Helping others makes us happier -- but it matters how we do it | Elizabeth Dunn

Çeviri: Nevaz Mescioğlu Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

So, I have a pretty fun job,

İnsanları neyin mutlu ettiğini araştırdığım oldukça keyifli bir işim var.

which is to figure out what makes people happy.

It's so fun, it might almost seen a little frivolous,

O kadar keyifli ki, lüzumsuz gibi bile görünebilir.

especially at a time where we're being confronted

Hele de canımızı sıkan bir sürü haberin olduğu zamanlarda.

with some pretty depressing headlines.

But it turns out that studying happiness might provide a key

Ama meğerse mutluluğu araştırmak, karşı karşıya olduğumuz

to solving some of the toughest problems we're facing.

en güç problemleri çözmemize yardımcı olabilirmiş.

It's taken me almost a decade to figure this out.

Bunun farkına varmam neredeyse 10 yılımı aldı.

Pretty early on in my career,

Daha kariyerimin başındayken iş arkadaşlarımla Science dergisinde,

I published a paper in "Science" with my collaborators,

''Başkaları için Para Harcamak Mutluluk Veriyor'' başlıklı bir yazı yayımladık.

entitled, "Spending Money on Others Promotes Happiness."

I was very confident in this conclusion,

Bu kanıya çok güveniyordum

except for one thing:

ama şöyle bir şey vardı ki

it didn't seem to apply to me.

sanki benim için geçerli değildi.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

I hardly ever gave money to charity,

Pek bağış yapan biri değildim,

and when I did,

yaptığımda da beklediğim o içimi ısıtan duyguyu hissetmiyordum.

I didn't feel that warm glow I was expecting.

So I started to wonder if maybe there was something wrong with my research

O yüzden araştırmamda bir sorun mu var diye merak etmeye başladım

or something wrong with me.

ya da bende.

My own lackluster emotional response to giving was especially puzzling

Paylaşmaya karşı gösterdiğim duygusal tepkisizlik özellikle kafa karıştırıcıydı

because my follow-up studies revealed that even toddlers exhibited joy

çünkü sonraki araştırmalarım,

bebeklerin bile paylaşmaktan zevk aldıklarını gösteriyordu.

from giving to others.

In one experiment, my colleagues Kiley Hamlin, Lara Aknin and I

Bir deney için ben ve meslektaşlarım Kiley Hamlin ile Lara Aknin

brought kids just under the age of two into the lab.

laboratuvara iki yaşından biraz küçük çocuklar getirdik.

Now, as you might imagine,

Tahmin edebileceğiniz gibi

we had to work with a resource that toddlers really care about,

bebeklerin ilgilendiği bir şeyden yararlanmamız gerekiyordu.

so we used the toddler equivalent of gold,

Bu yüzden bebekler için altın değerindeki balık krakerleri kullandık.

namely, Goldfish crackers.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

We gave kids this windfall of Goldfish for themselves

Bebeklere bir yığın balık kraker verdik

and a chance to give some of their Goldfish away

ve bir de krakerlerini Monkey isimli kuklayla paylaşmaları için bir şans.

to a puppet named Monkey.

(Video) Researcher: I found even more treats,

(Video) Araştırmacı: Daha fazla kraker buldum ve hepsini sana vereceğim.

and I'm going to give them all to you.

Toddler: Ooh. Thank you.

Çocuk: Teşekkürler.

Researcher: But, you know, I don't see any more treats.

Araştırmacı: Ama başka kalmamış, bir tane Monkey'ye verir misin?

Will you give one to Monkey?

Çocuk: Evet.

Toddler: Yeah. Researcher: Yeah?

Araştırmacı: Evet mi?

Toddler: Yeah.

Çocuk: Evet.

Here.

Researcher: Ooh, yummy. Mmmm.

Araştırmacı: Çok leziz. Mmmm.

Toddler: All gone, he ate it.

Çocuk: Hepsi bitti. Hepsini yedi.

Elizabeth Dunn: Now, we trained research assistants to watch these videos

Elizabeth Dunn: Araştırma asistanlarımızdan bu videoları izleyip

and code toddlers' emotional reactions.

