Laura Snyder: The Philosophical Breakfast Club

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

I'd like you to come back with me for a moment

Benimle bir dakikalığına geçmişe, 19. yüzyıla

to the 19th century,

özellikle de 24 Haziran 1833'e

specifically to June 24, 1833.

gelmenizi istiyorum.

The British Association for the Advancement of Science

Britanya Bilimsel İlerleme Derneği,

is holding its third meeting at the University of Cambridge.

Cambridge Üniversitesinde üçüncü toplantısını yapıyor.

It's the first night of the meeting,

Bu toplantının ilk gecesi

and a confrontation is about to take place

ve bilimi tamamen değiştirecek bir

that will change science forever.

karşılaşma gerçekleşmek üzere.

An elderly, white-haired man stands up.

Yaşlı, beyaz saçlı bir adam ayağa kalkıyor.

The members of the Association are shocked to realize

Derneğin üyeleri o adamın,

o güne dek evini yıllardır terk etmemiş şair

that it's the poet Samuel Taylor Coleridge,

who hadn't even left his house in years until that day.

Samuel Taylor Coleridge olduğunu görünce şaşırıyorlar.

They're even more shocked by what he says.

Söylediği şey onları daha çok şaşırtıyor.

"You must stop calling yourselves natural philosophers."

"Kendinizi doğa filozofları olarak adlandırmayı bırakmalısınız."

Coleridge felt that true philosophers like himself

Coleridge, kendisi gibi gerçek filozofların,

pondered the cosmos from their armchairs.

evreni koltuklarında otururken bile düşündüğünü hissediyordu.

They were not mucking around in the fossil pits

Onlar fosil çukurlarında boş boş dolanmıyordu ve

or conducting messy experiments with electrical piles

Britanya Derneğinin üyeleri gibi, elektrik kümeleriyle

karmaşık deneyler yapmıyorlardı.

like the members of the British Association.

Grup sinirlendi ve yakınmaya başladı.

The crowd grew angry and began to complain loudly.

A young Cambridge scholar named William Whewell stood up

William Whewell adlı genç bir Cambridge öğrencisi

ayağa kalktı ve seyirciyi susturdu.

and quieted the audience.

He politely agreed that an appropriate name

Derneğin üyeleri için uygun bir adın

olmadığını kibarca kabul etti.

for the members of the association did not exist.

"If 'philosophers' is taken to be too wide and lofty a term,"

"Eğer 'filozof' çok geniş ve kibirli bir terimse" dedi,

he said, "then, by analogy with 'artist,'

"öyleyse 'sanatçı' [artist] terimine kıyasla,

we may form 'scientist.'"

'bilim adamı' [scientist] terimini oluşturabiliriz."

This was the first time the word scientist

Bilim adamı kelimesi ilk kez,

was uttered in public,

yalnızca 179 yıl önce,

only 179 years ago.

burada kullanıldı.

I first found out about this confrontation when I was in graduate school,

Bu karşılaşmayı ilk kez üniversitedeyken duydum

and it kind of blew me away.

ve beni çok şaşırttı.

I mean, how could the word scientist

Yani, bilim adamı kelimesi 1833'e kadar

not have existed until 1833?

nasıl var olmadı?

Onun öncesinde adları neydi?

What were scientists called before?

What had changed to make a new name necessary

Özellikle o anda yeni bir isim oluşturulmasına

precisely at that moment?

neden olan değişim neydi?

Prior to this meeting, those who studied the natural world

Bu toplantı öncesinde doğal dünyayı çalışanlar

were talented amateurs.

yetenekli amatörlerdi.

Böcekleri veya fosilleri toplayan

Think of the country clergyman or squire

collecting his beetles or fossils,

din adamlarını veya köy ağalarını düşünün,

like Charles Darwin, for example,

örneğin, Charles Darwin gibi

veya Lansdowne markisinin gerçek dostu

or, the hired help of a nobleman, like Joseph Priestley,

who was the literary companion

Joseph Priestley gibi, bir asilzadenin

to the Marquis of Lansdowne

kiralanmış yardımcısını düşünün,

when he discovered oxygen.

oksijeni keşfettiği zamanı.

After this, they were scientists,

Sonrasında, belirli bir bilimsel yöntem,

professionals with a particular scientific method,

amaç, toplum ve fonlara sahip olan profesyoneller,

goals, societies and funding.

bilim adamları oldular.

