Enrique Peñalosa: Why buses represent democracy in action

Tłumaczenie: Tomasz Swolany Korekta: Rysia Wand

Mobility in developing world cities

Transport w miastach krajów rozwijających się

is a very peculiar challenge,

to szczególne wyzwanie:

because different from health

w odróżnieniu od opieki zdrowotnej,

or education or housing,

edukacji czy mieszkalnictwa,

it tends to get worse as societies become richer.

transport pogarsza się wraz ze wzrostem zamożności.

Clearly, a unsustainable model.

Nie jest to model zrównoważony.

Mobility, as most other developing country problems,

Mobilność, jak i inne problemy krajów trzeciego świata,

more than a matter of money or technology,

nie jest kwestią pieniędzy czy techniki,

is a matter of equality, equity.

a równości i sprawiedliwości.

The great inequality in developing countries

Ogromne nierówności w krajach rozwijających się

makes it difficult to see, for example,

uniemożliwiają dostrzeżenie,

that in terms of transport,

że w przypadku transportu

an advanced city is not one

miasto rozwinięte to nie takie,

where even the poor use cars,

w którym nawet biedni jeżdżą samochodami,

but rather one where even the rich

ale takie, gdzie nawet bogaci

use public transport.

korzystają z komunikacji publicznej.

Or bicycles: For example, in Amsterdam,

Albo rowerów: jak w Amsterdamie,

more than 30 percent of the population

gdzie ponad 30% ludności

uses bicycles,

jeździ na rowerach,

despite the fact that the Netherlands has

mimo że Holandia

a higher income per capita than the United States.

ma większy przychód na osobę niż USA.

There is a conflict in developing world cities

W miastach krajów rozwijających się trwa walka

for money, for government investment.

o pieniądze, o inwestycje rządowe.

If more money is invested in highways,

Jeśli więcej pieniędzy wkładamy w drogi,

of course there is less money for housing,

to zostaje mniej na mieszkania,

for schools, for hospitals,

szkoły i szpitale.

and also there is a conflict for space.

Widać też walkę o przestrzeń.

There is a conflict for space between

Walczą o nią

those with cars and those without them.

zmotoryzowani i niezmotoryzowani.

Most of us accept today

W większości zgadzamy się,

that private property and a market economy

że prywatna własność i gospodarka rynkowa

is the best way to manage most of society's resources.

to najlepsze sposoby zarządzania zasobami społeczeństwa.

However, there is a problem with that,

Jest jednak pewien problem:

that market economy needs

wolny rynek wymaga do funcjonowania

inequality of income in order to work.

nierówności dochodów.

Some people must make more money,

Niektórzy muszą zarabiać więcej,

some others less.

a inni mniej.

Some companies succeed. Others fail.

Jedne firmy odnoszą sukces, a inne nie.

Then what kind of equality

O jakiej równości można dziś marzyć

can we hope for today

with a market economy?

w wolnorynkowym świecie?

I would propose two kinds

Proponuję dwa rodzaje równości,

which both have much to do with cities.

oba związane z miastami.

The first one is equality of quality of life,

Pierwszy to równość w jakości życia,

especially for children,

zwłaszcza dla dzieci.

that all children should have,

Wszystkie dzieci powinny mieć dostęp

beyond the obvious health and education,

nie tylko do opieki zdrowotnej i szkół,

access to green spaces, to sports facilities,

ale też do przestrzeni zielonych, obiektów sportowych,

to swimming pools, to music lessons.

basenów, lekcji muzyki.

And the second kind of equality

Drugi rodzaj równości

is one which we could call "democratic equality."

możemy nazwać "równością demokratyczną".

The first article in every constitution states

Pierwszy artykuł każdej konstytucji

that all citizens are equal before the law.

gwarantuje równość obywateli wobec prawa.

That is not just poetry.

To nie poezja,

It's a very powerful principle.

a bardzo potężna zasada.

For example, if that is true,

Na przykład zgodnie z nią

a bus with 80 passengers

autobus z 80 pasażerami

has a right to 80 times more road space

ma prawo do 80 razy większej przestrzeni

than a car with one.

niż samochód z jednym pasażerem.

We have been so used to inequality, sometimes,

Jesteśmy tak przyzwyczajeni do nierówności,

that it's before our noses and we do not see it.

