Rogier van der Heide: Why light needs darkness

Rogier van der Heide: Tại sao ánh sáng cần bóng tối?

Translator: Huyen Bui Reviewer:

Trên màn hình là một nói rất hay

There's a beautiful statement on the screen that says,

"Ánh sáng tạo nên cảnh trí,

"Light creates ambiance, light makes the feel of a space,

ánh sáng đem đến cảm nhận về không gian,

và ánh sáng cũng là sự biểu đạt của cấu trúc."

and light is also the expression of structure."

Well, that was not by me.

Câu này không phải của tôi.

That was, of course, by Le Corbusier, the famous architect.

Mà của Le Corbusier,

một kiến trúc sư nổi tiếng.

And here you can see what he meant in one of his beautiful buildings --

Hãy nhìn đây, và bạn sẽ hiểu ý ông

tại một trong những tòa nhà tuyệt mỹ ông thiết kế --

the chapel Notre Dame Du Haut De Ronchamp --

nhà nguyện Notre Dame du Haut Ronchamp --

where he creates this light that he could only make because there's also dark.

nơi ông tạo ra thứ ánh sáng

mà chỉ có thể tạo ra được với sự có mặt của bóng tối.

Và tôi nghĩ, sự tinh hoa

And I think that is the quintessence of this 18-minute talk --

của bài thuyết trình dài 18 phút này --

that there is no good lighting that is healthy and for our well-being

là sẽ không có ánh sáng đẹp

lành mạnh và có ích

without proper darkness.

nếu không có bóng tối phù hợp.

So this is how we normally would light our offices.

Chúng ta thường thắp sáng văn phòng như thế này.

We have codes and standards that tell us that the lights should be so much Lux

Chúng ta có điều lệ và tiêu chuẩn

quy định rằng ánh sáng phải có cường độ nhất định

and of great uniformity.

và có sự đồng nhất cao.

Đây là cách chúng ta tạo ra ánh sáng đồng nhất

This is how we create uniform lighting from one wall to the other

từ tường này đến tường kia

với một hệ thống mạng đèn đều đặn.

in a regular grid of lamps.

And that is quite different from what I just showed you

Và điều này khác hẳn

với hình ảnh tôi vừa đưa ra

from Le Corbusier.

từ Le Corbusier.

If we would apply these codes and standards

Nếu chúng ta áp dụng những điều lệ và tiêu chuẩn này

cho đền Pantheon ở Rome,

to the Pantheon in Rome,

it would never have looked like this,

nó sẽ chẳng bao giờ có được dáng vẻ như thế này,

because this beautiful light feature that goes around there all by itself

vì thứ ánh sáng tuyệt đẹp thế này

thứ ánh sáng hài hòa tỏa ra khắp tòa nhà một cách tự nhiên này

chỉ có thể đạt được

can only appear because there is also darkness in that same building.

vì có cả bóng tối trong cùng tòa nhà.

And the same is more or less what Santiago Calatrava said

Tương tự như câu nói của Santiago Calatrava

when he said, "Light: I make it in my buildings for comfort."

tôi tạo ra ánh sáng vì

sự thoải mái và tiện nghi cho những tòa nhà"

And he didn't mean the comfort of a five-course dinner

Ý ông không muốn nói đến sự thoải mái của một bữa ăn 5 món

as opposed to a one-course meal,

so với bữa ăn chỉ có 1 món,

but he really meant the comfort

ông thực sự muốn nói đến sự thoải mái

of the quality of the building for the people.

về chất lượng tòa nhà.

He meant that you can see the sky and that you can experience the sun.

Ý của ông là bạn có thể nhìn thấy bầu trời

và bạn có thể cảm nhận ánh nắng mặt trời.

And he created these gorgeous buildings where you can see the sky,

Và ông ấy thiết kế những tòa nhà lộng lẫy thế này

nơi bạn có thể nhìn thấy bầu trời,

and where you can experience the sun,

và cảm nhận ánh nắng

that give us a better life in the built environment,

mang lại cho chúng ta cuộc sống tốt đẹp hơn

đều là nhờ có sự hài hòa của ánh sáng

just because of the relevance of light in its brightness and also in its shadows.

ở nơi sáng cũng như ở chỗ tối.

And what it all boils down to is, of course, the sun.