Bu devrimin büyük kısmının izi, 1812 yılında

Much of this revolution can be traced to four men

who met at Cambridge University in 1812:

Cambridge Üniversitesinde buluşan dört adama kadar sürülebilir:

Charles Babbage, John Herschel, Richard Jones and William Whewell.

Charles Babbage, John Herschel, Richard Jones ve William Whewell.

These were brilliant, driven men

Bunlar muhteşem şeyler başarmış

who accomplished amazing things.

parlak, azimli adamlar.

Charles Babbage, I think known to most TEDsters,

Çoğu TED'cinin tanıdığını düşündüğüm Charles Babbage,

invented the first mechanical calculator

ilk mekanik hesap makinesini ve modern

and the first prototype of a modern computer.

bilgisayar için ilk prototipi icat etti.

John Herschel mapped the stars of the southern hemisphere,

John Herschel, Güney yarımküredeki yıldızları haritaladı

and, in his spare time, co-invented photography.

ve boş zamanında da fotoğrafın diğer mucidi oldu.

Facebook veya Twitter bunca vaktimizi almasa,

I'm sure we could all be that productive

without Facebook or Twitter to take up our time.

bizlerin de böyle üretken olabileceğinden eminim.

Daha sonra Karl Marx'a ilham verecek olan

Richard Jones became an important economist

who later influenced Karl Marx.

Richard Jones, önemli bir ekonomist oldu.

And Whewell not only coined the term scientist,

Whewell ise yalnızca bilim adamı terimini değil, aynı zamanda

as well as the words anode, cathode and ion,

anot, katot ve iyon terimlerini de icat etti,

but spearheaded international big science

fakat gelgitler üzerinde yaptığı küresel araştırmasıyla

with his global research on the tides.

uluslararası bilime öncülük etti.

In the Cambridge winter of 1812 and 1813,

1812 ve 1813 kışında Cambridge'de bu dört kişi

the four met for what they called philosophical breakfasts.

felsefi kahvaltılar adını verdikleri şey için buluştular.

Bilimden ve bilimsel devrimin

They talked about science

and the need for a new scientific revolution.

gerekliliğinden bahsettiler.

They felt science had stagnated

17.yy'da gerçekleşen

since the days of the scientific revolution that had happened

bilimsel devrimden beri, bilimin

hiç ilerlemediğini düşündüler.

in the 17th century.

It was time for a new revolution,

Yeni bir devrimin vakti gelmişti,

which they pledged to bring about,

bunu yapacaklarına söz vermişlerdi

and what's so amazing about these guys is,

ve bu adamlarla ilgili muhteşem olan şey,

not only did they have these

yalnızca gösterişli öğrenci

hayallerine sahip olmaları değil,

grandiose undergraduate dreams,

but they actually carried them out,

aynı zamanda en çılgınca hayallerin ötesinde olsa bile

even beyond their wildest dreams.

onları gerçekleştirmeleriydi.

And I'm going to tell you today

Ben de bugün sizlere

about four major changes to science these men made.

bu adamların bilime sağladığı dört büyük değişiklikten bahsedeceğim.

About 200 years before,

Yaklaşık 200 yıl önce

Francis Bacon and then, later, Isaac Newton,

Francis Bacon ve sonrasında Isaac Newton

tümevarımlı bir bilimsel yöntem ileri sürdüler.

had proposed an inductive scientific method.

Now that's a method that starts from

Bu, gözlem ve deneylerle başlayıp,

observations and experiments

yeni kanıtlar ortaya çıktığında daima

and moves to generalizations about nature called natural laws,

yenilenmeye ve reddedilmeye açık olan doğa kanunları hakkındaki

which are always subject to revision or rejection

genellemelere doğru ilerleyen

should new evidence arise.

bir yöntemdir.

However, in 1809, David Ricardo muddied the waters

Ancak 1809 yılında David Ricardo, ekonomi biliminin

by arguing that the science of economics

farklı, tümden-gelimli bir yöntem kullanması gerektiğini

should use a different, deductive method.

iddia ederek, suyu bulandırmıştır.

The problem was that an influential group at Oxford

Sorun şuydu, Oxford'da güçlü bir grup bunu zaten tartışıyordu

began arguing that because it worked so well in economics,

çünkü ekonomide öyle işe yarıyordu ki,

this deductive method ought to be applied

bu tümden-gelim yöntemi

to the natural sciences too.

doğa bilimine de uygulanmalıydı.

