Enrique Peñalosa: Why buses represent democracy in action

Enrique Peñalosa: Otobüsler neden eylem halinde demokrasiyi temsil eder

Çeviri: Serap Çakıl Gözden geçirme: Meric Aydonat

Mobility in developing world cities

Gelişmekte olan dünya şehirlerinde

is a very peculiar challenge,

hareket kabiliyeti çok tuhaf bir mücadeledir

because different from health

çünkü sağlık ya da eğitim veya

or education or housing,

konuttan farklı olarak,

it tends to get worse as societies become richer.

toplumlar daha zengin oldukça daha kötü olma eğilimindedir.

Clearly, a unsustainable model.

Açıkçası, sürdürülemez bir modeldir.

Mobility, as most other developing country problems,

Hareket kabiliyeti, diğer birçok gelişmekte olan ülke sorunları gibi,

more than a matter of money or technology,

para veya teknoloji meselesinden çok fazlasıdır,

is a matter of equality, equity.

bir eşitlik, adalet meselesidir.

The great inequality in developing countries

Gelişmekte olan ülkelerdeki büyük eşitsizlik

makes it difficult to see, for example,

bunun görülmesini güçleştiriyor,

that in terms of transport,

örneğin, taşımacılık açısından,

an advanced city is not one

gelişmiş bir şehir, yoksulların dahi

where even the poor use cars,

araba kullandığı bir şehir değil,

but rather one where even the rich

tam tersi zenginlerin dahi toplu taşıma

use public transport.

kullandıkları bir şehirdir.

Or bicycles: For example, in Amsterdam,

Ya da bisiklet: Örneğin, Amsterdam'da

more than 30 percent of the population

nüfusun yüzde 30'u

uses bicycles,

bisiklet kullanır,

despite the fact that the Netherlands has

Hollanda'da kişi başına düşen gelir

a higher income per capita than the United States.

ABD'den çok daha yüksek olmasına rağmen.

There is a conflict in developing world cities

Gelişmekte olan dünya şehirlerinde para için,

for money, for government investment.

hükümet yatırımı için bir çatışma vardır.

If more money is invested in highways,

Eğer karayollarına daha fazla para yatırılırsa

of course there is less money for housing,

elbette konut için, okullar, hastaneler için

for schools, for hospitals,

daha az para olacaktır

and also there is a conflict for space.

ve ayrıca alan için de çatışma vardır.

There is a conflict for space between

Arabalı olanlar ve olmayanlar arasında

those with cars and those without them.

alan için bir çatışma var.

Most of us accept today

Bugün çoğumuz özel mülkiyet

that private property and a market economy

ve piyasa ekonomisinin toplumun kaynaklarını

is the best way to manage most of society's resources.

yönetmenin en iyi yolu olduğunu kabul ederiz.

However, there is a problem with that,

Ancak, burada bir sorun var,

that market economy needs

piyasa ekonomisinin işlemesi için

inequality of income in order to work.

eşitsiz gelir dağılımı gerekir.

Some people must make more money,

Bazı insanların daha fazla kazanması gerekir,

some others less.

bazılarının ise daha az.

Some companies succeed. Others fail.

Bazı şirketler başarılı olur. Diğerleri başarısız.

Then what kind of equality

Öyleyse bugün için

can we hope for today

piyasa ekonomisi ile

with a market economy?

ne tür bir eşitlik umabiliriz?

I would propose two kinds

İkisi de daha çok

which both have much to do with cities.

şehirlerle ilgili olan önerim olacak.

The first one is equality of quality of life,

İlki yaşam kalitesinin eşit olması,

especially for children,

özellikle çocuklar için,

that all children should have,

tüm çocukların, bariz sağlık

beyond the obvious health and education,

ve eğitimin ötesinde, yeşil alanlara,

access to green spaces, to sports facilities,

spor imkanlarına, yüzme havuzlarına,

to swimming pools, to music lessons.

müzik derslerine ulaşabilmeleri.

And the second kind of equality

Ve ikinci tür eşitlik ise bizim

is one which we could call "democratic equality."

