Laura Snyder: The Philosophical Breakfast Club

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Magdalena Stonawska Korekta: Capa Girl

I'd like you to come back with me for a moment

Cofnijmy się w czasie

to the 19th century,

do XIX wieku,

specifically to June 24, 1833.

a dokładniej do 24 czerwca 1833 r.,

The British Association for the Advancement of Science

kiedy na Uniwersytecie w Cambridge

is holding its third meeting at the University of Cambridge.

odbyło się trzecie spotkanie Brytyjskiego Stowarzyszenia Popierania Rozwoju Nauki

It's the first night of the meeting,

To dopiero pierwszy z wieczorów,

and a confrontation is about to take place

ale zaraz rozpocznie się konfrontacja,

that will change science forever.

która na zawsze odmieni naukę.

An elderly, white-haired man stands up.

Starszy, siwowłosy mężczyzna podnosi się.

The members of the Association are shocked to realize

Członkowie Stowarzyszenia są zaszokowani:

that it's the poet Samuel Taylor Coleridge,

to poeta Samuel Taylor Coleridge,

who hadn't even left his house in years until that day.

który od wielu lat nie opuszczał swojego domu.

They're even more shocked by what he says.

Jeszcze bardziej zaskakują ich jego słowa:

"You must stop calling yourselves natural philosophers."

"Nie możecie już nazywać siebie filozofami przyrody".

Coleridge felt that true philosophers like himself

Coleridge uważał, że prawdziwy filozof

pondered the cosmos from their armchairs.

poznaje Wszechświat siedząc w fotelu,

They were not mucking around in the fossil pits

a nie w pyle wykopalisk

or conducting messy experiments with electrical piles

czy eksperymentując z elektrycznością,

like the members of the British Association.

jak członkowie Brytyjskiego Stowarzyszenia.

The crowd grew angry and began to complain loudly.

Zebrani zirytowali się i zaczęli głośno się sprzeciwiać.

A young Cambridge scholar named William Whewell stood up

Młody uczony William Whewell wstał

and quieted the audience.

i uciszył zgromadzonych.

He politely agreed that an appropriate name

Zgodził się, że nie istnieje

for the members of the association did not exist.

odpowiednia nazwa dla członków Stowarzyszenia.

"If 'philosophers' is taken to be too wide and lofty a term,"

"Jeśli słowo »filozof« jest zbyt szerokie i wzniosłe,

he said, "then, by analogy with 'artist,'

to stwórzmy nowy termin:

we may form 'scientist.'"

»naukowiec«, od słowa nauka".

This was the first time the word scientist

Po raz pierwszy to słowo

was uttered in public,

pojawiło się

only 179 years ago.

zaledwie 179 lat temu.

I first found out about this confrontation when I was in graduate school,

Dowiedziałam się o tym sporze dopiero na studiach

and it kind of blew me away.

i nie mogłam tego pojąć.

I mean, how could the word scientist

Jak słowo "naukowiec"

not have existed until 1833?

mogło nie istnieć przed 1833 rokiem?

What were scientists called before?

Jak naukowcy nazywali się wcześniej?

What had changed to make a new name necessary

Co się stało, że nowe słowo stało się niezbędne

precisely at that moment?

właśnie w tym momencie?

Prior to this meeting, those who studied the natural world

Przed tym spotkaniem badacze przyrody

were talented amateurs.

byli utalentowanymi amatorami.

Think of the country clergyman or squire

Wiejscy duchowni czy arystokraci

collecting his beetles or fossils,

zbierający owady czy skamieniałości.

like Charles Darwin, for example,

Jednym z nich był Karol Darwin,

or, the hired help of a nobleman, like Joseph Priestley,

czy Joseph Priestley.

who was the literary companion

Był pomocnikiem szlachcica,

to the Marquis of Lansdowne

Markiza Lansdowne,

when he discovered oxygen.

gdy odkrył tlen.