The members of the philosophical breakfast club disagreed.

Felsefi kahvaltı kulübünün üyeleri buna katılmadı.

They wrote books and articles promoting inductive method

Doğa filozofları, üniversite öğrencileri ve halk üyeleri tarafından

in all the sciences

yaygın biçimde okunan

that were widely read by natural philosophers,

tüm bilimlerde tümevarım yöntemi kullanımına teşvik eden

university students and members of the public.

kitaplar ve makaleler yazdılar.

Reading one of Herschel's books

Charles Darwin için Herschel'in

was such a watershed moment for Charles Darwin

kitaplarından birini okumak öyle önemli bir andı ki, sonra

that he would later say, "Scarcely anything in my life

şöyle dedi, "Hayatımda hemen hemen hiçbir şey

bende bu denli etki bırakmamıştı.

made so deep an impression on me.

It made me wish to add my might

Yeteneğimi, doğal bilgi deposuna

to the accumulated store of natural knowledge."

ekleme isteği uyandırdı."

It also shaped Darwin's scientific method,

Bu, ayrıca Darwin'in ve akranlarının kullandığı

as well as that used by his peers.

bilimsel yöntemi şekillendirdi.

[Science for the public good]

[Kamu yararı için bilim]

Previously, it was believed that scientific knowledge

Öncesinde bilimsel bilginin, kralın veya kraliçenin

ya da bir insanın kişisel kazancı için

ought to be used for the good of the king or queen,

or for one's own personal gain.

kullanılabileceğine inanılıyordu.

For example, ship captains needed to know

Örneğin gemi kaptanlarının, limanlara güvenli şekilde

information about the tides in order to safely dock at ports.

girmeleri için, gelgitler hakkında bilgi edinmeleri gerekiyordu.

Harbormasters would gather this knowledge

Liman amirleri bu bilgiyi topluyordu

and sell it to the ship captains.

ve gemi kaptanlarına bilgiyi satıyordu.

The philosophical breakfast club changed that,

Felsefi kahvaltı kulübü, birlikte çalışarak

working together.

bunu değiştirdi.

Whewell's worldwide study of the tides

Whewell'in dünya çapında gelgit çalışması,

resulted in public tide tables and tidal maps

liman amirlerindeki bilgilerin ücretsiz olarak

that freely provided the harbormasters' knowledge

gemi kaptanlarına geçmesini sağlayan gelgit tabloları ve gelgit

to all ship captains.

haritalarıyla sonuçlandı.

Herschel de, Güney Afrika kıyılarında gelgit gözlemleri

Herschel helped by making tidal observations

off the coast of South Africa,

yaparak yardımcı oldu

and, as he complained to Whewell,

ve Whewell'e yakındığına göre,

şiddetli ve yüksek bir gelgitte rıhtımdan düşmüştü.

he was knocked off the docks during a violent high tide for his trouble.

The four men really helped each other in every way.

Dört adam her şekilde birbirlerine yardım ettiler.

Ayrıca Babbage'in motorlarını inşa etmek için gereken parayı

They also relentlessly lobbied the British government

for the money to build Babbage's engines

vermesi için Britanya devletiyle usanmadan görüştüler,

because they believed these engines

çünkü bu motorların toplum üzerinde

would have a huge practical impact on society.

pratik açıdan büyük etkisi olacağına inanıyorlardı.

In the days before pocket calculators,

Cep hesap makineleri çıkmadan önceki günlerde,

the numbers that most professionals needed --

-- bankacılar, sigortacılar, gemi kaptanları, mühendisler gibi --

bankers, insurance agents, ship captains, engineers —

çoğu profesyonelin ihtiyaç duyduğu rakamlar, figür tablolarıyla

were to be found in lookup books like this,

dolu, bunun gibi kitaplarda

filled with tables of figures.

bulunabiliyordu.

These tables were calculated

Bu tablolar, sabit bir prosedürü tekrar

using a fixed procedure over and over

ve tekrar kullanarak, -- bu muhteşem -- bilgisayar adı verilen

by part-time workers known as -- and this is amazing -- computers,

yarı zamanlı çalışanlar tarafından hesaplanıyordu,

but these calculations were really difficult.

fakat hesaplamalar oldukça zordu.