że czasem jej nie zauważamy choć dzieje się na naszych oczach.

Less than 100 years ago,

Mniej niż 100 lat temu

women could not vote,

kobiety nie mogły głosować

and it seemed normal,

i wszyscy uznawali to za normalne,

in the same way that it seems normal today

tak jak dziś uchodzi za normalne,

to see a bus in traffic.

że autobus utknął w korku.

In fact, when I became mayor,

Gdy zostałem burmistrzem

applying that democratic principle

wprowadziłem w życie demokratyczną zasadę,

that public good prevails over private interest,

że dobro ogółu jest ważniejsze niż interes jednostki,

that a bus with 100 people

że autobus ze 100 osobami

has a right to 100 times more road space than a car,

ma prawo do 100 razy większej przestrzeni niż samochód.

we implemented a mass transit system

Wdrożyliśmy system komunikacji publicznej

based on buses in exclusive lanes.

oparty na pasach ruchu tylko dla autobusów.

We called it TransMilenio, in order to make buses sexier.

Nazwaliśmy go TransMilenio, żeby było bardziej sexy.

And one thing is that it is also a very beautiful democratic symbol, because as buses zoom by,

Jest to piękny symbol demokracji, kiedy autobusy mijają

expensive cars stuck in traffic,

drogie samochody stojące w korku,

it clearly is almost a picture of democracy at work.

to doskonale obrazuje zasady działania demokracji.

In fact, it's not just a matter of equity.

W zasadzie to nie tylko kwestia równości.

It doesn't take Ph.D.'s.

I nie potrzeba do tego profesorów.

A committee of 12-year-old children

Grupa 12-latków w 20 minut

would find out in 20 minutes

zrozumie, że najbardziej efektywne

that the most efficient way to use scarce road space

wykorzystanie ograniczonej przestrzeni drogowej,

is with exclusive lanes for buses.

to pasy wyłącznie dla autobusów.

In fact, buses are not sexy,

Autobusy nie są sexy,

but they are the only possible means

ale są jedynym sposobem,

to bring mass transit to all areas

na zapewnienie komunikacji publicznej

of fast growing developing cities.

całemu szybko rozwijającemu się miastu.

They also have great capacity.

Mają też niesamowite możliwości.

For example, this system in Guangzhou

Na przykład ten system w Kantonie

is moving more passengers our direction

przewozi więcej pasażerów w jednym kierunku

than all subway lines in China,

niż całe metro w Chinach

except for one line in Beijing,

poza jedną linią w Pekinie,

at a fraction of the cost.

za ułamek kosztu metra.

We fought not just for space for buses,

Walczyliśmy o przestrzeń dla autobusów,

but we fought for space for people,

ale i dla ludzi,

and that was even more difficult.

a to było jeszcze trudniejsze.

Cities are human habitats,

Miasto to środowisko człowieka,

and we humans are pedestrians.

a ludzie to piesi.

Just as fish need to swim or birds need to fly

Tak jak ryby pływają, ptaki latają,

or deer need to run, we need to walk.

a jelenie biegają - my chodzimy.

There is a really enormous conflict,

Między pieszymi i kierowcami

when we are talking about developing country cities,

kiedy mowa o rozwijających się miastach,

between pedestrians and cars.

zachodzi potężny konflikt.

Here, what you see is a picture that shows

Te zdjęcia ukazują

insufficient democracy.

niedostatek demokracji.

What this shows is that people who walk

Pokazuje, że piesi

to obywatele trzeciej kategorii,

are third-class citizens

while those who go in cars

a zmotoryzowani - pierwszej.

are first-class citizens.

In terms of transport infrastructure,

W kategoriach infrastruktury komunikacyjnej

what really makes a difference

różnica pomiędzy

between advanced and backward cities

rozwiniętymi i zacofanymi miastami

is not highways or subways

nie leży w autostradach czy metrze,

but quality sidewalks.

ale w jakości chodników.

Here they made a flyover, probably very useless,

Tutaj mamy bezużyteczną estakadę,

and they forgot to make a sidewalk.

a o chodniku zapomniano.

This is prevailing all over the world.

Tak się dzieje na całym świecie.

Not even schoolchildren are more important than cars.

Nawet dzieci są mniej ważne niż samochody.