After this, they were scientists,

Po 1833 roku zostali naukowcami,

professionals with a particular scientific method,

profesjonalistami z konkretną metodą naukową,

goals, societies and funding.

celami, stowarzyszeniami i sponsorami.

Much of this revolution can be traced to four men

Z tą rewolucją wiążą się postacie czterech mężczyzn,

who met at Cambridge University in 1812:

którzy spotkali się w Cambridge w 1812 r.

Charles Babbage, John Herschel, Richard Jones and William Whewell.

Byli to: Charles Babbage, John Herschel, Richard Jones i William Whewell.

These were brilliant, driven men

Genialni, pełni pasji ludzie,

who accomplished amazing things.

którzy dokonali wielkich rzeczy.

Charles Babbage, I think known to most TEDsters,

Charles Babbage, zapewne znany widowni TED-a,

invented the first mechanical calculator

skonstruował pierwszy kalkulator

and the first prototype of a modern computer.

i prototyp komputera.

John Herschel mapped the stars of the southern hemisphere,

John Herschel stworzył mapę nieba półkuli południowej,

and, in his spare time, co-invented photography.

a w wolnym czasie uczestniczył w powstaniu fotografii.

I'm sure we could all be that productive

My pewnie też bylibyśmy tak kreatywni,

without Facebook or Twitter to take up our time.

gdyby nie Facebook i Twitter.

Richard Jones became an important economist

Richard Jones był znanym ekonomistą,

who later influenced Karl Marx.

który wywarł wpływ na Karola Marksa,

And Whewell not only coined the term scientist,

Whewell natomiast stworzył termin "naukowiec",

as well as the words anode, cathode and ion,

a także "anoda, "katoda" i "jony".

but spearheaded international big science

Przede wszystkim jednak

with his global research on the tides.

zapoczątkował badania morskich pływów.

In the Cambridge winter of 1812 and 1813,

Na przełomie 1812 i 1813 r.,

the four met for what they called philosophical breakfasts.

ta czwórka spotkała się na "śniadaniu filozofów".

They talked about science

Rozmawiali o nauce

and the need for a new scientific revolution.

i potrzebie naukowej rewolucji.

They felt science had stagnated

Czuli, że nauka jest w fazie stagnacji

since the days of the scientific revolution that had happened

od czasu poprzedniej rewolucji

in the 17th century.

w XVII wieku.

It was time for a new revolution,

Nadszedł czas na następną

which they pledged to bring about,

i przysięgli ją zapoczątkować.

and what's so amazing about these guys is,

To było w nich najbardziej niesamowite:

not only did they have these

nie tylko mieli te

grandiose undergraduate dreams,

wybujałe studenckie marzenia,

but they actually carried them out,

ale też realizowali je

even beyond their wildest dreams.

na skalę o wiele większą niż mogło im się śnić.

And I'm going to tell you today

A ja wam dziś opowiem

about four major changes to science these men made.

o czterech głównych zmianach, które wprowadzili.

About 200 years before,

[Metoda indukcyjna] Około 200 lat wcześniej

Francis Bacon and then, later, Isaac Newton,

Francis Bacon, a później Isaac Newton

had proposed an inductive scientific method.

zapoczątkowali stosowanie w nauce metody indukcyjnej.

Now that's a method that starts from

To metoda, która opiera się

observations and experiments

na obserwacji i eksperymencie

and moves to generalizations about nature called natural laws,

i prowadzi do uogólnień nazywanych prawami przyrody,

which are always subject to revision or rejection

które zawsze mogą zostać zrewidowane i zmienione,

should new evidence arise.

jeśli pojawią się nowe dowody.

However, in 1809, David Ricardo muddied the waters

Ale w 1809 r. David Ricardo namieszał

by arguing that the science of economics

argumentując, że nauki ekonomiczne

should use a different, deductive method.

powinny stosować metodę dedukcyjną.