I mean, this nautical almanac

Yani, bu seyir kitabında yılın her ayı

published the lunar differences for every month of the year.

için ayın farklılıkları yayınlandı.

Each month required 1,365 calculations,

Her ay 1,365 hesaplama gerektiriyordu,

so these tables were filled with mistakes.

dolayısıyla bu tablolar hatalarla doluydu.

Babbage's difference engine was the first mechanical calculator

Babbage'ın farklılık motoru, bu tablolardan herhangi birini

devised to accurately compute any of these tables.

doğru şekilde hesaplamaya ayarlanan ilk mekanik hesaplayıcıydı.

Two models of his engine were built in the last 20 years

Son 20 yılda, Londra Bilim Müzesine ait bir takım tarafından

by a team from the Science Museum of London

orijinal plan kullanılarak, o motorların

using his own plans.

iki modeli oluşturuldu.

This is the one now at the Computer History Museum in California,

Bu, şu anda Kaliforniya'daki Bilgisayar Tarihi Müzesinde

and it calculates accurately. It actually works.

ve doğru hesap yapıyor. Gerçekten çalışıyor.

Later, Babbage's analytical engine

Sonra, Babbage'ın analitik motoru, modern

anlamda ilk mekanik bilgisayardı.

was the first mechanical computer in the modern sense.

It had a separate memory and central processor.

Ayrı bir hafızası ve merkezi işlemcisi vardı.

It was capable of iteration, conditional branching

Yineleme, koşullu dallanma ve koşut işlem

and parallel processing,

yapabiliyordu

and it was programmable using punched cards,

ve delikli kart kullanarak programlanabiliyordu,

an idea Babbage took from Jacquard's loom.

Babbage bu fikri Jacquard'ın tezgahından almıştı.

Tragically, Babbage's engines never were built in his day

Ne yazık ki Babbage'ın motorları onun zamanında hiç inşa edilmedi

because most people thought that

çünkü çoğu insan, insan olmayan bilgisayarların

halka bir fayda sağlamayacağını

non-human computers would have no usefulness

düşünmüştü.

for the public.

[New scientific institutions]

[Yeni bilimsel kuruluşlar]

Founded in Bacon's time, the Royal Society of London

Bacon'ın zamanında kurulan Londra Kraliyet Cemiyeti,

İngiltere'nin, hatta dünyanın, önde gelen

was the foremost scientific society in England

bilimsel cemiyetiydi.

and even in the rest of the world.

By the 19th century, it had become

19.yy'da, başlıca antikacılar,

a kind of gentleman's club

edebiyatçılar ve asilzadelerin

populated mainly by antiquarians, literary men and the nobility.

yoğun olduğu bir tür beyefendi kulübüne dönüşmüştü.

The members of the philosophical breakfast club

Felsefi kahvaltı kulübünün üyeleri,

helped form a number of new scientific societies,

Britanya Derneği de dahil olmak üzere, birkaç

including the British Association.

yeni bilimsel dernek oluşturulmasına yardımcı oldu.

These new societies required

Bu yeni derneklere, bulgularını yayınlayan

that members be active researchers publishing their results.

aktif araştırmacılar olan üyeler gerekiyordu.

Bilimsel makaleler okunduktan sonra Q&A geleneğini

They reinstated the tradition of the Q&A

after scientific papers were read,

yeniden kullandılar, fakat bu gelenek

which had been discontinued by the Royal Society

kaba olduğu gerekçesiyle Kraliyet Derneği

as being ungentlemanly.

tarafından devam ettirilmedi.

And for the first time, they gave women a foot in the door of science.

Ayrıca kadınların da ilk kez bilime adım atmaları sağlandı.

Members were encouraged to bring their wives,

Üyeler eşlerini, kız çocuklarını ve kız kardeşlerini

daughters and sisters to the meetings of the British Association,

Britanya Derneğinin toplantılarına getirmeye teşvik edildi

and while the women were expected to attend

ve kadınların yalnızca bunlar gibi halka açık ve sosyal

only the public lectures and the social events like this one,

etkinliklere katılması beklenirken, onlar

they began to infiltrate the scientific sessions as well.

ayrıca bilimsel toplantılara da gizlice girmeye başladılar.

The British Association would later be the first

Sonrasında Britanya Derneği, kadınları

of the major national science organizations in the world

tam üye olarak kabul eden en büyük ulusal bilim organizasyonlarından

ilki olacaktı.

to admit women as full members.