Và mấu chốt của vấn đề tất nhiên chính là mặt trời.

Hình ảnh này của mặt trời có lẽ gợi lên

And this image of the Sun may suggest

sự tàn ác và hung hãn.

that the Sun is something evil and aggressive,

but we should not forget

Nhưng chúng ta đừng quên rằng toàn bộ năng lượng của trái đất

that all energy on this planet actually comes from the Sun,

thực ra được cung cấp bởi mặt trời.

and light is only a manifestation of that energy.

Và ánh sáng chính là một dạng

của nguồn năng lượng ấy.

The sun is for dynamics, for color changes.

Mặt trời đem đến sự vận động, làm thay đổi màu sắc,

ánh mặt trời làm nên vẻ đẹp cho môi trường sống của chúng ta,

The sun is for beauty in our environment,

như trong tòa nhà này --

like in this building -- the High Museum in Atlanta,

Bảo tàng Nghệ thuật Atlanta,

which has been created by Renzo Piano from Italy,

thiết kế bởi Renzo Piano, người Ý,

cùng với Công ty thiết kế ánh sáng Arup,

together with Arup Lighting, a brilliant team of lighting designers,

một đội ngũ các nhà thiết kế ánh sáng tài ba,

who created a very subtle modulation of light across the space,

đã tạo ra

một sự hài hòa tinh tế của ánh sáng

trong không gian,

responding to what the sun does outside,

thay đổi theo ánh mặt trời bên ngoài,

just because of all these beautiful openings in the roof.

nhờ những ô cửa nhỏ xinh này trên mái nhà

So in an indirect way, you can see the sun.

Đây chính là một cách gián tiếp,

để bạn nhìn thấy mặt trời.

And what they did is they created an integral building element

Những gì họ làm

là tạo ra một yếu tố xây dựng tổng thể

to improve the quality of the space that surrounds the visitors of the museum.

để cải thiện chất lượng không gian

xung quanh những vị khách tham quan bảo tàng.

Và họ tạo ra những cấu trúc mái vòm

They created this shade that you can see here,

như thế này

which actually covers the sun,

để ngăn ánh nắng gay gắt,

nhưng đồng thời vẫn mở rộng để đón nhận ánh sáng trời.

but opens up to the good light from the sky.

Và bạn có thể thấy

And here you can see how they really crafted a beautiful design process

quá trình họ thiết kế tuyệt tác này

với các mô hình vật lý

with physical models,

with quantitative as well as qualitative methods,

cùng các phương pháp định tính cũng như định lượng

to come to a final solution that is truly integrated

để đi đến kết quả cuối cùng

đó là sự kết hợp một cách hài hòa và toàn diện

and completely holistic with the architecture.

của ánh sáng với công trình kiến trúc.

They allowed themselves a few mistakes along the way.

Họ tự cho phép mình phạm vài lỗi nhỏ trong suốt quá trình.

As you can see here, there's some direct light on the floor,

Như bạn thấy có vài đốm nắng chiếu thẳng xuống sàn nhà,

nhưng họ có thể dễ dàng lần ra nguồn gốc của chúng.

but they could easily figure out where that comes from.

Bằng cách này, họ cho phép mọi người trong tòa nhà

And they allow people in that building to really enjoy the sun,

tận hưởng ánh mặt trời,

mặt tốt đẹp của mặt trời.

the good part of the sun.

Và bạn có thể tận hưởng ánh mặt trời

And enjoying the sun can be in many different ways, of course.

bằng nhiều cách, tất nhiên rồi.

It can be just like this,

Có thể đơn giản như thế này,

or maybe like this, which is rather peculiar,

hay thế này, hơi đặc biệt một chút,

but this is in 1963 --

Ảnh này được chụp năm 1963 --

họ đang quan sát nhật thực

the viewing of a sun eclipse in the United States.

ở Mỹ.

Mặt trời hơi chói chang một chút,

And it's just a bit bright up there,

so these people have found a very intriguing solution.

thế là mọi người đã tìm ra một giải pháp thông minh thế này.