çocukların tepkilerini kodlamalarını istedik.

Of course, we didn't tell them our hypotheses.

Tabii ki onlara hipotezimizi söylemedik.

The data revealed that toddlers were pretty happy

Aldığımız veri, kraker verildiğinde bebeklerin oldukça mutlu olduklarını

when they got this pile of Goldfish for themselves,

but they were actually even happier

ama krakerleri kuklamıza verdiklerinde daha da mutlu olduklarını gösterdi.

when they got to give some of their Goldfish away.

And this warm glow of giving persists into adulthood.

Vermenin oluşturduğu sıcak duygu yetişkinlikte de devam ediyor.

When we analyzed surveys from more than 200,000 adults

Dünya çapında 200.000'den fazla yetişkinin katıldığı anket sonuçları

across the globe,

we saw that nearly a third of the world's population

dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin

reported giving at least some money to charity in the past month.

geçtiğimiz ay en azından bir miktar para bağışladığını gösterdi.

Remarkably, in every major region of the world,

Dikkat çekicidir ki dünyanın önemli bölgelerinde

people who gave money to charity were happier than those who did not,

bağış yapanlar bağış yapmayanlardan daha mutlu,

hatta kendi kişisel maddi durumlarını hesaba kattıktan sonra bile

even after taking into account their own personal financial situation.

And this correlation wasn't trivial.

ve aradaki bu ilişki önemsiz değil.

It looked like giving to charity

Bağış yapmanın mutluluğa etkisi, iki kat fazla gelir ile aynı gibi.

made about the same difference for happiness

as having twice as much income.

Now, as a researcher,

Bir araştırmacı olarak dünya genelinde

if you're lucky enough to stumble on an effect

çocuk ve yetişkinlerde tekrarlanan bir etkiye rastlayacak kadar şanslıysanız

that replicates around the world in children and adults alike,

you start to wonder:

Bu insan doğasının bir parçası olabilir mi diye merak etmeye başlarsınız.

Could this be part of human nature?

We know that pleasure reinforces adaptive behaviors

Şunu biliyoruz ki zevk uyarlanabilir davranışları pekiştirir,

like eating and sex

yemek yemek ve seks gibi türümüzün devamını sağlayan davranışlar.

that help perpetuate our species,

and it looked to me like giving might be one of those behaviors.

Ve bana göre paylaşmak da bu davranışlardan olabilir.

I was really excited about these ideas,

Bu fikirler beni çok heyecanlandırmıştı

and I wrote about them in the "New York Times."

ve New York Times'ta onlar hakkında yazdım.

One of the people who read this article

Yazımı okuyanlar arasında muhasebecim de vardı.

was my accountant.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yeah.

At tax time, I found myself seated across from him,

Vergi zamanında muhasebecimin karşısında oturmuş

watching as he slowly tapped his pen

kalemini, iyi saklanamamış bir kınamayla,

on the charitable giving line of my tax return

vergi beyannamemin bağış satırına yavaşça vurmasını izliyordum.

with this look of, like,

poorly concealed disapproval.

(Laughter)

Despite building my career by showing how great giving can feel,

Kariyerimi, bağış yapmanın ne kadar iyi hissettirdiği üzerine yapmama rağmen

I actually wasn't doing very much of it.

kendim pek bağış yapmıyordum.

So I resolved to give more.

Bu yüzden daha sık bağış yapmaya karar verdim.

Around that time,

O dönemde her yerde Suriyeli mülteci kriziyle ilgili kahredici hikâyeler vardı.

devastating stories about the Syrian refugee crisis

were everywhere.

I really wanted to help,

Gerçekten yardım etmek istedim ve kredi kartımı çıkardım.

so I pulled out my credit card.

I knew my donations would probably make a difference for someone somewhere,

Bağışlarımın muhtemelen bir yerlerde birileri için fark yaratacağını biliyordum

but going to the website of an effective charity

ama etkili bir bağış sitesine girip kart numaramı yazmak yine de yeterli değildi.

and entering my Visa number

still just didn't feel like enough.