The problem was that an influential group at Oxford

Problem w tym, że wpływowa grupa w Oksfordzie

began arguing that because it worked so well in economics,

zaczęła przekonywać, że skoro sprawdza się w ekonomii,

this deductive method ought to be applied

to należy ją też zastosować

to the natural sciences too.

w naukach przyrodniczych.

The members of the philosophical breakfast club disagreed.

Bywalcy "filozoficznych śniadań" nie zgadzali się.

They wrote books and articles promoting inductive method

Pisali książki i artykuły broniące indukcji

in all the sciences

i jej zastosowania,

that were widely read by natural philosophers,

Były czytane przez filozofów przyrody,

university students and members of the public.

studentów i szerokie grono czytelników.

Reading one of Herschel's books

Lektura jednej z książek Herschela

was such a watershed moment for Charles Darwin

była tak przełomowym momentem dla Darwina,

that he would later say, "Scarcely anything in my life

że powiedział później: "W moim życiu

made so deep an impression on me.

nic nie wywarło na mnie większego wrażenia.

It made me wish to add my might

Sprawiło, że zapragnąłem dodać coś

to the accumulated store of natural knowledge."

do zbioru ludzkiej wiedzy o świecie".

It also shaped Darwin's scientific method,

Ukształtowało również metodę naukową

as well as that used by his peers.

Darwina i jemu współczesnych.

[Science for the public good]

[Nauka dla ogólnego dobra]

Previously, it was believed that scientific knowledge

Wcześniej wierzono, że wiedza naukowa

ought to be used for the good of the king or queen,

powinna służyć władcom

or for one's own personal gain.

lub zyskowi jednostki.

For example, ship captains needed to know

Np. kapitanowi statku

information about the tides in order to safely dock at ports.

potrzebna była wiedza na temat pływów, by bezpiecznie dobijać do portów.

Harbormasters would gather this knowledge

Zarządcy portów gromadzili tę wiedzę

and sell it to the ship captains.

i sprzedawali ją marynarzom.

The philosophical breakfast club changed that,

Klub śniadaniowy zmienił to,

working together.

pracowali razem.

Whewell's worldwide study of the tides

Studia Whewella nad pływami

resulted in public tide tables and tidal maps

zostały opublikowane w formie tabel i map,

that freely provided the harbormasters' knowledge

dzięki czemu wiedza dostępna zarządcom portów

to all ship captains.

swobodnie docierała do kapitanów statków.

Herschel helped by making tidal observations

Herschel wniósł swój wkład poprzez obserwacje pływów

off the coast of South Africa,

na wybrzeżu Południowej Afryki

and, as he complained to Whewell,

i, jak poskarżył się Whewellowi,

he was knocked off the docks during a violent high tide for his trouble.

raz nawet wysoka fala zepchnęła go do wody.

The four men really helped each other in every way.

Ta czwórka pomagała sobie we wszystkim.

They also relentlessly lobbied the British government

Wywierali również naciski na brytyjski rząd,

for the money to build Babbage's engines

by zdobyć fundusze na budowę maszyny Babbage'a,

because they believed these engines

wierzyli bowiem, że to wynalazek,

would have a huge practical impact on society.

który może wywrzeć ogromny wpływ na życie ludzi.

In the days before pocket calculators,

W epoce, gdy nie było jeszcze kieszonkowych kalkulatorów,

the numbers that most professionals needed --

liczby potrzebne większości profesjonalistów:

bankers, insurance agents, ship captains, engineers —

bankierom, agentom ubezpieczeniowym, kapitanom statków, inżynierom -

were to be found in lookup books like this,

umieszczane były w takich księgach,

filled with tables of figures.

zbiorach tabel.

These tables were calculated

Tabele te tworzone były

using a fixed procedure over and over

zgodnie z określoną procedurą

by part-time workers known as -- and this is amazing -- computers,

przez ludzi nazywanych - to niesamowite - komputerami.

but these calculations were really difficult.

To były trudne wyliczenia.