This is, I think, a very illustrative image of what I try to say --

Tôi nghĩ đây là hình ảnh minh họa rõ ràng nhất ý tôi muốn nói --

đó là sự vận động tuyệt vời mà mặt trời

that the beautiful dynamics of sun, bringing these into the building,

đem vào những tòa nhà này,

đã tạo ra chất lượng cho môi trường xây dựng

creates a quality of our built environment that truly enhances our lives.

và thực sự cải thiện cuộc sống của chúng ta.

And this is all about darkness

Và hình ảnh này thể hiện bóng tối

cũng nhiều như thể hiện ánh sáng,

as much as it is about lightness, of course,

bởi vì nếu không thì bạn sẽ chẳng thấy được những sự vận động này.

because otherwise you don't see these dynamics.

As opposed to the first office

Trái ngược với văn phòng bạn thấy

that I showed you in the beginning of the talk,

ở phần đầu,

this is a well-known office, which is the Weidt Group.

đây là một tòa nhà văn phòng nổi tiếng, tòa White Group.

They are in green energy consulting, or something like that.

Họ tư vấn về sử dụng năng lượng xanh, hoặc gì đó tương tự.

And they really practice what they preach

Và họ thực sự áp dụng những lí thuyết họ thường tư vấn,

because this office doesn't have any electric lighting at all.

vì văn phòng này hoàn toàn không có bóng đèn điện.

It has only, on one side, this big, big glass window

Nó chỉ có

cửa sổ kính rất rộng ở một bên tường

that helps to let the sunlight enter deep into the space

cho phép ánh nắng mặt trời

chiếu thật sâu vào trong phòng,

and create a beautiful quality there and a great dynamic range.

tạo ra một không gian tuyệt đẹp và linh hoạt

So it can be very dim over there, and you do your work,

Bạn có thể làm việc ở một góc rất tối,

and it can be very bright over there, and you do your work.

hoặc ở một nơi rất sáng.

But actually, the human eye turns out to be remarkably adaptable

Nhưng thực ra mắt người

có thể thích nghi một cách đáng ngạc nhiên

to all these different light conditions that together create an environment

với tất cả những điều kiện ánh sáng khác nhau này

Cùng với nhau chúng đã tạo nên một môi trường

that is never boring and that is never dull,

không bao giờ nhàm chán và không bao giờ tối tăm,

and therefore helps us to enhance our lives.

và vì thế, giúp cải thiện cuộc sống của chúng ta.

I really owe a short introduction of this man to you.

Tôi phải giới thiệu nhân vật này với các bạn.

This is Richard Kelly who was born 100 years ago,

Đây là Richard Kelly

người được sinh ra đúng 100 năm trước,

which is the reason I bring him up now, because it's kind of an anniversary year.

đó cũng là lý do tôi nhắc đến ông ở đây,

như một cách tưởng niệm.

In the 1930s, Richard Kelly was the first person to really describe

Vào những năm 1930, Richard Kelly là người đầu tiên

thực sự định ra

a methodology of modern lighting design.

một phương pháp cho ngành thiết kế ánh sáng đương đại.

And he coined three terms,

Ông ta đưa ra 3 khái niệm,

which are "focal glow," "ambient luminescence"

đó là "focal glow", tạm dịch là "ánh sáng tiêu điểm" hay "ánh sáng để nhìn thấy"

"ambient luminescence", "ánh sáng tạo môi trường" hay "ánh sáng để chiêm nghiệm"

and "play of the brilliants" --

và "play of briliants", "ánh sáng trình diễn" hay "ánh sáng để chiêm ngưỡng"

three very distinctly different ideas about light in architecture

từ những ý tưởng đối lập nhau

về ánh sáng trong kiến trúc

that all together make up this beautiful experience.

được kết hợp

để tạo nên trải nghiệm đẹp đẽ này.

So to begin with, focal glow.

Bắt đầu với "ánh sáng tiêu điểm"

He meant something like this --

Ý ông ấy muốn nói đến những thứ như thế này --

where the light gives direction to the space

nơi mà ánh sáng chỉ ra hướng của không gian

and helps you to get around.

và dẫn đường cho bạn.

Or something like this,

Hay như ở đây, ánh sáng ông thiết kế

which is the lighting design he did for General Motors,

cho General Motors, cho một phòng triển lãm xe.

for the car showroom.

Và bạn bước vào không gian đó,

And you enter that space,

and you feel like, "Wow! This is so impressive,"

và bạn cảm thấy, "Ôi! thật là ấn tượng,"

just because of this focal point, this huge light source in the middle.