İşte o zaman Beşli Grup'u öğrendim.

That's when I learned about the Group of Five.

The Canadian government allows any five Canadians

Kanada hükûmeti, beş Kanadalıya bir mülteci aileye destek olma izni veriyor.

to privately sponsor a family of refugees.

Aileye, Kanada'daki ilk yıllarında destek olabilmek için

You have to raise enough money to support the family

for their first year in Canada,

yeterli miktarda para biriktirmeniz gerekiyor

and then they literally get on a plane to your city.

ve ardından uçağa binip şehrinize geliyorlar.

One of the things that I think is so cool about this program

Bu programın güzel olduğunu düşündüğüm yönlerinden biri de

is that no one is allowed to do it alone.

kimsenin tek başına katılmasına izin verilmemesi.

And instead of a Group of Five,

Ve biz beş kişilik bir grup olmak yerine

we ended up partnering with a community organization

bir topluluk organizasyonuyla anlaştık ve yirmi beş kişilik bir grup oluşturduk.

and forming a group of 25.

After almost two years of paperwork and waiting,

Neredeyse iki yıl süren evrak işleri ve beklemeden sonra,

we learned that our family would be arriving in Vancouver

destek olacağımız ailenin altı haftadan daha kısa bir sürede

in less than six weeks.

Vancouver'a geleceğini öğrendik.

They had four sons and a daughter,

Dört oğulları ve bir kızları vardı.

so we raced to find them a place to live.

Biz de onlara yaşayacakları bir yer bulmaya çalıştık.

We were very lucky to find them a house,

Onlara bir ev bulabildiğimiz için şanslıydık

but it needed quite a bit of work.

ama biraz tadilata ihtiyacı vardı.

Bu yüzden arkadaşlarım akşamları ve hafta sonları gelip

So my friends came out on evenings and weekends

and painted and cleaned and assembled furniture.

evi boyadılar, temizlediler ve mobilyaları yerleştirdiler.

When the big day came,

Büyük gün geldiğinde buzdolabını süt ve taze meyvelerle doldurduk

we filled their fridge with milk and fresh fruit

and headed to the airport to meet our family.

ve aileyle buluşmak için havaalanına gittik.

It was a little overwhelming for everyone,

Bu herkes için çok büyük bir şeydi,

özellikle de dört yaşındaki çocukları için.

especially the four-year-old.

His mother was reunited with her sister

Annesi, aynı programla daha önceden Kanada'ya gelen kardeşiyle buluştu.

who had come to Canada earlier through the same program.

Birbirlerini on beş yıldır görmemişlerdi.

They hadn't seen each other in 15 years.

When you hear that more than 5.6 million refugees have fled Syria,

5 milyon 600 binden fazla mültecinin Suriye'den kaçtığını duyduğunuzda

you're faced with this tragedy

insan beyninin idrak edecek kadar gelişmiş olmadığı

that the human brain hasn't really evolved to comprehend.

bir trajediyle karşı karşıya kalıyorsunuz.

It's so abstract.

Bu çok soyut bir şey.

Before, if any of us had been asked to donate 15 hours a month

Daha önce, mültecilere yardım etmek için

to help out with the refugee crisis,

bizden ayda on beş saat bağış yapmamız istenseydi

we probably would have said no.

muhtemelen hayır derdik.

But as soon as we took our family to their new home in Vancouver,

Ama ailemizi Vancouver'daki yeni evlerine götürür götürmez

we all had the same realization:

hepimiz aynı şeyin farkına vardık:

we were just going to do whatever it took to help them be happy.

Onların mutlu olmaları için gereken her şeyi yapacaktık.

This experience made me think a little more deeply about my research.

Bu tecrübe, çalışmam hakkında biraz daha derin düşünmemi sağladı.

Back in my lab,

İnsanların, yardım ettikleri kişilerle gerçek bir bağ hissettiklerinde

we'd seen the benefits of giving spike

when people felt a real sense of connection with those they were helping

ve onların hayatlarında yaptıkları değişikleri

zihinlerinde kolayca canlandırabildiklerinde

and could easily envision the difference they were making

in those individuals' lives.

bağışlamanın yararlarının arttığını gördük.