"demokratik eşitlik" diyebileceğimiz tür bir eşitlik.

The first article in every constitution states

Her anayasada yer alan ilk madde

that all citizens are equal before the law.

tüm vatandaşların hukuk karşısında eşit olduğudur.

That is not just poetry.

Bu sadece şiir değil.

It's a very powerful principle.

Çok güçlü bir ilkedir.

For example, if that is true,

Örneğin, eğer bu doğruysa,

a bus with 80 passengers

80 kişilik bir yolcu otobüsünün

has a right to 80 times more road space

bir kişiyi taşıyan bir arabadan 80 kat daha fazla

than a car with one.

yol alan hakkı vardır.

We have been so used to inequality, sometimes,

Eşitsizliğe o kadar alışkınız ki, bazen,

that it's before our noses and we do not see it.

burnumuzun önünde olmasına rağmen göremeyiz.

Less than 100 years ago,

100 yıldan daha az bir süre önce,

women could not vote,

kadınlar oy kullanamıyordu,

and it seemed normal,

ve bu normal görünüyordu,

in the same way that it seems normal today

aynı şekilde bugün de trafikte bir otobüs görmek

to see a bus in traffic.

normal görünüyor.

In fact, when I became mayor,

Aslında, belediye başkanı olduğumda,

applying that democratic principle

kamunun yararını kişisel menfaatten

that public good prevails over private interest,

üstün gören, 100 kişilik otobüsün bir arabadan

that a bus with 100 people

100 kat daha fazla yer hakkı

has a right to 100 times more road space than a car,

olduğu, demokratik ilkesini uygulayarak,

we implemented a mass transit system

otobüslere özel şeritlere dayanan

based on buses in exclusive lanes.

bir toplu taşıma sistemi uyguladık.

We called it TransMilenio, in order to make buses sexier.

Daha çekici hale getirmek için buna TransMilenio dedik.

And one thing is that it is also a very beautiful democratic symbol, because as buses zoom by,

Ve çok güzel bir demokratik sembol olduğunu gösteren bir şey, otobüs geçip giderken

expensive cars stuck in traffic,

pahalı arabaların trafikte takılıp kalması,

it clearly is almost a picture of democracy at work.

açıkça neredeyse demokrasinin çalıştığının resmi gibi.

In fact, it's not just a matter of equity.

Aslında, sadece eşitlik meselesi de değil.

It doesn't take Ph.D.'s.

Doktora gerekmiyor.

A committee of 12-year-old children

12 Yaşındaki çocuklardan oluşan bir komite dahi

would find out in 20 minutes

20 dakika içinde,

that the most efficient way to use scarce road space

bu kısıtlı yol alanını kullanmak için en etkili yolun

is with exclusive lanes for buses.

otobüsler için özel şeritli yol olduğunu anlayacaktır.

In fact, buses are not sexy,

Aslında, otobüsler çekici değildir,

but they are the only possible means

ama hızlı büyüyen gelişen kentlerde

to bring mass transit to all areas

çoğunluğun her yere ulaşmasını

of fast growing developing cities.

mümkün kılan tek yoldur.

They also have great capacity.

Aynı zamanda büyük kapasitesi vardır.

For example, this system in Guangzhou

Örneğin, Guangzhou'daki bu sistem

is moving more passengers our direction

Beijing'deki tek bir hat dışında,

than all subway lines in China,

Çin'deki tüm metro hatlarında giden yolcudan

except for one line in Beijing,

daha fazlasını, daha az bir maliyetle

at a fraction of the cost.

bizim yönümüzde taşımaktadır.

We fought not just for space for buses,

Sadece otobüs alanı için mücadele etmedik,

but we fought for space for people,

aynı zamanda insanlara alan için de mücadele ettik,

and that was even more difficult.

ve bu daha da zordu.

Cities are human habitats,

Şehirler insan yaşam alanlarıdır,

and we humans are pedestrians.

ve biz insanlar yayayızdır.

Just as fish need to swim or birds need to fly

Tıpkı balıkların yüzmeye veya kuşların uçmaya

or deer need to run, we need to walk.

ya da geyiklerin koşmaya ihtiyacı olduğu gibi, bizim yürümeye ihtiyacımız var.

