beautiful performance

iyi, büyüleyici ve güzel performanslarının

of the constellations and the stars.

tadını çıkarabilirsiniz.

Mimaride bu aynı şekildedir.

In architecture, it works just the same.

By appreciating the darkness when you design the light,

Işığı tasarlarken karanlığın takdir edilmesi,

hayatımız iyileştirecek şekilde çok daha

you create much more interesting environments

that truly enhance our lives.

ilginç çevreler yaratmamıza imkan tanır.

This is the most well-known example, Tadao Ando's Church of the Light.

Bu en bilinen örnek,

Tadao Ando'nun Işık Kilisesi.

But I also think of Peter Zumthor's spa in Vals,

Ama aynı zamanda

Peter Zumthor'un Vals'deki spasında,

where light and dark, in very gentle combinations,

ışık ve karanlık, çok nazik kompozisyonlarda,

alter each other to define the space.

her biri boşluğu tanımlıyor.

Or Richard MacCormac's Southwark tube station in London,

Ya da Richard McCormack'ın Londra'daki güney metro istasyonu,

yer altında olmanıza rağmen,

where you can really see the sky, even though you are under the ground.

gökyüzünü görebilirsiniz.

And finally, I want to point out

Ve son olarak tiyatro sahnesinden

that a lot of this inspiration comes from theater.

çok fazla ilham geliyor.

And I think it's fantastic that we are today experiencing TEDx

Ve bence TEDx'i ilk defa tiyatroda deneyimliyor olmak

in a theater for the first time

fantastik,

because I think we really owe to the theater a big thanks.

çünkü bence bu tiyatorya çok büyük bir teşekkür borçluyuz.

It wouldn't be such an inspiring scenography

Tiyatro olmasaydı bu kadar ilham verici

bir sahne olmayacaktı.

without this theater.

And I think the theater is a place where we truly enhance life with light.

Ve bence tiyatro tam olarak

ışık ile hayatı iyileştirebileceğimiz bir yer.

Çok teşekkür ederim.

Thank you very much.

(Applause)

(Alkışlar)