I mean, this nautical almanac

Np. ten morski almanach

published the lunar differences for every month of the year.

zawierał pozycje Księżyca na każdy miesiąc roku.

Each month required 1,365 calculations,

Każdy miesiąc to 1365 obliczeń,

so these tables were filled with mistakes.

tabele były więc pełne błędów.

Babbage's difference engine was the first mechanical calculator

Maszyna różnicowa Babbage'a to pierwszy kalkulator,

devised to accurately compute any of these tables.

jego celem było dokładne wyliczanie wartości do tabel.

Two models of his engine were built in the last 20 years

Dwie takie maszyny zostały zbudowane w ostatnich 20 latach

by a team from the Science Museum of London

przez pracowników Muzeum Nauki w Londynie

using his own plans.

według pierwszych projektów.

This is the one now at the Computer History Museum in California,

Ten znajduje się w Computer History Museum w Kalifornii.

and it calculates accurately. It actually works.

Jego obliczenia są poprawne, naprawdę działa.

Later, Babbage's analytical engine

Późniejsza maszyna analityczna Babbage'a

was the first mechanical computer in the modern sense.

była pierwszym komputerem w dzisiejszym rozumieniu tego słowa.

It had a separate memory and central processor.

Miała pamięć i procesor,

It was capable of iteration, conditional branching

była zdolna do iteracji, tworzenia warunkowych rozgałęzień

and parallel processing,

i przetwarzania równoległego.

and it was programmable using punched cards,

Programowana była kartami perforowanymi,

an idea Babbage took from Jacquard's loom.

to pomysł zapożyczony od maszyny żakardowej.

Tragically, Babbage's engines never were built in his day

Niestety maszyna Babbage'a nie została wtedy skonstruowana.

because most people thought that

Uważano powszechnie,

non-human computers would have no usefulness

że mechaniczne komputery

for the public.

będą nieprzydatne.

[New scientific institutions]

[Nowe instytucje nauki]

Founded in Bacon's time, the Royal Society of London

Londyńskie Towarzystwo Królewskie, założone w czasach Bacona,

was the foremost scientific society in England

było najważniejszym naukowym stowarzyszeniem w Anglii,

and even in the rest of the world.

a nawet na całym świecie.

By the 19th century, it had become

W XIX wieku było bardziej

a kind of gentleman's club

klubem dla dżentelmenów,

populated mainly by antiquarians, literary men and the nobility.

tworzonym przez antykwariuszy, literatów i arystokratów.

The members of the philosophical breakfast club

Członkowie śniadaniowego klubu filozofów

helped form a number of new scientific societies,

pomogli powołać nowe towarzystwa naukowe,

including the British Association.

włącznie z Brytyjskim Stowarzyszenie.

These new societies required

Od członków wymagano,

that members be active researchers publishing their results.

by prowadzili badania i publikowali ich wyniki.

They reinstated the tradition of the Q&A

Przywrócono zwyczaj zadawania pytań autorom

after scientific papers were read,

po odczytywaniu ich prac,

which had been discontinued by the Royal Society

który Towarzystwo Królewskie odrzuciło

as being ungentlemanly.

jako niedżentelmeński.

And for the first time, they gave women a foot in the door of science.

Po raz pierwszy dopuścili też kobiety.

Members were encouraged to bring their wives,

Członków zachęcano do przychodzenia na spotkania,

daughters and sisters to the meetings of the British Association,

z żonami, córkami, siostrami.

and while the women were expected to attend

Początkowo miały bywać

only the public lectures and the social events like this one,

na publicznych odczytach i spotkaniach towarzyskich,

they began to infiltrate the scientific sessions as well.

zaczęły jednak zjawiać się też na posiedzeniach naukowych.

The British Association would later be the first

Brytyjskie Stowarzyszenie stało się później

of the major national science organizations in the world

pierwszą naukową organizacją na świecie,

to admit women as full members.

która przyjmowała kobiety jako pełnoprawnych członków.