In my city of Bogotá,

W Bogocie stoczyliśmy trudną bitwę,

we fought a very difficult battle

in order to take space from cars,

aby odebrać samochodom przestrzeń,

which had been parking on sidewalks for decades,

a parkowanie na chodniku to już tradycja,

in order to make space for people that should reflect

i dać tę przestrzeń ludziom tak,

dignity of human beings,

by wyrażała ich godność,

and to make space for protected bikeways.

i by dać chronioną przestrzeń rowerzystom.

First of all, I had black hair before that.

Przed tym wszystkim miałem czarne włosy.

(Laughter)

(Śmiech)

And I was almost impeached in the process.

Podczas tego procesu prawie usunięto mnie ze stanowiska.

It is a very difficult battle.

To była bardzo trudna walka.

However, it was possible, finally,

Ale w końcu się udało.

after very difficult battles, to make a city

Po trudnych bojach stworzyliśmy miasto,

that would reflect some respect for human dignity,

które szanuje ludzką godność,

that would show that those who walk are equally

które stawia na równi pieszych

important to those who have cars.

i zmotoryzowanych.

Indeed, a very important ideological and political issue anywhere

Niezwykle ważną ideologiczną i polityczną kwestią

is how to distribute that most valuable resource

jest dystrybucja najcenniejszego zasobu miasta:

of a city, which is road space.

przestrzeni drogowej.

A city could find oil or diamonds underground

Choćby miasto siedziało na ropie i diamentach,

and it would not be so valuable as road space.

nie byłyby tak cenne, jak przestrzeń drogowa.

How to distribute it between pedestrians,

Jak rozdzielić ją między pieszych,

bicycles, public transport and cars?

rowerzystów, komunikację publiczną i kierowców?

This is not a technological issue,

To nie kwestia techniki,

and we should remember that in no constitution

Wprowadzając ten podział trzeba pamiętać,

parking is a constitutional right

że żadna konstytucja

when we make that distribution.

nie gwarantuje prawa do parkowania.

We also built, and this was 15 years ago,

Zanim wprowadzono ścieżki rowerowe w Nowym Jorku,

before there were bikeways in New York

Paryżu czy Londynie

or in Paris or in London,

po równie trudnej walce,

it was a very difficult battle as well,

zbudowaliśmy 15 lat temu

more than 350 kilometers of protected bicycle ways.

ponad 350 km chronionych dróg rowerowych.

I don't think protected bicycle ways

Nie wydaje mi się,

are a cute architectural feature.

żeby były piękne architektonicznie.

They are a right, just as sidewalks are,

Ale ludzie mają do nich prawo,

unless we believe that only those

jak do chodników, chyba że uznamy,

with access to a motor vehicle

że tylko zmotoryzowani

have a right to safe mobility,

mają prawo do bezpiecznego transportu,

without the risk of getting killed.

bez ryzykowania życiem.

And just as busways are,

Tak jak wydzielone pasy dla autobusów,

protected bikeways also are

chronione drogi rowerowe

a powerful symbol of democracy,

to potężny symbol demokracji,

because they show that a citizen on a $30 bicycle

bo dowodzą, że obywatel na rowerze za 30 dolarów

is equally important

jest równie ważny

to one in a $30,000 car.

jak obywatel w aucie za 30 000 dolarów.

And we are living in a unique moment in history.

Żyjemy w bezprecedensowym momencie historii.

In the next 50 years, more than half of those cities

Przez najbliższych 50 lat

powstanie ponad połowa miast, które będą istnieć w 2060 r.

which will exist in the year 2060 will be built.

In many developing country cities,

W wielu krajach rozwijających się

more than 80 and 90 percent

ponad 80-90% miast istniejących w 2060 r.

of the city which will exist in 2060

powstanie przez najbliższe 40-50 lat.

will be built over the next four or five decades.

But this is not just a matter for developing country cities.

Ale nie tylko tam.

In the United States, for example,

Na przykład w USA

more than 70 million new homes

trzeba będzie zbudować ponad 70 milionów nowych domów.

must be built over the next 40 or 50 years.

przez najbliższe 40-50 lat.

That's more than all the homes that today exist

To więcej niż wszystkie domy

in Britain, France and Canada put together.

w Anglii, Francji i Kanadzie razem wzięte.