For example, in one experiment,

Örneğin bir çalışmada katılımcılara

we gave participants an opportunity to donate a bit of money

UNICEF veya Spread the Net'e bir miktar para bağışlamaları için olanak verdik.

to either UNICEF or Spread the Net.

We chose these charities intentionally,

Bilerek bu hayır kurumlarını seçtik çünkü ikisi de ortaktı

because they were partners and shared the same critically important goal

ve son derece önemli bir hedefleri vardı: çocuk sağlığı.

of promoting children's health.

But I think UNICEF is just such a big, broad charity

Ama UNICEF o kadar büyük ve geniş bir hayır kurumu ki

that it can be a little hard to envision

sizin az miktardaki bağışınızın

how your own small donation will make a difference.

nasıl bir fark yaratacağını zihinde canlandırmak biraz zor olabilir.

In contrast, Spread the Net offers donors a concrete promise:

Buna karşın Spread the Net, bağış yapanlara somut bir söz veriyor:

for every 10 dollars donated,

Bağışlanan her on dolar başına,

they provide one bed net to protect a child from malaria.

bir çocuğu sıtmadan korumak için bir cibinlik temin ediyorlar.

We saw that the more money people gave to Spread the Net,

Katılımcılar, Spread the Net'e ne kadar çok bağış yaparsa

the happier they reported feeling afterward.

o kadar çok mutlu hissettiklerini bildirdiler.

In contrast, this emotional return on investment

Buna karşın UNICEF'e bağış yapıldığında

was completely eliminated when people gave money to UNICEF.

bağışlamanın bu duygusal getirisi tamamen ortadan kalkmıştı.

So this suggests that just giving money to a worthwhile charity

Bu, şunu ortaya koyuyor:

Sadece değerli bir hayır kurumuna bağış yapmak her zaman yeterli değildir.

isn't always enough.

You need to be able to envision

Bağışınızın tam olarak nasıl bir fark yaratacağını da

how, exactly, your dollars are going to make a difference.

zihninizde canlandırabilmeniz gerekiyor.

Of course, the Group of Five program takes this idea to a whole new level.

Tabii Beşli Grup bu fikri bir üst seviyeye taşıyor.

When we first took on this project,

Projeye yeni başladığımızda mültecilerin ne zaman geleceğini konuşurduk.

we would talk about when the refugees would arrive.

Now, we just refer to them as our family.

Şimdiyse onlara ailemiz diyoruz.

Recently, we took the kids ice skating,

Kısa süre önce çocuklarla buz patenine gittik

and later that day, my six-year-old, Oliver, asked me,

ve günün devamında altı yaşındaki oğlum Oliver,

"Mommy, who is the oldest kid in our family?"

bana ailemizdeki en büyük çocuğun kim olduğunu sordu.

I assumed he was talking about his plethora of cousins,

Bir sürü kuzeninden birini kastettiğini düşündüm

and he was talking about them,

ve onları kastediyordu

ama aynı zamanda bizim Suriyeli ailemizi de kastediyordu.

but also about our Syrian family.

Since our family arrived,

Ailemiz geldiğinden beri birçok kişi ve kurum yardım teklif etti.

so many people and organizations have offered to help,

providing everything from free dental fillings

Ücretsiz diş dolgusundan yaz kamplarına kadar her şeyi karşıladılar.

to summer camps.

Bu, toplumumuzda var olan cömertliği görmemi sağladı.

It's made me see the goodness that exists in our community.

Thanks to one donation,

Bir bağış sayesinde çocuklar bisiklet kampına gitti

the kids got to go to bike camp,

and every day of the week,

ve haftanın her günü grubumuzdan bazı kişiler,

some member of our group tried to be there to cheer for them.

çocukları neşelendirmek için orada bulunmaya çalıştılar.