đó là vì cái "tiêu điểm" này,

cái nguồn ánh sáng mạnh mẽ ở ngay giữa.

Với tôi, nó giống như trong nhà hát,

To me, it is something from theater,

and I will get back to that a little bit later.

và lát nữa đây, tôi sẽ quay lại ý này

It's the spotlight on the artist that helps you to focus.

Chính ánh đèn sân khấu chiếu lên người nghệ sĩ

đã khiến bạn tập trung.

It could also be the sunlight that breaks through the clouds

Đó cũng có thể là ánh mặt trời xuyên qua những đám mây

and lights up a patch of the land,

và chiếu sáng những mảng đất,

highlighting it compared to the dim environment.

làm nó nổi bật lên

so với không gian mờ tối xung quanh.

Or it can be in today's retail, in the shopping environment --

Hay giống như trong các cửa hàng, trong khu mua sắm --

chiếu sáng các mặt hàng

lighting the merchandise and creating accents that help you to get around.

và tạo điểm nhấn để giúp bạn nhìn thấy rõ.

Ambient luminescence is something very different.

"Ánh sáng tạo môi trường" là một khái niệm hoàn toàn khác.

Richard Kelly saw it as something infinite,

Richard Kelly xem đó là một thứ ánh sáng vô tận,

something without any focus,

không có bất kì điểm nhấn nào,

something where all details actually dissolve in infinity.

một nơi mà tất cả các chi tiết

đã hòa tan vào sự vô tận.

And I see it as a very comfortable kind of light that really helps us to relax

Và tôi thấy nó là một thứ ánh sáng dễ chịu

giúp chúng ta thư giãn

và chiêm nghiệm.

and to contemplate.

It could also be something like this:

Hoặc giống như ở đây:

the National Museum of Science in London,

Bảo tàng Khoa học Quốc gia Luân Đôn,

where this blue is embracing all the exhibitions and galleries

nơi mà ánh sáng màu xanh này

trùm lên tất cả các hiện vật và khu trưng bày

in one large gesture.

trong một động thái tổng thể.

And then finally,

Và cuối cùng là quan niệm "ánh sáng trình diễn" của Kelly

Kelly's play of brilliants added to that

Đây quả là một "màn trình diễn của ánh sáng" phía chân trời Hong Kong,

really some play, I think, of the skyline of Hong Kong,

or perhaps the chandelier in the opera house,

hay có thể là cái đèn chùm của nhà hát opera,

or in the theater here,

hay ở ngay chính trong nhà hát này,

which is the decoration, the icing on the cake, something playful,

nó là một vật trang trí,

lớp kem phủ trên chiếc bánh, một thứ gì đó vui nhộn,

something that is just an addition to the architectural environment,

hay chỉ là một chi tiết bổ sung

cho môi trường kiến trúc.

I would say.

These three distinct elements, together,

Ba thành tố riêng biệt này,

kết hợp để tạo nên một môi trường ánh sáng

make a lighting environment that helps us to feel better.

khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn.

And we can only create these out of darkness.

Và chúng ta chỉ có thể tạo nên chúng từ bóng tối.

Tôi sẽ giải thích sâu hơn.

And I will explain that further.

And I guess that is something that Richard Kelly, here on the left,

Tôi đoán đó là ý tưởng mà Richard Kelly (bên trái),

was explaining to Ludwig Mies van Der Rohe.

đang cố giải thích cho Lugwig Mies Van der Rohe.

And behind them, you see that Seagram Building

Và ngay sau lưng họ là tòa nhà Seagram

mà sau này trở thành

that later turned into an icon of modern lighting design.

một biểu tượng của ngành thiết kế chiếu sáng đương đại.

Those times, there were some early attempts

Vào thời đó, đã bắt đầu có một số thử nghiệm

sử dụng liệu pháp ánh sáng.

also for light therapy already.

You can see here a photo

Bức ảnh này chụp ở Thư viện Y khoa Hoa Kỳ,

from the United States Library of Medicine,

where people are put in the sun to get better.

nơi mọi người được phơi nắng cho khỏe.

Đây là một câu chuyện hơi khác,

It's a little bit of a different story, this health aspect of light,

về khía cạnh sức khỏe của ánh sáng,

than what I'm telling you today.

khác với những gì tôi nói nãy giờ.