And I believe that our cities today

Uważam, że dzisiejsze miasta

have severe flaws,

mają poważne wady

and that different, better ones could be built.

i że można zbudować inne, lepsze.

What is wrong with our cities today?

Co jest nie tak z dzisiejszymi miastami?

Well, for example, if we tell any three-year-old child

Na przykład jeśli trzylatek,

who is barely learning to speak

który dopiero uczy się mówić,

in any city in the world today,

w dowolnym mieście usłyszy:

"Watch out, a car,"

"Uważaj, samochód!",

the child will jump in fright,

to aż skoczy ze strachu

and with a very good reason, because there are

i słusznie, bo ponad 10 000 dzieci

more than 10,000 children who are killed

ginie rocznie pod kołami.

by cars every year in the world.

We have had cities for 8,000 years,

Miasta istnieją od 8000 lat,

and children could walk out of home and play.

a dzieci mogły swobodnie bawić się przed domem.

In fact, only very recently,

W zasadzie do całkiem niedawna,

towards 1900, there were no cars.

przed XX w. nie było samochodów.

Cars have been here for really less than 100 years.

Mamy je mniej niż 100 lat,

They completely changed cities.

a zupełnie zmieniły oblicza miast.

In 1900, for example,

Na przykład w 1900 r.

nobody was killed by cars in the United States.

nikt w USA nie zginął pod kołami samochodu.

Only 20 years later,

A już 20 lat później,

between 1920 and 1930,

między 1920 i 1930 rokiem,

almost 200,000 people

samochody w USA zabiły

were killed by cars in the United States.

prawie 200 000 osób.

Only in 1925, almost 7,000 children

Tylko w 1925 r. samochody zabiły

7000 dzieci w Stanach Zjednoczonych.

were killed by cars in the United States.

So we could make different cities,

Możemy budować inne miasta.

cities that will give more priority to human beings

Miasta stawiające ludzi ponad samochodami,

than to cars, that will give more public space

oferujące przestrzeń publiczną ludziom

to human beings than to cars,

a nie samochodom,

cities which show great respect

miasta naprawdę szanujące

for those most vulnerable citizens,

najbardziej bezbronnych mieszkańców,

such as children or the elderly.

jak dzieci czy osoby starsze.

I will propose to you a couple of ingredients

Proponuję kilka rozwiązań,

which I think would make cities much better,

które mogą sprawić, że miasta będą lepsze,

and it would be very simple to implement them

Ich wprowadzenie w nowych miastach

in the new cities which are only being created.

będzie bardzo proste.

Hundreds of kilometers of greenways

Setki kilometrów pasów zieleni z chodnikami i ścieżkami rowerowymi

criss-crossing cities in all directions.

przecinających miasto we wszystkich kierunkach.

Children will walk out of homes into safe spaces.

Dzieci mogłyby bezpiecznie wyjść z domów

They could go for dozens of kilometers safely

i bezpiecznie spacerować na duże odległości

without any risk in wonderful greenways,

bez żadnych zagrożeń

po tych autostradach dla rowerów.

sort of bicycle highways,

and I would invite you to imagine the following:

Wyobraźcie sobie miasto,

a city in which every other street would be

w którym co druga ulica

a street only for pedestrians and bicycles.

jest przeznaczona dla pieszych i rowerzystów.

In new cities which are going to be built,

W nowo budowanych miastach

this would not be particularly difficult.

nie powinno być to szczególnie trudne.

When I was mayor of Bogotá,

Gdy byłem burmistrzem Bogoty

in only three years, we were able to create

w zaledwie 3 lata stworzyliśmy

70 kilometers,

70 kilometrów autostrad rowerowych

in one of the most dense cities in the world,

w jednym z najbardziej zagęszczonych miast świata.

of these bicycle highways.

And this changes the way people live,

To zmienia styl życia, transportu

move, enjoy the city.

i czerpania radości z miasta.

In this picture, you see in one of the very poor neighborhoods,

Tu widać, jak przez ubogą dzielnicę

we have a luxury pedestrian bicycle street,

prowadzi luksusowa droga pieszo-rowerowa,

and the cars still in the mud.

a samochody grzęzną w błocie.

Of course, I would love to pave this street for cars.

Bardzo chciałbym utwardzić tę drogę dla samochodów,

But what do we do first?

ale od czegoś trzeba zacząć.