[External funding for science]

[Bilim için harici fon]

Up to the 19th century,

19.yy'a kadar,

natural philosophers were expected to pay

doğa filozoflarının kendi araç gereçlerini

kendilerinin alması bekleniyordu.

for their own equipment and supplies.

Occasionally, there were prizes,

Bazen, 18.yy'da sözde boylam problemini

such as that given to John Harrison in the 18th century,

çözdüğü için John Harrison'a verilen ödül gibi

ödüller de oluyordu,

for solving the so-called longitude problem,

but prizes were only given after the fact,

fakat ödüller verildiği zaman, yalnızca

bir olgu sonrasında veriliyordu.

when they were given at all.

On the advice of the philosophical breakfast club,

Felsefi kahvaltı kulübünün tavsiyesi üzerine,

the British Association began to use the extra money

Britanya Derneği toplantılarda edindiği

ekstra parayı; astronomi, gel-git, balık fosili,

generated by its meetings to give grants

for research in astronomy, the tides, fossil fish,

gemi yapımı ve diğer birçok alanda araştırma

shipbuilding, and many other areas.

yapılması için bağışlamaya başladı.

These grants not only allowed

Bu bağışlar yalnızca daha az zengin

less wealthy men to conduct research,

olanların araştırma yapmasını sağlamıyordu,

but they also encouraged thinking outside the box,

aynı zamanda, önceden belirlenmiş tek bir soruyu çözmeye

rather than just trying to solve one pre-set question.

çalışmaktansa, çizgilerin dışına çıkarak düşünmeye teşvik ediyordu.

Eventually, the Royal Society

En sonunda, Kraliyet Derneği ve

and the scientific societies of other countries followed suit,

diğer ülkelerin bilimsel toplulukları bunu taklit etti ve

and this has become -- fortunately it's become --

-- neyse ki -- günümüzün bilimsel

a major part of the scientific landscape today.

manzarasının önemli kısmı haline geldi.

So the philosophical breakfast club

Yani, felsefi kahvaltı kulübü, modern

helped invent the modern scientist.

bilim adamının icat edilmesine yardımcı oldu.

That's the heroic part of their story.

Bu, hikayenin destansı kısmı.

There's a flip side as well.

Fakat madalyonun diğer yüzü de var.

They did not foresee at least one consequence

Devrimlerinin en azından bir sonucunu

of their revolution.

öngöremediler.

Günümüzde, bilim ile kültürün geri kalanı

They would have been deeply dismayed

by today's disjunction between science and the rest of culture.

arasındaki ayrışmayı görselerdi, dehşete düşerlerdi.

Amerikalı yetişkinlerin yalnızca

It's shocking to realize

that only 28 percent of American adults

%28'inin temel seviyede bilim okur-yazarlığına

sahip olduğunu görmek şok edici

have even a very basic level of science literacy,

and this was tested by asking simple questions like,

ve bu şöyle sorularla test edildi;

"Did humans and dinosaurs inhabit the Earth at the same time?"

"İnsanlar ve dinozorlar Dünyada aynı zamanda mı yaşadılar?"

and "What proportion of the Earth is covered in water?"

ve "Dünyanın ne kadarı suyla kaplıdır?"

Once scientists became members of a professional group,

Bilim adamları profesyonel bir grubun üyesi haline geldikçe,

they were slowly walled off from the rest of us.

bizlerden yavaşça uzaklaştılar.

This is the unintended consequence of the revolution

Dört arkadaşımızın başlattığı devrimin

that started with our four friends.

istenmeyen sonucu budur.

Charles Darwin said,

Charles Darwin şöyle demiştir,

"I sometimes think that general and popular treatises

"Bazen, bilimin ilerlemesinde

genel ve popüler bilimsel eserlerin, orijinal eserler kadar

are almost as important for the progress of science

as original work."

önemli olduğunu düşünüyorum."

In fact, "Origin of Species" was written

Aslında, "Türlerin Kökeni", genel ve

for a general and popular audience,

popüler bir seyirci için yazılmıştı

and was widely read when it first appeared.

ve ilk çıktığında büyük ölçüde okunmuştu.

Darwin knew what we seem to have forgotten,

Darwin unuttuğumuz şeyi biliyordu,

that science is not only for scientists.

bilim, yalnızca bilim adamları için değildi.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)