In today's modern medicine,

Trong y học hiện đại,

có một hẳn một quan niệm về ánh sáng

there is a real understanding of light in an almost biochemical way.

gần như theo cách hiểu của ngành hóa sinh.

And there is the idea that, when we look at things,

Về lý thuyết,

khi chúng ta nhìn các sự vật,

ánh sáng vàng giúp ích nhiều nhất,

it is the yellow light that helps us the most,

that we are the most sensitive for.

chúng ta nhạy cảm với nó nhất.

But our circadian rhythms,

Nhưng nhịp sinh học của con người,

cái "đồng hồ" bảo chúng ta nên ngủ hay thức

which are the rhythms that help us to wake and sleep

nên tỉnh táo hay nghỉ ngơi, vân vân,

and be alert and relaxed and so forth and so on,

they are much more triggered by blue light.

được kích thích chủ yếu bởi ánh sáng xanh lam.

And by modulating the amount of blue in our environment,

Và bằng cách điều chỉnh lượng ánh sáng xanh lam

trong môi trường,

we can help people to relax, or to be alert,

chúng ta có thể giúp mọi người thư giãn, hoặc tỉnh táo,

ngủ hoặc thức.

to fall asleep, or to stay awake.

And that is how, maybe in the near future, light can help hospitals

Bằng cách này

trong tương lai gần,

các bệnh viện có thể dùng ánh sáng

to make people better sooner, recover them quicker.

để giúp bệnh nhân khỏe lại sớm hơn,

bình phục nhanh hơn.

Maybe in the airplane, we can overcome jet lag like that.

Hoặc trên máy bay,

chúng ta có thể vượt qua những mệt mỏi.

Perhaps in school, we can help children to learn better

Hoặc trong trường học, chúng ta có thể giúp bọn trẻ học tốt hơn

vì chúng tập trung hơn vào bài học.

because they concentrate more on their work.

And you can imagine a lot more applications.

Bạn có thể nghĩ ra nhiều ứng dụng hơn nữa.

But I would like to talk further

Nhưng tôi muốn nói sâu hơn

about the combination of light and darkness

đến sự kết hợp

của ánh sáng và bóng tối

như là một một phẩm chất của cuộc sống.

as a quality in our life.

So light is, of course, for social interaction also --

Mục đích của ánh sáng tất nhiên là các tương tác xã hội --

để liên kết chúng ta

to create relationships with all the features around us.

với môi trường xung quanh.

It is the place where we gather around

Đó là nơi chúng ta tụ họp

when we have to say something to each other.

khi cần trao đổi gì đó với nhau.

And it is all about this planet.

Nói bao quát hơn, ánh sáng làm nên thế giới này.

But when you look at this planet at night,

Đây là hình ảnh trái đất vào buổi đêm.

it looks like this.

Và tôi cho đây là hình ảnh gây shock nhất

And I think this is the most shocking image in my talk today.

trong bài nói hôm nay.

Because all this light here goes up to the sky.

Vì tất cả ánh sáng ở đây

chiếu lên trời.

It never reaches the ground where it was meant for.

Nó không hề chiếu xuống mặt đất

đúng như mục đích sử dụng.

It never is to the benefit of people.

Và chẳng giúp ích gì cho loài người cả.

It only spoils the darkness.

mà chỉ làm hỏng bóng đêm.

So at a global scale, it looks like this.

Ở phạm vi toàn cầu thì như thế này.

And, I mean, that is quite amazing, what you see here --

Thật đáng kinh ngạc những gì bạn thấy ở đây--

how much light goes up into the sky and never reaches the ground.

biết bao nhiêu ánh sáng chiếu lên trời

và không bao giờ chạm tới mặt đất.

Because if we look at the Earth the way it should be,

Bởi vì nếu chúng ta thấy trái đất theo đúng cách,

it would be something like this very inspiring image

hình ảnh của nó sẽ đẹp và đầy cảm hứng như thế này

where darkness is for our imagination and for contemplation

nơi bóng tối dành cho trí tưởng tượng

và sự chiêm nghiệm

and to help us to relate to everything.

bóng tối cũng giúp gắn kết chúng ta với mọi vật.