[External funding for science]

[Finansowanie nauki]

Up to the 19th century,

W XIX wieku

natural philosophers were expected to pay

filozofowie przyrody sami musieli

for their own equipment and supplies.

płacić za wyposażenie swoich laboratoriów.

Occasionally, there were prizes,

Czasami dostawali nagrody,

such as that given to John Harrison in the 18th century,

np. John Harrison w XVIII wieku

for solving the so-called longitude problem,

został nagrodzony za rozwiązanie tzw. problemu długości geograficznej,

but prizes were only given after the fact,

ale nagrody takie przyznawano post factum,

when they were given at all.

a i to rzadko.

On the advice of the philosophical breakfast club,

Zgodnie z radą członków klubu śniadaniowego,

the British Association began to use the extra money

Brytyjskie Stowarzyszenie zdecydowało się przekazywać rezerwy finansowe

generated by its meetings to give grants

jako granty

for research in astronomy, the tides, fossil fish,

dla uczonych zajmujących się astronomią, pływami, skamieniałościami,

shipbuilding, and many other areas.

szkutnictwem i wieloma innymi.

These grants not only allowed

Umożliwiły one nie tylko

less wealthy men to conduct research,

prowadzenie badań mniej zamożnym uczonym,

but they also encouraged thinking outside the box,

ale również zachęcały do kreatywnego myślenia,

rather than just trying to solve one pre-set question.

a nie tylko szukania rozwiązań konkretnych problemów.

Eventually, the Royal Society

W końcu Towarzystwo Królewskie,

and the scientific societies of other countries followed suit,

a za nim naukowe stowarzyszenia w innych krajach podążyły tą samą drogą,

and this has become -- fortunately it's become --

i, szczęśliwie, stało się to

a major part of the scientific landscape today.

ważnym elementem życia naukowego dziś.

So the philosophical breakfast club

Filozoficzny klub śniadaniowy

helped invent the modern scientist.

pomógł ukształtować nowoczesnego naukowca.

That's the heroic part of their story.

To ta jasna strona ich historii.

There's a flip side as well.

Była też druga.

They did not foresee at least one consequence

Nie przewidzieli co najmniej jednej

of their revolution.

konsekwencji swojej rewolucji.

They would have been deeply dismayed

Byliby bardzo rozczarowani

by today's disjunction between science and the rest of culture.

dzisiejszym rozdzieleniem nauki i całej reszty kultury.

It's shocking to realize

To szokujące,

that only 28 percent of American adults

że tylko 28% współczesnych Amerykanów

have even a very basic level of science literacy,

ma podstawową wiedzę naukową.

and this was tested by asking simple questions like,

Badano ich zadając pytania takie jak:

"Did humans and dinosaurs inhabit the Earth at the same time?"

"Czy ludzie i dinozaury żyli na Ziemi w tym samym czasie?"

and "What proportion of the Earth is covered in water?"

czy "Jaką część Ziemi pokrywa woda?"

Once scientists became members of a professional group,

Gdy naukowcy stali się grupą profesjonalistów,

they were slowly walled off from the rest of us.

stopniowo oddzielali się od reszty społeczeństwa.

This is the unintended consequence of the revolution

To niezamierzony skutek rewolucji,

that started with our four friends.

którą zapoczątkowało czterech przyjaciół z Cambridge.

Charles Darwin said,

Karol Darwin powiedział:

"I sometimes think that general and popular treatises

"Myślę czasem, że popularne opracowania naukowe

are almost as important for the progress of science

są niemal tak samo ważne,

as original work."

jak nowe odkrycia".

In fact, "Origin of Species" was written

"O pochodzeniu gatunków" było napisane

for a general and popular audience,

dla szerokiego grona odbiorców.

and was widely read when it first appeared.

Było powszechnie czytane, gdy tylko się ukazało.

Darwin knew what we seem to have forgotten,

Darwin wiedział to, o czym dziś nie pamiętamy:

that science is not only for scientists.

że nauka jest nie tylko dla naukowców.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)