I happened to be there

Yan denge tekerleri çıkacağı gün ben de oradaydım

the day the training wheels were supposed to come off,

and let me tell you, the four-year-old did not think this was a good idea.

ve şunu söyleyeyim, dört yaşındaki çocuk bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyordu.

So I went over and talked to him

Ben de yanına gidip onunla konuştum

about the long-term benefits of riding without training wheels.

ve ona yan tekerler olmadan sürmenin ileriye dönük yararlarını anlattım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Then I remembered that he was four and barely spoke English.

Sonra onun sadece dört yaşında olduğunu ve çok az İngilizce bildiğini hatırladım.

So I reverted to two words he definitely knew:

Bu yüzden, konuşmamı onun kesinlikle bildiği bir kelimeye düşürdüm:

ice cream.

dondurma.

You try without training wheels, I'll buy you ice cream.

Yan tekerler olmadan sürmeyi denersen sana dondurma alırım.

Here's what happened next.

Devamında olan şey şuydu:

(Video) ED: Yes. Yeah!

(Video) Elizabeth Dunn: Evet, evet!

Kid: I'm gonna try.

Çocuk: Deneyeceğim.

ED: Oh my God! Look at you go!

Elizabeth Dunn: Aman Tanrım! Kendine bir bak!

(Squealing) Look at you go! You're doing it all by yourself!

Nasıl gittiğine bak! Kendi kendine sürüyorsun!

(Audience) (Laughter)

(Video) ED: Good job!

Aferin sana!

(Audience) (Laughter)

(Gülme sesleri)

(Applause)

(Alkışlar)

ED: So this is the kind of helping that human beings evolved to enjoy,

Elizabeth Dunn: İşte insanların zevk aldıkları yardımlar bu tür yardımlar

but for 40 years,

ama 40 yıl boyunca

Kanada, vatandaşların mültecilere destek olmasını sağlayan tek ülkeydi.

Canada was the only country in the world

that allowed private citizens to sponsor refugees.

Now -- Canada!

Şimdi -- Kanada!

(Applause)

(Alkışlar)

It's pretty great.

Oldukça güzel bir şey.

Now Australia and the UK are starting up similar programs.

Şimdi Avustralya ve Birleşik Krallık da buna benzer programlar başlatıyor.

Just imagine how different the refugee crisis could look

Başka ülkeler de bunu mümkün kılsa

mülteci krizinin ne kadar farklı olabileceğini bir tahmin edin.

if more countries made this possible.

Creating these kinds of meaningful connections between individuals

Kişiler arasında böyle anlamlı bağlar oluşturmak,

provides an opportunity to deal with challenges

baş edilemeyecek gibi görünen zorlukları aşmamıza olanak sağlıyor.

that feel overwhelming.

One of those challenges lies just blocks from where I'm standing right now,

Bu zorluklardan biri de şu anda bulunduğum noktadan birkaç blok uzakta,

in the Downtown Eastside of Vancouver.

yani Vancouver'ın Downtown Eastside bölgesinde.

By some measures, it's the poorest urban postal code in Canada.

Bazı ölçümlere göre burası, Kanada'nın en fakir kentsel bölgesi.

We actually debated whether to bring over a family of refugees,

Yaşadığımız yerde yardıma ihtiyacı olan o kadar çok kişi var ki

because there are so many people right here already struggling.

onlar varken mülteci bir aileye destek olup olmamayı çok düşündük.

My friend Evan told me that when he was a kid

Arkadaşım Evan, küçüklüğünde ailesiyle bu muhitten geçerken arka koltuğa siniyormuş.

and his parents drove through this neighborhood,

he would duck down in the back seat.

But Evan's parents never would have guessed

Ama ebeveynleri, büyüdüğü zaman, o bölgedeki bir lokantanın kapılarını açıp

that when he grew up,

he would open up the doors of a local restaurant

bu kişiler üç çeşit akşam yemeğinin tadını çıkarsınlar diye

and invite this community inside to enjoy three-course dinners.

onları davet edeceğini tahmin bile edemezlerdi.