Thế giới đang thay đổi,

The world is changing though,

and urbanization is a big driver of everything.

và đô thị hóa là một động lực lớn cho mọi thứ.

Tôi chụp bức ảnh này 2 tuần trước ở Quảng Châu,

I took this photo two weeks ago in Guangzhou,

and I realized that 10 years ago,

và tôi chợt nhận ra rằng 10 năm trước,

there was nothing like this, of these buildings.

ở đây chẳng có gì giống mấy tòa nhà này.

It was just a much smaller city,

Nó từng là một thành phố nhỏ hơn nhiều,

và tốc độ đô thị hóa

and the pace of urbanization is incredible and enormous.

thật không thể tin nổi, thật khủng khiếp.

And we have to understand these main questions:

Và chúng ta cần phải hiểu những câu hỏi mấu chốt này:

How do people move through these new urban spaces?

Con người đi lại trong không gian của những đô thị mới này như thế nào?

Họ trao đổi văn hóa bằng cách nào?

How do they share their culture?

How do we tackle things like mobility?

Chúng ta phải làm gì để giải quyết các vấn đề, ví dụ như giao thông?

Và ánh sáng giúp ích thế nào?

And how can light help there?

Bởi vì các kĩ thuật mới,

Because the new technologies,

they seem to be in a really interesting position

đã đạt được những thành quả rất thú vị

to contribute to the solutions of urbanization

để đóng góp vào những giải pháp đô thị hóa

và cung cấp cho chúng ta môi trường tốt hơn.

and to provide us with better environments.

Chỉ mới đây thôi

It's not that long ago

that our lighting was just done with these kinds of lamps.

hệ thống chiếu sáng của chúng ta

còn sử dụng những loại đèn này.

And of course, we had the metal-halide lamps

và tất nhiên, cả đèn halogen, đèn huỳnh quang

and fluorescent lamps and things like that.

và những thứ tương tự khác.

Now we have LED,

Bây giờ thì ta có đèn LED,

but here you see the latest one, and you see how incredibly small it is.

đây là phiên bản mới nhất,

bạn có tin nó nhỏ như vậy không?

And this is exactly what offers us a unique opportunity,

Và chính điều này cho chúng ta một cơ hội quý giá,

bởi vì kích thước li ti của chúng

because this tiny, tiny size allows us

cho phép chúng ta đặt ánh sáng ở nơi ta thực sự cần.

to put the light wherever we really need it.

And we can actually leave it out where it's not needed at all

có thể tắt đi ở những nơi không cần thiết

và ở nơi chúng ta có thể "bảo tồn" bóng tối.

and where we can preserve darkness.

Với tôi, đó thực sự là một gợi ý thú vị

So that is a really interesting proposition, I think,

and a new way of lighting the architectural environment

và là một hướng mới cho ngành chiếu sáng trong môi trường kiến trúc

phục vụ cuộc sống con người.

with our well-being in mind.

The problem is, though, that I wanted to explain to you how this really works --

Vấn đề là tôi muốn giải thích cho bạn cụ thể hơn

nhưng 4 cái bóng đèn LED gộp lại cũng chỉ vừa trên đầu ngón tay của tôi,

but I can have four of these on my finger,

nên bạn chẳng thể nhìn thấy được.

so you would not be able to really see them.

So I asked our laboratory to do something about it,

Vì thế tôi cầu cứu phòng thí nghiệm,

và họ nói họ có thể làm cái gì đó.

and they said, "Well, we can do something."

Họ đã chế tạo cho tôi bóng đèn LED lớn nhất trên thế giới

They created for me the biggest LED in the world

especially for TEDx in Amsterdam.

dành riêng cho hội thảo TEDx Amsterdam.

So here it is.

Nó đây.

It's the same thing as you can see over there --

Nó giống hệt như cái ở trên màn hình -- nhưng lớn gấp 200 lần.

just 200 times bigger.

và tôi sẽ giải thích thật ngắn gọn

And I will very quickly show you how it works.

So just to explain.

để bạn thấy nó làm việc thế nào.

Now, every LED that is made these days gives blue light.

Hiện nay, tất cả đèn LED

đều cho ánh sáng xanh lam.

Now, this is not very pleasant and comfortable.

Không thoải mái và dễ chịu lắm.