There is a really enormous conflict,

Gelişmekte olan ülkelerin şehirleri hakkında

when we are talking about developing country cities,

konuştuğumuzda, yayalar ve otomobiller arasında

between pedestrians and cars.

gerçekten büyük bir çatışma var.

Here, what you see is a picture that shows

Burada, yetersiz demokrasiyi gösteren

insufficient democracy.

bir resim görüyorsunuz.

What this shows is that people who walk

Yürümekte olan insanların üçüncü sınıf vatandaş

are third-class citizens

olduğunu, halbuki

while those who go in cars

otomobillerde gidenlerin

are first-class citizens.

birinci sınıf vatandaş olduğunu gösteriyor.

In terms of transport infrastructure,

Ulaşım altyapısı açısından bakıldığında

what really makes a difference

gelişmiş ve geri kalmış şehirler arasında

between advanced and backward cities

gerçekten fark yaratan şey

is not highways or subways

otoyollar ya da metrolar değil

but quality sidewalks.

kaliteli kaldırımlardır.

Here they made a flyover, probably very useless,

Burada bir üstgeçit yapılmış, muhtemelen çok gereksiz,

and they forgot to make a sidewalk.

ve bir kaldırım yapmayı unutmuşlar.

This is prevailing all over the world.

Bu tüm dünyada hakim durum.

Not even schoolchildren are more important than cars.

Hatta okul çocukları dahi arabalardan önemli değil.

In my city of Bogotá,

Benim şehrim olan Bogota'da,

we fought a very difficult battle

arabalardan yer kapabilmek için

in order to take space from cars,

çok zor bir mücadele verdik,

which had been parking on sidewalks for decades,

arabalar on yıllardır kaldırımlar üzerinde park ediyorlardı,

in order to make space for people that should reflect

insan onurunu yansıtacak olan kişiler için

dignity of human beings,

yer açabilmek ve

and to make space for protected bikeways.

korunaklı bisiklet yolları açabilmek amacıyla savaştık.

First of all, I had black hair before that.

Her şeyden önce, daha önce saçlarım siyahtı.

(Laughter)

(Kahkaha)

And I was almost impeached in the process.

Ve bu süreçte neredeyse suçlandım.

It is a very difficult battle.

Çok zor bir savaş oldu.

However, it was possible, finally,

Ancak, nihayetinde, çok zor savaşlardan sonra

after very difficult battles, to make a city

insan onuruna saygı gösteren

that would reflect some respect for human dignity,

bir şehir yaratmak, yürüyenlerin araba sahipleri

that would show that those who walk are equally

kadar eşit olduğunu gösteren bir şehir yaratmak

important to those who have cars.

mümkün oldu.

Indeed, a very important ideological and political issue anywhere

Gerçekten de her yerdeki çok önemli bir ideolojik ve politik konu

is how to distribute that most valuable resource

en değerli kaynağın, yani yolu alanının

of a city, which is road space.

bir şehirde nasıl dağıtılması gerektiğidir.

A city could find oil or diamonds underground

Bir şehir yeraltında petrol veya elmas bulabilir

and it would not be so valuable as road space.

ve bu bir yol alanı kadar değerli olmayacaktır.

How to distribute it between pedestrians,

Yayalar, bisikletler, toplu taşıma ve arabalar

bicycles, public transport and cars?

arasında nasıl dağıtılmalıdır?

This is not a technological issue,

Bu teknolojik bir mesele değil,

and we should remember that in no constitution

ve bu dağılımı yaptığımız zaman

parking is a constitutional right

park yapmak hiç bir anayasada

when we make that distribution.

anayasal bir hak olarak yer almadığını unutmamalıyız.

We also built, and this was 15 years ago,

Ayrıca New York'ta ya da Paris'te veya Londra'da

before there were bikeways in New York

bisiklet yolları yapılmadan önce biz bisiklet yolu

or in Paris or in London,

yapmıştık ve bu 15 yıl önceydi,

it was a very difficult battle as well,

çok da zor bir savaş oldu,

more than 350 kilometers of protected bicycle ways.