The program that Evan helped build is called "Plenty of Plates,"

Evan'ın da kurulmasına yardım ettiği bu programın ismi "Plenty of Plates"

and the goal is not just to provide free meals

ve hedef sadece ücretsiz yemek dağıtmak değil

but to create moments of connection

bu program olmasa göz göze bile gelmeyecek insanlar arasında

between people who otherwise might never make eye contact.

dostluk anıları oluşturabilmek.

Each night, a local business sponsors the dinner

Her akşam, bölgedeki bir iş kurumu akşam yemeğine sponsor oluyor

and sends a team of volunteers

ve yemeği hazırlaması ve sunması için gönüllülerden oluşan bir grup gönderiyor.

who help make and serve the meal.

Afterward, the leftovers get distributed to people who are out on the street,

Yemeğin ardından, arta kalanlar sokakta yatanlara ulaştırılıyor

and importantly, there's enough money left

ve devamındaki günlerde bu insanlara

to provide a thousand free lunches for this community

ücretsiz yüzlerce öğün sağlayabilecek kadar para kalıyor.

in the days that follow.

But the benefits of this program extend beyond food.

Ama bu programın iyi yönleri sadece yemekten daha fazla.

For the volunteers, it provides an opportunity to engage with people,

Program, gönüllülere başkalarıyla iletişime geçme imkânı sağlıyor,

to sit down and hear their stories.

oturup onların hikâyelerini dinleme olanakları oluyor.

After this experience, one volunteer changed his commute

Bu deneyimden sonra, bir gönüllü işe gidiş geliş yolunu değiştirdi

so that instead of avoiding this neighborhood,

böylece bu muhitten kaçınmak yerine onun içinden yürüyor

he walks through it,

smiling or making eye contact as he passes familiar faces.

ve yoldaki tanıdık simalara gülümsüyor veya onlarla göz teması kuruyor.

All of us are capable of finding joy in giving.

Hepimiz yardım etmeyi zevk alarak yapabiliriz.

But we shouldn't expect this to happen automatically.

Ama bunun otomatik olarak gerçekleşmesini beklememeliyiz.

Spending money helping others doesn't necessarily promote happiness.

Para bağışlamak ve başkalarına yardım etmek ille de mutluluk getirmez.

Instead, it matters how we do it.

Bunun yerine bunu nasıl yaptığımız önemli.

And if we want people to give more,

Eğer insanların daha fazla hayır yapmasını istiyorsak

we need to subvert the way we think about charitable giving.

şimdiki hayırseverlikle ilgili düşüncemizi yıkmamız gerekiyor.

Paylaştığımız insanlığın değerinin artmasını sağlayacak

We need to create opportunities to give

that enable us to appreciate our shared humanity.

bağışlar yapma imkânları oluşturmalıyız.

If any of you work for a charity,

Eğer aranızda hayır kurumlarında çalışanlar varsa

don't reward your donors with pens or calendars.

bağışçılarınızı kalem veya takvimlerle ödüllendirmeyin.

(Applause)

(Alkışlar)

Reward them with the opportunity

Fedakârlıklarının spesifik etkilerini görmelerine ve yardım ettikleri bireylerle

to see the specific impact that their generosity is having

and to connect with the individuals and communities they're helping.

ya da topluluklarla bağ kurmalarına imkân sağlayarak onları ödüllendirin.

We're used to thinking about giving as something we should do.

Yardım etmeyi, yapmamız gereken bir şey olarak görmeye alışığız.

And it is.

Ve öyle olmalı da.

But in thinking about it this way,

Ama böyle düşünerek

we're missing out on one of the best parts of being human:

insan olmanın en iyi yönlerinden birini kaçırıyoruz:

that we have evolved to find joy in helping others.

Biz başkalarına yardım etmekten zevk duyabilecek şekilde geliştik.

Let's stop thinking about giving as just this moral obligation

Yardımı, bir ahlaki zorunluluk olarak düşünmeyi bırakıp

and start thinking of it as a source of pleasure.

onu bir zevk kaynağı olarak görmeye başlayalım.

Thank you.

Teşekkürler.

(Alkışlar)

(Applause)