Vì thế,

And for that reason, we cover the LED with a phosphor cap.

người ta bọc đèn LED

bằng lớp phospho.

And the phosphor is excited by the blue

Phospho được kích thích bởi ánh sáng xanh

and makes the light white and warm and pleasant.

và phát ra ánh sáng trắng ấm áp và dễ chịu.

And then when you add the lens to that,

rồi bạn gắn chụp đèn lên,

you can bundle the light and send it wherever you need it

thế là bạn có thể "gói" ánh sáng lại, và đem tới nơi nào bạn cần

without any need to spill any light to the sky or anywhere else.

mà không làm rơi rớt chút ánh sáng nào

lên bầu trời hay bất kì nơi nào khác.

So you can preserve the darkness and make the light.

Như vậy bạn có thể bảo tồn bóng tối và tạo ra ánh sáng.

I just wanted to show that to you so you understand how this works.

Tôi chỉ muốn cho bạn xem

để hiểu cụ thể nguyên lý làm việc của đèn LED.

(Applause)

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

Nếu nghĩ xa hơn,

We can go further.

So we have to rethink the way we light our cities.

Chúng ta có thể cân nhắc lại cách chúng ta chiếu sáng các thành phố.

We have to think again about light as a default solution.

Chúng ta phải nghĩ lại

về việc coi ánh sáng là một giải pháp mặc định.

Tại sao những đường cao tốc này phải được chiếu sáng liên tục?

Why are all these motorways permanently lit?

Có thực sự cần thiết không?

Is it really needed?

Can we maybe be much more selective

Hay chúng ta có thể chọn lọc hơn

and create better environments that also benefit from darkness?

và tạo ra một môi trường tốt hơn để tận hưởng cả bóng tối nữa?

Chúng ta có thể dùng ánh sáng nhẹ nhàng hơn không?

Can we be much more gentle with light?

Như ở đây -- thực chất là một mức chiếu sáng rất thấp.

Like here -- this is a very low light level actually.

Chúng ta có thể để mọi người tham gia nhiều hơn

Can we engage people more in the lighting projects that we create,

vào các công trình chiếu sáng,

so they really want to connect with it, like here?

để họ thực sự cảm thấy có mối liên hệ với chúng, như thế này.

Or can we create simply sculptures

Hoặc ta có thể tạo nên những bức điêu khắc đơn giản

that are very inspiring to be in and to be around?

nhưng cho ta thật nhiều cảm hứng khi ở gần chúng.

And can we preserve the darkness?

Và chúng ta có thể bảo tồn bóng tối được không?

Because to find a place like this today on Earth

Vì để tìm được một nơi như thế này trên trái đất bây giờ

is really very, very challenging.

thực sự là một thách thức rất lớn.

And to find a starry sky like this is even more difficult.

Và tìm được bầu trời lấp lánh sao thế này lại càng khó hơn.

Ngay cả trên biển, chúng ta cũng tạo ra nhiều ánh điện

Even in the oceans, we are creating a lot of light

mà thực ra phải bỏ đi, để cuộc sống của các động vật

that we could actually ban

also for animal life to have a much greater well-being.

được cải thiện hơn.

Một ví dụ là các loài chim di trú

And it's known that migrating birds, for example, get very disoriented

đã bị lạc hướng

because of these offshore platforms.

bởi những dàn khoan này.

And we discovered that when we make those lights green,

Và chúng tôi phát hiện ra là khi đổi những đèn này thành màu xanh lá cây,

các loài chim đã tìm được đúng hướng.

the birds, they actually go the right way.

Chúng không bị làm rối nữa.

They are not disturbed anymore.

And it turns out once again

Và một lần nữa,

that spectral sensitivity is very important here.

sự nhạy phổ

đóng vai trò then chốt ở đây

Từ tất cả các ví dụ này, tôi cho rằng,

In all of these examples, I think,

we should start making the light out of darkness,

chúng ta nên bắt đầu tạo ra ánh sáng từ bóng tối,

and use the darkness as a canvas -- like the visual artists do,

và dùng bóng tối như là một bức toan --

như cách của các họa sĩ làm,

like Edward Hopper in this painting.

như trong bức tranh này của Edward Hopper.

I think that there is a lot of suspense in this painting.