350 kilometreden uzun korumalı bisiklet yolları yapmak.

I don't think protected bicycle ways

Korumalı bisiklet yollarının sevimli

are a cute architectural feature.

mimari özellikleri olduğunu sanmıyorum.

They are a right, just as sidewalks are,

Tıpkı kaldırımlar gibi onlar da bir hak,

unless we believe that only those

sadece motorlu bir araca erişimi olanların

with access to a motor vehicle

güvenli bir şekilde,

have a right to safe mobility,

öldürülme riski olmadan hareket etme

without the risk of getting killed.

hakkı olduğuna inanmıyorsak tabii.

And just as busways are,

Ve tıpkı otobüs yolları gibi

protected bikeways also are

korumalı bisiklet yolları da

a powerful symbol of democracy,

demokrasinin güçlü bir sembolüdür,

because they show that a citizen on a $30 bicycle

çünkü onlar 30 dolarlık bisiklet üzerindeki bir vatandaşın da

is equally important

30 bin dolarlık araba içindeki ile

to one in a $30,000 car.

aynı derecede önemli olduğunu gösterir.

And we are living in a unique moment in history.

Ve tarihinin eşsiz bir anında yaşıyoruz.

In the next 50 years, more than half of those cities

Önümüzdeki 50 yıl içinde, bu şehirlerin yarısından fazlası

which will exist in the year 2060 will be built.

ki 2060 yılında var olacaklar, inşa edilmiş olacak.

In many developing country cities,

Birçok gelişmekte olan ülkedeki şehirde,

more than 80 and 90 percent

şehrin 2060 yılında var olacak

of the city which will exist in 2060

yüzde 80 ve yüzde 90'dan fazlası

will be built over the next four or five decades.

sonraki dört ya da beş on yıl içinde inşa edilecek.

But this is not just a matter for developing country cities.

Ama bu sadece gelişmekte olan ülkelerdeki şehirlerin meselesi değil.

In the United States, for example,

Amerika Birleşik Devletleri'nde, örneğin,

more than 70 million new homes

70 milyondan fazla yeni ev

must be built over the next 40 or 50 years.

önümüzdeki 40 veya 50 yıl içinde inşa edilmek zorunda.

That's more than all the homes that today exist

Bu İngiltere, Fransa ve Kanada'daki evlerin

in Britain, France and Canada put together.

tümünün bir araya gelmesinden daha fazla.

And I believe that our cities today

Ve inanıyorum ki bugün şehirlerimizin

have severe flaws,

ciddi kusurları var

and that different, better ones could be built.

ve farklı, daha iyi olanlar inşa edilebilir.

What is wrong with our cities today?

Bugünkü şehirlerimizle ilgili sorun nedir?

Well, for example, if we tell any three-year-old child

Peki, örneğin, eğer biz dünyadaki herhangi bir şehirde

who is barely learning to speak

henüz çok az konuşmayı öğrenmiş

in any city in the world today,

herhangi bir üç yaşındaki çocuğa,

"Watch out, a car,"

"Dikkat et, araba" dersek,

the child will jump in fright,

çocuk korku içinde zıplar,

and with a very good reason, because there are

ve çok iyi bir nedenle çünkü tüm dünyada her yıl

more than 10,000 children who are killed

10.000'den fazla çocuk

by cars every year in the world.

arabalar tarafından öldürülüyor.

We have had cities for 8,000 years,

8.000 yıldır şehirlerimiz var

and children could walk out of home and play.

ve çocuklar evden çıkıp oynayabiliyorlardı.

In fact, only very recently,

Aslında, çok yakın zamanda,

towards 1900, there were no cars.

1900'e doğru araba yoktu.

Cars have been here for really less than 100 years.

Arabalar 100 yıldan daha az bir zamandır var.

They completely changed cities.

Şehirleri tamamen değiştirdiler.

In 1900, for example,

1900 yılında, örneğin,

nobody was killed by cars in the United States.

Amerika Birleşik Devletleri'nde kimse otomobil tarafından öldürülmemişti.