Ninety-nine percent of the people in those neighborhoods don't have cars.

99% mieszkańców nie ma samochodów.

But you see, when a city is only being created,

Chodzi o to, że podczas budowy miasta

it's very easy to incorporate

łatwo jest włączyć taką infrastrukturę.

this kind of infrastructure.

Then the city grows around it.

A miasto może się potem wokół niej rozrastać.

And of course this is just a glimpse

To oczywiście tylko rzut oka na coś,

of something which could be much better

co może być dużo lepsze,

if we just create it,

jeśli tylko tak to stworzymy,

and it changes the way of life.

i może zmienić nam życie.

And the second ingredient, which would solve mobility,

Drugie rozwiązanie mobilności,

tej bolączki trzeciego świata,

that very difficult challenge in developing countries,

in a very low-cost and simple way,

w sposób prosty i tani

would be to have hundreds of kilometers

to setki kilometrów jezdni

of streets only for buses,

tylko dla autobusów,

buses and bicycles and pedestrians.

autobusów, rowerów i pieszych.

This would be, again, a very low-cost solution

To rozwiązanie jest tanie,

if implemented from the start,

jeśli wdroży się je od samego początku.

low cost, pleasant transit

To tania, przyjemna komunikacja

with natural sunlight.

z naturalnym oświetleniem.

But unfortunately, reality is not as good

Jednak rzeczywistość

nie dorównuje moim marzeniom.

as my dreams.

Because of private property of land

Prywatna własność gruntów

i ich wysokie ceny sprawiają,

and high land prices,

że wszystkie miasta trzeciego świata mają problem slumsów.

all developing country cities have a large problem of slums.

In my country of Colombia, almost half the homes

W Kolumbii prawie połowę miejskich domów

in cities initially were illegal developments.

budowano z początku bezprawnie.

And of course it's very difficult to have

Oczywiście, w takim środowisku

mass transit or to use bicycles in such environments.

trudno o komunikację zbiorową albo rowerową.

But even legal developments

Ale nawet domy postawione zgodnie z prawem

have also been located in the wrong places,

umieszczano w złych miejscach,

very far from the city centers

bardzo daleko od centrów miast,

where it's impossible to provide

co uniemożliwia zapewnienie tam

low-cost, high-frequency public transport.

taniej i częstej komunikacji publicznej.

As a Latin American, and Latin America

Jako Latynos, a Ameryka Łacińska

was the most recently organized region in the world,

to region o najmłodszej strukturze organizacyjnej w świecie,

I would recommend, respectfully, passionately,

zalecam, z szacunkiem, ale gorąco,

to those countries which are yet to urbanize --

aby kraje jeszcze niezurbanizowane,

Latin America went from 40 percent urban in 1950

a Ameryka Łacińska z 40% w 1950 r.

to 80 percent urban in 2010 --

skoczyła do 80% zurbanizowania w 2010,

I would recommend Asian and African countries

zalecam krajom azjatyckim i afrykańskim,

which are yet to urbanize,

które jeszcze nie są zurbanizowane,

such as India which is only 33 percent urban now,

jak Indie, zurbanizowane tylko w 33%,

that governments should acquire all land around cities.

aby ich rządy wykupiły wszystkie działki wokół miast.

In this way, their cities could grow in the right places

Miasta będą mogły rozrastać się prawidłowo

with the right spaces, with the parks,

i mieć odpowiednie przestrzenie:

with the greenways, with the busways.

parki, pasy zieleni i jezdnie dla autobusów.

The cities we are going to build

Miasta, które zbudujemy

over the next 50 years

w ciągu najbliższych 50 lat

will determine quality of life and even happiness

będą w przyszłości decydować o jakości życia,

for billions of people towards the future.

a nawet szczęściu miliardów ludzi.

What a fantastic opportunity for leaders

To wspaniała okazja dla liderów,

and many young leaders to come,

wielu młodych przyszłych liderów,

especially in the developing countries.

szczególnie w krajach rozwijających się.

They can create a much happier life

Mogą zapewnić szczęśliwsze życie

for billions towards the future.

miliardom ludzi.

I am sure, I am optimistic,

Jestem pełen optymistycznej pewności,

that they will make cities better

że stworzą miasta lepsze

than our most ambitious dreams.

niż w naszych najśmielszych snach.

(Applause)

(Oklaski)