Tôi cảm thấy "sự ngưng đọng" trong bức tranh này.

I think, when I see it, I start to think, who are those people?

Khi xem tranh, tôi tự hỏi,

những nhân vật trong đấy là ai?

Where have they come from? Where are they going?

Họ từ đâu đến? Họ sẽ đi đâu?

Chuyện gì mới xảy ra? Cái gì sẽ xảy đến trong 5 phút nữa?

What just happened?

What will be happening in the next five minutes?

Và nó thể hiện tất cả các câu chuyện đó và sự ngưng đọng đó

And it only embodies all these stories and all this suspense

chỉ bằng bóng tối và ánh sáng.

because of the darkness and the light.

Edward Hopper quả là một bậc thầy

Edward Hopper was a real master

thực sự, ông đã kể chuyện

in creating the narration by working with light and dark.

chỉ bằng cách dùng những mảng sáng và tối.

And we can learn from that

Chúng ta có thể học tập ông

and create more interesting and inspiring architectural environments.

và tạo ra những không gian kiến trúc thú vị hơn và nhiều cảm hứng hơn.

We can do that in commercial spaces like this.

Chúng ta có thể ứng dụng trong không gian thương mại như thế này.

And you can still also go outside

Và bạn vẫn có thể đi ra ngoài

và tận hưởng show diễn lớn nhất trong vũ trụ,

and enjoy the greatest show in the universe,

tất nhiên, đó chính là bản thân Vũ trụ.

which is, of course, the universe itself.

So I give you this wonderful, informative image of the sky,

Để tôi cho bạn xem tấm hình tuyệt vời và hàm súc này

của bầu trời,

ranging from the inner city,

từ trong thành phố,

where you may see one or two stars and nothing else,

nơi bạn chẳng thấy gì ngoài một, hai ngôi sao,

cho đến vùng nông thôn,

all the way to the rural environments,

nơi bạn có thể tận hưởng

where you can enjoy this great and gorgeous and beautiful performance

màn trình diễn tuyệt mỹ và hoành tráng

of the constellations and the stars.

của những ngôi sao và các chòm sao.

Trong ngành kiến trúc cũng vậy,

In architecture, it works just the same.

By appreciating the darkness when you design the light,

Bằng cách coi trọng bóng tối khi thiết kế chiếu sáng,

bạn sáng tạo ra những không gian thú vị hơn nhiều

you create much more interesting environments

that truly enhance our lives.

và điều đó thực sự cải thiện cuộc sống của chúng ta.

This is the most well-known example, Tadao Ando's Church of the Light.

Đây là ví dụ nổi tiếng nhất,

Nhà thờ Ánh Sáng do Tadao Ando thiết kế.

But I also think of Peter Zumthor's spa in Vals,

Tôi cũng liên tưởng

đến Khu spa ở Vals thiết kế bởi Peter Zumthor,

where light and dark, in very gentle combinations,

nơi sáng và tối được kết hợp rất nhẹ nhàng,

alter each other to define the space.

tương tác với nhau để định hình không gian.

Or Richard MacCormac's Southwark tube station in London,

Hoặc ga tàu điện ngầm phía nam của Richard McCormack ở Luân Đôn,

nơi bạn có thể nhìn thấy bầu trời,

where you can really see the sky, even though you are under the ground.

mặc dù bạn đang ở trong lòng đất.

And finally, I want to point out

Và cuối cùng, tôi muốn nói rằng

that a lot of this inspiration comes from theater.

phần lớn cảm hứng cho thiết kế chiếu sáng là từ các nhà hát.

And I think it's fantastic that we are today experiencing TEDx

Và thật là tuyệt vời khi hội thảo này được diễn ra

in a theater for the first time

lần đầu tiên trong một nhà hát,

because I think we really owe to the theater a big thanks.

bởi vì chúng ta thực sự phải mang ơn các nhà hát.

It wouldn't be such an inspiring scenography

Sẽ chẳng có những phối cảnh đầy cảm hứng như thế này

nếu không có một nhà hát.

without this theater.

And I think the theater is a place where we truly enhance life with light.

Và theo tôi, nhà hát là nơi

chúng ta thực sự đề cao cuộc sống bằng ánh sáng.

Xin chân thành cảm ơn.

Thank you very much.

(Applause)

(Vỗ tay)