Only 20 years later,

Sadece 20 yıl sonra,

between 1920 and 1930,

1920-1930 yılları arasında,

almost 200,000 people

Amerika Birleşik Devletleri'nde

were killed by cars in the United States.

neredeyse 200.000 kişi arabalar nedeniyle öldü.

Only in 1925, almost 7,000 children

Sadece 1925 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde

were killed by cars in the United States.

neredeyse 7.000 çocuk arabalar tarafından öldürüldü.

So we could make different cities,

Yani çok farklı şehirler yapabiliriz,

cities that will give more priority to human beings

insanlara arabalardan daha fazla önceliğin,

than to cars, that will give more public space

insanlara arabalardan daha fazla kamu alanının

to human beings than to cars,

verildiği şehirler,

cities which show great respect

çocuklar ya da yaşlılar gibi

for those most vulnerable citizens,

en kırılgan vatandaşlarına

such as children or the elderly.

büyük saygı gösteren şehirler.

I will propose to you a couple of ingredients

Size şehirleri çok daha iyi hale getirebileceğini

which I think would make cities much better,

düşündüğüm birkaç içerik önereceğim,

and it would be very simple to implement them

ve yeni yaratılacak şehirlerde bunları uygulamak

in the new cities which are only being created.

çok kolay olacak.

Hundreds of kilometers of greenways

Şehirleri her yönden kesen

criss-crossing cities in all directions.

yüzlerce kilometrelik yeşil yollar.

Children will walk out of homes into safe spaces.

Çocuklar evlerinden güvenli alanlara çıkacaklar.

They could go for dozens of kilometers safely

Harika yeşil yollarda, hiçbir risk olmadan

without any risk in wonderful greenways,

güvenli bir şekilde onlarca kilometre gidebilecekler,

sort of bicycle highways,

bir nevi bisiklet yolları,

and I would invite you to imagine the following:

ve sizi şunu hayal etmeye davet ediyorum:

a city in which every other street would be

şehirdeki her bir cadde için sadece yayalar

a street only for pedestrians and bicycles.

ve bisikletlere özel caddelerin olacağı bir şehir.

In new cities which are going to be built,

İnşa edilecek olan yeni şehirlerde,

this would not be particularly difficult.

bu özellikle zor olmayacaktır.

When I was mayor of Bogotá,

Ben Bogota Belediye Başkanı iken,

in only three years, we were able to create

sadece üç yıl içinde, dünyanın en yoğun

70 kilometers,

şehirlerinden birinde,

in one of the most dense cities in the world,

70 kilometrelik bisiklet otoyolu

of these bicycle highways.

yapmayı başardık.

And this changes the way people live,

Ve bu insanların yaşama, hareket etme,

move, enjoy the city.

şehrin keyfini çıkarma şeklini değiştirdi.

In this picture, you see in one of the very poor neighborhoods,

Bu resimde, çok yoksul mahallelerinden birini görüyorsunuz,

we have a luxury pedestrian bicycle street,

trafiğe kapalı lüks bir bisiklet caddemiz var,

and the cars still in the mud.

ve arabalar hala çamurda.

Of course, I would love to pave this street for cars.

Tabii ki, bu caddeyi arabalara açmak isterdim.

But what do we do first?

Ama ilk önce ne yapıyoruz?

Ninety-nine percent of the people in those neighborhoods don't have cars.

Bu mahallelerde yaşayan insanların yüzde 99'unun arabası yok.

But you see, when a city is only being created,

Ama görüyorsunuz, bir şehir yeni yaratıldığında

it's very easy to incorporate

bu tür bir altyapıyı dahil etmek

this kind of infrastructure.

çok kolaydır.

Then the city grows around it.

O zaman şehir bunun etrafında büyür.

And of course this is just a glimpse

Ve tabii ki bu eğer yaratırsak

of something which could be much better

çok daha iyi olabilecek ve yaşam şeklini

if we just create it,

değiştirebilecek bir şeye

and it changes the way of life.

sadece bir bakış.

And the second ingredient, which would solve mobility,

Ve hareketliliği çözecek ikinci malzeme,

that very difficult challenge in developing countries,

ki gelişmekte olan ülkelerde çok zor bir mücadele,

in a very low-cost and simple way,

çok ucuz ve basit bir şekilde,

would be to have hundreds of kilometers

sadece otobüsler, bisikletler ve yayalar için

of streets only for buses,

yüzlerce kilometre caddeye

buses and bicycles and pedestrians.

sahip olabilmektir.

This would be, again, a very low-cost solution

Bu, yine, eğer başlangıçta uygulanabilirse

if implemented from the start,

düşük maliyetli, doğal ışıkla

low cost, pleasant transit

hoş bir taşıma, çok düşük maliyetli

with natural sunlight.

bir çözüm olacaktır.

But unfortunately, reality is not as good

Ama ne yazık ki, gerçeklik hayaller kadar

as my dreams.

iyi değil.

Because of private property of land

Toprağın özel mülk olması ve

and high land prices,

yüksek arazi fiyatları yüzünden,

all developing country cities have a large problem of slums.

tüm gelişmekte olan ülke şehirleri büyük bir gecekondu soruna sahip.

In my country of Colombia, almost half the homes

Benim ülkem olan Kolombiya'da, şehirlerdeki evlerin

in cities initially were illegal developments.

neredeyse yarısı en başta kanundışı oluşumlardı.

And of course it's very difficult to have

Ve tabii ki bu tarz çevrelerde genel ulaşıma

mass transit or to use bicycles in such environments.

veya bisiklete sahip olmak çok zordur.

But even legal developments

Ama yasal oluşumlar bile

have also been located in the wrong places,

yanlış yerlerde, şehir merkezlerinden çok uzakta,

very far from the city centers

düşük maliyetli, yüksek frekanslı

where it's impossible to provide

halk taşımacılığı sağlamanın zor olduğu

low-cost, high-frequency public transport.

yerlerde yerleştirilmişti.

As a Latin American, and Latin America

Bir Latin Amerikalı olarak ve Latin Amerika

was the most recently organized region in the world,

dünyadaki en son organize olmuş bölgedir,

I would recommend, respectfully, passionately,

benim, tüm saygımla, derinden hissederek,

to those countries which are yet to urbanize --

henüz kentleşmemiş olan ülkelere tavsiyem şudur--

Latin America went from 40 percent urban in 1950

Latin Amerika 1950 yılında yüzde 40'lık kentsel alandan

to 80 percent urban in 2010 --

2010 yılında yüzde 80 oranına çıkmıştır...

I would recommend Asian and African countries

Henüz kentleşmemiş Asya ve Afrika ülkelerine tavsiyem,

which are yet to urbanize,

yüzde 33'ü kentsel olan

such as India which is only 33 percent urban now,

Hindistan gibi, hükümetlerinin şehirlerin etrafındaki

that governments should acquire all land around cities.

tüm arazileri kazanmaları olacaktır.

In this way, their cities could grow in the right places

Bu şekilde, şehirler doğru yerlerde, doğru alanlarla,

with the right spaces, with the parks,

parklarla, yeşil yollarla, otobüs yollarıyla

with the greenways, with the busways.

büyüyebilirler.

The cities we are going to build

Gelecek 50 yıl içinde

over the next 50 years

inşa edeceğimiz şehirler

will determine quality of life and even happiness

gelecekte milyarlarca insanın yaşam kalitesini

for billions of people towards the future.

ve hatta mutluluğunu belirleyecek.

What a fantastic opportunity for leaders

Liderler ve gelecekteki birçok genç lider için

and many young leaders to come,

ne kadar güzel bir fırsat,

especially in the developing countries.

özellikle gelişmekte olan ülkelerde.

They can create a much happier life

Gelecekteki milyarlarca insan için

for billions towards the future.

çok daha mutlu bir hayat yaratabilirler.

I am sure, I am optimistic,

En iddialı hayallerimizden

that they will make cities better

daha iyi şehirler yaratacaklarına

than our most ambitious dreams.

eminim, bu konuda iyimserim.

(Applause)

(Alkış)